Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego
advertisement
Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Organami NBP są: • prezes NBP, •Rada Polityki Pieniężnej •Zarząd NBP. NBP ma osobowość prawną, a jego działalność jest prowadzona na terenie Polski. Nie można ogłosić upadłości NBP. Prezes NBP - jest powoływany przez sejm na wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na okres 6 lat i nie może pełnić tej funkcji dłużej niż dwie kolejne kadencje. W czasie sprawowania swojej funkcji jest jednocześnie przewodniczącym Zarządu NBP i Rady Polityki Pieniężnej. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Rada Polityki Pieniężnej składa się z 9 członków, powoływanych w równej liczbie przez prezydenta, sejm i senat spośród specjalistów z zakresu finansów. Jej zadaniem jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej i przedstawianie ich sejmowi. Rada Polityki Pieniężnej ustała: — wysokość stóp procentowych NBP, — zasady i stopy rezerwy obowiązkowej, — zasady operacji otwartego rynku, a także przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Zarząd NBP - składa się z prezesa NBP jako przewodniczącego oraz 6—8 członków, kieruje działalnością NBP. Do najważniejszych obowiązków Zarządu NBP należą: — realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej i zadań z zakresu polityki kursowej, — podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego, — uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP, — nadzorowanie operacji otwartego rynku, dokonywanie oceny obiegu pieniężnego, rozliczeń pieniężnych i systemu bankowego, — opracowywanie bilansu obrotów płatniczych państwa z zagranicą, sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat, — przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Zgodnie z Ustawą o NBP, podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, jeśli nie ogranicza to podstawowego celu NBP. W zakres zadań NBP wchodzą czynności: — współuczestniczenie w sprawowaniu nadzoru bankowego, — organizowanie rozliczeń pieniężnych, — prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi i działalności dewizowej, — prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa, — regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie, — kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu płatniczego, — opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego NBP prowadzi również działania służące realizacji ww. podstawowych zadań przez m.in. - monitorowanie i analizowanie sytuacji gospodarczej na rynkach finansowych, gdzie współpracuje z instytucjami tam funkcjonującymi, np. Komisją Papierów Wartościowych i Giełd, której członkiem jest przedstawiciel NBP. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego NBP jest uprawniony, na mocy Prawa bankowego, do: - emisji i sprzedaży papierów wartościowych, - sprzedaży i kupna skarbowych papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku, - organizacji obrotu papierami wartościowymi, których jest emitentem, oraz skarbowymi papierami wartościowymi, - obsługi pożyczki państwowej, zaciągniętej w papierach wartościowych. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Funkcje NBP jako banku centralnego W gospodarce rynkowej bank centralny pełni trzy podstawowe funkcje: - jest bankiem emisyjnym, - bankiem banków - centralnym bankiem państwa. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Bank emisyjny — NBP, jako jedyny bank w Polsce, ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych i określania wielkości emisji, ponadto organizuje zasady obiegu pieniężnego i reguluje ilość pieniądza w obiegu. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Bank banków jest źródłem rezerwy kredytowej (kredytodawcą ostatniej instancji) dla innych banków, które w razie problemów z płynnością mogą wystąpić do NBP z wnioskiem o kredyt lombardowy lub redyskontowy. NBP sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem banków komercyjnych, które mają obowiązek utrzymywania rezerw obowiązkowych na rachunku w banku centralnym, NBP określa formy i organizuje rozliczenia pieniężne. