Krajowa Polityka Miejska, Narodowy Plan Rewitalizacji
advertisement
Krajowa Polityka Miejska, Narodowy Plan Rewitalizacji Andrzej Brzozowy Departament Polityki Przestrzennej MIR Konferencja Dylematy rewitalizacji XIX-wiecznej zabudowy w strefach wielkomiejskich Warszawy i Łodzi Warszawa, 25 czerwca 2014 KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – RAMY DOKUMENTU Krajowa Polityka Miejska – definicja, podmioty i adresaci Krajowa Polityka Miejska (KPM): dokument określający planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej, uwzględniające cele i kierunki określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz krajowej strategii rozwoju regionalnego KPM to wyraz terytorialnie ukierunkowanej polityki rozwoju, odpowiadającej na specyficzne potrzeby danych terytoriów (KSRR, KPZK, Traktat Lizboński, Karta Lipska, Strategia Europa 2020). PODMIOTY I ADRESACI • instytucje rządowe, • jednostki samorządu terytorialnego, • mieszkańcy miast, • podmioty należące do sfery biznesu, nauki oraz sfery pozarządowej • korporacje samorządowe i podmioty reprezentujące obszary funkcjonalne miast (związki, stowarzyszenia itp.). zwiększenie efektywności, kompleksowości i komplementarnośc i działań KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – ZOBOWIĄZANIA WOBEC ADRESATÓW Treści zawarte w KPM - dokumencie rządowym należy traktować : W ODNIESIENIU DO SAMORZĄDÓW, jako: • pożądany kierunek rozwoju i działań, • zbiór zaleceń, preferowanych działań i przedsięwzięć, jakie powinny podejmować samorządy W ODNIESIENU DO INSTYTYCJI RZĄDOWYCH, jako: • zobowiązanie do wpisania się w swoich działaniach w wyznaczone w KPM cele i kierunki działań, • KPM ma dla polityk sektorowych stanowić płaszczyznę odniesienia wobec obszarów zurbanizowanych. KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA KLUCZOWE ZAŁOŻENIA • Adresowana jest do wszystkich polskich miast niezależnie od ich wielkości czy położenia. • Respektuje samodzielność samorządu terytorialnego. • Odnosi się bezpośrednio do horyzontu czasowego 2020 roku. • Wskazuje pożądane przez rząd kierunki rozwoju miast oraz ich obszarów funkcjonalnych. • Koncentruje się na zagadnieniach o priorytetowym znaczeniu. • Proponuje i postuluje szeroką paletę rozwiązań, narzędzi i instrumentów do wykorzystania przez miasta. • Zapowiada rozwiązania służące wsparciu szczególnie mniejszych miast (między innymi centra wiedzy). • Fundusze unijne są istotnym czynnikiem KPM, która optymalizuje sposób ich wykorzystania, choć nie jest elementem systemu ich wdrażania. Krajowa Polityka Miejska – cele wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców miasto KONKURENCYJNE poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia SILNE wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej poprzez wzmacnianie ich funkcji i przeciwdziałanie upadkowi ekonomicznemu, SPÓJNE odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegrad. społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich, ZWARTE I ZRÓWNOWAŻONE SPRAWNE wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich oraz przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji tworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym na obszarach metropolitalnych Krajowa Polityka Miejska - działania, zmiany przepisów, centra wiedzy Działania wszelkie formy działań instytucji rządowych, zidentyfikowanych jako kluczowe w danym temacie. Zmiany przepisów dotyczące albo zagadnień, które wymagają analizy i w dalszym kroku wprowadzenia ewentualnych zmian w prawie albo konkretnych propozycji zmian przepisów. Centra wiedzy zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez strony internetowe informacje dotyczące danego zagadnienia, których celem będzie wspieranie podmiotów polityki miejskiej, zwł. jst, w przygotowaniu i realizacji działań dotyczących złożonych lub nowych aspektów rozwoju miast. KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA – WĄTKI TEMATYCZNE Krajowa Polityka Miejska – wątki tematyczne KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI aktywna rola władz miejskich