podstawa prawna - Kuratorium Oświaty w Opolu

Program przeciwdziałania wadom postawy ciała
u dzieci i młodzieży w województwie opolskim
PROCEDURA
PRZECIWDZIAŁANIA WADOM POSTAWY CIAŁA
U DZIECI I MŁODZIEŻY
1. Krok I – Spotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego
z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej.
2. Krok II – Przygotowanie do badań przesiewowych.
3. Krok III – Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej.
4. Krok IV – Pielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Kartę profilaktycznego
badania lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała.
5. Krok V – Zadanie rodziców.
6. Krok VI – Profilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców.
7. Krok VII – Zwrot Karty do pielęgniarki szkolnej.
8. Krok VIII – Postępowanie pielęgniarki po zakończonym profilaktycznym badaniu
ucznia.
9. Krok IX – Opracowanie przez dyrektora działań na rzecz przeciwdziałania wadom
postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć
wf z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf.
10. Krok X – Uruchomienie grup interwencyjnych.
11. Krok XI – Roczna ewaluacja Programu.
Program przeciwdziałania wadom postawy ciała
u dzieci i młodzieży w województwie opolskim
OPIS POSZCZEGÓLNYCH KROKÓW PROCEDURY
Krok I
Spotkanie informacyjne z rodzicami na początku roku szkolnego
z udziałem pielęgniarki medycyny szkolnej1.
Zakres informacji przekazanych rodzicom:





Omówienie problemu wad postawy ciała występujących u dzieci i młodzieży oraz uświadomienie wagi
problemu i okoliczności sprzyjających powstawaniu zaburzeń w postawie ciała – informacja
o programie i rozdanie materiałów informacyjnych.
Uświadomienie rodzicom, że ich rolą, biorąc pod uwagę dobro dziecka, jest dokładne informowanie
pielęgniarki i wychowawcy klasy o stanie zdrowia dziecka, o problemach zdrowotnych w rodzinie.
Poinformowanie rodziców o zakresie i terminach badań przesiewowych wykonywanych przez
pielęgniarkę szkolną u uczniów oraz zwrócenie uwagi na konieczność dokładnego i skrupulatnego
wypełniania Karty profilaktycznego badania lekarskiego dziecka w części przeznaczonej dla rodziców.
Uświadomienie rodzicom zagrożeń wynikających z pochopnie wystawianych zwolnień dziecka z zajęć
wychowania fizycznego.
Zebranie od rodziców informacji dotyczącej: telefonu kontaktowego, PESEL dziecka, zgody rodzica na
działania związane z objęciem dziecka programem opieki profilaktycznej w zakresie wad postawy ciała.
Krok II
Przygotowanie do badań przesiewowych



Pielęgniarka przygotowuje dokumentację medyczną ucznia.
Przekazuje Kartę profilaktycznego badania lekarskiego ucznia wychowawcy klasy, w której
przeprowadza się testy przesiewowe.
Wychowawca wypełnia Kartę w części przeznaczonej dla niego i oddaje pielęgniarce.
Krok III
Badania przesiewowe wykonywane przez pielęgniarkę medycyny szkolnej.



1
Pielęgniarka wykonuje testy przesiewowe u uczniów zgodnie ze Standardami i metodyką pracy
pielęgniarki szkolnej, między innymi wykrywa zaburzenia w zakresie układu ruchu, tj.:
 boczne skrzywienie kręgosłupa,
 nadmierna kifoza piersiowa,
 koślawość kolan i podudzi
 stopy płasko-koślawe.
Wpisuje wyniki testów do Karty profilaktycznego badania lekarskiego ucznia.
Do Karty dziecka, u którego pielęgniarka wykryła zaburzenie w postawie ciała, dołącza dodatkową
dokumentację Opis zaburzeń postawy ciała2.
Nowością w zakresie kroku pierwszego byłoby obowiązkowe i pełne poinformowanie rodziców przez pracowników szkoły i
pielęgniarkę szkolną, o zagrożeniach dla prawidłowej postawy ciała dziecka, oraz zaproszenie do współdziałania w ramach
profilaktyki w tym zakresie.
2 Wprowadzenie dodatkowej dokumentacji pozwoli na wyselekcjonowanie informacji dotyczących nieprawidłowości
w postawie ciała dziecka i jednocześnie ułatwi prowadzenie i monitorowanie dziecka poprzez właściwe postępowanie
mające pomóc w odzyskaniu prawidłowej postawy ciała – leczenie specjalistyczne, gimnastyka korekcyjna, reedukacja
posturalna itp.
Program przeciwdziałania wadom postawy ciała
u dzieci i młodzieży w województwie opolskim
Krok IV
Pielęgniarka lub wychowawca dostarcza rodzicom Karty profilaktycznego badania
lekarskiego ucznia wraz z Opisem zaburzeń postawy ciała


