Mikroekonomia W-1

Główne kierunki myśli
ekonomicznej
Opracowały: dr inż. Edyta Ropuszyńska-Surma
dr inż. Magdalena Węglarz
Fale rozwoju gospodarczego
wg W. Kwaśnickiego
Źródło: http://kwasnicki.prawo.uni.wroc.pl/?pageid=498
Wersja polska: Kwaśnicki W., Zasady ekonomii rynkowej, Wrocław, 2001, s.90
Merkantylizm
1. XVII, XVIII w.
2. Jean Baptiste Colbert
3. Założenia doktryny:
a. Źródłem bogactwa jest posiadanie kruszcu (wojny, najazdy, kolonializm),
b. Państwa są w nieustannej konkurencji,
c. Dodatni bilans handlowy zapewnia bogactwo kraju (ekspert wyrobów gotowych),
d. Wprowadzono cła wewnętrzne, zniesienie ograniczeń w handlu wewnętrznym
(myto i cła w każdym mieście),
e. Specjalizacja:
– Europa Zachodnia: produkcja przemysłowa,
– Europa Wschodnia: produkcja rolno-spożywcza.
FIZJOKRATYZM
Założenia doktryny
• Physiocratie – panowanie przyrody,
• Odkrywanie zasad porządku
przyrodniczego i społecznego,
wynikających z konieczności fizycznej
i siły doświadczenia ludzkiego
Francois Quesnay (1694-1774)
Fizjokratyzm w Polsce:
• Hugo Kołłątaj
• Stanisław Staszic
FIZJOKRATYZM
Funkcjonowanie gospodarki
1.Prawa natury
2.Konieczność budowy modeli teoretycznych
3.Rolnictwo
4.Obieg okrężny w gospodarce
5.Zakaz interwencji państwa w gospodarkę
FIZJOKRATYZM
Zasady porządku naturalnego
1. Własność
2. Wolność
3. Obowiązek pracy
FIZJOKRATYZM
Koncepcja porządku naturalnego
• Głównym motywem działalności człowieka jest interes osobisty, a jego
celem kształtowanie jak najlepiej swego losu, bez wyrządzania krzywdy
innym
• Cel można osiągnąć pod warunkiem wolności ekonomicznej (święta wolność,
porządek naturalny)
• Porządek pozytywny – zwracanie uwagi na interes innych
• Mechanizm samoczynnej regulacji
• Początki leseferyzmu
Wspólne pojęcia w zakresie analizy
makroekonomicznej dla różnych szkół ekoinomii
1.
2.
3.
popyt zagregowany (AD),
podaż zagregowana (AS),
Inne wskaźniki makroekonomiczne, np.: stopa inflacji, stopa
bezrobocia, stopa wzrostu gospodarczego).
ALE
Inaczej tłumaczą przyczyny problemów makroekonomicznych w
gospodarce
(np. fluktuacji produkcji, inflacji, bezrobocia)
DLATEGO
Proponują inne sposoby przeciwdziałania i rozwiązywania
tych problemów
Analiza porównawcza
Kryterium: Przedstawiciele szkół i ich dzieła
Szkoła/Nurt
Przedstawiciele szkół i ich dzieła
Szkoła
Klasyczna;
Neoklasyczna
1. Adam Smith (1723-1790); 1776 – Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów
2. David Ricardo (1772-1823); 1817 – Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania
3. Jean Baptiste Say (1767-1832); 1803 – Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wykład
sposobu w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa
Irving Fisher (1867-1947)
Nurt
keynesowski
John Maynard Keynes (1883-1946); 1936 – Ogólna teoria zatrudnienia, pieniądza i procentu
Sir John Richard Hicks (1904-1989) – neokeynesizm
Sir Roy Forbes Harrod (1900-1978) – postkeynesizm
Michał Kalecki (1899-1970) - postkeynesizm
Monetaryści
Milton Friedman (ur.1912)
Allan H. Meltzer (ur. 1928)
Ekonomia
Podaży
Arthur Betz Laffer (ur.1940); G. Gilder; Jude Wannisky; Robert A. Mundell (ur. 1932)
Politycy: USA: Ronald Reagan (1924-2004)(1981-1989) - reaganomika i George H.W. Bush
(1989-1993)
UK: Margaret Thatcher (ur. 1925) – thatcheryzm
Nurt
instytucjonalny
Szkoła historyczna (Niemcy) – jako prekursorzy instutucjonalizmu: W. Roscher (1817-1894);
K. Knies (1821-1898); G. Schmoller (1838-1917); M. Weber (1864-1920);
W. Sombart (1863-1941)
T. Veblen (1857-1929); John Rogers Commons (1862-1945); Wesley Clair Mitchell (18741948);
G.C. Means; A.A. Berle; John Kenneth Galbraith
Analiza porównawcza
Kryterium: Fluktuacja produkcji
Szkoła/Nurt
Fluktuacja produkcji
Szkoła
Klasyczna;
Neoklasyczna
Rozwiązanie : wolny rynek, tj. brak ingerencji w mechanizm rynkowy. Jeżeli cena spełnia
swoje podstawowe funkcje i jest zależna od wartości użytecznej dobra oraz jego rzadkości, a
nie tylko od kosztów produkcji to dochodzi do wyczyszczenia gospodarki z nadmiarów i
niedoborów oraz efektywnej alokacji zasobów.
