odporność swoista

 Odporność – zestaw wszystkich mechanizmów
biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi
odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym
oznacza zdolność do czynnej i biernej ochrony
organizmu przed patogenami.
Badaniem odporności zajmuje się immunologia.
 Aby organizm mógł zachowywać odporność,
większość szczepień trzeba co pewien czas powtarzać.
Typy odporności
 Zależnie od przyjętych kryteriów można wyróżnić różne
typy odporności:
 odporność nieswoista:
 bierna
 czynna
 odporność swoista:
 bierna


naturalna
sztuczna
 czynna
 naturalna
 sztuczna
Odpornośd bierna nieswoista
Bierna, nieswoista część odporności, zwana czasem
opornością zależy głównie od budowy i funkcji barier jak:
skóra i błony śluzowe. Dlatego należy pamiętać, że
oporność jest aktem biernym, w który nie jest
zaangażowany układ immunologiczny. Termin oporność i
odporność są często ze sobą mylone.
Do wyznaczników oporności nieswoistej, biernej należą:
 występowanie niskiego pH na powierzchni skóry (pH 3-5),
w pochwie (kwas mlekowy) oraz żołądku (kwas solny),
 występowanie bakteriobójczych składników wydzielin, na
przykład lizozym w łzach lub interferon we krwi,
laktoferyna w mleku podczas laktacji, ślinie, łzach, siarze.
Odpornośd nieswoista czynna
Za aktywną (czynną) część odporności odpowiada głównie
układ immunologiczny zapewniając zdolność organizmu
do rozpoznawania elementów należących do własnego, jak
i obcego organizmu, oraz eliminowanie tych ostatnich.
Do wyznaczników oporności nieswoistej, czynnej należą:
 gwałtowne reakcje oczyszczające drogi oddechowe i
pokarmowe, m.in. kaszel, kichanie, wymioty, biegunka,
 podwyższona temperatura ciała i przyspieszony
metabolizm,
 fagocytoza.
Odpornośd swoista bierna
Odporność swoista, bierna polega na posiadaniu
limfocytów B i T oraz przeciwciał, pochodzących spoza
organizmu - w odporności swoistej, biernej, naturalnej
źródłem tych czynników obronnych jest krew matki,
przekazującej je dziecku przez łożysko, natomiast w
odporności swoistej, biernej, sztucznej ich źródłem
jest podana surowica.
Odpornośd swoista czynna
 Odpowiedzialne za odporność swoistą, czynną są
wytworzone przez organizm:
 limfocyty B, które w wyniku kontaktu z antygenem
ulegają aktywacji i przekształceniu w plazmocyty,
 przeciwciała, czyli inaczej immunoglobuliny, które
mają zdolność do swoistego wiązania się z antygenem,
 limfocyty T, które dojrzewają w grasicy, gdzie nabywają
zdolności do odporności immunologicznej.
Metody wzmacniania odporności
 Aby nie dopuścić do stanu obniżonej zdolności układu
odpornościowego do reagowania na patogeny stosuje
się działania profilaktyczne: odpowiednie zachowania
higieniczne, metody naturalne, suplementację diety.
Do niektórych metod wzmacniania odporności
zaliczają się:
Metody wzmacniania odporności
c.d.
 odpowiednia dieta, będące źródłem antyoksydantów oraz