Pielęgniarka osobiście lub poprzez wychowawcę dostarcza rodzicom Karty wraz z Opisem zaburzeń
postawy ciała na spotkaniu zorganizowanym wspólnie z wychowawcą klasy lub poprzez dziecko.
Pielęgniarka informuje rodziców o:
 sposobie wypełnienia przez nich Karty oraz o obowiązku rodziców, wynikającym z ich
odpowiedzialności za dziecko, dotyczącym wizyty z dzieckiem u lekarza poz, który wykona
u dziecka profilaktyczne badanie lekarskie, a wyniki wpisze w odpowiednie miejsce w Karcie.
 terminie wykonania ww. badania i obowiązku oddania pielęgniarce w pełni wypełnionej
Karty.
 problemie zdrowotnym dziecka i dalszym postępowaniu w tym zakresie – w indywidualnych
rozmowach.
Krok V
Zadanie rodziców



Rodzice uzupełniają Kartę profilaktycznego badania lekarskiego ucznia w miejscu dla nich
przeznaczonym.
Rodzice udają się do swojego lekarza poz, w terminie zaleconym przez pielęgniarkę szkolną.
Rodzice przekazują lekarzowi Kartę wraz z Opisem.
Krok VI
Profilaktyczne badanie lekarskie dziecka w obecności rodziców.





Lekarz po zbadaniu dziecka diagnozuje problemy zdrowotne.
Informuje rodziców o problemach zdrowotnych dziecka, określa dalsze postępowanie dla dziecka,
uświadamia rodziców o potrzebie wspólnego zaangażowania się w działania mające przywrócić
właściwą postawę ciała i wyjaśnia wydane zalecenia:
 w stosunku do dziecka chorego – wydaje skierowanie do specjalisty;
 w stosunku do dziecka z problemami w zakresie postawy ciała zaleca:
 udział w gimnastyce korekcyjnej organizowanej w szkole,
 kieruje do fizjoterapeuty3 (interwencja pod kierunkiem fizjoterapeuty),
 ćwiczenia w domu pod nadzorem rodziców.
Klasyfikuje do grup wf.
Po badaniu lekarz uzupełnia Kartę, w przypadku potwierdzenie wady postawy ciała uzupełnia Opis
zaburzeń w postawie ciała.
Kartę z Opisem oddaje rodzicom, formułując zalecenia co do dalszego postępowania.
Krok VII
Zwrot Karty do pielęgniarki szkolnej

3
Rodzic oddaje w pełni wypełnioną Kartę pielęgniarce medycyny szkolnej w możliwie najkrótszym
terminie.
Aktualnie nie jest dostępny kontakt z fizjoterapeutą w zakresie zaproponowanym przez niniejszą procedurę.
Fizjoterapeuci, jak do tej pory, nie świadczą powszechnie przedstawionych w procedurze usług. Jest to propozycja działań,
które spowodowałyby pełną, profesjonalną opiekę nad uczniami z zaburzeniami w postawie ciała. Inicjatywa i koszty
zatrudnienia fizjoterapeuty w szkole powinny spoczywać po stronie samorządu lokalnego, w zainteresowaniu którego jest,
między innymi, zdrowie wyborców oraz dbanie o właściwe warunki uczniów uczęszczających do szkół, których samorząd
jest organem prowadzącym.
Program przeciwdziałania wadom postawy ciała
u dzieci i młodzieży w województwie opolskim
Krok VIII
Postępowanie pielęgniarki po zakończonym badaniu profilaktycznym ucznia




Pielęgniarka uzupełnia dokumentację medyczną ucznia znajdującą się w szkole.
W celu uzupełnienia informacji lub wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości kontaktuje się z lekarzem
poz sprawującym opiekę nad danym dzieckiem.
Przygotowuje informację o indywidualnych potrzebach uczniów dla dyrekcji szkoły 4.
Przygotowuje niezbędne informacje, w zakresie indywidualnych potrzeb zdrowotnych uczniów dla:
 wychowawcy klasy,
 nauczyciela WF,
 realizatora gimnastyki korekcyjnej,
 fizjoterapeuty.
Zakres informacji
sporządzonych przez pielęgniarkę