Koncepcja rynków Saya : każda podaż tworzy własny, efektywny popyt
Nurt
keynesowski
Fluktuacje aktywności ekonomicznej w skali makro, odzwierciedlają fluktuacje popytu.
Dotyczy to głównie popytu inwestycyjnego (kapitał rzeczowy)
Rozwiązanie: pobudzanie popytu globalnego (głównie poprzez wydatki państwa – G)
Monetaryści
Przyczyna: nieregularność wzrostu zasobów pieniądza i zmiany zasobów pieniądza – np..
wytłumaczenie przyczyn Wielkiego Kryzysu.
Rozwiązane: 2-3% wzrost podaży pieniądza w ciągu roku.
Ekonomia
Podaży
Zarządzanie podażą, motywowanie do pracy, oszczędzania, inwestowania (a nie do
pobudzania popytu); aktywizacja produkcji (w tym na poziomie mikro)
Rozwiązanie:
Obniżenie podatków (T) → (wzrost motywacji do pracy; wzrost motywacji do oszczędzania;
wzrost inwestycji) → podaż zagregowana (AS) wzrasta → stopa bezrobocia (U) maleje →
Jeżeli podaż pieniądza rośnie lub nie zmienia się → stopa inflacji zmniejsza się
R. A. Mundell zaleca jednoczesne stosowanie polityki monetarnej i fiskalnej (Policy mix)
Nurt
instytucjonalny
Państwo powinno unikać działań bezpośrednich na rzecz elastycznego kształtowana polityki
podatkowej, ochronę sektora rynkowego.
Wg. W.C. Mitchelliego, przesłankami wahań są: instytucje, postęp techniczny i polityka
monetarna, Cykl jest immanentnie związany z gospodarką pieniężną, a tym samym
gospodarką liberalną, dlatego należy przeciwdziałać jego sutkom – aktywna rola rządu.
Analiza porównawcza
Kryterium: Zatrudnienie/bezrobocie
Szkoła/Nurt
Zatrudnienie/bezrobocie
Szkoła
Klasyczna;
Neoklasyczna
Przyczyny: lepkie płace.
Rozwiązanie: znieść wszelkie regulacje na rynku pracy (dotyczy to przede wszystkim
wynagrodzeń minimalnych)
Nurt
keynesowski
Przyczyna: zmniejszenie popytu w gospodarce na dobra i usługi.
Rozwiązanie: Wzrost wydatków np. poprzez:
Wzrost wydatków rządowych (G);
Obniżenie podatków (T)
Obniżenie stopy procentowej (r) → wzrost pożyczek i kredytów → wzrost poziomu
inwestycji (I)
Monetaryści
Przyczyny: lepkie płace.
Zawsze istnieje pewien stopień bezrobocia w gospodarce (tzw. bezrobocie naturalne)
Wytłumaczenie: Krótkookresowa krzywa Phillipsa (1958) – związek odwrotnie proporcjonalny
między tempem wzrostu płac nominalnych i stopą bezrobocia.
