SokratesMądrość-umiejętność definiowania wart.moralnych i ich

SokratesMądrość-umiejętność definiowania wart.moralnych i ich przestrzegania,
świadomość o niewiedzy (wiem, że nic nie wiem), mądrość jest racjonalnością,
pochodzi z duszy, jest w człowieku.Głupota i ignorancja jest złem.Zdobywanie wiedzy
daje dobro,szczęście.Kwestionował wiarę w Boga, powinien nim być głos wew.
podpowiadający co jest istotą wartości.wiara w absolut znacz dobra i
cnoty,tożsamość dobra wiedzy,cnota=wiedza.MET DOCHO DO PRAWDY
a)elenktyczna-sprawdz izbijanie twierdz roizmowcy doprowadz to tezy sprzecznej z
twierdz pierowtnymb)majeutyczna-domoze uczniowi w uwiadamianiu sobie prawdy
która już piosiad przez umiejetstawian pyt)Nurty po Sokratesie-Perfekcjonizm
(dosk.moralne)-Hedoizm (przyjemność,Arystyp)-cynizm (bez pokus, wszystko ma
podójne dno)-epikureizm (unikanie bólu, panowanie nad szczęściem)-stoicyzm
(polegającej na zachowaniu równowagi duchowej nie zakłóconej zarówno radością,
jak smutkiem, na wyzbyciu się namiętności i na życiu zgodnym z naturą i rozumem)sceptyzyzm (święty spokój, życie zgodnie z własną naturą, o każdej rzeczy można
powiedzieć 2 sprzeczne rzeczy, z nikim się nie spiera, wszyscy go kochają)Platonczynnikiem pierw i sprawczym swia jest czynn ideal.Isteniaj 2 swiaty i2 rodz
bytu:niezmienny doskonal swiat idei i zmienn niedoskonal swiat material. Idee SA
wzorami rzeczy a rze SA cieniami idei.kopiami.Teoria rzeczywist Platon jest
dualist=IDEALIZM OBIEKTYWNY-za osnowe zycia przymuje się swiat material,byt
ideal pojmuje jako niezale od lud wyobraz sadow, przkonan.ROZUMOWE
DOTARCIE do idei.3 f.duszy1)rozumna(mądrosc) 2)popedliwa(mesttwo)
3)pozadliwa(umiarko wistrze).Czlo realizuje cel zbliżając się do swiata
idei.AMNEZIZArystoteles-ludzie z natur daza do pozanania-najwyzsz stopniem
poznania i celen najwyz mądrości jest osiagniecie wiedzy oostatecznej przyczynie i
naturze rzeczywist-IDEALIZM UMIARKOWANY(fil zlo sro)-pogodzenie materialist filo
jońskiej i idealiz filo Platona-ani idea animateri nie może siniec smaodzil(nie ma
formy bez mater,nie ma mate bez for)HYLEMORFIZM-istenija tylko jendoistkowe
zlaczenia met ifor,mater jest czym nieokres,czynnik biernymAugustyn Głównym
rysem filozofii Augustyna był teocentryzm. Nieskończonego Boga, któremu
przypisywał charakter osobowy i strukturę trynitarną (Trójca Św.), uznawał za byt
najwyższy, wieczny, niezmienny i absolutnie różny od świata. Stwierdzał, że poznać
Go można wyłącznie przy pomocy tzw. iluminacji, lub negacji. W człowieku
radykalnie odseparował duszę od ciała, widząc w niej substancję samoistną, a
ponadto o wiele odeń doskonalszą i nieśmiertelną, zdolną do obcowania z prawdami
wiecznymi. Stworzenie jest dziełem Boga - dokonało się z niczego (kreacjonizm) wg
idei obecnych odwiecznie w Jego umyśle (nawiązanie do Platona). Stwórca
podtrzymuje świat w istnieniu i kieruje nim ku dobru. Zło to nie realny byt.
