1 - Ekonomicznie.pl

1. Co to są finanse publiczne? Co to są finanse prywatne? (różnice)
Finanse publiczne – obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywanie, a w
szczególności: 1. pobieranie i gromadzenie dochodów, 2. wydatkowanie środków publicznych, 3. finansowanie deficytu, 4.
zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, 5. zarządzanie środkami publicznymi, 6. zarządzanie długiem publicznym.
Finanse publiczne tworzone są w oparciu o władztwo finansowe podmiotu publicznego i związany z tym przymus. Finanse
prywatne powstają na podstawie czynności cywilno-prawnych.
Wydatki podmiotów publicznych mają w granicach prawa charakter dyskrecjonalny (są ściśle określone, regulowane przez prawo).
Wydatki podmiotów prywatnych maja charakter uznaniowy.
Finanse publiczne służą realizacji interesu publicznego i nie zwiększają majątku publicznego.
Rozmiary finansów publicznych przewyższają znacząco jakiekolwiek finanse prywatne.
Państwo jako suweren i podmiot publiczny ma prawo emitowania pieniądza i kształtowania polityki pieniężnej.
Finanse publiczne są finansami jawnymi, natomiast finanse prywatne są objęte sferą prywatności.
2. Jakie podmioty występują w finansach publicznych?
1) organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, a także
jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki;
2) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych;
3) fundusze celowe;
4) państwowe szkoły wyższe;
5) jednostki badawczo-rozwojowe;
6) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, a także Narodowy Fundusz Zdrowia;
7) państwowe lub samorządowe instytucje kultury;
8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze;
10) Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
11) państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych,
z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.
3.Co to są środki publiczne?
1) dochody publiczne;
2) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, również z budżetu Unii Europejskiej;
3) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora
finansów publicznych;
4) przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością
oraz pochodzące z innych źródeł.
4. Władztwo finansowe a suwerenność państwa; pojęcia: autonomii, decentralizacji i dekoncentracji.
Państwo posiada pełne władztwo finansowe, jeżeli cechuje się następującymi atrybutami:
1) suwerenne, samoistne i wyłączne prawo do stanowienia pieniądza krajowego, jako ważnego środka płatniczego oraz związanej z
tym polityki pieniężnej;
2) suwerenne, samoistne i pierwotne prawo do stanowienia i pobierania dochodów;
3) prawo do administrowania przypadającymi państwu środkami publicznymi;
4) prawo wydatkowania w trybie publiczno-prawnym w celu zaspokajania potrzeb publicznych dla realizacji interesu publicznego.
Państwo jako suweren i podmiot publiczny ma prawo emitowania i kształtowania polityki monetarnej. Może swoją suwerenność
ograniczyć, bądź też stracić. Suwerenność występuje w dwóch aspektach:
1. w zakresie stanowienia prawa;
Autonomia finansowa – nikt prócz państwa nie może stanowić prawa w zakresie finansów publicznych. Samorządy terytorialne
nie posiadają autonomii finansowej!
2. w zakresie stosowania prawa;
Decentralizacja finansowa – stosowanie prawa dochodów i wydatków. Samorządy gminne posiadają dochody w postaci podatków
lokalnych, których wysokość mogą samodzielnie kształtować. Finanse powiatu i województwa bazują na subwencjach i dotacjach
oraz na udziale w podatkach aczkolwiek niewielkim, znacznie bardziej ograniczonym niż posiada go samorząd gminny.
Dekoncentracja finansowa – wydzielenie środków finansowych innym podmiotom w celu realizacji określonych zadań.
5. Funkcje finansów, które zależą od charakteru państwa i jego ustroju.
1) Fiskalna; dostarczanie środków pieniężnych za pomocą instytucji finansowych (m.in. odprowadzanie podatków do Urzędu
Skarbowego) dla wypełniania przez państwo i samorządy ich konstytucyjnych i ustawowych zadań.
2) Redystrybucyjna (w państwie totalitarnym); środki wpływające do budżetu państwa były przekazywane na cele centralnie
planowane (system nakazowo- rozdzielczy gospodarki planowej).
Interwencyjna in. stymulacyjna (w państwie demokratycznym); państwo zachęca bądź zniechęca do niektórych działań, przez co
chce wywołać określone zjawiska pozytywne lub negatywne (m.in. wprowadzenie ulg podatkowych).
3) Kontrolna; ewidencjonowanie, czyli kontrola wszelkich procesów o charakterze gospodarczym i budżetowym w skali mikro i
makro.
6. Co to jest prawo finansowe?
Prawo finansowe – zespół norm prawnych regulujących funkcjonowanie finansów publicznych w danym państwie. To co wyróżnia
prawo finansowe to przedmiot reglamentacji (unormowania), czyli materialne, ustrojowe i formalne aspekty władczego
gromadzenia dochodów podmiotów publicznych i ich wydatkowania.
Prawo finansowe dzieli się na:

ustrojowe; stanowi upoważnienie i obowiązki dla organów reprezentujących interesy publiczne. Związane z prawem
konstytucyjnym.
 materialne; prawo dochodów i prawo wydatków publicznych. Związane z prawem podatkowym.
 formalne; służy wymiarowi i pobieraniu danin publicznych. Dotyczy postępowania o charakterze administracyjnym w sprawie
pobierania dochodów i ponoszenia wydatków.
Prawo finansowe nie jest skodyfikowane. Jedyną jego częścią, która kodeks posiada, jest prawo celne.
