T. Mayer – Prawda kontra precyzja w ekonomii Dorota Sławińska „Lepiej jest mieć rację w sposób nieprecyzyjny, niż być precyzyjnie w błędzie” Plan prezentacji 1. 2. 3. 4. 5. 6. Zasada najmocniejszego ogniwa Przykłady stosowania zasady najmocniejszego ogniwa Teoria niespójności czasowej Szkody wyrządzone przez zasadę najmocniejszego ogniwa Inne problemy związane z nadmiernym formalizmem w ekonomii Najważniejsze wnioski T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii „Typowy artykuł z dziedziny ekonomii ma teoretyczne jądro, w którym każdy krok jest wypracowany z wielką starannością, oraz inne części, w których wywody są znacznie mniej precyzyjne” Zasada najmocniejszego ogniwa – postępowanie polegające na skupieniu uwagi na najmocniejszej części argumentacji, a następnie przeniesieniu jej siły dowodowej na całość argumentacji „…to w gruncie rzeczy błahe zajęcie, jeśli w łańcuchu złożonym z ogniw o niejednakowej wytrzymałości, cały wysiłek kierujemy na umocnienie i polerowanie tych ogniw, które i tak już są najtrwalsze” – Hahn, Matthews „…w głównym nurcie ekonomii pewne aspekty są doprowadzone do 20-cyfrowej dokładności, podczas gdy inne są zaokrąglane do dwóch cyfr” – D. Collander Teza: Zasada najmocniejszego ogniwa dość często zniekształca analizę ekonomiczną T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Przykłady stosowania zasady najmocniejszego ogniwa 1. Teoria wzrostu gospodarczego – formalna analiza akumulacji kapitału jako czynnik najważniejszy 2. Racjonowanie kredytu - asymetryczna informacja stwarza bodźce do racjonowania kredytu – uogólnienie pojedynczego przypadku 3. Debata na temat polityki pieniężnej – monetaryści kontra keynesiści 4. Transakcyjny popyt na pieniądz według Baumola 5. Wybór celu polityki pieniężnej – William Poole 6. Test ilościowej teorii pieniądza Richarda Todda T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Teoria wzrostu gospodarczego • A. Smith • Trzy główne cechy • Akumulacja kapitału – najbardziej kwantyfikowalna i możliwa do sformalizowania • Z biegiem czasu struktura analizy wzrostu gospodarczego rozwijała się wokół formalnej analizy akumulacji kapitału, podczas gdy inne czynniki zanikały w jej tle T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Racjonowanie kredytu Rygorystyczny dowód: asymetryczna informacja stwarza bodźce do racjonowania kredytu ALE Model tłumaczy tylko niewielką część obserwowanych rozmiarów racjonowania kredytu WNIOSEK Nie można przejść z łatwością od jednego przypadku wyjaśniającego do ogólnego wytłumaczenia zjawiska T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Debata na temat polityki pieniężnej Monetaryści - stają w obronie stałego wzrostu zasobu pieniądza, ponieważ: • wątpią, czy bank centralny posiada wymaganą wiedzę potrzebną do prowadzenia skutecznej polityki stabilizacyjnej ORAZ • zgodnie z teorią wyboru publicznego, nie mają zaufania do motywów jego działań Keynesiści - mogą rygorystycznie pokazać, że istnieje dyskrecjonalna polityka, która jest lepsza niż reguła pieniężna (lub co najmniej równie dobra) ALE Nie mogą wykazać w sposób rygorystyczny, że domysły monetarystów co do postępowania banku centralnego są błędne i dlatego po prostu je ignorują Transakcyjny popyt na pieniądz według Baumola Reguła pierwiastka kwadratowego dla popytu na pieniądz: elastyczność popytu transakcyjnego na pieniądz względem dochodu wynosi 0,5 a elastyczność względem stopy procentowej -0,5 ZAŁOŻENIA: wszystkie płatności są otrzymywane w formie obligacji, koszty maklerskie są proporcjonalne do wielkości transakcji DRUGI MODEL - odejście od powyższych założeń – reguła pierwiastka kwadratowego nie zachowuje swej ważności Pomimo tego, wnioski z drugiego modelu są często ignorowane, a liczne podręczniki przedstawiają model pierwiastka kwadratowego bez wymienienia jego założeń i bez ostrzeżenia studentów, że jest to szczególny, nierealistyczny przypadek, np. Hall, Taylor, 1995; Dornbusch, Fischer, 1990 T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Wybór celu polityki pieniężnej – W. Poole System Rezerwy Federalnej powinien wyznaczać docelowy zasób pieniądza, jeżeli nieprzewidziane wstrząsy przybierają większe rozmiary w przypadku krzywej IS niż krzywej LM, natomiast w przeciwnym przypadku winien on wyznaczać docelową stopę procentową. ZARZUT: Rezerwa Federalna nie postępuje według tej reguły W RZECZYWISTOŚCI ważniejszy był całkiem prosty zarzut, który nie nadawał się do formalnej