uchwalanie dobrych jakościowo planów miejscowych TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 25-40 ograniczanie chaotycznego rozlewania się zabudowy niwelowanie chaosu wizualnego i poprawa estetyki miast rehabilitacja tkanki mieszkaniowej przeciwdziałanie samowoli budowlanej kształtowanie przestrzeni miejskich wysokiej jakości (lokalne centra, systemy przestrzeni publicznych, naprawa przestrzeni w obszarach substandardowego zagospodarowania) KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI cd Zmiany przepisów Działania ściślejsze powiązanie procedur planistycznych z inicjowaniem procesów reparcelacji gruntów rozwiązania ułatwiające realizację dużych założeń urbanistycznych wprowadzenie obowiązku konsultacji społecznych (w aktywnej formie) na etapie przystępowania do prac nad mpzp i sukzp umożliwienie samorządom wykorzystywania szerszej palety skutecznych instrumentów egzekwowania ładu przestrzennego oraz estetyki przestrzeni miejskiej uszczelniania systemu egzekwowania prawa w zakresie samowoli budowlanych i wyburzeń propozycje rozwiązań umożliwiających efektywne planowanie przestrzenne w mof przeciwko żywiołowej suburbanizacji dot. warunków wydawanie pozwolenia na odrolnienie gruntów współpraca instytucji rządowych z samorządami dla kształtowania zrównoważonej struktury funkcjonalno-przestrzennej miast współpraca z PKP dot. warunków zagospodarowania nieruchomości kolejowych zakaz podejmowania działań, przez instytucje rządowe, degradujących estetykę przestrzeni Centra wiedzy propozycje zmian przeciwdziałających niekontrolowanej suburbanizacji upowszechnianie dobrych praktyk, wzorcowych rozwiązań i wskazywanie zalecanych kierunków działań dla kształtowania ładu przestrzennego wypracowanie modelu działań dot. przekształcania obszarów rozproszonej zabudowy w obszary o wielofunkcyjnym użytkowaniu terenu PARTYCYPACJA SPOŁECZNA budowa miasta otwartego na dialog TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 40-48 tworzenie odpowiedniego „klimatu” współdziałania: pełna, odpowiednio wczesna i transparentna informacja, wola dyskusji i osiągania porozumienia ze wszystkich stron, ukierunkowanie na potrzeby mieszkańców priorytety w zakresie rozwijania partycypacji: edukacja (nabywanie wiedzy o tym jak współpracować), realna komunikacja, wspieranie oddolnej aktywności mieszkańców, atrakcyjne i aktywizujące metody współpracy i prowadzenia konsultacji społecznych, budowanie odpowiedzialności i troski o dobro wspólne, ewaluacja i monitoring PARTYCYPACJA SPOŁECZNA cd Działania wprowadzanie i silne akcentowanie w programach nauczania kwestii związanych z wiedzą obywatelską Centra wiedzy upowszechnianie udanych procesów partycypacji społecznej 13 w miastach 13 TRANSPORT I MOBILNOŚĆ MIEJSKA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 48-63 zrównoważona mobilność miejska zmiana zachowań komunikacyjnych – odwrócenie trendu rosnącego korzystania z samochodu osobowego nadawanie priorytetu komunikacji zbiorowej integracja systemów transportowych, systemy zarządzania ruchem ulicznym, inteligentne systemy transportowe poprawa warunków dla przemieszczania się pieszo i rowerem ograniczanie „transportochłonności” miast relacje z ruchem dalekobieżnym zagospodarowanie przestrzenne miast a ich obsługa transportowa TRANSPORT I MOBILOŚĆ MIEJSKA cd Zmiany prz episów Dzia łania przegląd treści rozporządzenia MTBiGM w sprawie warunków technicznych dla dróg publicznych i ich usytuowania pod katem preferencji dla ruchu rowerowego, pieszego i transportu publicznego analiza potencjalnych potrzeb inwestycyjnych dot. zwiększenia przepustowości sieci kolejowej i jej dostępności w mof największych miast doprecyzowanie przepisów wiążące planowanie przestrzenne z planowaniem transportu współpraca (zarządców infrastruktury kolejowej, przewoźników i jst) dla sprawnych i kompleksowych systemów kolei aglomeracyjnej rozwiązania legislacyjne wprowadzające mechanizmy perspektywicznego wyznaczania i utrzymania rezerw terenowych na potrzeby systemu transportowego uwzględniane potrzeb transportu rowerowego