Program ćwiczeń 2016/2017

I ROK
PROGRAM ĆWICZEŃ Z HISTOLOGII DLA STUDENTÓW
KIERUNKU LEKARSKO - DENTYSTYCZNEGO
W ROKU AKADEMICKIM 2016/17 SEMESTR I i II
Ćwiczenie nr 1 - 03.10.2016 (poniedziałek) - 04.10.2015 (wtorek)
Wprowadzenie do histologii. (ćwiczenia 3 godz.)
Zasady poprawnego mikroskopowania. Charakterystyka obrazu w mikroskopie
optycznym, powiększenie, zdolność rozdzielcza. Zasady działania mikroskopu optycznego i
elektronowego. Ogólne zasady przygotowania materiału do badań w mikroskopie optycznym
i elektronowym. Charakterystyka podstawowych technik histologicznych: parafinowej,
celoidynowej, mrożeniowej, zatapianie w żywicach do mikroskopu elektronowego. Barwienie
przeglądowe, kontrastowanie skrawków ultracienkich. Podstawy histochemii klasycznej,
histochemii enzymów, immunocytochemii i hybrydyzacji in situ. Białka fluoryzujące.
Ćwiczenie nr 2 - 10.10.2016 (poniedziałek) - 11.10.2016 (wtorek)
Komórka, cz. I (ćwiczenia 3 godz.)
Błony biologiczne: składniki lipidowe i białkowe błon, ich własności i znaczenie
czynnościowe. Transport przez błony – transportery, transport pęcherzykowy, przepływ błon.
Błona komórkowa, glikokaliks, cząsteczki adhezyjne. Jądro – budowa i organizacja
przestrzenna chromatyny, euchromatyna i heterochromatyna. Jąderko. Otoczka jądrowa i
komunikacja jądrowo-cytoplazmatyczna. Struktura rybosomów i przebieg translacji.
Siateczka śródplazmatyczna szorstka i gładka, charakter błon, wyposażenie enzymatyczne,
funkcje. Aparat Golgiego - biegunowość diktiosomu, rola w procesie przebudowy błon,
modyfikacji i segregacji białek.
Ćwiczenie nr 3 - 17.10.2016 (poniedziałek) - 18.10.2016 (wtorek)
Komórka, cz. II (ćwiczenia 3 godz.)
Egzocytoza konstytutywna i regulowana. Endocytoza i jej rodzaje, przedziały
endosomowe. Lizosomy - powstawanie, skład enzymatyczny, udział i znaczenie w procesach
trawienia wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego. Proteasomy. Mitochondria - charakterystyka
morfologiczna, własności przedziałów mitochondrialnych, rozmieszczenie układów
enzymatycznych i mechanizmy ich działania. Aparat genetyczny i biogeneza mitochondriów.
Peroksysomy - charakterystyka morfologiczna i enzymatyczna, znaczenie czynnościowe.
Cytoszkielet - elementy składowe i ich charakterystyka, mechanizmy zjawisk ruchowych w
komórkach. Śmierć komórki: nekroza i apoptoza.
28.10.2016 Sprawdzenie wiadomości z zakresu cytologii - I termin (II termin - 04.11.16)
Ćwiczenie nr 4 - 24.10.2016 (poniedziałek) - 25.10.2016 (wtorek)
Tkanka nabłonkowa (ćwiczenia 3 godz.)
Definicja i elementy składowe tkanki. Ogólna charakterystyka i funkcje nabłonków.
Klasyfikacja nabłonków i charakterystyka ich poszczególnych typów. Modyfikacje budowy
tkanki nabłonkowej w zależności od pełnionej funkcji. Zróżnicowania powierzchni
nabłonków. Powierzchnia szczytowa: mikrokosmki i migawki, mechanizm ruchu migawek.
Powierzchnia boczno-przypodstawna: połączenia międzykomórkowe i komórka-substancja
międzykomórkowa, ich budowa i funkcje. Blaszka podstawna. Gruczoły – klasyfikacja, typy
budowy i wydzielania.
31.10.16 nie ma ćwiczeń z histologii
Ćwiczenie nr 5 07.11.2016 (poniedziałek) - 08.11.2016 (wtorek)
Tkanka łączna właściwa (ćwiczenia 3 godz.)
Charakterystyka chemiczna i strukturalna substancji międzykomórkowej: istota
podstawowa, włókna kolagenowe, srebrochłonne i sprężyste, etapy tworzenia włókien
kolagenowych. Pochodzenie, budowa i czynność komórek tkanki łącznej właściwej:
fibroblastów, plazmocytów, mastocytów i makrofagów. Klasyfikacja odmian tkanki łącznej,
charakterystyka odmian tkanki łącznej właściwej. Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna –
charakterystyka porównawcza.