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Centralny bank państwa — będąc bankiem państwa NBP, prowadzi rachunki bankowe dla : - budżetu państwa, - centralnych instytucji państwowych - jednostek budżetowych. Przeprowadza w imieniu państwa operacje finansowe w kraju i za granicą. Gromadzi i zarządza rezerwami dewizowymi, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne, jest odpowiedzialny za utrzymanie stabilnego poziomu cen. Nadzór bankowy Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce. Powołany na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów. Nadzór bankowy Cele i zadania Komisji Nadzoru Finansowego • Sprawowanie nadzoru nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych • Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego, ubezpieczeniowego i emerytalnego • Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności Nadzór bankowy • Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego • Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym • Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, Nadzór bankowy Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór bankowy zgodnie z przepisami: • ustawy - Prawo bankowe, • ustawy o Narodowym Banku Polskim • ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających; Nadzór bankowy W skład Komisji wchodzą: - przewodniczący - dwóch zastępców przewodniczącego - czterech członków. Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Zastępców przewodniczącego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek przewodniczącego. Do wykonywania zadań Komisji i jej Przewodniczącego powołany został Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Nadzór bankowy Członkami Komisji są: - Minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel - Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel - Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego - Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Nadzór bankowy Celem nadzoru bankowego, zgodnie z art. 133. Prawa bankowego, jest zapewnienie: — bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych, — zgodności działalności banków z przepisami Prawa bankowego, Ustawy o NBP, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Bankowy Fundusz Gwarancyjny W większości krajów europejskich i USA w celu zapewnienia bezpieczeństwa depozytów i wzrostu zaufania do systemu bankowego powołano instytucje udzielające niezbędnych gwarancji. W 1994 r. Parlament Unii Europejskiej wydał dyrektywę, w której przyjęto, że minimalny poziom gwarancji powinien wynosić 20 000 euro. W Polsce, od 1995 r., instytucją, która realizuje wypłaty w razie upadłości banku, jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny, w którym udział banków jest obowiązkowy. Środki pieniężne, które klient ulokuje w banku działającym w Polsce, są objęte 100% gwarancją do wysokości 1000 euro (równowartość w złotych) oraz zapewniają 90% pokrycie w przypadku kwot od 1000 do 15 000 euro (na dzień 31.12.01). Bankowy Fundusz Gwarancyjny System gwarantowania depozytów, wsparty systemem pomocy finansowej dla banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, został utworzony na mocy Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 14.12.1994 r. W 2002 r. stworzono również obowiązkowy system rekompensat inwestorom (klientom domów maklerskich). Zasady rekompensat określa znowelizowana Ustawa z 21.08.1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (ustawę znowelizowano 15.01.2001 r.). Bankowy Fundusz Gwarancyjny Do podstawowych zadań BFG należą: — gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach objętych obowiązkowym systemem gwarantowania do wysokości określonej ustawą, — udzielenie zwrotnej pomocy finansowej (na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki) na usunięcie stanu niebezpieczeństwa niewypłacalności banku. Może to nastąpić przez przejęcie banku lub oddziału banku, połączenie banku z innym bankiem lub nabycie udziałów, akcji banku będącego w stanie upadłości, — gromadzenie informacji o bankach objętych systemem gwarancyjnym, — nadzór nad umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych. Bankowy Fundusz Gwarancyjny Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest odrębnym, samodzielnym podmiotem prawa publicznego, wykonującym zadania publiczne i wyposażonym w osobowość prawną. Źródłami tworzenia BFG są: — obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania, — kwoty przekazane z funduszy ochrony środków gwarantowanych, pochodzące z wpłat podmiotów objętych systemem gwarantowania; — dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez fundusz oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych (emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Państwa lub NBP); — środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej; — środki z dotacji udzielonych na wniosek BFG z budżetu państwa, zgodnie z zasadami wynikającymi z prawa budżetowego; — środki z kredytu udzielonego przez NBP na uzgodnionych z funduszem warunkach; — inne dochody. Bankowy Fundusz Gwarancyjny Organem funduszu jest Rada Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, składająca się z przewodniczącego i członków. Przewodniczącego powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra finansów i prezesa NBP, po zaopiniowaniu przez właściwą komisję sejmową. Członków, w liczbie 10, powołuje i odwołuje: - trzech — minister finansów, - czterech — prezes NBP, - trzech — Związek Banków Polskich. Rada funduszu sprawuje nadzór nad działalnością funduszu. Bankowy Fundusz Gwarancyjny Ustawa o BFG nie zapewnia pełnej zasady powszechności systemu gwarantowania depozytów (jest to podstawowa idea unijnych postanowień). W polskich rozwiązaniach przyjęto, że obowiązkowym systemem gwarantowania będą objęte tylko banki. Gwarancjami nie są objęte instytucje quasi -bankowe. Standardy europejskie w zakresie gwarantowania depozytów, zgodnie ze wspomnianą dyrektywą, uwzględniają tylko minimalne wymagania dotyczące systemów gwarantowania depozytów, pozostawiając poszczególnym państwom swobodny wybór formy organizacyjnej i sposoby funkcjonowania systemów gwarancyjnych. Bankowy Fundusz Gwarancyjny Do minimalnych wymagań określonych dyrektywą Unii Europejskiej należy zaliczyć między innymi: - utworzenie co najmniej jednego systemu gwarantowania depozytów w każdym państwie członkowskim Unii, - żadna instytucja kredytowa licencjonowana w UE nie ma prawa przyjmować depozytów, nie będąc członkiem systemu gwarancyjnego, - sprecyzowanie wysokości minimalnej kwoty gwarantowanej dla jednego deponenta na poziomie 20 tys. euro w razie nierozporządzalności depozytów. - kwota gwarantowana powinna być modyfikowana co 5 lat, zgodnie ze zmianą warunków ekonomicznych. - w poszczególnych krajach świata wysokość kwot gwarantowanych (w euro) bardzo się różni (np. Portugalia 15 000, Słowacja 8 000, Szwajcaria 16 000, Szwecja 28 000, Wielka Brytania 25 000, Polska 20 000, Włochy 110 000), Bankowy Fundusz Gwarancyjny Wypłaty środków gwarantowanych są finansowane z trzech źródeł: — funduszu środków gwarantowanych tworzonego przez podmioty objęte obowiązkowym systemem gwarantowania, — ze środków odzyskanych przez BFG z mas upadłości banków, — ze środków płynnych mas upadłości banków będących w posiadaniu syndyków Bankowy Fundusz Gwarancyjny W miarę upływu lat funkcjonowania BFG działalność tej instytucji przesuwa się z funkcji gwarancyjnej na pomocową. W ramach działalności pomocowej do zadań funduszu należy udzielanie zwrotnej pomocy finansowej w formie pożyczek, gwarancji lub poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki, w razie wystąpienia zagrożenia niewypłacalności. Inną formą pomocy może być: - nabycie akcji lub udziałów banków, - nabywanie wierzytelności banków, z których powodu powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, - określenie wysokości obowiązkowych opłat rocznych wnoszonych przez banki na rzecz funduszu, - kontrola realizacji postępowania naprawczego banku. Bankowy Fundusz Gwarancyjny W działalności pomocowej BFG założono: — przestrzeganie zasad równości banków w dostępie do środków pomocowych, z jednoczesnymi jasnymi kryteriami przyznawania tej pomocy; — możliwie szybkie rozpatrywanie wniosków pomocowych i dostęp do środków finansowych; — wspomaganie procesów restrukturyzacyjnych i konsolidacyjnych banków przez pomoc finansową w sytuacji zagrożonej wypłacalności; — pomoc wnioskodawcom w poszukiwaniu dodatkowych źródeł wsparcia finansowego. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Cele polityki pieniężnej NBP Podstawowym celem polityki pieniężnej NBP jest trwałe obniżenie stopy inflacji. Cel ten wynika z art. 277 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stwierdza, że NBP odpowiada za wartość polskiego pieniądza. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego bezpośredni cel inflacyjny - bank centralny będzie reagował, stosując dostępne mu instrumenty, gdy inflacja będzie odbiegała od zakładanego poziomu, płynny kurs walutowy - oznacza, że NBP nie dąży do osiągnięcia określonego poziomu kursu złotego w stosunku do innych walut, a będzie interweniował na rynku walutowym tylko wówczas, gdy uzna, że istnieje realne zagrożenie przekroczenia założonej stopy inflacji. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Instrumenty polityki pieniężnej NBP Instrumentami, za pomocą których NBP realizuje politykę pieniężną, są: - rezerwa obowiązkowa, - operacje otwartego rynku, - kredyty refinansowe i inne. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Rezerwa obowiązkowa - to część środków pieniężnych (której wielkość zależy od stopy rezerw) przeliczonych na złote, które są zgromadzone na rachunkach bankowych (złotowych i dewizowych), środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi. Stopa rezerw obowiązkowych -miernik kwoty rezerw obowiązkowych, jaką banki komercyjne są zobowiązane wpłacić do banku centralnego . Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej i może być zróżnicowana w zależności od okresu przechowywania środków pieniężnych oraz rodzaju waluty. W Polsce od 2010 r. stopa rezerw obowiązkowych od wszystkich rodzajów wkładów wynosi 3,5%, a np. stopa rezerw obowiązkowych w Europejskim Banku Centralnym — tylko 2%. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Bank centralny przez zwiększanie lub zmniejszanie stopy rezerw obowiązkowych wpływa na wielkość akcji kredytowej banków komercyjnych. Dla banków komercyjnych rezerwa obowiązkowa zwiększa koszty prowadzonej działalności, ponieważ deponentom trzeba płacić odsetki, a kwota środków pieniężnych wynikająca ze stopy rezerw obowiązkowych jest zamrożona i nieoprocentowana (środki zgromadzone w ramach rezerwy na rachunku w NBP nie są oprocentowane), co uniemożliwia ich ulokowanie np. na rynku finansowym. Działanie rezerwy obowiązkowej działa więc jak podatek, a koszty z tego wynikające są przerzucane na klientów banku w postaci wyższego oprocentowania kredytów. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Kredyty refinansowe i inne instrumenty NBP, pełniąc funkcję banku banków, udziela bankom komercyjnym kredytów, prowadzi politykę ich refinansowania. Instrumentem stosowanym do końca 1995 r. był tzw. kredyt refinansowy, który obecnie został zastąpiony przez kredyt lombardowy i kredyt redyskontowy. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Kredyt lombardowy - polega na udzielaniu przez NBP kredytu bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej. Stopa kredytu lombardowego pełni funkcję stopy maksymalnej (jest górną granicą wahań rynkowych stopy procentowej), określającej koszt, po jakim banki mogą pożyczyć pieniądze na najkrótszy termin (1 dzień) na rynku międzybankowym. Wysokość udzielonego kredytu przez NBP zależy od wartości papierów wartościowych, które bank komercyjny posiada i może dać w zastaw. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Kredyt redyskontowy - polega na udzieleniu kredytu przez NBP przez kupienie weksli od banków, które wcześniej zostały przedstawione do dyskonta w tych bankach przez podmioty gospodarcze. Banki komercyjne, posiadając weksle, mogą czekać do terminu wykupu weksli, gdy nie są im potrzebne pieniądze, lub mogą przedstawić je do redyskonta w NBP, uzyskując dodatkowe środki na akcję kredytową. Dyskonto weksla – zakup przez dyskontera (Bank) weksla przed terminem jego płatności po cenie pomniejszonej o ustaloną kwotę Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Stopa depozytowa jest to oprocentowanie lokat jednodniowych, czyli stopa depozytowa, jaką NBP zaoferuje bankom za depozyt jednodniowy złożony w banku centralnym. „Depozyt na koniec dnia” jest przyjmowany do końca dnia operacyjnego, a zwrot wraz z odsetkami następuje w następnym dniu operacyjnym. NBP zakłada, że stopa depozytowa będzie niższa od stopy referencyjnej. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Stopa referencyjna to stopa określająca oprocentowanie krótkoterminowych (np. 28-dniowych) operacji otwartego rynku. Kształtowanie się jej wysokości należy traktować jako kierunek, w jakim zmierza bieżąca polityka pieniężna NBP. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Operacje otwartego rynku - polegają na zakupie i sprzedaży przez bank centralny papierów wartościowych. Są to transakcje przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi, dokonywane z inicjatywy banku centralnego, który w ten sposób kształtuje krótkoterminową stopę procentową na rynku międzybankowym. Operacje otwartego rynku dzielą się na operacje bezwarunkowe i operacje warunkowe. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Operacje bezwarunkowe — bank centralny kupuje albo sprzedaje papiery wartościowe, którymi są zazwyczaj rządowe papiery skarbowe, przy czym kupno i sprzedaż nie są obwarowane dodatkowymi warunkami. Operacje warunkowe dzielą się na operacje: - warunkowego zakupu - warunkowej sprzedaży. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Operacje warunkowego zakupu - polegają na tym, że bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując banki do ich odkupienia po określonej cenie i w określonym terminie. Operacje warunkowego zakupu (REPO) są odpowiednikiem krótkoterminowych kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Operacje warunkowej sprzedaży (Reverse REPO) - polegają na tym, że bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym, zobowiązując banki do ich odsprzedaży po określonej cenie i w określonym terminie. Są one odpowiednikiem oprocentowanych lokat krótkoterminowych przyjmowanych przez bank centralny pod zastaw papierów wartościowych Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego NBP prowadzi operacje otwartego rynku, jak: podstawowe, dostrajające, o charakterze strukturalnym. Operacje podstawowe polegają na emisji raz w tygodniu bonów pieniężnych NBP z 28-dniowym terminem zapadalności. Operacje dostrajające polegają na: — emisji bonów pieniężnych NBP z terminem zapadalności od 1 do 7 dni, — zakupie od banków, w trybie przetargowym, skarbowych papierów wartościowych na okresy wynoszące od 1 do 7 dni, — przedterminowym wykupie bonów pieniężnych NBP, Operacje o charakterze strukturalnym polegają na bezwarunkowej sprzedaży przez NBP obligacji skarbowych. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Rentowność operacji podstawowych i dostrajających nie może być niższa od obowiązującej wysokości stopy referencyjnej ustalonej przez Radę Polityki Pieniężnej. Rentowność operacji strukturalnych jest wyznaczana na przetargach organizowanych przez NBP. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny zwiększa płynność systemu bankowego (dostarcza dodatkowych środków), natomiast sprzedaż papieru wartościowego zmniejsza . Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Przy nadmiarze wolnych środków pieniężnych w systemie bankowym NBP może je absorbować, oferując bankom komercyjnym sprzedaż bonów pieniężnych na zasadzie przetargu. W rezultacie tego część środków nie wypływa na rynek, ale jest chwilowo zamrożona w bonach. Gdy brakuje bankom pieniędzy, NBP proponuje zakup bonów od nich, a więc gotówka idzie z banku centralnego do banków, gdyż NBP płaci im za bony. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Sprzedaż bonów jest organizowana przez NBP na zasadzie przetargu. Potencjalni nabywcy zgłaszają swoje oferty z podaniem ceny proponowanej za wyznaczoną jednostkę (np. 95% wartości nominalnej, co oznacza, że za bon o wartości nominalnej 10 000 zł proponują 9 500 zł). NBP wybierze oferty z najwyższym limitem ceny. NBP, przyjmując od banków oferty na kupno lub sprzedaż bonów po określonej cenie, wpływa na wysokość stopy procentowej kształtującej się na rynku pieniężnym. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego NBP a Europejski Bank Centralny Powołanie do życia wspólnej waluty euro, która funkcjonowała w obrocie bezgotówkowym od 01.01.1999 r., spowodowało zmiany w systemie bankowym państw tworzących UGW (Unia Gospodarcza i Walutowa). Istniejący do tej pory dwuszczeblowy model sektora bankowego, składający się z narodowych banków centralnych i banków komercyjnych, został zastąpiony modelem trójszczeblowym, w którym oprócz narodowych banków centralnych występuje instytucja ponadnarodowego banku centralnego, w postaci Europejskiego Banku Centralnego (EBC), pełniącego funkcję banku centralnego w stosunku do narodowych banków centralnych . W nowej strukturze EBC przejął rolę decyzyjną w zakresie polityki pieniężnej dla obszaru euro, a poszczególne narodowe banki centralne wdrażają ją w życie, wykonując decyzje EBC. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Zmiany w systemie bankowym krajów ze strefy euro Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Europejski System Banków Centralnych Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Europejski Bank Centralny (EBC) działa od 1998 r. Jego siedzibą jest Frankfurt nad Menem. EBC jest instytucją niezależną od państw członkowskich, mającą osobowość prawną w każdym z nich. Do jego podstawowych zadań należą: — prowadzenie dla obszaru UGW jednolitej polityki pieniężnej, której głównym celem jest stabilizacja cen, — utrzymywanie i zarządzanie rezerwami walutowymi, — sprawowanie nadzoru bankowego, — wyrażanie zgody na emisję banknotów na obszarze UGW. Banknoty może emitować sam EBC lub narodowe banki centralne krajów członkowskich. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Podstawowymi instrumentami polityki pieniężnej EBC są: rezerwa obowiązkowa i operacje otwartego rynku. Rezerwa obowiązkowa — obowiązkowi odprowadzania rezerwy podlegają instytucje kredytowe. Stopa rezerw jest zróżnicowana od zera do 2%, w zależności od rodzaju i terminu depozytów. Rezerwy są oprocentowane. Operacje otwartego rynku — rodzaj operacji stosowanych przez EBC zależy od zjawiska, jakiemu mają przeciwdziałać w następujących przypadkach: — w razie krótkotrwałej zmiany płynności” w systemie bankowym stosowane są operacje „dostrajające” (fine tuning) o różnej częstotliwości i charakterze (warunkowe, bezwarunkowe). — gdy EBC oceni, że występuje sytuacja strukturalnego braku płynności systemu bankowego, może on zastosować podstawowe lub długoterminowe operacje refinansujące oraz kredyt (depozyt) na koniec dnia. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego NBP stosuje większość instrumentów polityki pieniężnej używanych przez EBC. Spełnienie kryterium zbieżności wymaga od NBP prowadzenia twardej polityki pieniężnej, zmierzającej do osiągnięcia parametrów w zakresie: — inflacji ( nie może być wyższa niż o 1,5 pkt proc. średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie inflacja była najniższa), — kształtowania się długookresowych stóp procentowych (nie mogą przekraczać więcej niż o 2 pkt proc średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji), — stabilizacji kursu walutowego. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego Nadzór bankowy • Ze względu na specyficzny charakter działalności banków — dysponowanie środkami wielu podmiotów gospodarczych — władze państwowe ustanawiają urząd nadzoru bankowego. • Przedmiotem zainteresowania tego nadzoru jest zapewnienie bezpieczeństwa wkładów gromadzonych przez banki. • Nadzór bankowy jest sprawowany bądź przez bank centralny, bądź też przez Ministerstwo Finansów (Skarbu), a także przez organizację niezależną. Nadzór bankowy Do zadań nadzoru bankowego należy niedopuszczenie do: — naruszenia prawa bankowego oraz innych przepisów prawnych obowiązujących banki; — utraty płynności przez bank; — pogorszenia się rentowności banku, które groziłoby jego likwidacją. Nadzór bankowy Urząd nadzoru bankowego ma prawo: • kontrolowania działalności banku, • w przypadku, jeśli uzna, że postępowanie danego banku zagraża wypełnieniu przez niego zobowiązań wobec klientów lub w sposób rażący narusza przepisy prawa bankowego, może zastosować odpowiednią karę administracyjną, aż do zawieszenia lub odwołania kierownictwa danego banku, a nawet postawienia banku w stan likwidacji. Nadzór bankowy • Nadzór bankowy działa w interesie ochrony deponentów oraz w celu zapobieżenia niepożądanym następstwom ogólnogospodarczym masowego bankructwa. • Jest instytucją, która udziela zezwoleń na uruchomienie instytucji bankowych. • Mogą tu być stosowane dwie metody: — metoda koncesji, która wiąże zezwolenie ze spełnieniem określonych warunków przez założycieli i oznacza konieczność odpowiedniej decyzji władz administracyjnych; — metoda normatywna, która zezwala prowadzić operacje bankowe każdemu, kto stosuje się do określonych norm. Nadzór bankowy Nadzór bankowy Polsce wypełnia swoje funkcje poprzez działania Komisji Nadzoru Bankowego,Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego oraz wybranych departamentów Narodowego Banku Polskiego Nadzór bankowy ściśle współpracuje z Komisją Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych i Komisją Papierów Wartościowych i Giełd, co doprowadziło do objęcia znacznej części sektora finansowego w Polsce nadzorem zintegrowanym funkcjonalnie. Zasady i tryb współpracy pomiędzy tymi instytucjami są regulowane przez stosowne porozumienia Nadzór bankowy Komisja Nadzoru Bankowego Realizowanie zadań nadzoru bankowego ustawa o NBP z 1997 r. powierzyła Komisji Nadzoru Bankowego. Uzupełnieniem rozwiązań dotyczących nadzoru bankowego, zawartych w tej ustawie, są obszerne uregulowania zawarte w ustawie Prawo bankowe oraz innych ustawach tworzących system polskiego prawa. Komisja sprawuje nadzór nad bankami, oddziałami i przedstawicielstwami banków zagranicznych w Polsce oraz oddziałami i przedstawicielstwami oddziałów instytucji kredytowych. Nadzór bankowy Komisja Nadzoru Bankowego jest kolegialnym i niezależnym organem administracji publicznej. Organizację i usytuowanie Komisji określają przepisy ustawy o NBP. Jej przewodniczącym jest Prezes Narodowego Banku Polskiego. Ponadto w skład KNB wchodzą: - zastępca Przewodniczącego Komisji - Minister Finansów lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu, - przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, - Prezes Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, - Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd lub jego zastępca, - przedstawiciel Ministra Finansów, - Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Nadzór bankowy Do zadań Komisji Nadzoru Bankowego należy w szczególności: - określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach, - nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych, - dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawianie ich Radzie Polityki Pieniężnej oraz ocen wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na rozwój banków, - opiniowanie zasad nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania. Nadzór bankowy Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o NBP decyzje i określone przez Komisję Nadzoru Bankowego zadania wykonuje i koordynuje wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Na jego czele stoi Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego, powoływany i odwoływany przez Prezesa NBP w uzgodnieniu z Ministrem Finansów. Nadzór bankowy Tryb wykonywania nadzoru bankowego obejmuje 4 funkcje: 1) rozpatrywanie wniosków związanych z tworzeniem, organizacją i działalnością banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, 2) działalnośćo charakterze regulacyjnym (regulacje ostrożnościowe), 3) działalnośćo charakterze analitycznym, 4) wykonywanie czynności kontrolnych. Organizacja, cele, zadania i funkcje Narodowego Banku Polskiego