i pieszego w inwestycjach podlegających administracji rządowej analiza przepisów pod katem wprowadzenia rozwiązań umożliwiających jst wykorzystanie szerszej palety instrumentów do prowadzenia polityki transportowej wyprzedzające rozstrzygnięcia lokalizacji inwestycji transportowych o znaczeniu krajowym w obszarach silnie zurbanizowanych dla zabezpieczenia korytarzy transportowych przed zabudową upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie promowania, rozwijania i ułatwiania transportu rowerowego i ruchu pieszego stworzenie ram do integracji instytucjonalnej w zakresie organizacji transportu publicznego wspieranie jst przy organizowaniu atrakcyjnej, kompleksowej oferty transportu publicznego promowanie innowacyjnych rozwiązań z zakresu transportu publicznego Centra wiedzy upowszechnianie dobrych praktyk z zakresu rozwiązań ITS NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 63-72 realizacja zapisów pakietu klimatyczno-energetycznego unowocześnianie struktur i prowadzenia polityk dla lepszego dostosowywania się do zmieniających się warunków zaopatrzenia w energię działania podejmowane na rzecz niskoemisyjności przyczyniają się do poprawy efektywności energetycznej emisja zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, problem tzw. niskiej emisji plany gospodarki niskoemisyjnej efektywność energetyczna budynków potrzeba oszczędnego gospodarowania zasobami naturalnymi i dbałość o środowisko niskoemisyjność a kształtowanie miast zwartych i zmiana zachowań komunikacyjnych NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA cd Zmiany przepisów opracowanie mechanizmów umożliwiających włączanie najuboższych w realizację projektów dot. ekologicznych rozwiązań ogrzewania mieszkań wypracowanie rozwiązań systemowych obligujących podmioty do zmiany systemu zaopatrzenia w ciepło w sytuacji dostępności efektywniejszych systemów Działania opracowanie mechanizmów włączających budynki mieszkalne oraz użytkowe będących własnością lub zajmowanych przez jst w zakres krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii wypracowanie i skoordynowanie mechanizmów wsparcia procesów termomodernizacji Centra wiedzy propagowanie wiedzy o poszanowaniu energii, efektywności energetycznej i niskoemisyjności; akcentowanie działań, jakie w tym zakresie powinny podejmować miasta REWITALIZACJA Narodowy Plan Rewitalizacji TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 72-88 rewitalizacja jako proces „szyty na miarę”, prowadzony na obszarach najbardziej zdegradowanych, objętych programami rewitalizacji kompleksowość, komplementarność, interdyscyplinarność, integracja „wewnętrzna” (poszczególne działania pomiędzy sobą) i „zewnętrzna” (z innymi politykami miejskimi, np. transportową) działań włączanie lokalnych społeczność i innych partnerów realizacja idei miasta zwartego działania związane z mieszkalnictwem diagnoza wizja dobór działań określenie źródeł finansowania monitoring i ewaluacja REWITALIZACJA cd Zmiany przepisów propozycje zmian prawnych dla potrzeb złożonych procesów rewitalizacyjnych ewentualne uregulowanie prawne lokalnego komitetu rewitalizacji ewentualne uregulowanie prawne dla ustanowienia funkcji/roli operatora rewitalizacji ewentualne zmiany prawne dla powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego (koordynacja rewitalizacji z planowaniem miejscowym) ewentualne uregulowanie wspierania mechanizmów oddolnych dot. mieszkalnictwa w działaniach rewitalizacyjnych Działania przegląd krajowych źródeł finansowania dla rewitalizacji zwiększenie palety możliwości finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych (nowe i istniejące instrumenty finansowe) Narodowy Plan Rewitalizacji analiza barier w działaniach dot. mieszkalnictwa jako elementu rewitalizacji Centra wiedzy upowszechnianie wiedzy nt. rewitalizacji Narodowy Plan Rewitalizacji TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 88-96 POLITYKA INWESTYCYJNA równowaga pomiędzy ambitnym spojrzeniem a TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 88-96 racjonalną i oszczędną polityką