Zakład 1

Wykład 8 (6.12.2005)
Zadanie 1 (ceny transferowe)
W przedsiębiorstwie wydzielono trzy centra zysku, dla których koszty i przychody ze
sprzedaży są następujące:
Zakłady
Koszty:
Przychody:
Wynik:
2.000
3.000
1.000
Zakład 1
1.500
2.500
1.000
Zakład 2
2.500
2.000
- 500
Zakład 3
Σ = 1.500
Ustalić wyniki zakładów i dokonać rozliczenia świadczeń wzajemnych przy wykorzystaniu cen
transferowych, które wynoszą: dla zakładu 1 – 2 zł/szt., dla zakładu 2 – 4 zł/szt., dla zakładu 3 – 3
zł/szt. Wzajemne świadczenia wyrobów między zakładami są następujące:
Zakłady przekazujące wyroby
Zakład 1
Zakład 2
Zakład 3
TREŚĆ:
Przychody:
a) zewnętrzne
b) transferowe (wartość
przekazanych produktów i
usług innym jednostkom)
Koszty:
a) poniesione
b) transferowe(wartość
otrzymanych produktów i
usług od innych jednostek)
WYNIK:
Zakłady otrzymujące wyroby
Zakład 1 Zakład 2 Zakład 3
X
200 szt.
300 szt.
300 szt.
X
100 szt.
200 szt.
400 szt.
X
Z1
Z2
Z3
4.000
3.000
1.000
(500 * 2)
4.100
2.500
1.600
(400 * 4)
3.800
2.000
1.800
(600 * 3)
3.800
3.100
3.500
2.000
1.500
2.500
1.800
1.600
1.000
(300·4 + 200·3) (200·2 + 400·3) (300·2 + 100·4)
200
1.000
300
29
ANALIZA ODCHYLEŃ
KOSZTÓW BEZPOŚREDNICH I POŚREDNICH
Analizując odchylenia (różnice między kosztami rzeczywistymi a budżetowanymi,
normatywnymi) w zakresie kosztów bezpośrednich korzystamy z różnych metod analizy
przyczynowej, np. metody kolejnych podstawień (zwanej metodą I), metody różnic cząstkowych
(metoda II’a) , metody krzyżowych podstawień i in. Wybór metody zależy od ilości czynników,
które kształtują dany koszt bezpośredni (np. zużycie materiałów może być iloczynem: ilości
zużytych materiałów i ceny jednostkowej materiałów <2 czynniki> lub też zużycie materiałów może
być iloczynem: ilości wyrobów wytworzonych, normy zużycia materiałów na jednostkę produktu i
ceny jednostkowej jednostki materiałów <3 czynniki> ).
Zadanie
Przedsiębiorstwo ALPHA wytwarza jeden typ wyrobu, który nosi nazwę SIGMA. Produkt jest
wytwarzany w jednym procesie technologicznym, którego standardowe koszty są następujące:
Materiały bezpośrednie:
2 kg materiału A po 1 zł/kg
1 kg materiału B po 3 zł/kg
Robocizna bezpośrednia:
3 godziny po 3 zł/godz.
Koszty pośrednie:
koszty zmienne 3 godz po 2 zł/godz.
koszty stałe 3 godz po 4 zł/godz.
Koszty standardowe wyrobu
Standardowy narzut zysku (25%)
Standardowa cena sprzedaży
2
3
9
6
12
18
32
8
40
=
+
=
Przedsiębiorstwo ALPHA planuje wytworzyć 10.000 sztuk wyrobów SIGMA w kwietniu. Budżet kosztów
opracowany na podstawie powyższych danych standardowych jest następujący:
Sprzedaż (10.000szt. * 40 zł)
Materiały bezpośrednie:
A: 20.000 kg po 1 zł/kg
B: 10.000 kg po 3 zł/kg
Robocizna bezpośrednia:
(30.000 godzin po 2 zł/godz.)
Koszty pośrednie:
zmienne (30.000 godz po 2zł/godz)
stałe
Planowany zysk
400.000
20.000
30.000
50.000
90.000
60.000
120.000
320.000
80.000
Planowane stałe koszty pośrednie wynoszące 120.000 zł miesięcznie, będą naliczane na podstawie
planowanej liczby roboczogodzin bezpośrednich, sta tez stabilizowana stawka stałych kosztów pośrednich
wyniesie 4 zł za roboczogodzinę (120.000 / 30.000).
Wyniki faktycznie osiągnięte w kwietniu:
Sprzedaż (9.000szt. * 42zł)
Materiały bezpośrednie:
A: 19.000kg po 1,1zł/kg
B: 10.100kg po 2,8zł/kg
Robocizna bezpośrednia:
(28.500 godzin po 3,2 zł/godz)
Zmienne koszty pośrednie
Stałe koszty pośrednie
Zysk
378.000
20.900
28.280
91.200
52.000
116.000
308.380
69620
Koszty pośrednie są absorbowane przed produkcję na podstawie roboczogodzin bezpośrednich. Sprzedaż i
produkcja w kwietniu wyniosły 9.000 sztuk.
30
I. ANALIZA ODCHYLEŃ KOSZTÓW MATERIAŁÓW BEZPOŚREDNICH
A.
dla materiału A:
 koszty rzeczywiste (1):
19.000 kg · 1,1 zł/kg = 20.900 zł

