KARTA PRACY

KARTA PRACY
Jan Kasprowicz „Dies irae”
1. Wyjaśnij tytuł utworu.
2. Co jest tematem wiersza?
3. Czy wiersz Kasprowicza jest hymnem? Podaj wyznaczniki gatunkowe hymnu i wskaż w jaki sposób są
realizowane w utworze.
4. Do jakiej tradycji średniowiecznej odwołuje się w utworze „Dies irae” Kasprowicz?
5. Z katastrofizmem związany jest z ekspresjonizmem, jednym z najważniejszych dwudziestowiecznych
kierunków artystycznych. Sztuka ekspresjonistyczna była dynamiczna i patetyczna, miała przekazywać
gwałtowne emocje i duchowe doznania podmiotu utożsamiającego się ze zbiorowością. Wiązała się z
postawą buntu. Charakterystyczne środki językowe dla ekspresjonizmu to m.in.: wykrzyknienie,
kontrast, hiperbola, antyteza. Wskaż w wierszu wymienione środki artystyczne.
6. Dla jakiego stylu charakterystyczne są sformułowania „jasność jasności”, „gniewów Gniew”?
7. Czy przedstawiony opis dnia sądu jest opisem sensualnym? Uzasadnij odpowiedź, podając przykłady z
tekstu (dźwięki, kolory, zapachy, kształty…).
8. Scharakteryzuj opisane w utworze kolory i dźwięki. Jaki efekt wywołują?
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Zanalizuj i zinterpretuj trzy pierwsze wersy tekstu.
Do kogo zwraca się podmiot liryczny?
Kim jest osoba określana jako „Głowa, owinięta cierniową koroną”?
Wskaż fragmenty utworu mówiące o męczeństwie. Jaki stosunek do męczeństwa i cierpienia ma Bóg.
O czym to świadczy?
Kim są „upiory wieków”? Dlaczego powstają?
Scharakteryzuj opisany w wierszu tłum ludzi.
Czy obrazy zagłady świata korespondują z wnętrzem człowieka? Uzasadnij odpowiedź.
Jakie żywioły pojawiają się w utworze. Wskaż cytaty. W jaki sposób zostały ukazane. Określ ich funkcję
w wierszu.
Scharakteryzuj obraz przyrody ukazany we fragmencie zaczynającym się od słowa „Biada!...”.
Co oznaczają słowa „już się zasłona rozdarła na dwoje”1?
Scharakteryzuj obraz ukazany we fragmencie zaczynającym się od słów „Świat pochłania nieprzebyty
muł”. Jaki typ obrazowania został tu ukazany?
Co następuje po Sądzie? Odnieś te wydarzenia do wizji przedstawionej w „Apokalipsie”.
Dlaczego Ewa została określona jako „matka Śmierci”?
Określ wymowę ostatniego fragmentu. Co oznaczają słowa skierowane do Boga? Określ ich funkcję.2
Określ podmiot liryczny. Scharakteryzuj jego postawę.
W jaki sposób przejawia się w wierszu Kasprowicza prometeizm?
Jaki obraz Boga został przedstawiony w utworze?
26. Jak wyraża się w wierszu Kasprowicza katastrofizm?
27. Wypisz symbole apokaliptyczne obecne w utworze.
A oto zasłona* przybytku rozdarła się na dwoje z góry na dół; ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać.(Mt 27, 51-52).
*Oddzielająca Miejsce Święte od Najświętszego. W rozdarciu zasłony tradycja chrześcijańska widziała zniesienie kultu
1
Mojżeszowego i otwarcie przez Jezusa wstępu do przybytku mesjańskiego. Opisane w tym i nast. wierszu zjawiska były znakiem
dnia Pańskiego (por. Iz 2,10; Jr 4,24; Am 5,18; Am 8,8n). Jakie jest znaczenie symbolu rozdartej zasłony świątyni
jerozolimskiej? Żydzi wierzyli, że za zasłoną, na której hafcie przedstawiono sklepienie niebieskie, planety i gwiazdy,
w miejscu najświętszym obrała swe mieszkanie Boska Obecność. Tam mieszkać miał sam Bóg. Gdy zasłona się
rozdziera, oto Boża obecność rozlewa się na cały świat. Bóg nie jest już ukryty w centralnym miejscu przybytku.
Rozpościera swą obecność po całym globie. W symbolice żydowskiej gest rozdarcia szat wyrażał silne uczucia,
najczęściej ból. Patrząc na śmierć swego Syna, Bóg rozdziera szaty, a dzięki temu niebo, symbolicznie przedstawione
na zasłonie, zostaje otwarte. Zbawienie jest dokonane.
2
Amen (z hebr. "na pewno", "wierność") - judaistyczna i chrześcijańska uroczysta formuła kończąca i zarazem
potwierdzająca modlitwę lub hymn. W Objawieniu św. Jana pełni funkcję tytułu Jezusa Chrystusa.