wydatkowania środków, inwestycja jako adekwatna odpowiedź na wyzwania wpisywanie inwestycji miejskich w długofalową strategię rozwoju miast odpowiednie przygotowanie inwestycji wpływ inwestycji na funkcjonowanie miasta centra wiedzy, projekty pilotażowe, pomoc ekspercka, wypracowanie najlepszych praktyk i wzorców POLITYKA INWESTYCYJNA cd Działania upowszechnianie dobrych praktyk i wzorcowych dokumentacji przedsięwzięć inwestycyjnych Zmiany przepisów systemowe rozwiązania dla realizowania inwestycji na/pod powierzchnią gruntów współpraca instytucji rządowych z jst w celu minimalizowania uciążliwości ich inwestycji wytyczne lub wskazówki do stosowania w przetargach celem ograniczania uciążliwości inwestycji Centra wiedzy wsparcie dla jednostek sektora finansów publicznych w przygotowaniu i realizacji inwestycji (pilotaże, pomoc ekspercka, 22 wzorce) ROZWÓJ GOSPODARCZY TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 96-104 kompleksowy, realny pomysł na rozwój, powiązany z lokalnymi potencjałami i jego konsekwentna realizacja zidentyfikowanie i rozwijanie lokalnych specjalizacji wyznaczających kierunki rozwoju lokalnego rynku pracy, edukacji, technologii oraz innowacji zachęcanie przedsiębiorstw do poszukiwania i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań przegląd i wzmocnienie lokalnych instytucji otoczenia biznesu, zwłaszcza w mniejszych miastach dbanie o wizerunek i tożsamość miasta oraz promowanie go wśród przedsiębiorców, inwestorów i turystów rola jakości przestrzeni publicznych i usług w atrakcyjności gospodarczej miasta powiązanie atrakcyjności gospodarczej miasta z demografią ROZWÓJ GOSPODARCZY cd Działania uwzględnianie w podstawie programowej możliwości uzupełniania i dostosowywania ścieżek edukacyjnych pod kątem regionalnych uwarunkowań i specjalizacji ewentualna zmiana przepisów regulujących funkcjonowanie instytucji rynku pracy (większy wpływ władz miast na zakres i sposób ich działalności) Zmiany przepisów propozycje zmiany przepisów ustawy Prawo budowlane dla usprawnienia procesu inwestycyjnego mechanizmy wsparcia jst dla dostosowywania struktury kształcenia dla potrzeb regionalnej i lokalnej gospodarki przegląd funkcjonowania lokalnych instytucji otoczenia biznesu OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 104-112 potrzeba długofalowego podejścia do środowiska i zmian klimatycznych w myśleniu o rozwoju miasta poprawa środowiska naturalnego w miastach (odpowiednie kształtowanie układu komunikacyjnego i optymalizacja struktury transportu publicznego) promowanie terenów zielonych jako istotnego elementu struktury miasta ważna rola planowania przestrzennego gospodarka wodna (ograniczanie spływu wód opadowych, poprawa retencji, zapobieganie zasklepianiu powierzchni, zapobieganie powodzi) rekultywacja terenów zdegradowanych (powiązana z rewitalizacją) powiazanie działań adaptacyjnych z efektywnością energetyczną plany adaptacji do zmian klimatu w miastach pow. 100 tys. mieszkańców OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU cd Działania Zmiany przepisów przegląd regulacji prawnych dot. zasilanie budynków w energię, ciepło, chłód; retencji i wykorzystania wód opadowych; zapobiegania degradacji systemów hydrologicznych przegląd skuteczności stosowania prawa dotyczącego gospodarki wodnej w zakresie zasad inwestowania na obszarach narażonych na powodzie działania mające na celu zaprogramowanie w politykach krajowych inwestycji infrastrukturalnych współfinasowanych z funduszy UE w zakresie poprawy jakości środowiska miejskiego, zahamowania spadku różnorodności biologicznej, zwiększenia możliwości zapobiegania i reagowania na skutki zagrożeń naturalnych oraz zwiększania odporności miast na zagrożenia związane z negatywnymi efektami zmian klimatu wytyczne dotyczące inwestycji odpornych na zmiany klimatu Centra wiedzy krajowy system zielonych inwestycji opracowanie planów adaptacyjnych uwzględniających m.in. wrażliwość poszczególnych sektorów na zmiany klimatu koordynacja działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu oraz rozwiązań