deontologia

Etyka zawodów prawniczych
Deontologia
(albo czy można rzucać karłem?)
Pojęcie deontologii
„Rodzaj teorii moralnej, która dąży do ugruntowania moralności na
prawie moralnym lub normie moralnej, które podmiot moralny ma
obowiązek przestrzegać”.
O. Kuusela, Key Terms in Ethics
Greckie deon – obowiązek, co powinno zostać uczynione
Podstawowe pytania deontologii
1. Jak uzasadnić obowiązywanie norm moralnych?
2. Jak ustalić treść norm moralnych?
3. Jak wnioskować z ogólnych norm na konkretne przypadki?
Dwie odmiany deontologii
Deontologia kantowska
http://2ryby.pl/film/piosenka-filozoficzna-kant/
Deontologia kantowska
Aprioryczne podstawy moralności:
Dobra wola
„Dobra wola nie jest dobra ze względu
na swoje dzieła i skutki ani ze względu
na swą zdatność do osiągnięcia
jakiegoś zamierzonego celu, lecz
jedynie przez chcenie, tj. sama w
sobie”
Rozum i prawo kontra skłonność
Skutki i skłonności kontra prawo
„Do pewnego przedmiotu jako skutku mojego zamierzonego czynu
mogę mieć wprawdzie skłonność, nigdy jednak nie mogę mieć dla niego
szacunku, a to dlatego, że jest on tylko skutkiem, a nie czynnością woli.
Również nie mogę mieć szacunku dla skłonności w ogóle, tak dla
własnej jak dla cudzej, mogę ją co najwyżej w pierwszym wypadku
pochwalać, w drugim niekiedy nawet lubić, tj. uważać za pomyślną dla
mej własnej korzyści. Tylko to, co łączy się z moją wolą wyłącznie jako
przyczyna, nigdy zaś jako skutek, co nie służy mej skłonności, aleją
przezwycięża, a przynajmniej przy [dokonywaniu] wyboru zupełnie ją
wyłącza z obrachunku, a więc tylko prawo samo w sobie może być
przedmiotem szacunku, a tym samym nakazem”.
Rozumem rozpoznane prawo
Dlaczego tylko ono stanowi właściwą podstawę moralności?
Skłonności i skutki mają charakter empiryczny (aposterioryczny)
- Idea uniwersalności
- Idea autonomii
(Kant jako pisarz S-F)
Jak ustalić treść takiego prawa?
Test uniwersalizacji
„Ponieważ pozbawiłem wolę wszelkich popędów, które by dla niej mogły wyniknąć z poddania się
jakiemukolwiek prawu, przeto nie pozostaje nic prócz ogólnej zgodności czynów z prawem w ogóle”
Imperatyw kategoryczny:
Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby
stała się powszechnym prawem.
Alternatywna formuła:
Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też w osobie każdego
innego używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka.
Inspiracje kantowskie
Idea autonomii podmiotu
Inspiracje kantowskie
Nie traktuj człowieczeństwa jako środka
Inspiracje kantowskie
Etyka „kodeksowa” a wymóg uniwersalizacji:
Czy Kant dopuszcza istnienie kodeksów etyki zawodowej?