Organisation for Economic Co-operation and Development Local Economic and Employment Development Programme Warsztaty z udziałem ekspertów OECD „LOKALNE SCENARIUSZE ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH” WOJEWÓDZTWO POMORSKIE Gdańsk Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, 30 Marca 2012 Wprowadzenie: Niniejszy warsztat jest częścią projektu pt. „Lokalne scenariusze zmian demograficznych: polityki publiczne i strategie, dotyczące zrównoważonego rozwoju, rozwoju umiejętności i wzrostu zatrudnienia”, realizowanego w ramach programu Local Economic and Employment Development (LEED). Celem projektu jest dostarczenie strategicznych wytycznych dla administracji rządowej i samorządowej, a także innych podmiotów zaangażowanych we wdrażanie polityki zatrudnienia, edukacji i rozwoju umiejętności zawodowych na poziomie lokalnym, pozwalających zmierzyć się ze skutkami zmian demograficznych. Projekt zmierza również do nakreślenia możliwych w najbliższej przyszłości scenariuszy rozwoju lokalnego ułatwiających przyjęcie właściwych kierunków działań w następujących obszarach: modele trwałego rozwoju lokalnego i scenariusze zmian demograficznych, zatrudnienie i rozwój umiejętności w nowych obszarach wzrostu gospodarczego, usługi dla osób starszych i integracja społeczna, rozwój tzw. „srebrnej gospodarki” i przedsiębiorczości z nią związanej, a także polityka pro-rodzinna i jej wpływ na rynek pracy. W ramach projektu przeprowadzone zostaną analizy sytuacji społeczno-gospodarczej na poziomie ogólnopolskim oraz w trzech wybranych województwach małopolskim, pomorskim i łódzkim. Projekt dostarczy rekomendacji na temat tego „jak zapobiegać” oraz „jak radzić sobie” z problemami starzejącej się populacji. W szczególności analizowane będą obszary: (1) niskiego współczynnika dzietności, (2) promocji adekwatnej jakości zatrudnienia dla starszych pracowników (55+), (3) rozwoju ”srebrnej gospodarki”. Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie internetowej: https://community.oecd.org/community/demographicchange. Miejsce: Sala Herbowa, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk, Polska Data, 30 Marca 2012, Sala Herbowa 08.00-09.00 WSTĘP: INFORMACJE O PROJEKCIE OECD ORAZ REGIONIE POMORSKIM Powitanie – Pan Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Województwo pomorskie - Pani Kamila Siwak, Zastępca Dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Informacje o projekcie – Dr Cristina Martinez-Fernandez, OECD/CFE/ LEED Charakterystyka zmian demograficznych w województwie pomorskim – Dr hab. Iwona Sagan, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, ekspert lokalny Dyskusja – Z uwagi na udział w dyskusji ekspertów międzynarodowych, w trakcie całego spotkania zapewnione będzie tłumaczenie symultaniczne z języka polskiego na angielski 09.00-10.00 DYSKUSJE W GRUPACH: 4 RÓWNOLEGŁE GRUPY TEMATYCZNE GRUPA NR 1: Rynek pracy a starsi pracownicy (50+): podejście organizacyjne m.in. ze strony przedsiębiorstw i związków zawodowych 1 godzina Zmiany demograficzne są dziś jednym z kluczowych wyzwań dla rynku pracy. Perspektywa dalszego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia jest coraz bardziej niepewna i dlatego produktywność i jej wzrost muszą być kluczowymi czynnikami jej stymulacji. Pokolenie wyżu demograficznego powoli zaczyna przechodzić do systemu emerytalnego, co wskazuje na konieczność równoczesnej koncentracji na poprawie wydajności gospodarczej oraz podniesieniu jakości samych miejsc pracy. W ramach grupy spróbujemy odpowiedzieć na następujące pytania: 1. Jakie są wyzwania, przed którymi stoją dziś rynki regionalne i cały polski rynek pracy w kontekście zmian demograficznych? 2. Jakie są przyczyny wcześniejszego odchodzenia z rynku pracy? Jakie są oczekiwania i postawy względem starszych pracowników? Jaki powinien być wiek emerytalny w przypadku kobiet, a jaki w przypadku mężczyzn? W jakim wieku pracownicy powinni przechodzić na emeryturę i korzystać z uprawnień emerytalnych? 3. Jakie są najbardziej skuteczne metody i rozwiązania zatrzymywania starszych pracowników na rynku pracy? Czy są jakieś skuteczne rozwiązania stosowane w firmach (np. doradztwo personalne, kadrowe) albo w sektorze publicznym (w postaci usług zmniejszających konsekwencje zmian demograficznych)? 4. Jakie działania zachęcają lub mogą zachęcić pracodawców do utrzymywania w zatrudnieniu osób starszych? Moderator: Pani Kamila Siwak, Zastępca Dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Ekspert OECD: Dr Jasper Van Loo, CEDEFOP; Pan Aldert de Vries, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Holandii Miejsce: Sala Herbowa OECD LEED Programme and Poland Ministry of Regional Development LOGISTICS 3 GRUPA NR 2: Nowe trendy w biznesie i przedsiębiorczości: „srebrna ekonomia”, „biała ekonomia”, „zielona gospodarka”. 