Ćwiczenie nr 6 - 14.11.2016 (poniedziałek) - 15.11.2016 (wtorek)
Tkanki łączne podporowe (ćwiczenia 3 godz.)
Chrząstka: charakterystyka substancji międzykomórkowej, terytoria chrzęstne, typy
chrząstki i ich własności mechaniczne, odżywianie i wzrost chrzastki. Elementy składowe
kości – substancja międzykomórkowa i komórki: kom. osteogenne, osteoblasty i osteocyty,
osteoklasty. Blaszka kostna. Organizacja strukturalna i czynnościowa kości gąbczastej i
zbitej. Kostnienie na podłożu mezenchymatycznym i chrzęstnym. Wzrost i przebudowa kości.
Ćwiczenie nr 7 - 21.11.2016 (poniedziałek) - 22.11.2016 (wtorek)
Krew i hemopoeza (ćwiczenia 2 godz.)
Osocze. Elementy morfotyczne krwi, ich wartości liczbowe, charakterystyka i
przystosowanie do funkcji. Erytrocyty, charakterystyka ich błony komórkowej.
Charakterystyka porównawcza granulocytów i agranulocytów. Znaczenie granulocytów w
procesach obronnych ustroju: neutrofile i system zabijania bakterii, eozynofile i bazofile.
Limfocyty, ogólna charakterystyka. Monocyty i ich funkcje. Płytki krwi. Powstawanie
komórek krwi - podstawowe informacje.
Ćwiczenie nr 8 - 28.11.2016 (poniedziałek) - 29.11.2016 (wtorek)
Tkanka mięśniowa (ćwiczenia 3 godz.)
Aparat kurczliwy. Klasyfikacja tkanki mięśniowej. Charakterystyka komórek
mięśniowych gładkich, włókien mięśniowych szkieletowych i komórek mięśnia sercowego.
Podstawy strukturalne i molekularne zjawiska skurczu w mięśniach gładkich i poprzecznie
prążkowanych. Struktura sarkomeru, białka kurczliwe, regulatorowe i pomocnicze. Budowa i
funkcja kanalików T i siateczki sarkoplazmatycznej. Płytka motoryczna. Organizacja błony
mięśniowej gładkiej, mięśnia szkieletowego i mięśnia sercowego wraz z układem
przewodzącym. Niemięśniowe komórki kurczliwe.
Ćwiczenie nr 9 - 05.12.16 (poniedziałek) – 06.12.16 (wtorek)
Tkanka nerwowa (ćwiczenia 3 godz.)
Neuron i jego wypustki. Klasyfikacja komórek nerwowych. Charakterystyka wyposażenia
cytoplazmatycznego komórki nerwowej. Włókna nerwowe i ich typy. Strukturalne i
molekularne podstawy przewodnictwa nerwowego. Budowa i typy synaps, neuroprzekaźniki,
przewodnictwo synaptyczne. Parakrynne przewodzenie bodźców. Typy, charakterystyka i
czynność komórek neurogleju. Pień nerwowy (nerw obwodowy). Zwój rdzeniowy.
Ośrodkowy układ nerwowy: skład istoty szarej i białej.
16.12.2016 Sprawdzenie wiadomości z zakresu budowy i funkcji tkanek – I termin
(13.01.17 - II termin)
Ćwiczenie nr 10 - 12.12.16 (poniedziałek) – 13.12.16 (wtorek)
Układ naczyniowy (ćwiczenia 2 godz.)
Elementy składowe ściany naczyniowej. Śródbłonek, charakterystyka i funkcje.
Mechanizmy transportu substancji i migracji leukocytów przez śródbłonek. Angiogeneza.
Budowa kapilarów i ich typy. Prekapilary i postkapilary, regulacja przepływu przez łożysko
naczyń włosowatych. Warstwowa budowa ściany tętnic i żył – charakterystyka porównawcza.
Naczynia tętnicze: arteriole, tętnice typu mięśniowego i sprężystego. Naczynia żylne różnorodność budowy. Anastomozy tętniczo-żylne. Warstwy ściany serca.
PRZERWA ŚWIĄTECZNA – 23.12.2016 (piątek) – 02.01.2017 (poniedziałek)
Ćwiczenie nr 11 - 19.12.16 (poniedziałek) – 20.12.16 (wtorek)
Układ limfatyczny (ćwiczenia 2 godz.)
Typy odporności. Odporność nieswoista: receptory rozpoznające wzorzec, limfocyty NK.
Komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych: komórki prezentujące antygen,
limfocyty T i ich subpopulacje, limfocyty B. Podstawy reakcji immunologicznych:
odpowiedź humoralna i komórkowa. Tkanka limfoidalna: ogólna charakterystyka.
Organizacja grudki chłonnej. Budowa i czynność węzła chłonnego. Śledziona – organizacja i
funkcje miazgi białej i czerwonej, krążenie śledzionowe. Układ nabłonkowo-limfatyczny
grasicy i jej rola w procesie dojrzewania limfocytów T. Tkanka limfoidalna błon śluzowych..
PRZERWA ŚWIĄTECZNA – 23.12.2016 (piątek) – 02.01.2017 (poniedziałek)
03.01.17 - nie ma ćwiczeń z histologii
Ćwiczenie nr 12 - 09.01.17 (poniedziałek) – 10.01.17 (wtorek)
Powłoki skórne (ćwiczenia 2 godz.)
Warstwy powłok skórnych. Naskórek - keratynocyty i proces rogowacenia, inne komórki
obecne w naskórku (melanocyty, komórki Langerhansa i komórki Merkla) i ich funkcje.
Organizacja skóry właściwej i tkanki podskórnej. Gruczoły potowe, zapachowe i łojowe –
budowa i mechanizmy wydzielnicze. Korzeń włosa i twory z nim związane. Unaczynienie i
unerwienie skóry, typy zakończeń nerwowych i ich rola. Typy skóry: „gruba” i „cienka”,
charakterystyka porównawcza.
PRZERWA MIĘDZYSEMESTRALNA – 30.01.2017 (poniedziałek) - 24.02.2017 (piątek)
Ćwiczenie nr 13 - 27.02.2017 (poniedziałek) - 02.03.2017 (czwartek)
Jama ustna (ćwiczenia 2 godz.)
Warga. Błona śluzowa jamy ustnej i jej regionalne zróżnicowania. Gruczoły błony
śluzowej jamy ustnej. Język - brodawki i gruczoły. Budowa i czynność kubków smakowych,
mechanizmy percepcji smaku. Migdałki. Cytologia wymazów z jamy ustnej.
Ćwiczenie nr 14 - 06.03.2017 (poniedziałek) - 09.03.2017 (czwartek)
Ślinianki i staw skroniowo-żuchwowy (ćwiczenia 2 godz.)
Ogólna budowa ślinianek. Odcinki wydzielnicze: pęcherzyk surowiczy i cewka
śluzowa. Drogi wyprowadzające, charakterystyka morfologiczna i czynnościowa. Różnice w
budowie i czynności poszczególnych typów ślinianek. Skład śliny.
Ogólna budowa histologiczna stawu, specyfika stawu skroniowo-żuchwowego.
Ćwiczenie nr 15 - 13.03.2017 (poniedziałek) - 16.03.2017 (czwartek)
Narząd zębowy - budowa i czynność tkanek zmineralizowanych (ćwiczenia 2 godz.)
Elementy składowe, struktura i funkcja tkanek zmineralizowanych zęba: szkliwa, zębiny
oraz cementu pierwotnego i wtórnego. Płytka i kamień nazębny.
Ćwiczenie nr 16 - 20.03.2017 (poniedziałek) - 23.03.2017 (czwartek)
Narząd zębowy - budowa i czynność tkanek niezmineralizowanych (ćwiczenia 2 godz.)
Miazga zęba, jej budowa, unaczynienie i unerwienie. Zakończenia bólowe. Aparat
więzadłowy zęba, przyzębie i złącze szkliwno-nabłonkowe. Dziąsło.
Ćwiczenie nr 17 - 27.03.2017 (poniedziałek) - 30.03.2017 (czwartek)
Rozwój narządu zębowego (ćwiczenia 2 godz.)
Powstawanie listewki zębowej, narządu szkliwotwórczego, pierwotnej brodawki zęba i
woreczka zębowego - mechanizmy indukcji. Etapy rozwoju zęba.
Amelogeneza i dentynogeneza, charakterystyka ultrastrukturalna komórek
uczestniczących w tych procesach. Powstawanie cementu i błony ozębnej.
Ćwiczenie nr 18 - 03.04.2017 (poniedziałek) - 06.04.2017 (czwartek)
Cewa pokarmowa. (ćwiczenia 2 godz.)
Ogólna budowa cewy pokarmowej, charakterystyka warstw ściany. Budowa przełyku.
Organizacja błony śluzowej żołądka, charakterystyka nabłonka powierzchniowego,
gruczołów i wchodzących w ich skład komórek. Jelito i jego przystosowanie do funkcji:
nabłonek jelitowy, kosmki i krypty jelitowe. Zróżnicowania budowy poszczególnych
odcinków jelit. Tkanka limfoidalna cewy pokarmowej. Sploty nerwowe cewy pokarmowej.
Komórki dokrewne cewy pokarmowej.