Właściwego wyboru dokonują ci, których Bóg z własnej woli obdarzył łaską, bez
żadnych zasług z ich strony. Ci też wg Augustyna przeznaczeni są do zbawienia,
pozostali zostaną potępieni.Gł.źródłem inspiracji był Platon, zwłaszcza jego:-idealizm
w metafizyce, uznawał świat idealny, Bóg ponad wszystkim-absolutyzm w teorii
poznania-uznanie odrębności ducha-dualizm życia doskonałego i ziemskiegoUważał,
że:-celem jest szczęscie, które może dać tylko Bóg-do szczęścia potrzebne jest
poznanie Boga i własnej duszy-badania przyrody są zbędne i próżne-własna myśl
jest faktem ze wszystkich najpewniejszym, wszystko jest wątpliwe prócz tego, że
jestem i myślę-B=źródło prawd-dusza jest subst. samoistną, myśli, pamięta, jest
doskonalsza od ciała, wiedza o duszy jest pewna, ciało jest nawet przeszkodą w
poznaniu. Bacon-gł.przedst. empiryzmu-wszelka wiedza pochodzi z przyrody,
człowiek czerpie z niej wiedzę i ma w niej oparcie w zdobywaniu tej wiedzy, poza tym
człowiek nic nie wie i nic nie może-eksperyment sposobem uzyskiwania wiedzytrzeba sięgać po nowe metody badawcze-indukcja metodą poznawczą, prowadzącą
do prawdy-każdy człowiek patrzy na świat przez pryzmat własnych doświadczeń -wg.
Empirystów pojęcia i idee biorą się z doświadczeniaEmpiryk-wykonuje konkretne
doś.Empirysta-myśli. Bacon-empiryk i fiolozof empirystaNie ma do końca racji
krytukując Arystotelesa, przecenia indukcję jako met.pozn. (trzeba być też
dedukcjonalistą), nie docenia roli stawiania hipotezKartezjusz3 argumenty
sceptyczne-zmysły są zawodne-nie ma dostatecznie wyraźnej granicy między jawą a
snem-jesteśmy być może we władzy Ducha Kusiciela, który wprowadza nas w błądChcial znaleźć taka met badan nauk ktor dawalaby pewność poznawczaSceptycyzm
kartezjański-miał charakter metodyczny, tzn. wątpienie było środkiem, który miał
prowadzić do wiedzy pewnej, podczas gdy sceptycyzm klas. Zmierzał do pokazania
niemożliwości poznania prawdy, osiągnięcia pewności itp.-nie można przymowac za
prawdziw każdej rzecz zaniknie zostanie rozpatrz w sposób oczywisty,kazde z
badanych zag należy Dzielic na tyle czast na ile bylaby potrzeba naj rozwiaz,mysli
należy wpro poczynając od najprostszspawdzic czy nic nie zost pomicnieNatywizmwrodzone idee, niezmienne, rozum niezależny od doświadczeniaT.Hobbes-walka
każdego z każdym, cżłowiek z nat. egoistą.J.Locke-wiedza zmysłowa idee zawarte w
ludzkich umysłach nie są jakimiś tajemniczymi, samoistnymi bytami, lecz są po
prostu efektem analizy danych zmysłowych dokonywanej przez umysł. Poznianie
zmysłoweDem-twierdził, że przede wszystkimi taka wspólnota musi być tworzona
przez świadomych ludzi, rozumiejących podstawy jej funkcjonowania.-Umowa
społeczna jasno zawarta w konstytucji-Rządy prawa, a nie siły-Władza dla całej
wspólnoty, dla rządu tylko prerogatywy. -Wolność wypowiedzi, zrzeszania się i
prowadzenia działalności gospodarczej. B.Franklin-miernikien cno jest kredytMarksDialektyka Hegla, lecz odrzucenie jego idealizmu (świat materialny to pozory,
rzeczywistość jest idealna)Myśl Marksa rozwijała się pod wpływem dwóch
sprzecznych tendencji - determinizmu i aktywizmu. Z jednej strony Marks wierzył, że
historią i rozwojem społeczeństw rządzą prawa deterministyczne, a studiowanie
historii pozwoli poznać je i przewidywać przyszłe zmiany, z drugiej zaś uważał, że
mimo wszystko można tę historie zmieniać. siła robocza zdolność do przekształcania
przyrody rezygnuje z własnej siły roboczej - własnej zdolności przekształcania świata
- jest równoznaczne z alienacją swojej natury. Marks opisał formę alienacji jako
fetyszyzm towarowy - jego zdaniem ludzie nabierają przekonania, że rzeczy, które
wytwarzają, oraz narzędzia produkcji mają samoistną wartość, a nie włożona w
produkty siła robocza. ideologii rozumieją oni zespół idei, które odzwierciedlają
interesy danej klasy społecznej na danym etapie rozwoju historycznego, a są
prezentowane jako wieczne i uniwersalne. Marks i Engels zauważyli ważną funkcję
społeczną i polityczną, które spełniają ideologie. Ich zdaniem klasa społeczna, która
kontroluje społeczne środki produkcji, kontroluje również powstawanie ideologii (co
powoduje, że klasy podporządkowane wyznają idee sprzeczne z ich interesami).