rzeczywiste zużycie na jednostkę produktu:
19.000 kg / 9.000 szt. = 2,11 kg/szt.

koszty normatywne dla rzeczywistego poziomu produkcji (0):
9.000 szt. · 2 kg · 1 zł/kg = 18.000 · 1 = 18.000

odchylenie:
20.900 – 18.000 = 2.900 (N)
 wpływ zmiany wielkości zużycia materiałów na odchylenie łączne:
O q = ( q1 – q0 ) · c0
O q = (19.000 – 18.000) * 1 = 1.000 (N)
 wpływ zmiany ceny na odchylenie łączne:
O C = ( C1 – C0 ) · q 1
QC = (1,1 – 1) · 19.000 = 1.900 (N)
B.
dla materiału B:
 koszty rzeczywiste (1):
10.100 kg · 2,8 zł/kg = 28.280 zł

koszty normatywne (0):
9.000 szt. · 1 kg · 3 zł/kg = 27.000

odchylenie:
28.280 – 27.000 = 1.280 (N)
 wpływ zmiany wielkości zużycia materiałów na odchylenie łączne:
O q = (10.100 – 9.000) · 3 = 3.300 (N)
 wpływ zmiany ceny na odchylenie łączne:
OC = (2,8 – 3) · 10.100 = 2.020 (K)
II. ANALIZA ODCHYLEŃ PŁAC BEZPOŚREDNICH

koszty rzeczywiste płac:
28.500 godz · 3,2 zł/godz = 91.200 zł

koszty normatywne dla rzeczywistego poziomu produkcji:
9.000 szt. · 3 · 3 = 27.000 rh · 3 = 81.000