Prawo finansowe – jest jedną z gałęzi (działów) ukształtowanego w Polsce systemu prawa. Składa się ono z norm regulujących
gospodarkę pieniężną państwa. Reguluje proces gromadzenia dochodów i wykonywania wydatków przez państwo i opłat obywateli,
reguluje działalność organów finansowych, system bankowy, zasady kredytowania, itp.
7. Norma prawa finansowego.
Hipoteza – faktyczny stan finansowy
Dyspozycja – powinność określonego postępowania najczęściej wynikająca z ustawy.
Sankcja – występuje jedynie w prawie karno-skarbowym. W prawie finansowym występuje tzw. quasi sankcja (niby sankcja). Jest
to dolegliwość finansowa oznaczająca znaczne pogorszenie sytuacji majątkowej podmiotu biernego.
Podmiotami stosunku prawno-finansowego są podmioty bierne (podatnicy, zobowiązani) oraz podmioty czynne (uprawnieni).
Adresat normy prawnej nie może uchylić się od obowiązku określonego w dyspozycji ani przenosić swojego obowiązku na inne
osoby.
8. Rodzaje odpowiedzialności (polityczna, konstytucyjna, porządkowa).
Odpowiedzialność polityczna, czyli premier, który ponosi wszelkie konsekwencje za niedopełnienie swoich obowiązków
związanych z sektorem finansowym. Odpowiedzialność konstytucyjna, czyli odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.
Odpowiedzialność porządkowa – związana z nadzorem i kontrolą finansową przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz Regionalną Izbę
Obrachunkową.
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponoszą pracownicy sektora finansów publicznych oraz inne
osoby dysponujące środkami publicznymi, w tym osoby odpowiedzialne za gospodarowanie środkami publicznymi przekazanymi
podmiotom spoza sektora finansów publicznych.
Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) kara pieniężna;
4) zakaz pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do 5 lat od dnia
uprawomocnienia orzeczenia.
9. Źródła prawa finansowego.
1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej,
2. Ustawy – akty prawne o charakterze ogólnym, powszechnie obowiązującym, uchwalane przez parlament i podpisywane przez
Prezydenta RP ( np. ustawa o finansach publicznych, o samorządzie gminnym),
3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4. Rozporządzenia – przepisy wykonawcze wydawane z upoważnienia ustaw w celu ich wykonania,
5. Akty prawa miejscowego – obowiązują na terenie obszaru, w którym je podpisano.
10. Budżet państwa (definicja, cechy).
Budżet – z łac. bulga – worek, sakiewka – jest to podstawowy plan finansowy państwa mający charakter dyrektywny ( tzn. są to
wiążące polecenia parlamentu) obejmujący dochody i wydatki o charakterze bezzwrotnym. uchwalany przez organ
przedstawicielski na okres budżetowy, zwykle roczny.
Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli
i ochrony prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej.
Budżetem nazywamy plan dochodów i wydatków sektora publicznego lub jego wyodrębnionej części. Jest on podstawą gospodarki
finansowej państwa i gmin. Uchwalany coroczne (przeważnie na rok kalendarzowy) przez organy przedstawicielskie, czyli przez
Sejm i Rady Gmin, przy czym odpowiednie organy wykonawcze (Rada Ministrów i zarządy gmin) są obowiązane przedłożyć w
ustawowo określonych terminach projekty budżetu oraz ich uzasadnienia. Zarówno forma przedkładanego projektu jak i zakres
przedkładanych wraz z nim materiałów informacyjnych (uzasadnień) są określone przepisami ustawowymi.
Plan finansowy różni się od innych następującymi elementami:
 podmiotem ustalającym, uchwalającym i zatwierdzającym jest podmiot publiczny (parlament), który działa dla dobra
wspólnego;
 tryb opracowywania, uchwalania i wykonywania jest określony przez Konstytucje i ustawodawstwo ustrojowe danego państwa;
w tym trybie również jest wykonywane;
 plan ma określony zakres czasowy ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami prawnymi i politycznymi;
 jest szczegółowym dwustronnym ujęciem przewidywanych dochodów i wydatków wyrażonych pieniądzem, stanowiąc
podstawę dla prowadzenia gospodarki finansowej państwa;
 plan stwarza upoważnienie do wykonywania wydatków w sposób zapewniający wybór środków służących najlepszej realizacji
programu rzeczowego.
Zasady budżetowe:
1) Zasada uprzedniości - postuluje uchwalanie budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego, czyli okresu, na który ma
obowiązywać jako podstawa prowadzenia gospodarki finansowej;
2) Zasada roczności – wyznaczenie terminu początkowego i końcowego (od 1 stycznia do 31 grudnia)
3) Zasada jawności - realizowana jest przez jawność debaty sejmowej i debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego,
podawanie do publicznej wiadomości budżetów i sprawozdań z ich wykonania;
4) Zasada powszechności - postuluje, aby wszelkie przejawy działalności państwa znajdowały swój wyraz w dochodach i
wydatkach państwa, oraz aby wszystkie jednostki budżetowe wchodziły do budżetu całością swoich dochodów i wydatków.
5) Zasada jedności materialnej - postuluje ona by budżet zorganizowany był na zasadzie jednej puli, w której całość dochodów
przeznaczona jest na całość wydatków. Polskie prawo dopuszcza finansowanie zadania państwowego w ramach wyodrębnionego z
budżetu państwa funduszu celowego.
6) Zasada jedności formalnej - postuluje, aby budżet był ujmowany w jednym całościowym akcie prawnym. Pozwala to na
całościową ocenę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów publicznych, ułatwia ich kontrolę.