Dlatego nawet fałszywe idee odzwierciedlają stosunki społeczno-polityczne.
przejęcie środków produkcji przez proletariat dokonałby zasadniczych zmian
stosunków społecznych. Korzyści z rozwoju gospodarczego objęłyby wszystkich, a
ekonomika byłaby mniej narażona na cykliczne kryzysy. Może to umożliwić tylko
rewolucja proletariacka przeciwko władzy kapitalistówMATERIALIZM HIST:prawa
rozwoju:p.dynamicz Roz sily wytworcz,zdodnosci stos prod z charksil
wytwor,zgodności miedzy baz akono a nadbudowa Polit prawKant-łączy Empiryzm z
Racjonalizmem, żaden eksperyment nie może być bez wiedzy teoretycznejSądy
analityczne to takie, które wynikają wyłącznie z "sądzonego" obiektu. Sądy
syntetyczne to takie, które mówią coś o relacjach dwóch lub więcej niezależnych
obiektów. Sądy a posterori to takie, które można dowieść empirycznie, lub które da
się wypowiedzieć na podstawie dedukcji logicznej. Sądy a priori to takie, które "się
zakłada", czyli przyjmuje bez dowodu. Wszystkim sądom syntetycznym a priori w tej
materii można zawsze przeciwstawić sądy przeciwne i nie ma obiektywnych
kryteriów ustalania, które z nich są prawdziwe. Stąd nie można z "matematycznologiczną" pewnością ani udowodnić ani zaprzeczyć takim sądom jak: "Bóg jest",
"Materia jest bytem niezależnym", a rozliczne usiłowania wszelkiej maści
racjonalistów, idealistów, materialistów i innych w tej dziedzinie nie mają żadnej
szansy powodzenia.Imperatyw kategorycznyPostępuj zawsze tak, jakbyś chciał, aby
postępowano w stosunku do ciebie. Imperatyw obowiązku:Czyń to, co wynika z
Twoich społecznych powinności, a nie to, na co masz aktualnie ochotę. F.Hegel
Podstawową kategorią filozofii Hegla jest duch (świadomość), który wyobcowuje się i
ponownie się jedna ze sobą. Poprzez filozofię duch poznaje samego siebię jako
podmiot i jako substancję. Podstawą poznania i jednocześnie podstawą
rzeczywistości jest dialektyka. Podstawowa reguła dialektyki heglowskiej jest
następująca: "Każda teza zawiera już w sobie antytezę, obydwie zaś zostają
zniesione w syntezie". Mimo tego zniesienia, synteza zapośrednicza w sobie
zarówno tezę, jak i antytezę.Panlogizm -doktryna filozoficzna głosząca absolutną
identyczność tego, co rzeczywiste, z tym, co logiczne; zgodnie z nią cała
rzeczywistość jest racjonalna i rozwija się zgodnie z prawami myśli (logiki); filozofia
Hegla - "wszystko, co jest rzeczywiste, jest racjonalne".Sys.Filozofiilogika - nauka o
idei w sobie i dla siebie "w jego całkowitej abstrakcji", składająca się z logiki
subiektywnej (zajmującej się teorią bytu i wiedzy) oraz logiki obiektywnej (zajmującej
się teorią pojęć); flozofia przyrody - nauka o idei w jej innobycie (którą podzielił na
mechanikę, fizykę i organikę); filozofia ducha - nauka o idei, która powraca z innobytu
do siebie. (duch sub;obiektywny; absolutny)Prawo składało się według Hegla z trzech
części:prawa abstrakcyjnego - zewnętrznej, obiektywnej formy, moralności subiektywnego, wewnętrznego przekonania, etyki - zjednoczenia sfery subiektywnej i
obiektywnej w postaci rodziny, społeczeństwa obywatelskiego i państwa,
stanowiącego gwarancję wolności. Shopenhauer-fenomeny Woluntaryzm
poznawczy->Formy poznania-czas, przestrzeń oraz przyczynowość, wszystkie
pozostałe nie są już stale przypisanymi "koniecznymi" formami lecz tylko zmiennymi
sposobami "widzenia świata", zależnymi od historii i potrzeb poszczególnych
ludzi.Czlonieustanie szuka zaspokoj szczescia ale nigdygo nie osiagapaliatywy
przeciw męce życia--natury moralnej-przez wyzbycie się pożądań i potrzeb możemy
oderwać się od świata, stać mu się obcymi i wyzwolić się z cierpienia, jakie niesie.