witaminy A, witaminy C i witaminy E, w oparciu o chude mięso,
ryby, warzywa, owoce oraz „zdrowe” tłuszcze zawarte np. w
oliwie z oliwek i oleju lnianym,
aktywność fizyczna na świeżym powietrzu,
probiotyki zawarte w produktach mlecznych (jogurty, kefiry),
hydroterapia – pobudzające przemianę materii naprzemienne
prysznice ciepłą i zimną wodą,
metody hartowania organizmu (np. korzystanie z sauny),
suplementacja diety za pomocą immunomodulatorów
(laktoferyna, betaglukan),
unikanie większych zbiorowisk ludzkich w okresie wzmożonego
ryzyka na zachorowania,
nieprzegrzewanie organizmu w okresie jesienno-zimowym.
Czynniki osłabiające odpornośd:
 gwałtowne różnice temperatury (szybkie ochłodzenie lub rozgrzanie
organizmu, szczególnie odczuwane na przełomie jesieni i zimy oraz zimy i
wiosny),
 używki i niezdrowa dieta (alkohol, papierosy, czy sztuczna ­żywność niszczą
witaminy i mikroelementy, które wzmacniają naszą odporność),
 częste przyjmowanie antybiotyków (leki te wyręczają ­naturalne siły obronne w
likwidowaniu zarazków; organizm idzie na łatwiznę – czuje się zwolniony z
produkcji przeciwciał gotowych do samodzielnego zwalczenia infekcji),
 stres i napięcia nerwowe (układ immunologiczny jest związany z wydzielaniem
hormonów i z układem nerwowym; niepokojące stany napięcia niszczą
harmonię tego systemu i osłabiają działanie komórek obronnych),
 zmęczenie i brak snu (przemęczony organizm jest bardziej podatny na
wszelkie infekcje; nasz zegar biologiczny jest tak zaprogramowany, że w ciągu
doby potrzebuje około 8 godzin snu).
Kalendarz szczepieo
 W Polsce dokumentem regulującym kwestię szczepień jest
Program Szczepień Ochronnych (PSO). Zawiera on listę
szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) oraz zalecanych
(płatnych). Program Szczepień Ochronnych dla dzieci,
młodzieży i dorosłych jest aktualizowany każdego roku.
Każde dziecko powinno otrzymać przewidziane dla niego w
PSO szczepienia zalecane, ale ze względu na ograniczone
środki finansowe nie są one refundowane przez Państwo.
 Umieszczenie szczepionki na liście zalecanych przez PSO
nakłada na każdego lekarza obowiązek informowania
rodziców o możliwości jej zastosowania i płynących z tego
korzyściach.
Szczepienia obowiązkowe
 Szczepienia obowiązkowe są prowadzone zgodnie z
aktualnym programem szczepień od chwili narodzin
dziecka aż do 19. roku życia. W Polskim Kalendarzu
Szczepień Ochronnych wśród szczepień obowiązkowych
dominują szczepionki monowalentne – pojedyncze.
 Obecnie do grupy szczepień obowiązkowych należą
szczepienia przeciwko: gruźlicy, błonicy, krztuścowi, polio
(poliomyelitis), odrze, śwince, różyczce, tężcowi, wzw typu
B (wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) oraz przeciwko
zakażeniom Hib. Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.
Szczepienia zalecane
 Szczepienia zalecane to takie szczepienia, które
umożliwiają szerszą ochronę przed chorobami zakaźnymi.
W Polsce są to szczepienia płatne, natomiast w wielu
krajach UE i USA są to szczepienia obowiązkowe
(bezpłatne). Uzupełnienie szczepień szczepieniami
zalecanymi, stanowi optymalne zabezpieczenie dziecka
przed chorobami zakaźnymi.
 Szczepienia zalecane to szczepienia zapobiegające takim
chorobom jak: biegunki rotawirusowe, wzw typu B dla
grup nieobjętych szczepieniami obowiązkowymi, wzw typu
A, grypa, kleszczowe zapalenie mózgu, ospa wietrzna oraz
zakażenia wywołane przez pneumokoki
Hib to bakteria w kształcie pałeczki, której pełna nazwa
brzmi: Haemophilus influenzae typu b.
 Bakterią Hib łatwo się zarazić. Na szczęście nie jest to
jednak równoznaczne z zachorowaniem. Po zakażeniu Hib
może „życ sobie” spokojnie w nosie i gardle dziecka, nie
wywołując żadnych dolegliwości. Jednak gdy dojdzie do
spadku odporności, silnego osłabienia dziecka, bakteria
może wymknąć się spod kontroli organizmu małego
gospodarza i zaatakować, wywołując chorobe. Hib jest
najbardziej niebezpieczna dla dzieci w wieku
przedszkolnym, a także dla młodszych smyków (zwłaszcza
w pierwszych dwóch latach życia). Organizm małego
dziecka, a zwłaszcza jego układ odpornościowy, nie jest
jeszcze w pełni dojrzały i nie każdy malec potrafi się przed
Hib skutecznie obronić.
Co powodują bakterie Hib




Hib wywołuje różne choroby. Najczęściej jest sprawcą:
zapalenia płuc
bolesnego zapalenia ucha środkowego
zapalenia nagłośni (objawia się przede wszystkim bólem
gardła, trudnościami z połykaniem, dusznością)
 zapalenia stawów
 zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (dziecko
wymiotuje, gorączkuje, u niemowląt ciemiączko jest
uwypuklone i tętniące, a starsze dzieci nie mogą przygiąć
bródki do klatki piersiowej)
 posocznicy, czyli uogólnionego stanu zapalnego całego
organizmu (inna nazwa tej choroby to sepsa)