z zakresu infrastruktury i przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian 26 klimatycznych DEMOGRAFIA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 112-121 2 najważniejsze wyzwania : starzenie się społeczeństwa, malejąca liczba ludności miast kompleksowe, zintegrowane planowanie strategiczne uwzgl. trendy demograficzne miasta przyjazne seniorom, miasta przyjazne rodzinom z dziećmi przyjazne przestrzenie miejsce (projektowanie uniwersalne) kwestie dot. mieszkalnictwa (dostępność mieszkań dla różnych grup społecznych, sektor mieszkań czynszowych) Działania optymalizacja funkcjonowania miast o malejącej liczbie ludności propozycje zmian regulujących sposób zarządzania gminnym zasobem mieszkaniowym i funkcjonowanie prywatnego rynku najmu; rozważenie modyfikacji systemu wspierania społecznego budownictwa czynszowego Centra wiedzy wspieranie miast w przygotowaniu rozwiązań technicznych i dostosowywaniu infrastruktury do potrzeb rodziców, osób starszych i niepełnosprawnych promowanie dobrych praktyk w zakresie wspierania rodzin, zwłaszcza wielodzietnych; wypracowywanie rozwiązań i tworzenie warunków do łączenia funkcji zawodowych 27i rodzinnych 27 ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 121-130 współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych: zasady partnerstwa i wielopoziomowego zarządzania, elastyczne mechanizmy współpracy (nie: przeregulowywanie ale niwelowanie barier) zapewnienie spójności działań instytucji rządowych z kierunkami wyznaczonymi przez KPM dokonanie przeglądu i analizy regulacji i stanu faktycznego dot. finansów JST integracja gminnych dokumentów o charakterze strategicznym integrowanie i koordynowanie działań dla większej synergii i efektywności wydatkowania środków publicznych technologie w zarządzaniu miastem „smart city” ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI cd Zmiany przepisów ramy i mechanizmy dla lepszej integracji i współpracy jst Działania koordynacja wdrażania strategii zintegrowanych z KPM przegląd i analiza regulacji i stanu faktycznego dot. finansów jst przegląd zasad nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa ramy prawne do prowadzenia dialogu między rządem a miastami program sieciowania miast europejskich URBACT integracja lokalnych dokumentów sektorowych lub planów, które gminy sporządzają na podstawie różnych ustaw upowszechnianie nowoczesnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem miast centra wiedzy promowanie nowoczesnych, kompleksowych, elastycznie funkcjonalnych rozwiązań z zakresu zintegrowanego zarządzania w obszarach 29 funkcjonalnych miast WDRAŻANIE KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ Najważniejszym i podstawowym podmiotem wdrażającym cele KPM są jednostki samorządu lokalnego. Na poziomie regionalnym w realizacji KPM uczestniczyć będzie także samorząd województwa. Szczególna rola ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego – do jego kompetencji należy inicjowanie, programowanie i prowadzenie polityki miejskiej. W realizacji KPM uczestniczą też wszystkie pozostałe resorty przez adresowanie i dopasowywanie polityk sektorowych do potrzeb miast i ich obszarów funkcjonalnych. Niezbędnym wsparciem dla realizowanych działań będzie zaangażowanie przedstawicieli partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców Kluczowa rola dwóch podmiotów koordynujących współpracę: • na poziomie rządowym – Zespół KKPR ds. wymiaru terytorialnego, ładu przestrzennego i krajowej polityki miejskiej (MF, MG, MŚ, MPiPS, MAiC, MRiRW + ad hoc inne resorty i instytucje rządowe) • na poziomie rządowo-samorządowym – Zespół KWRiST ds. Funkcjonalnych Obszarów Metropolitalnych i Miejskich (FOMM KWRiST) ETAPY PRAC – KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA ETAP I: Opracowanie projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP II (II kwartał 2014): Nieformalna dyskusja nt. projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP III (III kwartał 2014): Uzgodnienia międzyresortowe + konsultacje społeczne ETAP IV (IV kwartał 