*** Klasyfikacja budżetowa:
Wykonywanie budżetu odbywa się w sposób usystematyzowany, tj. w taki, który pozwala na prowadzenie analiz ekonomicznych
źródeł dochodów i wydatków budżetowych w powiązaniu z przypisanymi im zadaniami.
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA to systematyczny podział dochodów i wydatków jednostek sektora publicznego, stosowany
obligatoryjnie w planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości budżetowej. To prawnie określone zasady grupowania dochodów i
wydatków budżetowych. Zasady klasyfikacji budżetowej stosowane w Polsce są jednolite dla budżetu państwa oraz budżetów gmin.
Celem klasyfikacji budżetowej jest określenie kto jest upoważniony do gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych, oraz
na co przeznaczone są wydatki i skąd pochodzą dochody budżetowe.
Klasyfikacja budżetowa jest grupowaniem wg określonych kryteriów.
Kryterium podmiotowe – określa podział budżetu na poszczególne części odpowiadające aktualnej organizacji resortowej i
wojewódzkiej administracji ( części).
Kryterium przedmiotowe – zakłada podział dochodów i wydatków wg źródeł pochodzenia i celu wydatkowania ( działy i
rozdziały).
Kryterium rodzajowe – pozwala określić szczegółowo na jakie zadania wydatkowano dane środki finansowe, podaje także formy
dochodów budżetowych.
11. Deficyt budżetowy, dług publiczny.
Państwowy dług publiczny – jest to nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu
przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora, zaś dług Skarbu Państwa – jest to nominalne
zadłużenie Skarbu Państwa. Łączna kwota długu Skarbu Państwa powiększona o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i
gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa nie może przekroczyć 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto w danym roku
budżetowym.
Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu wyemitowanych papierów
wartościowych wyrażonych w pieniądzu, z zaciągniętych kredytów i pożyczek, z przyjętych depozytów, z wymagalnych
zobowiązań jednostek budżetowych.
Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu
państwa. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być pokryte przychodami pochodzącymi
z:
1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;
2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.
12. Zasada równowagi budżetowej.
Zasada ta określa konieczność dostosowania ogólnej kwoty wydatków budżetowych do ogólnej kwoty dochodów. Nie dopuszcza
ona instytucji deficytu budżetowego, wynikającego z nadwyżki wydatków nad dochodami. Sejm nie może powiększyć,
spowodować ustalenia większego deficytu budżetowego niż przewidziano w projekcie ustawy. Zakaz dotyczy również ustawy o
prowizorium budżetowym.
13. Ustawa budżetowa. Procedura budżetowa.
Budżet uchwalany jest w formie ustawy budżetowej. Od innych ustaw wyróżnia się następującymi cechami:
1) nazwa własna i jej prawne znaczenie;
2) zakres czasowy (akt roczny);
3) miejsce tej ustawy w systemie źródeł prawa jest szczególne (kolejne po Konstytucji);
4) odrębność proceduralna w zakresie uchwalania i wykonywania ustawy;
5) wyłączną inicjatywę ustawodawczą w zakresie tej ustawy posiada Rada Ministrów.
W skład ustawy budżetowej wchodzą:
 dochody budżetu państwa
 wydatki budżetu państwa
 deficyt budżetu państwa i źródła jego pokrycia
 limity zatrudnienia w administracji rządowej
 przychody i rozchody budżetu państwa
 zestawienie przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych
 plany finansowe państwowych funduszy celowych
 wykaz programów wieloletnich


wykaz inwestycji wieloletnich
dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań zleconych
ustawami
 zakres i kwoty dotacji celowych
 wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i kwoty tych dotacji
 środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi oraz wydatki, które będą z nich finansowane.
Procedura budżetowa:
Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia projektu budżetu państwa na rok następny wraz z wykazem jednostek
sektora rządowego, których plany przychodów i wydatków może obejmować ustawa budżetowa. Materiały do projektu ustawy
budżetowej opracowują i przedkładają Ministrowi Finansów dysponenci części budżetowych. Minister Finansów określa, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowania materiałów (w tym planów rzeczowych zadań realizowanych ze
środków budżetowych; projektów planów dochodów i wydatków poszczególnych części budżetowych; wzory formularzy). Minister
Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. Rada Ministrów
uchwala projekt ustawy budżetowej lub projekt ustawy o prowizorium budżetowym i wraz z uzasadnieniem przedstawia go
Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. W przypadku przedstawienia Sejmowi projektu
ustawy o prowizorium budżetowym Rada Ministrów przedstawia Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie później niż na 3 miesiące
przed zakończeniem okresu obowiązywania prowizorium. Do projektu ustawy budżetowej załącza się uzasadnienie.
Minister Finansów przedstawia w Sejmie projekt ustawy (1 czytanie), a posłowie debatują czy projekt ten odrzucić czy odesłać do
rozpoznania przez komisje ( w tym Komisję Finansów Publicznych). Przewodniczący komisji przedstawia projekt w drugim
czytaniu. Odbywa się dyskusja, zgłaszane są postulaty i poprawki. O ile zachodzi potrzeba i zgłoszone są jakiekolwiek poprawki,
wtedy ustawa ponownie trafia do komisji celem ostatecznego sformułowania jej i przygotowania pod trzecie czytanie, które kończy
się głosowaniem. Kolejno projekt ustawy trafia do Senatu, który ma 20 dni na wprowadzenie poprawek bądź 30 dni na odrzucenie
całości projektu. Sejm uchwala budżet zwykłą większością głosów w obecności min. połowy posłów. Po uchwaleniu ustawy
budżetowej przedkłada się ją Prezydentowi do podpisu, który może ją zgłosić do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej
zgodności z Konstytucją. O ile zwróci się w tej sprawie do Trybunału a ten jej nie odrzuci, to Prezydent ma 7 dni na jej podpisanie i
nie może tego odmówić.
