nowozytnosc - tomaszkaczmarek
advertisement
WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE 1492 r. – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba 1498 r. – dopłynięcie przez Vasco da Gamę do Indii 1519-1522 – opłynięcie świata przez załogę Ferdynanda Magellana - Potwierdzenie kulistości ziemi, - Sam Ferdynand Magellan nie dopłynął do końca: został zabity na Filipinach Przepływ towarów między Nowym Światem a Europą (jeden ze skutków wielkich odkryć geograficznych) REFORMACJA 1517 r. – wystąpienie Marcina Lutra (początek reformacji) - Na drzwiach kościoła w Wittenberdze przywiesza 95 tez skierowanych przeciwko sprzedaży odpustów - Jego wystąpienie zapoczątkowało reformację, której skutkiem było powstanie wyznań protestanckich (np., luteranizm, kalwinizm, anglikanizm) 1517 luteranizm anglikanizm kalwinizm unitarianizm Humanizm – nurt filozoficzno-kulturowy, dla którego człowiek znajdował się w centrum zainteresowania (ukształtował się w czasach renesansu, czyli odrodzenia) Reformacja – ruch religijny w Kościele katolickim dążący do zmian wewnątrz Kościoła (zapoczątkowany wystąpieniem Marcina Lutra) Wawel – przykład sztuki renesansowej arkadowe krużganki Dzieła Leonarda da Vinci - renesans Człowiek witruwiański Mona Lisa Ostatnia wieczerza Dama z łasiczką Dzieła Michała Anioła - renesans Stworzenie Adama Dawid PRZEDSTAWICIELE POLSKIEGO RENESANSU Jan Kochanowski – fraszki, pieśni, treny Mikołaj Rej – jako pierwszy pisał po polsku; „Niechaj narodowie wżdy postronni znają iż Polacy nie gęsi i swój język mają” Andrzej Frycz Modrzewski – pisarz polityczny; autor dzieła „O naprawie Rzeczypospolitej” Mikołaj Kopernik – polski astronom, twórca teorii heliocentrycznej; autor dzieła „O obrotach sfer niebieskich” Przedstawienie sejmu walnego w Polsce – król, senat oraz izba poselska Pierwszy sejm walny – 1493 r. w Piotrkowie – początek polskiego parlamentaryzmu Folwark – prywatne gospodarstwo szlachcica Pańszczyzna – bezpłatna i przymusowa praca chłopa na polu swego pana 1569 r. – unia lubelska - Unia realna – ścisłe połączenie Polski i Litwy - Nowa nazwa państwa: Rzeczpospolita Obojga Narodów 1573 r. – akt konfederacji warszawskiej - Zagwarantowanie tolerancji religijnej w Polsce - Dzięki temu aktowi można było mówić, że Rzeczpospolita była „państwem bez stosów”, tzn. bez prześladowań na tle religijnym 1573 r. – pierwsza wolna elekcja (Henryk Walezy) - Wolna elekcja – wybór króla przez szlachtę - Pierwszy władca wybrany w wyniku wolnej elekcji: królewicz francuski Henryk Walezy (uciekł z kraju) Monarchia parlamentarna – forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, który współdzieli władzę z parlamentem (np. Anglia w XVII wieku) Monarchia absolutna klasyczna – forma rządów monarchicznych charakteryzująca się niepodzielnym skupieniem pełni władzy w rękach jednostki nie podlegającej kontroli (np. Francja Ludwika XIV) 1648 r. – powstanie Bohdana Chmielnickiego - Powstanie Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego Bohdan Chmielnicki – przywódca Kozaków; stanął na czele powstania kozackiego, które wybuchło w 1648 r. 1655-1660 – „potop szwedzki” - Wojna polsko-szwedzka - Obrona Jasnej Góry – bohaterska postawa przeora zakonu paulinów ojca Augustyna Kordeckiego Husaria Obraz Januarego Suchodolskiego pt. Oblężenie Jasnej Góry – nawiązanie do obrony klasztoru w 1655 r. w czasie potopu szwedzkiego, centralna postać: przeor klasztoru o. Augustyn Kordecki Przykład sztuki barokowej Przykład sztuki klasycystycznej Przedstawiciele oświecenia Monteskiusz – autor koncepcji trójpodziału władz (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza) Jean-Jacques Rousseau – autor koncepcji umowy społecznej (podkreślanie równości ludzi) Stanisław Konarski – reformator polskiego szkolnictwa, założyciel Collegium Nobilium, której celem było moralne i polityczne wykształcenie młodzieży szlacheckiej Konfederacja – związek szlachty dla współdziałania w wyznaczonym celu Merkantylizm – popieranie rodzimego przemysłu i handlu przez zwiększanie eksportu i zmniejszanie importu (typowe dla monarchii absolutnej) Rokosz – zbrojne wystąpienie szlachty przeciwko królowi Abdykacja – zrzeczenie się tronu przez władcę Detronizacja – pozbawienie tronu władcy przez czynniki zewnętrzne Husaria – oddziały ciężkiej polskiej kawalerii Odsiecz – udzielenie pomocy innemu państwu Racjonalizm – nurt filozoficzny zakładający możliwość dojścia do prawdy za pomocą rozumu Empiryzm – nurt filozoficzny zakładający, że wiedza człowieka płynie z doświadczenia Ateizm – odrzucenie wiary w Boga Deizm – uznawanie istnienia Boga, ale twierdzenie, że nie ingeruje on w dzieje człowieka Konstytucja – najważniejszy dokument w państwie, określający m.in. ustrój państwa oraz prawa i obowiązki obywateli Insurekcja – powstanie zbrojne 1776 r. – powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki „Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych” 4 lipca 1776 r. (święto państwowe w USA) 1789 r. – rewolucja francuska 1773 r. – powstanie Komisji Edukacji Narodowej KEN – ministerstwo oświaty, którego celem była reforma polskiego szkolnictwa w duchu oświeceniowym 1788-1792 - Sejm Wielki Jego najważniejszą reformą było uchwalenie Konstytucji 3 maja Stanisław Małachowski – marszałek Sejmu Wielkiego, który uchwalił Konstytucję 3 maja 1791 r. 1791 r. – uchwalenie Konstytucji 3 maja - Konstytucja: najważniejszy dokument w państwie, reguluje sprawy tego kto sprawuje władzę oraz jakie prawa i obowiązki mają obywatele Stanisław August Poniatowski – ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1792 r. – konfederacja targowicka - Związek szlachty zawiązany przeciwko Konstytucji 3 maja - Konfederaci targowiccy chcieli współpracy z Rosją - „Targowica” funkcjonuje w języku jako synonim zdrady narodowej Tadeusz Kościuszko – naczelnik powstania kościuszkowskiego z 1794 r.; a także bohater walk o niepodległość USA 1794 r. – powstanie kościuszkowskie - Naczelnik insurekcji (powstania): Tadeusz Kościuszko - Zakończona klęską próba ratowania niepodległości Polski 1772 r. Rozbiory Polski: 1793 r. 1795 r. Obraz Jana Matejki pt. Rejtan – upadek Polski – nawiązanie do postaci Tadeusza Rejtana, który w rozpaczliwym geście nie chciał dopuścić do zatwierdzenia I rozbioru Polski 1797 r. – powstanie Legionów Polskich we Włoszech oraz „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech” - Twórca Legionów Polskich we Włoszech – gen. Jan Henryk Dąbrowski - Twórca słów polskiego hymnu: Józef Wybicki