2014): Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów NARODOWY PLAN REWITALIZACJI - ZAŁOŻENIA KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANUPotrzeba REWITALIZACJI przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast Narodowy Plan Rewitalizacji Potrzeba przyjęcia Narodowego Planu Rewitalizacji Przyczyny: duża skala degradacji tkanki miejskiej erozja stosunków społecznych problemy gospodarcze niekorzystne procesy przestrzenne (niekontrolowana suburbanizacja) niekorzystne procesy demograficzne (spadek liczby ludności miast) KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANUPotrzeba REWITALIZACJI przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast Narodowy Plan Rewitalizacji REWITALIZACJA jako ważna część myślenia o rozwoju miasta (kluczowy wątek KPM) promowanie idei „powrotu do miast” (zwartych, niskoemisyjnych, przyjaznych do życia) priorytet brownfield ponad greenfield konieczność upowszechnienia zintegrowanego podejścia do rewitalizacji czynnik warunkujący rozwój i poprawę warunków życia narzędzie zahamowania wielu niekorzystnych zjawisk i zapobiegania ich skutkom KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Rewitalizacja jako odpowiedź na kryzys miast Narodowy Plan Rewitalizacji DEFINICJA rewitalizacji Rewitalizację należy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji na podstawie projektu Krajowej Polityki Miejskiej Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) 2007-2013 Narodowy Plan Rewitalizacji W perspektywie finansowej 2007-2013 rewitalizacja stanowiła istotny cel interwencji w 15 Regionalnych Programach Operacyjnych. Wydatki dla wszystkich RPO 2007-2013* Projekty na rzecz rewitalizacji - 7,96 mld zł (w tym dofinansowanie UE - 4,6 mld zł) Infrastruktura mieszkalnictwa – 619 mln zł (w tym dofinansowanie UE – 286 mln zł) Łącznie wydatki z obu kategorii – 8,58 mld zł (w tym dofinasowanie UE – 4,9 mld zł) * Wydatki wg umów o dofinansowanie stan na koniec kwietnia 2014 Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) 2007-2013 Doświadczenia z perspektywy 2007-2013 1. Rosnąca świadomość znaczenia rewitalizacji dla rozwoju 2. Włączenie finansowania zwrotnego i formuły ppp do działań rewitalizacyjnych 3. Nie zawsze właściwe rozumienie rewitalizacji 4. Słaby nacisk na przedsięwzięcia dotyczące kapitału ludzkiego – w efekcie niska skuteczność wobec grup wykluczonych 5. Fragmentaryczność działań (brak kompleksowości) 6. Słaba partycypacja społeczna Rewitalizacja w RPO 2007-2013 – Efekty i wnioski dla perspektywy 2014-2020 Wnioski dla perspektywy 2014-2020 zwiększenie koordynacji i spójności projektów rewitalizacji premiowanie za zintegrowane podejście podnoszenie znaczenia kwestii gospodarczych w rewitalizacji zagadnienia społeczne w centrum uwagi koncentracja na najważniejszych obszarach problemowych poszerzanie możliwości montażu finansowego na rzecz rewitalizacji Narodowy Plan Rewitalizacji Dostrzegając skalę wyzwań i potrzeb w zakresie rewitalizacji Rząd podjął strategiczną decyzję o przygotowaniu Narodowego Planu Rewitalizacji, aby działania w tym zakresie ująć w całościowy plan krajowy o powszechnym charakterze Narodowy Plan Rewitalizacji powstaje jako wielokierunkowa odpowiedź na specyfikę wyzwań w zakresie rewitalizacji Warunki skuteczności NPR: konieczne zaangażowanie strony rządowej, samorządowej oraz podmiotów prywatnych, ukierunkowanie i koordynacja środków i instrumentów polityk publicznych (środki UE, środki krajowe) profesjonalne zaplecze instytucjonalne dla prowadzonych, złożonych działań rewitalizacyjnych odpowiednie dostosowanie prawa Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji Czym jest Narodowy Plan Rewitalizacji? pakiet rozwiązań systemowych forma: dokument rządowy moduły: Dokumenty Regulacje Instrumenty wsparcia Informacja i edukacja Zasadniczy przekaz NPR podkreślenie kluczowego znaczenia programów rewitalizacji rewitalizacja jako ważny czynnik rozwoju miast i poprawy warunków życia mieszkańców odpowiedź na niekorzystne procesy przestrzenne i demograficzne Program rewitalizacji Program rewitalizacji