*** Jednostka finansów publicznych:
 dysponuje środkami publicznymi
 nie prowadzi działalności gospodarczej (instytucja o charakterze non-profit, nie skupia się na maksymalizacji zysków)
 reprezentowana przez Skarb Państwa lub przez jednostki samorządu terytorialnego
 regulowana ustawami
Wyróżniamy 3 rodzaje jednostek finansów publicznych:
1) podmioty prowadzące gospodarkę finansową w oparciu o budżet własny
2) podmioty prowadzące działalność na podstawie rocznych planów finansowych określonych w ustawie o finansach publicznych
3) państwowe osoby prawne działające na podstawie ustaw, które sporządzają plany finansowe zgodne z przepisami powołanymi
przez te ustawy
Jednostkami finansów publicznych nie są jednostki prawne jedynie wyposażone w mienie państwowe oraz państwowe osoby
prawne, które spełniają zadania publiczne, a ich dochody z finansów publicznych są częścią dochodu całkowitego (np. KRUS,
ZUS).
Zakresem działania jednostki finansów publicznych obejmują Skarb Państwa oraz gminy, powiaty i województwa, a także te osoby
prawne, które wypełniają zadania publiczne państwa lub samorządu o charakterze władczym lub niewładczym i których działalność
jest finansowana ze środków publicznych w części lub w całości.
14. Jednostka budżetowa.
Jednostka budżetowa – jest najbardziej typową formą organizacyjną stosowaną w sektorze finansów publicznych. Jednostki
budżetowe pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu. Nie posiadają
osobowości prawnej, a w stosunkach cywilno-prawnych reprezentują Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Są w
pełni utożsamiane z budżetem państwa poprzez wymaganie bezpośredniego pokrywania wydatków z budżetu Państwa lub
samorządu terytorialnego i bezpośredniego odprowadzania dochodów. Używają mienia Skarbu Państwa lub mienia jednostek
samorządu terytorialnego bez jakichkolwiek praw podmiotowych do tego mienia (mienie to znajduje się w użytkowaniu tychże
jednostek). Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy, tj. plan dochodów i wydatków jednostki
budżetowej. Prawo nie reguluje wzajemnych stosunków jednostek budżetowych, które stanowią zaplecze prawne dla organów i
władz. Są częściami składowymi mienia Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
Państwowe jednostki budżetowe– tworzą, łączą i likwidują ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie.
Samorządowe jednostki budżetowe – tworzą, łączą i likwidują organy stanowiące samorządu terytorialnego.
*** Zakład budżetowy – jest wyodrębnioną jednostką organizacyjną, nie posiada osobowości prawnej. Odpłatnie wykonuje swoje
zadania, a ponadto co odróżnia go od jednostki budżetowej, to fakt, iż może on finansować swoje wydatki własnymi dochodami. W
zasadzie powinien być samowystarczalny. Jednakże może on otrzymywać dotację przedmiotową z budżetu oraz dotację celową na
dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Ponadto nowo utworzony zakład budżetowy może otrzymać jednorazową dotację z
budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Łączne dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50 % jego
dochodów własnych.
Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący:
a) przychody
b) wydatki, stanowiące koszty działalności
c) stan środków obrotowych
d) wpłaty do budżetu
Ponadto w planie finansowym winny być wyszczególnione:
1. przychody
2. dotacje
3. wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń
4. wydatki inwestycyjne ( majątkowe)
Państwowe zakłady budżetowe – tworzą, łączą i likwidują ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie.
Samorządowe zakłady budżetowe – tworzą, łączą i likwidują organy stanowiące samorządu terytorialnego.
*** Gospodarstwo pomocnicze – jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo częścią jednostki budżetowej ( tzw. działalnością
uboczną). Winno być ono samowystarczalne chociaż może otrzymywać dotacje przedmiotowe z budżetu.
Gospodarstwo pomocnicze tworzy kierownik jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody:
a) w przypadku gospodarstwa pomocniczego państwowej jednostki budżetowej - właściwego ministra, kierownika urzędu
centralnego lub wojewody
b) w przypadku gospodarstwa pomocniczego samorządowej jednostki budżetowej – zarządu jednostki samorządu
terytorialnego.
Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu 50 % osiągniętego zysku.
Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest plan finansowy obejmujący:
1. przychody
2. wydatki – koszty
3. rachunek wyników
4. stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem
W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego wyszczególnia się:
a) przychody własne
b) dotacje
c) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń
W formie gosp. pomocniczego prowadzone są zazwyczaj: ośrodki szkoleniowe, warsztaty szkolne.
*** Środki specjalne – to wyodrębniona finansowo cześć podstawowej działalności jednostki budżetowej, środki te gromadzone są
na wyodrębnionym rachunku bankowym.
Środki specjalne mogą być tworzone:
1. na podstawie ustaw lub uchwał organów stanowiących samorządu terytorialnego,
2. z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,
3. z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jedn. budżetowej w zarząd bądź użytkowanie,
4. z tytułu sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych.
Środki specjalne przeznacza się na cele wskazane w ustawi, uchwale, na cele wskazane przez darczyńcę lub spadkodawcę lub też na
odtworzenie mienia wymienionego w punkcie 3 i 4.
Podstawą działalności środków specjalnych jest plan finansowy, w którym wyodrębnia się w szczególności:
a) wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,
b) wydatki inwestycyjne
*** Funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych a wydatki
przeznaczone są na realizacją wyodrębnionych zadań.