odchylenie:
91.200 – 81.000 = 10.200 (N)
Przyczyną odchylenia łącznego w wypadku płac bezpośrednich jest:
 wydajność pracowników:
O q = (28.500 – 27.000) · 3 = 4.500 (N)
 zmiana stawek płac:
OC = (3,2 – 3) · 28.500 = 5.700 (N)
31
Oceń prawidłowość następujących tez, stwierdzeń:
wydajność pracowników była godna pochwały (NIE)
związki zawodowe wynegocjowały wyższe stawki płac (TAK)
kupując materiał B uzyskano obniżkę cen sprzedaży gdyż kupowano duże partie materiału
(TAK)
-
III. ANALIZA ODCHYLEŃ KOSZTÓW POŚREDNICH
ODCHYLENIA KOSZTÓW POŚREDNICH
ODCHYLENIA STAŁYCH
KOSZTÓW POŚREDNICH (4)
ODCHYLENIA ZMIENNYCH
KOSZTÓW POŚREDNICH (1)
ODCHYLENIA
ODCHYLENIA
ODCHYLENIA
ODCHYLENIA
BUDŻETOWE
WYDAJNOŚCI
BUDŻETOWE
(2)
(3)
(5)
ROZMIARÓW
PRODUKCJI (6)
ODCHYLENIA
WYKORZYSTANIA ZDOLNOŚCI
PRODUKCYJNYCH (7)
A.
ODCHYLENIA
WYDAJNOŚCI
(8)
analiza odchyleń zmiennych kosztów pośrednich
(1) jest różnicą między kosztami
rzeczywistymi a budżetem zmiennych kosztów pośrednich przeliczonym dla rzeczywistej
wielkości produkcji, w naszym przykładzie:
 rzeczywiste zmienne koszty pośrednie: 52.000
 budżet dla rzeczywistej wielkości produkcji: 9.000 · 3 ·2 = 54.000
 odchylenie łączne: 52.000 – 54.000 = 2.000 (K)

ODCHYLENIE ZMIENNYCH KOSZTÓW POŚREDNICH
(2) jest różnicą między kosztami rzeczywistymi, a budżetem
elastycznym przeliczonym dla rzeczywistej ilości przepracowanych roboczogodzin (w
przykładzie zmienne koszty pośrednie zależą od ilości roboczogodzin):
 koszty rzeczywiste: 52.000
 budżet dla rzeczywistej wielkości produkcji: 28.500 · 2 = 57.000
 odchylenie : 52.000 – 57.000 = 5.000 (K)

ODCHYLENIE BUDŻETOWE

ODCHYLENIE WYDAJNOŚCI
(3) wynika z porównania rzeczywistej liczby roboczogodzin a
normatywnej liczby roboczogodzin dla rzeczywistego poziomu produkcji. Różnicę tę
mnożymy przez normatywną stawkę zmiennych kosztów pośrednich na roboczogodziny:
(28.500 – 27.000) · 2 = 3.000 (N)
32
B.
analiza odchyleń stałych kosztów pośrednich
STAŁYCH KOSZTÓW POŚREDNICH (4) jest różnicą między kosztami
rzeczywistymi a budżetem przeliczonym dla rzeczywistej wielkości produkcji (9.000 szt.),
która wyraża się w 27.000 roboczogodzin.
 koszty rzeczywiste: 116.000
 budżet przeliczony: 27.000 · 4 = 108.000
 odchylenie: 8.000 (N)

ODCHYLENIE
(5) jest różnicą między kosztami rzeczywistymi a kosztami
określonymi w budżecie wyjściowym:
 koszty rzeczywiste: 116.000
 koszty z budżetu wyjściowego: 120.000
 odchylenie: 4.000 (K)

ODCHYLENIE BUDŻETOWE
(6) ustala się porównując normatywną ilość
roboczogodzin dla rzeczywistej wielkości produkcji z normatywną liczbą roboczogodzin
(posiadanym potencjałem). Powstałą różnicę mnożymy przez normatywną stawkę stałych
kosztów pośrednich na roboczogodzinę (4 zł):
 (30.000 – 27.000) · 4 = 12.000 (N)

ODCHYLENIA ROZMIARÓW PRODUKCJI
 ODCHYLENIA WYKORZYSTANIA ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNYCH (7):
 zdolności produkcyjne wynoszą 30.000 rh, pracownicy pracowali 28.500 rh, czyli nie
wykorzystano 1.500 rh, co po przemnożeniu przez stawkę stałych kosztów pośrednich na
roboczogodzinę da nam: 1.500 · 4 = 6.000 (N)

ODCHYLENIA WYDAJNOŚCI

(8) :
pracownicy pracowali 28.500 rh a powinni pracować (biorąc pod uwagę produkcję
wytworzoną) 27.000 rh, a więc pracowali za długo o 1.500 rh, co daje: 1.500 · 4 = 6.000
(N)
33