podstawa prowadzenia działań rewitalizacyjnych instrument tworzący ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych uchwalany przez samorząd lokalny Cechy: pogłębiona diagnoza społeczna skoncentrowanie na najbardziej zdegradowanych obszarach i na rozwiązaniu kluczowych problemów charakter zintegrowany, wieloaspektowy Moduły NPR: Dokumenty Dokumenty NPR Dokumenty Powiązane z NPR dokument rządowy wytyczne do rewitalizacji wzorcowe dokumenty strategiczne, operacyjne, techniczne ew. tematyczne programy rozwoju umowa partnerstwa programy operacyjne kontrakty terytorialne Moduły NPR: Regulacje propozycje legislacyjne D Statusu rewitalizacji i procedur jej bezpośrednio dotyczących ustawowa definicja rewitalizacji zadanie własne gminy umocowanie prawne programu rewitalizacji cel publiczny zwiększenie partycypacji społecznej – Komitet Rewitalizacji powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego otoczenia prawnego i ewentualnych zachęt Moduły NPR: Instrumenty wsparcia Instrumenty wsparcia krajowe Profilowanie instrumentów pod katem obszarów zdegradowanych Wsparcie dotyczące m.in.: wykluczenia społecznego i polityki społecznej mieszkalnictwa środowiska i efektywności energetycznej infrastruktury ze środków UE ~ 25 mld zł inwestowanie środków będzie uregulowane w przygotowywanych Wytycznych do rewitalizacji w programach operacyjnych 2014-2020 + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie) Krajowe instrumenty wsparcia Krajowe instrumenty wsparcia PRZYKŁADY: instrumenty wsparcia mieszkalnictwa: np. Fundusz Termomodernizacji i Remontów program wspierający gminy w budowie mieszkań komunalnych instrumenty z zakresu efektywności energetycznej, ochrony środowiska i niskoemisyjności: projekty wspierane w m.in. ramach Systemu Zielonych Inwestycji, program Lemur - Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej wsparcie tworzenia mikroinstalacji OZE upowszechnianie zastosowania ppp w rewitalizacji – jako skuteczną alternatywę dla finansowania inwestycji ze środków krajowych lub europejskich + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie) Wytyczne w zakresie rewitalizacji WYTYCZNE w zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych. CEL ADRESACI CHARAKTER Przedmiot: kwestie definicyjne programy rewitalizacji (podstawa do realizacji projektów, oceny i akceptacji przez IZ RPO) preferencje dla rewitalizacji w krajowych programach operacyjnych (dodatkowe punkty/konkursy celowane/dofinansowania w trybie pozakonkursowym) priorytety inwestycyjne na rzecz rewitalizacji indykatywne alokacje na rewitalizację będą wskazane w programach monitorowanie wydatków wdrażanie projektów (wiązki projektów, projekty zintegrowane) Moduły NPR: Informacja i edukacja Informacja i edukacja Centra wiedzy Działania informowanie konkursy dotacji monitorowanie kampania informacyjna upowszechnianie dobrych praktyk podręczniki dobrych praktyk pilotaże materiały informacyjnopromocyjne Moduły NPR: Informacja i edukacja • Centrum wiedzy zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez stronę internetową informacje dotyczące rewitalizacji, których celem będzie wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych. cel wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych REALIZACJA NPR poziomie centralnym będzie koordynowana przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (współpraca : resorty, samorządy i Rada Rewitalizacji) KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Kluczowe elementy założeń NPR Narodowy Plan Rewitalizacji Kluczowe elementy założeń Narodowego Planu Rewitalizacji: • Możliwie powszechny charakter NPR • Holistyczne podejście do rewitalizacji • Terytorializacja polityk publicznych na rzecz wyprowadzania z kryzysu obszarów zdegradowanych poprzez profilowanie (koncentrowanie) instrumentów „sektorowych” • Kompleksowe podejście do obszaru kluczowa rola programu rewitalizacji podejście: najpierw program, potem wynikające z niego projekty • Koordynacja podmiotów, funduszy, instrumentów Dziękuję za uwagę www.mir.gov.pl/miasta [email protected]