Jeżeli fundusz celowy realizuje zadania wyodrębnione z budżetu państwa to jest on państwowym funduszem celowym
Jeżeli fundusz celowy realizuje zadania wyodrębnione z budżetu jednostki samorządu terytorialnego to jest odpowiednio gminnym,
powiatowym lub wojewódzkim funduszem celowym.
Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest plan finansowy.
Szczegółowe zasady gospodarki funduszy celowych określa minister nadzorujący państwowy fundusz celowy w porozumieniu z
Ministrem Finansów.
Rozróżnia się fundusze celowe:
1. autonomiczne – całkowicie samofinansujące się,
2. finansowo połączone z budżetem – fundusze dotowane z budżetu lub swoje nadwyżki odprowadzające do budżetu
3. wewnątrzbudżetowe – tworzone w ramach budżetu, przeznaczenie środków na określony cel
Wykaz funduszy celowych:
1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
2. Fundusz Pracy
3. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
4. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
5. Fundusz Alimentacyjny
6. Państwowy Fundusz Kombatantów
7. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
8. Fundusz Promocji Twórczości
9. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
10. Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym
11. Fundusz Emerytalno – Rentowy
12. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
Fundusz Administracyjny
15. Wykonanie ustawy budżetowej.
W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przedstawiają Ministrowi Finansów
szczegółowy plan dochodów i wydatków danej części budżetowej, zwany układem wykonawczym. Układ wykonawczy opracowuje
się w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji dochodów i wydatków. Dysponenci części budżetowych, w terminie do
dnia 25 października, przekazują informacje jednostkom podległym o kwotach dochodów i wydatków (w tym wynagrodzeń oraz
limitach zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń) oraz jednostkom samorządu terytorialnego o kwotach
dotacji na zadania z zakresu administracji rządowej, przyjętych w projekcie ustawy budżetowej. Podziału rezerw celowych
dokonuje, Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami i innymi dysponentami części budżetowych, nie później niż
do dnia 31 października. Rezerwą celową na zwiększenie wynagrodzeń i limitów zatrudnienia wynikających ze zmian
organizacyjnych i nowych zadań w państwowych jednostkach budżetowych dysponuje Rada Ministrów. Rezerwą ogólną dysponuje
Rada Ministrów. Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa, a także poziomu
deficytu. Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu państwa i w tym celu może, w drodze rozporządzenia, wydawać
wytyczne. Dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i kontrolę nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek
organizacyjnych i w tym celu, nie rzadziej niż raz na kwartał, dokonują okresowych ocen:
1) przebiegu wykonania zadań oraz dochodów i wydatków przez podległe
im jednostki organizacyjne,
2) wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa,
3) podejmowania działania w przypadku powstania zrównoważenia budżetu.
W terminie do dnia 1 grudnia jednostki podległe opracowują i przekazują właściwym dysponentom części budżetowych projekty
planów finansowych na następny rok budżetowy, zgodnie z projektem ustawy budżetowej.
***Rezerwy budżetowe:
Rezerwę ogólną w budżecie tworzy się na nieprzewidziane wydatki w wysokości nie przekraczającej 0,2 % wydatków budżetu.
Dysponuje nią Rada Ministrów, która może upoważnić w drodze rozporządzenia do dysponowania nią Prezesa RM i Ministra
Finansów.
Rezerwy celowe – tworzy się je na:
a) wydatki, które nie są szczegółowo planowane podczas opracowywania budżetu,
b) wydatki, które finansowane są ze źródeł zagranicznych.
c) gdy inne ustawy tak stanowią.
Suma rezerw z punktu a i c nie może przekroczyć 5 % wydatków budżetu.
Podział rezerw celowych dokonuje Minister Finansów w porozumieniu z właściwym dysponentem części budżetowych, z tym, że
rezerwą na wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej dysponuje Rada Ministrów.
Rezerwy celowe mogą być wykorzystane wyłącznie na cel, na jaki zostały utworzone. Jednakże zmiany możne dokonać Minister
Finansów po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji budżetowej właściwej ds. budżetu.
16. Budżety samorządowe (gmin, powiatów i województw). Samodzielność budżetowa.
Budżet jednostek samorządu terytorialnego uchwalany jest w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy przez organ stanowiący
jednostki. Stanowi on podstawę jego gospodarki finansowej. Obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody danej
jednostki, a także przychody i wydatki jednostek gospodarki pozabudżetowej (zakładów budżetowych, środków specjalnych,
gospodarstw pomocniczych i funduszy celowych). Przygotowanie projektu budżetu należy do zarządu jednostki, który wraz z
opracowaną informacją o stanie mienia komunalnego przedstawia do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy
organowi stanowiącemu i RIO. Opinię RIO o projekcie uchwały budżetowej zarząd przedstawia organowi stanowiącemu.
Uchwała budżetowa winna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego, najpóźniej do 31 marca roku budżetowego. W
tym przypadku do tegoż czasu obowiązuje projekt budżetu. Jeżeli w budżet nie zostanie uchwalony w ww. terminie to do dnia 30
kwietnia budżet jednostki ustala RIO.
Po uchwaleniu budżetu zarząd jednostki w terminie 21 dni opracowuje układ wykonawczy, przekazuje podległym jednostkom
informacje o ostatecznych kwotach dotacji i wpłat do budżetu a także opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji
rządowej i innych zadań zleconych jednostce innymi ustawami. Zarząd sprawuje ogólny nadzór nad realizacją budżetu.