1 godzina Pojawiają się nowe możliwości dla działań biznesowych, które powinny zostać wzmocnione. Dotyczy to np. tzw. „srebrnej”, „białej” czy „zielonej” gospodarki, które mogą rozwinąć się tworząc zarówno więcej miejsc pracy jak i miejsca pracy lepszej jakości. „Srebrna ekonomia” czyli rynek usług i produktów dla starszej części populacji, „biała ekonomia” – czyli rynek produktów i usług związanych z sektorem medycznym i opiekuńczym, a także „zielona gospodarka” (nowe zawody i miejsca pracy przyczyniające się do poprawy warunków ekonomicznych przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego), to nie tylko modne hasła i postulaty ale również możliwości dla przedsiębiorców, rynku i konsumentów. W ramach tej grupy spróbujemy odpowiedzieć na następujące pytania: 1. Czy pojawią się nowe zawody lub stanowiska pracy w związku z rozwojem tzw. „srebrnej”, „białej” czy „zielonej” gospodarki? 2. W jakich sektorach, branżach istnieją największe możliwości rozwoju produktów i usług dla tego rodzaju gospodarki? 3. Jakie można zdiagnozować wyzwania stojące przed tymi nowymi kierunkami rozwoju gospodarczego? Moderator: Pan Przemysław Herman, Naczelnik Wydziału Ewaluacji, Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ekspert OECD: Dr Cristina Martinez-Fernandez, CFE/LEED; Pan Robert Strauss, Komisja Europejska Miejsce: przejście do salki 228, II p. GRUPA NR 3: Trwały rozwój lokalny: infrastrukturalne, społeczne i ekonomiczne skutki starzenia się społeczeństwa 1 godzina Rozwój miast i środowisk lokalnych zachodzi w różnym tempie w różnych krajach czy regionach, Wpływ na zróżnicowanie tempa mają w szczególności zmiany demograficzne, a wśród nich przede wszystkim proces starzenia się społeczeństwa. Z uwagi na ścisły związek procesu planowania przestrzennego z modelami ekonomicznymi i rozwojem miast, nowa sytuacja demograficzna i zmniejszająca się populacja społeczna nie są brane pod uwagę w planowaniu dalszego rozwoju lokalnego. Dlatego stoi przed nami niezmiernie ważne wyzwanie, jakim jest poszukiwanie nowych narzędzi i strategii włączenia społecznego i uwzględnienia tej nowej sytuacji, w jakiej znalazły się poszczególne regiony. W ramach grupy spróbujemy odpowiedzieć na pytania: 1. Jakiego rodzaju usługi są dedykowane osobom 50+ na obszarach miejskich i w ich otoczeniu? 2. Jakie są wyzwania i możliwości samorządów lokalnych/miast w zakresie dostarczania usług dla starzejącego się społeczeństwa? Moderator: Dr hab. Iwona Sagan, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, ekspert lokalny Ekspert OECD: Ms Naoko Kubo Miejsce: przejście do salki 307, III p. GRUPA NR 4: Zmiany społeczne: integracja społeczna, polityka pro-rodzinna, rozwiązania z zakresu wymiany międzypokoleniowej. 1 godzina Zmniejszający się współczynnik dzietności, przy wzrastającej długości życia (starzeniu się społeczeństwa), rosnącym poziomie bezrobocia wśród osób młodych i ograniczaniu populacji obszarów miejsko-wiejskich, stawiają przed nami coraz to nowe wyzwania. Wyzwalają one jednocześnie konieczność podnoszenia poziomu świadomości społecznej i politycznej i wspierania zmian w strukturze demograficznej społeczności lokalnych. W ramach grupy spróbujemy odpowiedzieć na pytania: 1. Jakie grupy społeczne lub kategorie wiekowe podlegają marginalizacji w związku ze zmianami demograficznymi? Które z nich w największym stopniu są marginalizowane? Jak to zmienić? Co w tym zakresie mogą zrobić władze regionalne, a jaki rodzaj wsparcia jest potrzebny na poziomie centralnym? 2. Jakie czynniki wpływają na zmniejszanie się poziomu dzietności w populacji i jak można temu przeciwdziałać? Jakie działania należałoby podjąć na poziomie regionalnym, a jakie na poziomie kraju, aby to zmienić? 3. Jakie rozwiązania ułatwiają łączenie życia zawodowego i rodzinnego? 4. Jakie rozwiązania ułatwiają integrację społeczną i zawodową osób starszych? Moderator: Pani Katarzyna Żmudzińska, Kierownik Referatu Planowania, Analiz i Sprawozdawczości, Departament Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Ekspert OECD: Ms Antonella Noya, OECD Miejsce: przejście do salki 157, I p. 10.00-10.20 Przerwa kawowa 10.20-11.20 PODSUMOWANIE WYNIKÓW PRAC POSZCZEGÓLNYCH GRUP - PANEL Najważniejsze kwestie zaprezentują przedstawiciele poszczególnych grup, eksperci OECD oraz ekspert lokalny, a także przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. 11.20-11.30 ZAKOŃCZENIE SPOTKANIA Pani Kamila Siwak, Zastępca Dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Przemysław Herman, Naczelnik Wydziału Ewaluacji, Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Dr Cristina Martinez-Fernandez, OECD OECD LEED Programme and Poland Ministry of Regional Development