życie jest męką nie tylko dla nas, ale dla wszystkich ludzi. Widok innych ludzi musi
wzbudzać w nas współczucie, jest czynnikiem wyzwolenia, przejąwszy się
cierpieniem innych zapominamy i wyzwalamy się od cierpienia własnego.-natury
etycznej- sztuka jest ulga w cierpieniu, zdolna jest zatrzymać pęd woli, który stanowi
osnowę życia i przyczynę cierpienia Wobec sztuki(piękna) zatapiamy się w
kontemplacji ( zatrzymuje się w niej działanie popędu i woli gdyż jest ona
bezinteresowna, wyzbyta pożądania). Daje nam ulgę, najwyższe poznanie, poza nią
ujmujemy tylko zmienne, przepływające obrazy rzeczy. Kontemplacja zatrzymuje ten
przepływ, chwyta w rzeczach to, co stale i niezmienne. Jeżeli istnieją wieczne idee to
można je poznać tylko w sztuce. Kontemplacja jest ucieczka przed nędzą życia i
narzędziem najgłębszego poznania.Nietzche- nadczłowiek, nihilizm – udawanie, że
nic się nie stało, zaprzeczanie, że istnieją jakiekolwiek problemy. Nihilizm w
rozumieniu Nietzschego to akceptacja pozorów, uznanie za wartość tego, co jest już
bez-wartością. Łatwe i wygodne życie, przyjemne i pozbawione napięcia, Moralność
panów-Dobre jest to, co mi służy, wzmacnia mnie, daje poczucie siły. moralność
niewolnicza-Złe jest to, co zadaje mi ból, co zmusza mnie do wysiłku i walki. uraza
wobec świata, żal do życia, które nie spełnia oczekiwaCzłowiek współczesny przestał
odczuwać obecność Boga w świecie. Kiedyś czyny człowieka pociągały za sobą
prędką reakcję Boga w życiu doczesnym, Boga należało się bać tu i teraz. Dziś
każdy może liczyć na jego miłosierdzie – rozważa się problem, czy piekło w ogóle
istnieje. Komu potrzebny jest jeszcze taki Bóg? Dlatego musiał on przenieść się w
sferę abstrakcji, odejść w zapomnienie. Jest jeszcze, lecz jako
martwy.Egzystencjalizm - współczesny kierunek filozoficzny według którego
przedmiotem badań filozofii są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej i
odpowiedzialnej, co stwarza poczucie "lęku i beznadziejności istnienia"
(pesymizm).Jego ideą jest przekonanie, że człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów
sam, ustawicznie tworzy się tym, czym jest, dokonując własnych wewnętrznych
wyborów, w których wyraża swoją wolność. Jesteśmy wręcz na tę wolność skazani,
jest ona atrybutem naszego człowieczeństwa. Istnienie ludzkie jest zawieszone
między przyszłością, a przeszłością, dlatego towarzyszy nam poczucie
przemijalności, braku, niespełnienia. Nasza wolność wewnętrzna jest ciągle
zagrożona urzeczowieniem i utratą autentyczności. Dlatego jesteśmy wewnętrznie
rozdarci i podatni na lęki egzystencjalne, np. przed osamotnieniem...Sartre-za podst
teze egzyst przyjaltwierdz ze istnienie poprzedza istote rzeczy,czlonajpier zdarza się
a pozniejdefiniuje.czlo odpowiedz jest za to kimjets i jakich wybor dokonuj,jakim
wartościom sluzy i co zrobi ze swoim istnieniem.czlo nie ma się na czym oprzec nie
ma B,wszytsko jest dozwolone, oddala się możliwość odnalezienia wartości w
swiecie idei.Neopozytywizm-Oparcie całej wiedzy na danych empirycznych i
odrzucenie wszystkiego co nie znajduje oparcia w faktach empirycznych//Opisanie tej
wiedzy językiem matematyczno-logicznym.//Sprowadzenie wszystkich nauk do fizyki
mat.Pozytywizm- * zajmuje się ona wyłącznie przedmiotami rzeczywistymi - bada
rzeczy dostępne umysłowi; * rozważa tylko tematy pożyteczne - gdyż chce służyć
polepszeniu życia; * ogranicza się do przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę
pewną * zajmuje się kwestiami ścisłym* pracuje pozytywnie, nie ogranicza się do
krytyki.COMTEFazy ewol pozytyw: # faza teolog# faza # faza pozytyW ujęciu
Comte'a filozofem pozytywnym jest ten, kto zrozumiał, że nauki przyrodnicze