W toku wykonywania budżetu zarząd, po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji właściwej ds. budżetu, może dokonać zmian w
planie budżetowym między rozdziałami i paragrafami, zaś między działami dokonuje ich organ stanowiący.
Zarząd jednostek samorządu terytorialnego może z upoważnienia zawartego w uchwale budżetowej lokować wolne środki na
rachunkach bankowych, a także zaciągać kredyty bankowe w wybranych przez siebie bankach.
W budżecie jedn. samorządu terytorialnego mogą być tworzone rezerwy celowe (ich suma nie może przekroczyć 5% wydatków
budżetu), a także rezerwa ogólna (nie wyższą niż 1% wydatków budżetu). Rezerwami dysponuje zarząd jednostki.
Zarząd jednostki do 31 sierpnia przedstawia organowi stanowiącemu i RIO informację o przebiegu wykonania budżetu za I
półrocze. Roczne sprawozdanie z budżetu przedstawia tym samym organom do dnia 31 marca roku następnego. Organ stanowiący
rozpatruje roczne sprawozdanie z wykonania budżetu w terminie do 30 kwietnia. Po rozpatrzeniu i zapoznaniu się z opinią RIO
podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia zarządowi absolutorium. Jego nieudzielenie jest podstawą odwołania zarządu.
Zadania RIO polegają na:
1. kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych gmin, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin i powiatów,
sejmików samorządowych i innych komunalnych osób prawnych,
2. pełnieniu nadzoru nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych,
3. prowadzenia działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie spraw budżetowych
I. Budżet gminy:
Opracowywany i uchwalany w formie uchwały budżetowej i wykonywany w sposób prawem przewidziany roczny, szczegółowy
plan finansowy gminy, obejmujący jej dochody, wydatki oraz jej przychody wraz z przeznaczonymi na pokrycie planowanego
niedoboru ustawowo określonymi przychodami, na podstawie którego prowadzi ona w sposób jawny i samodzielny swoją
gospodarkę finansową.
Cechy budżetu gminy:
 samodzielność finansowa
 formalny charakter ustawy budżetowej
 jedność i powszechność budżetu
 jawność gospodarki finansowej gminy
 obejmuje on wszystkie wpływy, jakie gminie winny przypaść w danym roku ze źródeł dochodów ustawowo jej przypadających
 po stronie wydatkowej obejmuje wydatki na jej zadania własne oraz wydatki na zadania zlecone
 jego niedobór może być pokryty przychodami, które są w sposób ustawowy określone.
Samodzielność gminy w prowadzeniu gospodarki budżetowej nie oznacza dowolności w jej prowadzeniu. Ogół mieszkańców
stanowi wspólnotę samorządową, która wyraża się w kompetencji do stanowienia miejscowego prawa oraz ustalania podatków i
opłat lokalnych. Samodzielność musi być uznawana jako domniemanie ustrojowe. Organy samorządu spełniają funkcje
reprezentacji polityki owej wspólnoty. Wydatki na zadania własne są wydatkami lokalnymi w granicach władzy politycznej
przyznanej organom stanowiącym. Samodzielność gminy nie jest wartością absolutną i może podlegać ograniczeniom ustawowym.
Ograniczenia te jednak nie mogą znosić istoty samodzielnego opracowywania, wykonywania i uchwalania budżetu przez organy
gminy oraz zarządzania gospodarka finansową.
Samodzielność wydatkowa budżetu gminy:
1) wydatki na zadania własne;
 służą finansowaniu istotnej części zadań publicznych o znaczeniu lokalnym z wyłączeniem zadań rządowych
 zaspokajają zbiorowe (a nie indywidualne) potrzeby
 są ponoszone w imieniu własnym gminy i na własną odpowiedzialność
 są przeznaczone na nowe zadania, o ile zostaną zapewnione środki na te zadania
 są ponoszone przed wydatkami na zadania zlecone
 dotyczą zadań samodzielnie kreowanych przez gminę (gmina dokonuje pewnej hierarchizacji ze względu na najważniejsze
potrzeby jej mieszkańców); zadania własne o charakterze obligatoryjnym maja pierwszeństwo przed pozostałymi
 są wykonywane w granicach ustaw, a nie na ich podstawie
 są kontrolowane przez Zarząd, Komisję Rewizyjną oraz przez Regionalną Izbę Obrachunkową
2) wydatki na zadania zlecone;
 są następstwem prawnych zadań, które są nakładane w drodze ustawowej lub w drodze porozumienia ustawowego
 gmina otrzymuje je w wysokości koniecznej
 niewykonanie zadania powoduje zwrot do budżetu dotacji w części odpowiedniej do stopnia niezrealizowanego zadania
 realizacja zadania i jego finansowanie podlega badaniu nadzorczemu wojewody i RIO
II. Budżet powiatu i województwa:
W przypadku powiatu i województwa zwiększenie wydatków, które jest bezpośrednio związane ze zmianą budżetu, musi być
zaakceptowane przez Zarząd, o ile zostaną określone źródła pokrycia tych wydatków.
17. Zasady podziału dochodów pomiędzy państwo a samorząd terytorialny:
1. Zasada odpowiedniego wyposażenia samorządu terytorialnego w dochody (zasada odpowiedniego udziału w dochodach
publicznych). Dochody powinny równolegle zapewniać wykonywanie zadań.
2. Zasada zapewnienia samorządom terytorialnym odpowiednich praw do odpowiednio przypadających im ustawowo dochodów.
Struktura dochodów musi być odpowiednia do prawem ustalonej wysokości podatków i opłat lokalnych.