Ćwiczenie nr 19 - 10.04.2017 (poniedziałek) - 13.04.2017 (czwartek)
Duże gruczoły układu pokarmowego (ćwiczenia 2 godz.)
Trzustka - struktura i funkcja części zewnątrzwydzielniczej, charakterystyka odcinków
wydzielniczych, komórek wydzielniczych i dróg wyprowadzających. Wątroba - organizacja
zrazikowa (zrazik w ujęciu klasycznym i czynnościowym). Charakterystyka strukturalna i
czynnościowa komórki wątrobowej i jej biegunów. Zatoki wątrobowe i komórki z nimi
związane. Krążenie krwi w wątrobie. Wewnątrz- i zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe.
10.04.2017 - Sprawdzenie wiadomości z zakresu budowy i funkcji jamy ustnej, ślinianek
i narządu zębowego - I termin.
Przerwa świąteczna – 14.04.2017 (piątek) - 18.04.2017 (wtorek)
Ćwiczenie nr 20 - 20.04.2017 (czwartek) - 24.04.2017 (poniedziałek)
Układ dokrewny (ćwiczenia 2 godz.)
Ogólna charakterystyka gruczołów dokrewnych. Przysadka mózgowa: podział na część
gruczołową i nerwową, związek morfologiczny i czynnościowy przysadki z podwzgórzem,
klasyfikacja komórek części gruczołowej, budowa i czynność części nerwowej. Tarczyca:
ogólna organizacja narządu, struktura pęcherzyka tarczycowego, budowa tworzących go
komórek, etapy produkcji hormonów, komórki C. Przytarczyce – budowa, typy komórek i ich
czynność. Wysepki trzustkowe - typy komórek, ich charakterystyka ultrastrukturalna i
czynnościowa. Nadnercze. Kora: cechy ultrastrukturalne komórek steroidogennych,
charakterystyka strukturalna i czynnościowa warstw. Rdzeń: komórki chromochłonne,
komórkowe aspekty produkcji katecholamin. Komórki dokrewne gonad. System
rozproszonych komórek dokrewnych (DNES): cechy wspólne, narządowa lokalizacja
komórek.
27.04.17 nie ma ćwiczeń z histologii
Ćwiczenie nr 21 - 04.05.2017 (czwartek) - 08.05.2017 (poniedziałek)
Układ oddechowy (ćwiczenia 2 godz.)
Drogi oddechowe – nabłonek i jego skład komórkowy, charakterystyka błony śluzowej,
mechanizm samooczyszczania dróg oddechowych. Jama nosowa: błona śluzowa obszaru
oddechowego, błona śluzowa obszaru węchowego i jej nabłonek – budowa i czynność. Zatoki
przynosowe i trąbka Eustachiusza. Ucho środkowe. Jama gardłowa i krtań. Budowa tchawicy,
oskrzeli i oskrzelików. Organizacja miąższu płucnego. Pęcherzyk płucny: typy pneumocytów
i ich funkcje, bariera powietrze-krew, surfaktant i jego rola. Makrofagi pęcherzykowe.
Ćwiczenie nr 22 - 11.05.2017 (czwartek) - 15.05.2017 (poniedziałek)
Układ moczowy (ćwiczenia 2 godz.)
Nerka – obszary miąższu. Ogólna charakterystyka nefronu i lokalizacja jego odcinków w
obrębie miąższu nerki. Budowa ciałka nerkowego, ultrastruktura i mechanizm działania
bariery filtracyjnej. Charakterystyka strukturalna i czynnościowa kolejnych odcinków
nefronu. Cewka zbiorcza i jej rola w procesie zagęszczania moczu. Tkanka śródmiąższowa
nerki. Aparat przykłębuszkowy – elementy składowe i ich funkcja. Układ naczyń
krwionośnych w nerce. Drogi moczowe: moczowód, pęcherz moczowy i jego adaptacja do
zmiennej pojemności. Cewka moczowa.
Ćwiczenie nr 23 - 18.05.2017 (czwartek) - 22.05.2017 (poniedziałek)
Demonstracja procedury egzaminu praktycznego (ćwiczenia 2 godz.)
Ćwiczenie nr 24 - 25.05.2017 (czwartek) - 29.05.2016 (poniedziałek)
Ćwiczenie repetytoryjne I (ćwiczenia 2 godz.).
Ćwiczenie nr 25 - 01.06.2017 (czwartek) - 05.06.2017 (poniedziałek)
Ćwiczenie repetytoryjne II (ćwiczenia 2 godz.)
Zaliczenie praktycznej znajomości preparatów - 19.06.2017 (poniedziałek)
Egzamin teoretyczny - 20.06.2017 (wtorek)
II termin – 04, 05.09.2017