Produkcja chleba Krzywa transformacji •O •L •M •K Produkcja traktorów Cena Krzywa popytu C1 C2 Pp Q1 Q2 Popyt Cena Nietypowe krzywe popytu Popyt Cena Nietypowe krzywe popytu Popyt Cena Nietypowe krzywe popytu Popyt Cena Krzywa podaży C1 C0 Q0 Q1 Podaż Cena (C) Równowaga rynkowa C2 NADWYŻKA Pd Pp<Pd=>nadwyżka Cr Pp>Pd=>niedobór NIEDOBÓR Pp C1 Qr Ilość (Q) Cena (C) Przesunięcie krzywej popytu a cena równowagi C2 C0 C1 Pd E B A D Pp2 C Pp1 Pp0 Q1 Q0 Q2 Ilość (Q) Cena (C) Przesunięcie krzywej podaży a cena równowagi C2 C0 C1 Pd2 Pd0 E D A B Pd1 C Pp Q1 Q0 Q2 Ilość (Q) Cena (C) Podaż i cena a czynnik czasu Pd1 C2 C1 Pp2 Pp1 Ilość (Q) Cena (C) Podaż i cena a czynnik czasu Pd1 Pd2 C2 C3 C1 Pp2 Pp1 Ilość (Q) Cena (C) Podaż i cena a czynnik czasu C2 Pd1 Pd2 Pd3 C3 C4 C1 Pp2 Pp1 Ilość (Q) Elastyczność cenowa popytu C (2) (1) C0 ECP=DQ/Q : DC/C A ECP=(Q1-Q0)/Q0 : (C1-C0)/C0 D B C1 Q0 (3) Q1 (4) Q Ecp = 0 Ecp < 1 Ecp = 1 Ecp > 1 Ecp ∞ popyt sztywny popyt mało elastyczny popyt wzorcowy popyt wysoce elastyczny popyt doskonale elastyczny Elastyczność dochodowa popytu Edp= DQ/Q : DD/D dobra podrzędne dobra normalne 0 dobra podstawowe 1 Edp dobra luksusowe Popyt Krzywa Engla Edp>1 0<Edp<1 Edp<0 Dochód Popyt Krzywa Engla Dochód Elastyczność mieszana popytu Emp= DQA/QA : DCB/CB Emp < 0 Emp > 1 dobra komplementarne dobra substytucyjne Elastyczność na liniowej funkcji popytu cena • popyt Elastyczność na liniowej funkcji popytu cena • |Ecp|=∞ |Ecp|>1 |Ecp|=1 |Ecp|<1 |Ecp|=0 popyt Elastyczność cenowa podaży Ecpd= DPd/Pd : DC/C Pd cena cena Pd podaż Ecpd = 0 podaż Ecpd = 1 Pd Pd cena cena Elastyczność cenowa podaży podaż 0 < Ecpd < 1 podaż Ecpd > 1 cena Elastyczność cenowa podaży Pd podaż Ecpd → ∞ Linia ograniczenia budżetowego CX*X Linia ograniczenia budżetowego CX*X + CY*Y Linia ograniczenia budżetowego CX*X + CY*Y = D Linia ograniczenia budżetowego CX*X + CY*Y = D Y= -(CX/CY)*X + D/CY Linia ograniczenia budżetowego CX*X + CY*Y = D Y Y= -(CX/CY)*X + D/CY X Y D C A B X Krzywa obojętności Y y3 y2 A B C y1 y0 x0 x1 x2 D x3 X I prawo Gossena UKX UCX UKX=DUC/DX X X Krzywa obojętności cd. Y c X Równowaga konsumenta Y y0 x0 X II prawo Gossena UKX/UKY =CX/CY UKX/CX =UKY/CY =… Krzywa cena-kosumpcja Y X Krzywa cena-kosumpcja Y X Krzywa cena-kosumpcja Y X Krzywa dochód-konsumpcja Y X Krzywa dochód-konsumpcja Y X Krzywa dochód-konsumpcja Y X Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Zc = Uc - Kc Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Zc = Uc – Kc Zc(Q) = Uc(Q) – Kc(Q) Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Zc = Uc – Kc Zc(Q) = Uc(Q) – Kc(Q) ∆Zc = ∆Uc - ∆Kc Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Zc = Uc – Kc Zc(Q) = Uc(Q) – Kc(Q) ∆Zc = ∆Uc - ∆Kc ΔZc ΔUc ΔKc ΔQ ΔQ ΔQ Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Zc = Uc – Kc Zc(Q) = Uc(Q) – Kc(Q) ∆Zc = ∆Uc - ∆Kc ΔZc ΔUc ΔKc ΔQ ΔQ ΔQ 0 = Uk - Kk Cel ekonomiczny przedsiębiorstwa Uk = Kk Koszty w okresie krótkim Kc = Ks + Kz Ks,Kz,Kc Koszty w okresie krótkim Kc = Ks + Kz Ks Q Ks,Kz,Kc Koszty w okresie krótkim 3 1 2 Ks Q Koszty w okresie krótkim Ks,Kz,Kc Kc Kz Ks Q Koszty w okresie krótkim Kc = Ks + Kz Kc Ks Kz Q Q Q Kpc = Kps +Kpz Koszty w okresie krótkim Q 1 2 3 4 5 6 Ks 10 10 10 10 10 10 Kz 10 18 24 36 50 66 Kc 20 28 34 46 60 76 Kps 10 Kpz Kpc Koszty w okresie krótkim Q 1 2 3 4 5 6 Ks 10 10 10 10 10 10 Kz 10 18 24 36 50 66 Kc 20 28 34 46 60 76 Kps 10 5 Kpz Kpc Koszty w okresie krótkim Q 1 2 3 4 5 6 Ks 10 10 10 10 10 10 Kz 10 18 24 36 50 66 Kc 20 28 34 46 60 76 Kps 10 5 3,33… Kpz Kpc Koszty w okresie krótkim Q 1 2 3 4 5 6 Ks 10 10 10 10 10 10 Kz 10 18 24 36 50 66 Kc 20 28 34 46 60 76 Kps 10 5 3,33… 2,5 2 1,66… Kpz 10 9 8 9 10 11 Kpc 20 14 11,33… 11,5 12 12,66… Kps, Kpz, Kpc Koszty w okresie krótkim Kps Q Kps, Kpz, Kpc Koszty w okresie krótkim Kpz Kps Q Kps, Kpz, Kpc Koszty w okresie krótkim Kpc Kpz Kps = Kpc - Kpz Kps Q Koszty w okresie krótkim ΔKc Kk ΔQ Koszty w okresie krótkim Q 1 2 3 4 5 6 Ks 10 10 10 10 10 10 Kz 10 18 24 36 50 66 Kc 20 28 34 46 60 76 Kps 10 5 3,33… 2,5 2 1,66… Kpz 10 9 8 9 10 11 Kpc 20 14 11,33… 11,5 12 12,66… Kk 10 8 6 12 14 16 Kps, Kpz, Kpc Koszty w okresie krótkim Kpc Kk Kpz Kps Q Modele struktur rynku Cechy rynku Rynek doskonały (konkurencja doskonała) Konkurencja monopolistyczna oligopol monpol Liczba firm bardzo dużo dużo (kilkadziesiąt) kilka jedna swoboda wejścia na rynek nieograniczona nieograniczona ograniczona Bardzo ograniczona lub zerowa cechy produktów jednorodne zróżnicowane Niezróżnicowane lub niezbyt zróżnicowane nieporównywalne wpływ na cenę cena jest niezależna od firmy firma ma pewien wpływ na cenę znaczący wpływ producenta na cenę Firma ma bardzo duży wpływ na cenę Przykłady rynków warzywa i owoce restauratorzy, architekci, cementownie, cukrownie elektrociepłownie, wodociągi, komunikacja miejska Utarg w warunkach konkurencji doskonałej Uc C Q Uc C Q Up C Q Q Uc, Up Utarg w warunkach konkurencji doskonałej Kc Up Q Kps, Kpz, Kpc Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego Kk Kpc Q1 Qt Qe Q2 Q Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego Kps, Kpz, Kpc Uc = Up * Q Kk Kpc UTARG Q1 Qt Qe Q2 Q Kps, Kpz, Kpc Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego Uc = Up * Q Kc = Kpc *Q Kk B Kpc A ZYSK C Zc = Pole ABCD D KOSZT 0 Q1 Qt Qe Q2 Q Kps, Kpz, Kpc Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego Kk B A C D Kpc STRATA 0 Qe Q Kps, Kpz, Kpc Równowaga przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego 0 Kk B A C D Q1 Qt Qe Kpc Q2 Q Kps, Kpz, Kpc Granica racjonalnych strat Kpc Kk Kpz cz Q1 Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego C = Up = -AQ + B Uc = C∙ Q = Up ∙ Q Uc = (-AQ + B) ∙ Q Uc = -AQ2 + BQ Uk = -2AQ + B Up Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Uk Up Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Q Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego |Ecp| > 1 | Ecp| = 1 |Ecp| < 1 Q Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Kk Kpc CM Uk QE Up QT Q Up, Uk Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Kk Kpc UTARG Uk Up Q Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Up, Uk Uc = Pole 0ABC Kc = Pole 0AED Zysk = Pole DEBC Kk Kpc C B ZYSK E D KOSZT 0 Uk A Up Q Up, Uk Produkcja i ceny w gałęzi w warunkach monopolu oraz w warunkach konkurencji doskonałej A CM B CK 0 QM QK Q Wady monopolu 1. Prawdopodobieństwo produkcji przy relatywnie wysokich kosztach, gdyż ograniczając rozmiary produkcji monopoliści często nie wykorzystują w pełni efektów skali; z powodu braku konkurencji mogą dozować wprowadzanie postępu technicznego, itp. 2. Marnotrawstwo związane z dużymi wydatkami na reklamę, której celem jest dostarczenie informacji o produkcie, lecz utrudnienie dostępu do rynku produktów substytucyjnych. 3. Nierównomierny podział zysków dyskryminujący firmy nie dysponujące dużą siłą monopolową. 4. Różnicowanie ceny przez monopolistę i uzyskiwanie z tego tytułu wyższych zysków. Formy monopolizacji •Pool (ring) – luźne porozumienie w celu realizacji konkretnych przedsięwzięć; •Kartel – Podobny do pool’a z reguły dotyczy określenia rynków zbytu, wspólnej polityki cenowej czy rozmiarów produkcji; •Syndykat – główna różnica między kartelem a syndykatem polega na powołaniu wspólnego biura handlowego, które prowadzi politykę cen oraz zajmuje się zbytem towarów; •Trust – zrzeszone w nim przedsiębiorstwa tracą osobowość prawną i niezależność ekonomiczną; •Koncern – jest związkiem przedsiębiorstw mających osobowość prawną , działających pod wspólnym zarządem jako całość gospodarcza; •Konglomerat – szczególny typ porozumienia, który pod jednym kierownictwem skupia ,obok podstawowej działalności produkcyjnej , także inne nie związane z nią formy aktywności; •Holding – spółka, która posiada akcje różnych przedsiębiorstw, sprawując nad nimi kontrolę. Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Linia jednakowego kosztu (izokosta) r∙K + w∙L= C Nakłady pracy Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Krzywa jednakowego produktu (izokwanta) Nakłady pracy Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Stałe efekty skali Q = 150 Q = 100 Q = 50 Nakłady pracy Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Rosnące efekty skali Q = 200 Q = 150 Q = 100 Q = 50 Nakłady pracy Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Malejące efekty skali Q = 200 Q = 150 Q = 100 Q = 50 Nakłady pracy Długookresowa teoria produkcji Nakłady kapitału Optymalne nakłady czynników produkcji Nk Np Nakłady pracy Procentowy udział gospodarstw domowych w dochodzie Krzywa Lorentza 100% Współczynnik Giniego A A B A B 100% Procent gospodarstw domowych Krańcowy produkt pracy Popyt na pracę KPp Nakłady pracy Krańcowy przychód z pracy Popyt na pracę ΔQ ΔUc ΔUc KPPp KPp Uk ΔZ ΔQ ΔZ WKPp KPp C Pł KPPp = WKPp Q1 Nakłady pracy Krańcowy przychód z pracy Popyt na pracę Pł KPPp = WKPp Q3 Q1 Q2 Nakłady pracy Krańcowy przychód z pracy Popyt na pracę Pł3 Pł1 Pł2 KPPp = WKPp Q3 Q1 Q2 Nakłady pracy Krańcowy przychód z pracy Popyt na pracę Nadwyżka przedsiębiorstwa = zyskom Pł Płace KPPp = WKPp Q1 Nakłady pracy Popyt na pracę Krańcowy przychód z pracy w warunkach monopolu Pł KPPp Q2 Q1 WKPp Nakłady pracy