3. Zasada powiązania zmiany zadań jednostek samorządu terytorialnego odpowiednimi zmianami w zakresie dochodów.
Warunkowe powiązanie zmian w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego z odpowiednimi i
równoczesnymi zmianami w podziale dochodów publicznych.
Odpowiedniość dochodów:
 to konstytucyjno-prawna ocena potencjalnej wydajności ekonomicznej źródeł dochodów przekazanych samorządowi w
porównaniu z finansowym wymiarem zadań;
 ocena stopnia elastyczności tych dochodów w stosunku do dynamicznego procesu zmian, jakie zachodzą w finansowym
wypełnianiu zadań, pomiędzy częścią zadań spełnianych przez samorząd, a częścią zadań publicznych spełnianych przez
organy centralne
 domniemanie istnienia publicznych praw podmiotowych samorządu do przypadających mu dochodów odpowiednio istoty
samorządu, poziomu, na którym jest stworzony oraz udziału w sprawowaniu zadań państwa i władzy publicznej.
18. Zakres działania gminy (zadania – podstawowe)
a. wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżonych dla innych jednostek.
b. zadaniem własnym gminy jest zagospodarowanie potrzeb zbiorowych mieszkańców gminy: wodociągi, drogi, pomoc społeczna,
kultura, porządek publiczny.
c. Może też wykonywać zadania zlecone przez administrację rządową wiążące się z obowiązkiem przyznania jej na ten cel środków
z budżetu państwa.
19. Zakres działania powiatu (zadania – specjalistyczne)
Powiat wykonuje zadania publiczne określone ustawami o charakterze ponad gminnym np. edukacja, ochrona zdrowia, pomoc
społeczna, sport i kultura, ochrona środowiska, przeciwdziałanie bezrobocie.
20. Zakres działania województwa (zadania – tylko specjalistyczne)
Województwo wykonuje zadania określone ustawami o charakterze wojewódzkim w tym realizuje politykę regionalną, która ma
główne znaczenie w kontekście integracji Unii Europejskiej, np. edukacja, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne.
21. Zadania jednostek samorządu terytorialnego:
- własne – podstawowy rodzaj zadań, środki na ich realizację mają pochodzić z dochodów jednostek
- zlecone ustawami – ustawa zleca konkretne zadania jednostką, muszą na nie zostać przydzielone środki
- zlecone przez organy rządowe – Rada Ministrów zleca konkretne zadania jednostce, muszą być przydzielone środki na ich
realizację.
- przyjęte w drodze porozumień lub umów między państwem a jednostką iż dane zadanie będzie wykonywane przez jednostkę
- realizowane wspólnie przez jednostki samorządu terytorialnego (jeżeli jakieś zadania dotyczą kilku jednostek to mogą je
realizować wspólnie).
22. Dochody jednostek samorządu terytorialnego:
1. Dochody gminy:
a) wpływ z następujących podatków:
 od spadków i darowizn
 od czynności cywilnoprawnych
 rolny
 leśny
 od nieruchomości
 od środków transportowych
 od posiadania psów
 od działalności osób fizycznych opłacony w formie karty podatkowej
b) wpływy z następujących podatków:
 opłata skarbowa
 opłata eksploatacyjna
 opłaty lokalne (targowa, administracyjna, klimatyczna)
c) udział w podatkach będących źródłem dochodów państwa
Gminy posiadają 39,34% udziału we wpływach podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na
terenie gminy oraz 6,71 % wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, mających siedzibę na terenie gminy.
d) wpłaty od jednostek budżetu, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminy.
e) dochody z majątku gminy
f) odsetki od środków finansowych gminy zgromadzonych na rachunkach bankowych.
g) subwencje ogólne
h) dotacje celowe i inne
2. Dochody powiatu:
a) 10,25% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu oraz 1,40% od osób prawnych
b) wpływy od jednostek budżetu, zakładów budżetu i gospodarstw pomocniczych powiatu
c) dochody z majątku powiatu
d) odsetki od środków finansowych powiatu zgromadzonych na rachunkach bankowych
e) subwencje ogólne
f) dotacje celowe i inne
3. Dochody województwa:
a) Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa jest to 1,5% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych
zamieszkałych na terenie województwa
b) Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa jest to 0,5% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych
mających siedzibę na terenie województwa
c) Wpływy jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych województwa
d) Dochody z majątku
e) Odsetki od środków finansowych województwa zgromadzonych na rachunkach bankowych
f) Subwencje ogólne
g) Dotacje celowe i inne
23. Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego.
Subwencja, subsydium, specyficzny rodzaj dotacji z budżetu państwa lub środków pozabudżetowych, której adresatem jest
niepaństwowy podmiot gospodarczy, np. prywatne przedsiębiorstwo, organizacja społeczna, jednostka samorządowa i in., jeśli
realizuje on zadania zlecone lub popierane przez państwo. Jest to transfer z budżetu, środek bezzwrotny. Przeznaczona na cele
ogólne.
1. Subwencja ogólna dla gminy:
Subwencja ogólna składa się z części wyrównawczej, równoważącej i oświatowej. Część wyrównawcza składa się z kwoty
podstawowej i kwoty uzupełniającej. O przeznaczeniu środków na subwencje ogólne decyduje Rada Gminy.