stworzyły doskonały wzór dochodzenia naukowego, posługuje się tylko badaniami
czysto faktycznymi. Filozof pozytywny unika tworów abstrakcyjnych i zastępuje je
przez względne.Popper- naukowe teorie społeczne i ekonomiczne muszą się opierać
na następujących kryteriach: * opierają się na obiektywnych, mierzalnych danych*
muszą być tak sformułowane, aby dać się falsyfikować * nie mogą twierdzić, że są w
stanie przewidzieć bardzo długofalowe kierunki zmian,mogą co najwyżej
przewidywać krótkotrwałe trendyFalsyfikowalność teorii polega na tym, że jej
struktura jest taka, że można zaproponować eksperyment, którego wynik
jednoznacznie zaprzeczy słuszności teorii. Eksperyment ten nie musi być koniecznie
technicznie wykonalny w danym momencie - ważne jest tylko, że dana teoria w ogóle
dopuszcza możliwość obalenia siebie samej w wyniku jakiegoś, dającego się
pomyśleć, eksperymentu.Personalizm Chrześ- człowiek jest osobą poznającą siebie,
świat, Boga; odznacza się trwałością podmiotowego "ja"; jest wolny w swoich
wyborach i może być za nie odpowiedzialny; ma zdolność do nawiązania relacji z
osobowym Bogiem.J.Maritain-czlo przekracza polecz polot bo powolany jest do
polecz boskiej.nie wystarcza mu natura, potrzebna jest laska B,kościół.Czlo powinien
być podporzadki posluszny Kos,polecz powinno być tak urządź by zapewnic
każdemu war max do realiz powolaniaE.Mounier-glo poo czlo jest daza do pelni zycia
osobowego,pogelbianie osobowej odpowiedz za swoje zbawien i przywracanie
wartosciduchow wszedzie tam gdzie je zagrabiono.hrytyk cyw kapital jako cyw
depersonalPOSTMODENIZM- Centralnym zagadnieniem i tematem w
postmodernizmie jest opozycja pomiędzy pojęciem nowoczesności i
ponowoczesności. Postmodernistyczni teoretycy piszą o końcu człowieka, o zmianie
jego kondycji, podają w wątpliwość wszelkie systemy wartości jako arbitralne i
determinujące człowieka. Postmodernizm wiąże się z poczuciem lęku przed
modernizmem utożsamianym z systemami totalitarnymi. U podstaw postmodernizmu
stoi psychoanaliza i dekonstrukcja. Estetyka postmodernistyczna łączy się z
hiperrealizmem, pozbawianiem rzeczy ich rodzimego kontekstu i wystawianie na
próbę w zmienionych realiach. W ten sposób konfrontuje się wizerunki świętych,
uczonych, bohaterów narodowych ze współczesnym, karykaturalnie przedstawionym
otoczeniem.-Podział ze względu na teorię bytuidealizm - filozofia uznająca
pierwszeństwo idei nad rzeczywistością materialną. Uznaje ona obiektywne istnienie
idei jako bytów samodzielnych i uważa byt materialny za wtórny w stosunku do
świata idei. W skrajnej postaci odrzuca istnienie rzeczywistości materialnej i uznaje ją
za złudzenie (idealizm subiektywny). realizm - filozofia uznająca różne formy
współistnienia idei i materii w przeświadczeniu, że obie są bytami obiektywnymi,
wzajemnie dopełniającymi się. materializm - filozofia odrzucająca obiektywne
istnienie idei, uważająca, że są one w całości wytworem człowieka, uznająca za to
obiektywne istnienie świata materialnego. aktywizm - filozofia nie uznająca w ogóle
bytów jako takich. Według aktywizmu wszystko się tylko "dzieje" i nie ma żadnego
istnienia obiektywnego. fenomenalizm - filozofia, która unika pojęcia bytu
obiektywnego i wprowadza w to miejsce pojęcie fenomenu, czyli zbioru odczuć
zmysłowych i/lub psychicznych odbieranych przez podmiot (czyli w praktyce przez
człowieka) i składających się na wrażenie "istnienia" określonych zjawisk.
Scholastyka-filozofia głosząca, że każde stwierdzenie można udowodnić za pomocą
Bibli. Podst. Zał. Scholastyki: dogmaty i prawdy wiary są niepodważalne, nie można
jednak ich uzasadnić za pomocą rozumu. Scholastyka stała się podst. Teologii (nauki
o Bogu)_______________________________________________