Dla wychowawcy: lista uczniów z problemami zdrowotnymi;
Dla nauczyciela wf: lista uczniów z określoną grupą na zajęcia wychowania fizycznego i występującymi
problemami zdrowotnymi;
Dla realizatora gimnastyki korekcyjnej: lista uczniów skierowanych przez lekarza poz;
Dla fizjoterapeuty: lista uczniów, którym lekarz poz zalecił ćwiczenia pod kierunkiem fizjoterapeuty.
Krok IX
Opracowanie przez dyrektora szkoły strategii działań na rzecz przeciwdziałania wadom
postawy ciała u uczniów, zbudowanie wyznaczonych grup interwencyjnych oraz zajęć wf
z uwzględnieniem zasad kwalifikacji lekarskiej do zajęć wf.
Dyrekcja szkoły po zapoznaniu się z Raportem o potrzebach zdrowotnych uczniów ocenia skalę problemu i
opracowuje plan działań, który staje się częścią realizowanego w szkole rocznego programu profilaktyki i
promocji zdrowia.
Plan działań powinien uwzględniać:
 przeprowadzanie zajęć wychowania fizycznego z indywidualizacją oddziaływań związaną z kwalifikacją
ucznia do grupy na zajęcia wf,
 realizację gimnastyki korekcyjnej, we wszystkich klasach.
 modelowanie zachowań rodziców i dzieci związane z dbaniem o prawidłową postawę ciała –
reedukacja posturalna – przy udziale specjalistów: fizjoterapeuty, lekarza lub pielęgniarki medycyny
szkolnej,
 organizację dodatkowych zajęć ruchowych w formach pozalekcyjnych,
 organizację imprez rekreacyjno-sportowych dla uczniów, rodziców i środowiska szkolnego,
 organizację konkursów i akcji związanych tematycznie z promowaniem prawidłowej postawy ciała,
 organizację pogadanek i zajęć w ramach lekcji wychowawczej i/lub biologii, przyrody dotyczących
kształtowania się prawidłowej postawy ciała i najczęstszych zagrożeń w jej rozwoju.
 organizację ćwiczeń śródlekcyjnych oraz dbanie o prawidłową sylwetkę ucznia na każdej lekcji,
 udostępnianie infrastruktury sportowej szkoły do zajęć pozalekcyjnych dla uczniów,
 zapobieganie nadwadze i otyłości przez wprowadzenie różnych programów uświadamiających
jak prawidłowo się odżywiać oraz organizację zajęć fizycznych przeznaczonych dla dzieci z problemami.
4
Informacja pielęgniarki o indywidualnych potrzebach zdrowotnych uczniów dla dyrekcji szkoły jest bardzo istotnym
elementem w procedurze. Dotychczas pielęgniarki przekazywały informacje, jednakże nie zawsze raport pielęgniarki o tak
ważnych problemach był właściwie odbierany przez dyrekcję. Obecnie to zadanie jest obowiązkowe zarówno dla
pielęgniarki jak i dla dyrekcji. Raport pielęgniarki spowoduje podjęcie odpowiednich działań przez dyrekcję, mających na
celu stworzenie właściwych warunków dla odzyskania i zachowania właściwej postawy ciała przez uczniów.
Program przeciwdziałania wadom postawy ciała
u dzieci i młodzieży w województwie opolskim




działania związane z obniżaniem wagi plecaków szkolnych,
aktywne włączenie samorządu rodzicielskiego do działań związanych z realizacją programu na terenie
szkoły,
w miarę możliwości planować zajęcia z wf tak, by nie blokować ich w cyklach dwugodzinnych.
Ważniejsza jest częstotliwość niż intensywność.
w miarę możliwość organizować pozalekcyjne zajęcia korekcyjne dla dzieci z wadami postawy ciała
i otyłością.
Krok X
Uruchomienie grup interwencyjnych5






Prowadzący grupy interwencyjne otrzymują od pielęgniarki szkolnej kopie Opisu zaburzenia postawy
ciała i listę uczniów z zaburzeniami.
Nauczyciel wf, realizator gimnastyki korekcyjnej i fizjoterapeuta organizują i prowadzą zajęcia
uwzględniając indywidualne zalecenia lekarza.
Fizjoterapeuta opracowuje indywidualny zestaw ćwiczeń dla każdego ucznia zgodnie ze
zdiagnozowanym stopniem zaawansowania wady postawy ciała.
Realizator gimnastyki korekcyjnej stosuje opracowany zestaw ćwiczeń na zajęciach gimnastyki
korekcyjnej
Fizjoterapeuta uczy rodziców i dziecko zachowania właściwej postawy ciała przy wykonywaniu różnych
zajęć codziennych (reedukacja posturalna) i zaleca kontynuację ćwiczeń w domu.
Fizjoterapeuta jest w kontakcie z lekarzem – wymienia uwagi i spostrzeżenia, ewentualnie kieruje
dziecko na wizyty kontrolne.
Krok XI
Roczna ewaluacja programu


Przekazanie do analizy informacji dotyczących problemów zdrowotnych uczniów (wad postawy
uczniów) do Opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego.
Przekazanie do analizy rocznych sprawozdań z realizacji Programu w szkołach i placówkach do
Kuratorium Oświaty w Opolu.
Szkolenia pielęgniarek, lekarzy poz i lekarzy specjalistów

5
Cykliczne szkolenia połączone z warsztatami w zakresie rozpoznawania i oceny zaawansowania wad
postawy ciała.
Grupy interwencyjne – jest to nowość, która ma na celu pogrupowanie dzieci pod względem stopnia i rodzaju zaburzenia
postawy ciała. Do dotychczasowych podziałów na zajęciach wf i gimnastyce korekcyjnej procedura proponuje
profesjonalną, indywidualną interwencję fizjoterapeuty, który oprócz pracy z dzieckiem, uczy rodziców jak powinni ćwiczyć
w domu razem z dzieckiem oraz na co powinni zwracać uwagę, by nie dopuszczać do pogłębiania zaburzeń a także do
odzyskania przez dziecko właściwej postawy ciała. W tworzenie warunków do uruchomienia grup interwencyjnych powinien
zaangażować się dyrektor szkoły przy wsparciu samorządu lokalnego.