Subwencja wyrównawcza – jej celem jest zasilenie gmin słabszych, czyli takich, w których dochody podatkowe mieszkańców są
najniższe. Kwotę uzupełniającą otrzymują gminy, których gęstość zaludnienia jest mniejsza od średniej gęstości zaludnienia w
kraju. Część oświatowa subwencji ogólnej przeznaczona jest na realizację zadań szkolnych, czyli prowadzenie szkół
podstawowych, gimnazjalnych, ponadpodstawowych, specjalnych i zadań pozaszkolnych. Powinna być przeznaczona na
finansowanie wydatków bieżących, w tym wynagrodzeń pracowników, wraz z prowadzeniem placówek publicznych i
niepublicznych.
2. Subwencja ogólna dla powiatu:
Subwencja ogólna składa się z subwencji wyrównawczej, równoważącej i oświatowej. Subwencja wyrównawcza składa się z kwoty
podstawowej i uzupełniającej. Kwotę podstawową otrzymują powiaty o najmniejszym wskaźniku dochodów przypadających na 1
mieszkańca w powiecie. Podobnie jak w gminie część uzupełniającą otrzymują powiaty o najwyższej stopie bezrobocia. Subwencja
równoważąca – powstaje w oparciu o wpłaty powiatów silnych pod względem finansowym.
3. Subwencja ogólna dla województwa:
Składa się z części wyrównawczej, regionalnej i oświatowej. Część wyrównawcza służy wzmocnieniu finansowania województw
słabych finansowo. Kwotę uzupełniającą otrzymują województwa, których liczba mieszkańców nie przekracza 3 mln. Im mniejsze
województwo, tym większą kwotę otrzyma. Część regionalna subwencji ogólnej – łączna jej suma powstaje w oparciu o wpłaty
wyrównawcze od najbogatszych województw do budżetu państwa.
24. Dotacje celowe.
Dotacja, wyposażenie, okresowa lub stała pomoc finansowa budżetu państwa zasilająca państwowe jednostki gospodarcze
i instytucje w środki pieniężne, a więc tworząca lub powiększająca ich dochody w celu pokrycia wydatków bieżących lub
poszerzenia działalności zgodnie z dążeniem podmiotu dotującego. Z punktu widzenia budżetu dotacja jest wydatkiem
transferowym, bezzwrotnym, nieoprocentowanym, nie związanym z żadnym wzajemnym świadczeniem. Służy realizacji
konkretnych zadań i jest przeznaczana dla różnych podmiotów (w tym jednostkom samorządu terytorialnego). Jednostki samorządu
terytorialnego mogą otrzymać:
 dotacje na zadania zlecone ustawami i przez administrację
 dotacje na dofinansowanie bądź finansowanie zadań własnych jednostek
 dotacje na realizację konkretnych zadań głównych inwestycyjnych.
Dotacji celowych udziela się na:
1. realizację wieloletnich programów rozwoju województwa, o których mowa w odrębnych przepisach
2. dofinansowanie inwestycji realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jako zadania własne, przy czym łączna
wysokość dotacji przyznawanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji realizowanej przez jednostki samorządu
terytorialnego – nie może przekroczyć 50,0% wartości kosztorysowej inwestycji. System dotowania jednostek budżetu
terytorialnego budzi pewne kontrowersje z uwagi na brak zobiektyzowanych zasad określania kosztów wykonywania zadań
publicznych. Brakuje kodyfikacji norm i kryteriów udzielania dotacji celowych w polskim systemie finansów publicznych. Istnieje
duża swoboda działania dysponentów publicznych środków finansowych.
Zasady postępowania są następujące:
a) jednostka samorządu terytorialnego, otrzymująca dotację na dofinansowanie inwestycji, obowiązana jest złożyć w
województwie w terminie 30 dni od zakończenia roku budżetowego informację zawierającą:
 wykaz inwestycji realizowanych z udziałem dotacji
 wartości kosztorysowe tych inwestycji
 kwoty dotacji i kwoty z środków z budżetu jednostek samorządu terytorialnego przekazane w ciągu roku na dofinansowanie
poszczególnych inwestycji
b) jednostka samorządu terytorialnego, która nie przeznaczy w danym roku na finansowanie dotowanej inwestycji środków z
budżetu jednostka samorządu terytorialnego w pełnej kwocie, obowiązana jest zwrócić dotację przyznaną w danym roku, w części
proporcjonalnej do poniesionych wydatków, w terminie nie później niż do końca roku następującego po roku, w którym otrzymała
dotację
c) dotacje nie wykorzystane w roku budżetowym zgodnie z przeznaczeniem podlegają zwrotowi do budżetu państwa
25. Dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego.
1.Dotacje celowe dla gminy:
 na zadania rządowe, które gmina musi wykonać. Dotacje celowe są przekazywane przez wojewodów w odpowiedniej kwocie.
O ile nie zostanie przekazana pełna kwota, gmina może dochodzić roszczenia o odsetki na drodze sądowej;
 na zadania własne, inwestycje. Jeżeli jest to gmina zagrożona bezrobociem, dotacja nie może wynosić powyżej 75%. Progu
75% nie może przekroczyć dotacja dla gminy, której inwestycje są związane z zagospodarowaniem państwa.
 na zadania bieżące
 na zadania w ramach zawartych porozumień miedzy rządem a województwem, powiatem czy gminą. Często dotyczy
wspólnych inwestycji na jakimś obszarze
 inne, np. dotacje z ARiMR, fundusze strukturalne z Unii Europejskiej.
2. Dotacje celowe dla powiatu:
3. Dotacje celowe dla województwa:
26. Wydatki jednostek samorządu terytorialnego:
1. wydatki na zadania własne
2. na zadania zlecone ustawami
3. na zadania zlecone przez administrację rządową
4. na zadania przyjęte w drodze porozumień lun umów
5. na zadania realizowane wspólnie przez jednostki
27. Jednostki finansów publicznych: