Św. Augustyn

Co ważniejsze daty
•325 r.
-
I Sobór Nicejski. Teodozjusz Wielki ogłosił
chrześcijaństwo religią obowiązującą;
(chrześcijaństwo stało się religią obowiązującą, jednak jeszcze do VIII w. w wielu dzielnicach
np. Italii dominowało pogaństwo);
• 381 r.
-
Sobór w Konstantynopolu uznał Kościół
chrześcijański za podporę Rzymu;
• 395 r.
-
moment podziału na Cesarstwo Wschodnie i Zachodnie;
• 410 r.
-
Alaryk z wojskami Gotów najeżdża na Rzym;
• 455 r.
Wandalowie plądrują ostatecznie Rzym
(umowna data zamykająca w historii Starożytność);
• 529 r.
Cesarz Justynian zamyka Akademie Platońską
(umowna data zamykająca w filozofii Starożytność)
• 800 r.
-
• 1054 r.
Wielka Schizma – podział Kościoła na Wschodni
(Prawosławny) i Zachodni (Katolicki)
Karol Wielki otrzymuje od Leona III diadem cesarski
(Santo Impero Romano Carolingo)
Św. Augustyn [z Hippony] (354-430 r. n.e.)
Z życia:
Syn św. Moniki;
- w latach 373- 382 jest wyznawcą
manicheizmu (system religijny głoszący
odwieczność dwóch sił: światła (dobra) i
ciemności (zła)).
- retor z wykształcenia
- dopiero w 387 r. – przyjął chrzest
- 391 r. – przyjął święcenia kapłańskie
- 395 r. - został biskupem Hippony
(obecnie Algieria)
•
•
•
•
Najważniejsze dzieła:
O Państwie Bożym,
O wolnej woli,
Wyznania
Wprowadzenie
Kilka istotnych rozróżnień
2)
Platonizm chrześcijański
(św. Augustyn)
(interpretacja Pisma Św. z wykorzystaniem
filozofii Platona i neoplatonizmu)
a
arystotelizm chrześcijański
(św. Tomasz)
(interpretacja Pisma Św. z wykorzystaniem
filozofii Arystotelesa)
Wprowadzenie c.d.
Kilka istotnych rozróżnień
3) Philosophiae ancilla theologia (Filozofia służebnicą teologii) Augustyna
– brak rozróżnienia między filozofią a teologią
[stąd może wynikać trudność w zrozumieniu wykładu z myśli Augustyna]
a
Autonomia filozofii względem teologii u Tomasza.
Teocentryczna filozofia Augustyna
Hierarchiczna struktura rzeczywistości
1.
2.
3.
Na szczycie – Bóg – natura stwórcza (niezmienna w czasie i
przestrzeni); (współistotna z dwoma pozostałymi osobami boskimi)
Forma pośrednia – Dusza ludzka – natura stworzona (niezmienna w
przestrzeni, ale zmienna w czasie);
Forma najniższa – Świat cielesny – natura stworzona (zmienna w
czasie i w przestrzeni).
1
2
3
Wszystko emanuje
(tzn. wypływa)
z Boga
PLATON
AUGUSTYN
DEMIURG
-TWÓRCA , Rzemieślnik
OSOBOWY BÓG
- STWÓRCA
Świat platońskich idei
przeniesiony do umysłu Boga
PLEROMA
Świat idei
Proces formowania
świata
(akt twórczy)
Świat
widzialny
(Świat cieni,
pozorny,
odbicia idei)
Mate
-ria
(4 atrybuty: wieczność,
niezmienność, mądrość,
miłość)
Proces
Stwarzania
świata
(akt stwórczy)
Świat
Stworzony
Kim jest Bóg - Absolut
Absolut to niezmienna i wszechobecna Jednia:
- podstawa wszelkiego istnienia (a)
- zasada poznania (b)
- norma postępowania (c)
• (Augustyn nie formułuje żadnych argumentów za faktem stworzenia
świata, ani na rzecz istnienia Boga; w tym względzie jest on teologiem,
czyli przyjmuje te prawdy dogmatycznie)
• Bóg jako podstawa istnienia (a)
W umyśle boskim tkwią, po platońsku pojmowane, idee wszystkich
bytów [Bóg jako Logos-Mądrość], a przedmioty realne są ich
realizacją.
Świat, kosmos, który nas otacza, jest ustanowiony wg
koniecznych zasad harmonii: miary, liczby i ładu.
Jest nieustannie podtrzymywany w istnieniu przez Absolut na
zasadzie kontemplacji i miłości.
Ogólna koncepcja człowieka
- relacja duszy do ciała
• Bóg stworzył Niebo i Ziemie → Dusza i Ciało
(obydwie sfery są zatem dobre) – wyraz miłości Bożej
(czwarty atrybut)
• Dusza, jako stworzona na pierwszym miejscu, ma sobie podporządkować
ciało;
→ poznanie intelektualne to poznanie Bożych idei [koncepcja iluminacji].
(oderwanie od poznania zmysłowego – wątek „czysto” platoński)
[Absolut jako zasada poznania (b)]
Def. Człowiek to osoba → istota wolna i rozumna
Pochodzenie zła moralnego
• Zło moralne jest wynikiem istnienia ludzkiej wolnej woli;
(zło naturalne – z niedoskonałości świata)
• Grzech pierworodny jako symbol pierwszego aktu wolitywnego;
• Dwa etapy w dziejach ludzkości:
1) Stan doskonałości (charakterystyka – w stanie Raju człowiek obcował z
mądrością bożą bezpośrednio, stąd jego życie było w pełni szczęśliwe)
2) Stan upadku (charakterystyka; z chwilą gdy człowiek postanowił
skorzystać z wolnej woli, sprzeniewierza się Bogu i wówczas następuje stan
ziemski)
Szczegółowa koncepcja człowieka
Stan doskonałości
↓
Człowiek w stanie upadku
↓
Dobrowolny akt wiary (w Jednego Boga, który jest Miłością i
Mądrością)
↓
Spłynięcie łaski bożej
(czyli częściowy powrót do stanu pierwotnego)
= iluminacja boża
(miłość Boga i bliźniego jako najwyższa zasada moralna).
Dzięki Augustynowi całe wczesne średniowiecze w zasadniczej mierze
w kwestii wiedzy, czynienia dobra, oraz zbawienia, opierało się na
dwóch kategoriach:
• Iluminacja
Koncepcja oświecenie
bożego, czy łaski bożej
– głosi, że nikt nie
może poznać prawdy
ani czynić dobra bez
uprzedniej łaski bożej
• Predystynacja
Teoria przeznaczenia do
zbawienia i potępienia,
które są sprawą Boga,
działającego wedle
kryteriów dla ludzi
nieodgadnionych