Długookresowa Krzywa Philipsa (Krzywa Friedmana Phelpsa – 1967).
Rozwiązanie: likwidacja wszelkich usztywnień na rynku pracy (płace minimalne; działalność
związków zawodowych)
Ekonomia
Podaży
Zbyt wysokie podatki (krzywa Laffera); brak motywacji do pracy
Rozwiązanie: należy zmniejszyć obciążenia podatkowe i parapodatkowe, zmniejszyć opiekę
socjalną; uelastycznienie rynku pracy
Nurt
instytucjonalny
Państwo powinno unikać działań bezpośrednich na rzecz negocjacji ze związkami
zawodowymi, organizacjami pracodawców, elastyczne kształtowanie polityki podatkowej.
J. R. Commons – brał udział w formułowaniu ustawodawstwa socjalnego Nowego Ładu (m.in.
Bezpieczeństwo pracy, wynagrodzenie pracowników, praca dzieci, minimalna płaca kobiet,
Analiza porównawcza
Kryterium: Ceny; pieniądz; inflacja
Szkoła/Nurt
Ceny; pieniądz; inflacja
Szkoła
Klasyczna;
Neoklasyczna
Pieniądz jest neutralny, a więc zmiany podaży pieniądza wpływają na ogólny poziom cen,
ale nie wpływają na poziom cen względnych.
Nurt
keynesowski
Przyczyna: nadmierny popyt w gospodarce, występowanie inflacji popytowej.
Luka inflacyjna
Monetaryści
Przyczyna inflacji: nadmierna podaż pieniądza na rynku.
Rozwiązanie: likwidacja nadwyżki podaży pieniądza – np. poprzez podwyższenie stóp
procentowych.
Ilościowa teoria pieniądza (równanie wymiany Irvinga Fishera jego rozwinięcia): W długim
okresie wzrost zasobów pieniądza wywoła proporcjonalny wzrost cen
Ekonomia
Podaży
Inflacja może być zmniejszana przez wzrost produkcji
Wprowadzenie indeksacji przy progresywnym systemie podatkowym;
Nurt
instytucjonalny
Krytyka braku analizy jakości życia przez władze monetarne.
Krytyka polityki kredytowej, która wg instytucjonalistów wspiera sektor planujące i tym
samym dyskryminuje sektor rynkowy.
J. K. Galbraith: krytyka polityki monetarnej (gł. restrykcyjnej polityki monetarnej
wzrost stóp procentowych
ograniczenie ilości udzielanych kredytów
wysokie
bezrobocie, niewykorzystane zdolności produkcyjne, kryzys wypłacalności.
Rozwiązanie: zwalczanie głębszych przyczyn inflacji, tj.
• Presji popytu na podaż poprzez sterowanie popytem w ramach polityki fiskalnej,
• Spirali inflacyjnej cen i płac poprzez politykę cen i dochodów.
Analiza porównawcza
Kryterium: gospodarka otwarta (handel zagraniczny, kursy walut)
Szkoła/Nurt
gospodarka otwarta (handel zagraniczny, kursy walut)
Szkoła
Klasyczna;
Neoklasyczna
Swobodny przepływ towarów i usług. Zniesienie barier w handlu.
Teoria kosztów komparatywnych
Nurt
keynesowski
Poprzez politykę monetarną, kształtowania kursów walut, dopłaty, subwencje i inne
regulacje możliwe jest pobudzanie eksportu i zmniejszenie importu.
Monetaryści
Płynne kursy walutowe (nie stałe). Zmiany w bilansie płatniczym wpływają na poziom kursu
waluty – element samoregulacji.
Ekonomia
Podaży
Zmniejszenie ceł lub zniesienie ceł i innych ograniczeń w wymianie międzynarodowej.
Wzmocnienie kursu walutowego
Nurt
instytucjonalny
Interwencja państwa w gospodarkę w przypadku deficytu w bilansie płatniczym, ale
unikanie instrumentów bezpośrednich.
Keynes kontra Hayek. Spór,
który zdefiniował współczesną ekonomię
Anglik John Maynard Keynes i Austriak Friedrich von Hayek
to dwie intelektualne osobowości, które zdefiniowały
współczesne postrzeganie ekonomii. Idee Keynesa do dziś
stanowią punkt odniesienia dla ekonomistów oraz polityków
będących zwolennikami interwencji państwa w gospodarkę.