analizy: Rezerwa Federalna nie wyznaczała docelowej stopy procentowej na poziomie sprzyjającym stabilizacji produktu krajowego brutto W KONSEKWENCJI: ekonomiści krytykowali politykę pieniężną na niewłaściwych podstawach T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Test ilościowej teorii pieniądza Richard Todd zastanawiając się nad tym, czy bardziej wiarygodne są modele operujące miesięcznymi, czy kwartalnymi danymi, dochodzi do wniosku, że te pierwsze opierają się na mniej wiarygodnych danych, te ostatnie jednak w większym stopniu ulegają wypaczeniom agregacyjnym. Błędu wynikającego ze stosowania mniej wiarygodnych danych miesięcznych nie można oszacować, ale Todd oszacował błąd wynikający ze zniekształcenia agregacyjnego, po czym doszedł do wniosku, że …to co nie daje się zmierzyć i wymodelować jest bez znaczenia i może nie być brane pod uwagę! T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Teoria niespójności czasowej w zastosowaniu do polityki pieniężnej Bank centralny wywołuje inflację zawyżone oszacowanie płac realnych zwiększenie nakładów pracy wzrost produkcji większe dochody budżetowe. W długim okresie ta polityka nie działa ponieważ podmioty rynkowe rozpoznają intencje banku i reagują wzrostem płac i cen. Niespójność w czasie stała się kluczowym tematem dyskusji o polityce pieniężnej, ponieważ pozwala na precyzyjne modelowanie niektórych kroków wysuwanych w tej dyskusji na korzyść reguł pieniężnych. Ten pierwszorzędny przykład zasady najmocniejszego ogniwa pokazuje, jak posługiwanie się teorią gier może stwarzać dodatkową iluzję rygorystycznej prawdy naukowej. T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Teoria niespójności czasowej w zastosowaniu do polityki pieniężnej – c.d. WNIOSEK: Bank centralny mógłby zmierzać do zbyt wysokiego poziomu produkcji, co prowadziłoby do wyższej inflacji zamiast do większej produkcji. Mayer: „Można było do tego dojść w drodze krótkiej słownej dyskusji (…) zaś czas zaoszczędzony przez zaniechanie budowy modeli opartych na teorii gier można byłoby wówczas wykorzystać na stwierdzenie, czy niespójność w czasie rzeczywiście odgrywa znacząca rolę w polityce banku centralnego i w zjawiskach inflacji”. T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Szkody wyrządzone przez zasadę najmocniejszego ogniwa Niewłaściwa alokacja wysiłków – przeznaczanie zbyt małej ilości czasu na przemyślenie i weryfikację słabszych części argumentacji Pozorna precyzja modelu, która wywołuje całkiem mylne wrażenie faktycznie osiągniętego celu; pomijanie problemów dyskretnym milczeniem bez próby ich wyjaśnienia T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Inne problemy związane z nadmiernym formalizmem w ekonomii 1. Wypaczone doradztwo polityczne – doradcy decydentów politycznych mogą interpretować dużą liczbę artykułów na temat danej idei jako wskaźnik jej dużego znaczenia 2. Pozbawianie ważności dowodów okolicznościowych – ekonomiści nie uwzględniają dostępnych informacji dotyczących spraw, dla których nie można uzyskać dowodu o odpowiednio wysokiej mocy 3. Formalizm stanowi przeszkodę w odsiewaniu nieważnych hipotez oraz utrudnia wzajemne komunikowanie się przez wykluczanie z dyskusji tych, którzy są blokowani przez matematykę 4. Problem danych T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Problem danych w ekonomii „Genialne wysiłki podejmowane w celu wyczesania choć odrobiny dowodów z danych nie nadających się do tego są przyjmowane z wielkim aplauzem; natomiast tworzenie narzędzi do zbierania lepszych informacji uważa się na ogół za robotę dla murzyna” – Alice Rivlin „W zbyt wielu przypadkach skomplikowana analiza statystyczna jest przeprowadzana na zbiorze danych, których dokładne znaczenie i ważność nie są znane autorowi…” – Leontief „Prawdziwa wartość pracy opartej na nieadekwatnych danych nie poprawi się w jakiś magiczny sposób przez to, że brakuje lepszych danych” - Mayer T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Najważniejsze wnioski ! Akceptacja zasady najmocniejszego ogniwa wypacza analizę ekonomiczną ! Nadmierny formalizm doprowadza ekonomistów do zajmowania się problemami, które są raczej trudne, niż ważne ! Zbyt lekceważący stosunek ekonomistów do jakości i wiarygodności danych oraz sposobów ich gromadzenia może prowadzić do poważnych błędów badawczych T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii Dziękuję za uwagę! T. Mayer - Prawda kontra precyzja w ekonomii