Na przeciwnym biegunie znajdują się inspirowane spuścizną
Hayeka poglądy monetarystów, którzy uważają, że próby
pobudzania gospodarki mogą jedynie doprowadzić
do wzrostu inflacji.
14
Keynes kontra Hayek
15
Makroekonomia
Ekonomiczna rola państwa – dwa stanowiska
• Państwo powinno zapewnić warunki bezpieczeństwa i
porządku publicznego, a resztę zostawić twórczej
inicjatywie przedsiębiorców (neoliberalizm),
• Jest potrzeba ingerencji Państwa w sprawy gospodarcze w
celu wyeliminowania samodestrukcyjnych tendencji
nieograniczonej konkurencji oraz stworzenia systemu
bezpieczeństwa socjalnego (ortoliberalizm).
16
Makroekonomia
Dwa modele współczesnego państwa
• Model alpejsko-reński – głównymi wyróżnikami są: solidne
podstawy gospodarki materialnej, duży zakres
bezpieczeństwa socjalnego oraz większa sprawiedliwość
społeczna niż w innych modelach gospodarki
kapitalistycznej,
• Model neoamerykański – jego podstawę stanowi kapitał
finansowy na rynkach kapitałowych, przedsiębiorczość
oraz dążenie do wzbogacenia się jednostek.
17
Makroekonomia
Ekonomiczne funkcje Państwa:
1.Alokacyjna
2.Stabilizacyjna
3.Redystrybucyjna
4.Legislacyjna
5.Ochrony zasobów wysokiej użyteczności
6.Popytowa
7.Podażowa (produkcyjna)
18
Makroekonomia
Funkcja alokacyjna – stymulacja wzrostu gospodarczego w
sektorach lub regionach – optymalna alokacja zasobów.
Funkcja stabilizacyjna – poprzez politykę fiskalna i
monetarną Państwo wpływa na stabilizacje procesów
gospodarczych oraz wzrost zatrudnienia.
Funkcja redystrybucyjna – niwelowanie nadmiernych
nierówności w zakresie majątkowym i dochodowym –
wtórny podział dochodów za pomocą podatków, subwencji i
świadczeń społecznych.
19
Makroekonomia
Funkcja legislacyjna – trwałe i stabilne instytucje i reguły
gry.
Funkcja ochrony zasobów wysokiej użyteczności –
działalność państwa w zakresie bezpieczeństwa ludności
kraju, bezpieczeństwa pracowników, przepisy prawa
budowlanego, edukacja, ochrona zdrowia i środowiska
naturalnego.
Funkcja kreowania popytu – państwo jako nabywca dóbr i
usług w sektorze prywatnym.
Funkcja kreowania podaży – produkcja sektora
państwowego, zakres realizacji zależy od udziału sektora
publicznego w całej gospodarce.
20
Makroekonomia
Nowe problemy makroekonomii
Kryzys światowy 2007-2011 – przyczyną było narastanie
nierówności w skali całego świata jako skutek neoliberalnej
polityki gospodarczej. Kryzys zaczął rozwijać się w sektorze
finansowym, a jego korzenie tkwiły w strukturalnych
zmianach podziały (dystrybucji) dochodów.
Powszechny wzrost nierówności obniżał zagregowany
popyt. Polityka monetarna podtrzymywała niski poziom
oprocentowania.
Jednocześnie rozwijały się „bańki” np.: dot-com-bubble.
21
Makroekonomia
Nowe problemy makroekonomii
Presja systemów podatkowych oraz obciążenia podatkowe
dla biznesu znacznie zmalały. Liczba grup podatkowych we
Włoszech zmalała z 32 do 5, a krańcowa stopa podatkowa z
72% do 43% (w Belgii do 50%)
Jednym ze sposobów przezwyciężenia kryzysu jest rewizja
polityki monetarnej i fiskalnej w kierunku ich
współdziałania, natomiast ogólny kierunek działań powinien
być odwrotny od dotychczasowego zwiększania nierówności
do ich zmniejszania.
22
Dziękuję za uwagę