ONTOGENEZA CZŁOWIEKA

ONTOGENEZA CZŁOWIEKA
ONTOGENEZA

byt osobniczy – istnienie każdego
człowieka rozpoczyna się w momencie
zapłodnienia – kiedy materiał genetyczny
matki łączy się z materiałem
genetycznym ojca, zaś kończy się
w momencie śmierci.
W życiu człowieka możemy wyróżnić
następujące okresy:
1.
2.
3.
4.
5.
okres embrionalny
dzieciństwo
młodość
wiek dojrzały
starość
Starzenie się i śmierć

W procesie ontogenezy normalnym etapem jest
starzenie się, któremu towarzyszą zauważalne
zmiany w wyglądzie zewnętrznym, a także
w budowie, funkcjonowaniu i wydolności
organizmu.

W rzeczywistości zmiany te zaczynają się
znacznie wcześniej, zwykle już około 20 roku
życia, jednakich nasilenie wzrasta z wiekiem
i szczególnie dobrze zauważalne jest w okresie
postreproduktywnym.

Dla kobiet menopauza (zaprzestanie
miesiączkowania) oznacza zakończenie okresu
zdolności reproduktywnej, choć zwykle nie
towarzyszą jej jeszcze objawy starości.

U mężczyzn wytwarzanie plemników
w kanalikach nasiennych może mieć miejsce
jeszcze w bardzo podeszłym wieku, natomiast
zmniejszenie stężenia androgenów (męskich
hormonów płciowych), bardzo
charakterystyczne dla okresu starości,
rozpoczyna się po 25 roku życia.
W przedziale czasu pomiędzy 20 a 70 rokiem życia:








pojemność życiowa płuc zmniejsza się o 50%,
szybkość przewodzenia bodźców w nerwach o 10%,
ukrwienie mózgu o 20%,
szybkość filtracji krwi przez nerki o 33%,
zanika tkanka tłuszczowa podskórna,
komórki tracą do 30% zawartej w nich wody i stają
się mniej sprężyste,
człowiek 70 letni ma mniej o 65% kubków
smakowych i o 44% nefronów,
w jego skórze zanikają receptory ciepła (natomiast
receptory zimna są długowieczne - dlatego ludziom
starym jest zwykle zimno).

Poszczególne cechy starości pojawiają się
w różnym wieku u różnych ludzi - zależy to
przede wszystkim od czynników genetycznych,
ale w znacznej mierze także od warunków
życia: odżywiania, trybu życia, ruchliwości,
ustosunkowywania się do problemów
życiowych. Dlatego też wiek chronologiczny
(metrykalny) może nie pokrywać się z wiekiem
biologicznym.

Dla ustalenia wieku biologicznego - a zatem do
ustalenia stopnia starzenia się organizmu stosuje się kompleksowe testy, oceniające
wydolność kilku układów (np. nerwowego,
mięśniowego, krążenia, oddechowego,
immunologicznego itd.).
Zgodnie z analizą wskaźników kondycji
organizmu możemy wyróżnić:
osoby w podeszłym wieku (60 - 74 lata),
 osoby stare (75 – 89 lat)
 osoby długowieczne (powyżej 90 lat).




Starość z naukowego punktu widzenia stanowi
przedmiot zainteresowania gerontologii, natomiast
geriatria to specjalność medycyny obejmująca
opiekę nad osobami starymi, ich leczenie
i starania przywracania ich sprawności.
Nie znamy do dziś przyczyn starzenia się, choć
obecnie intensywnie się ich poszukuje.
Najprawdopodobniej proces ten zakodowany jest
w genach i polega na zmniejszaniu długości
telomerów.
W każdym bądź razie obserwacje ludzi długowiecznych
oraz badania socjologiczne wskazują, że aby z
stosunkowo dobrej kondycji dożyć jak najpóźniejszego
wieku, należy:
 mieć długo żyjących przodków (rodziców i dziadków);
 niezbyt obficie się odżywiać i co pewien czas stosować
post (nie dotyczy to dzieci i młodzieży w okresie
wzrostu);
 spożywać znaczne ilości witamin i niezbędnych
mikroelementów (najlepiej pod postacią owoców
i warzyw);
 dbać o dobrą kondycję fizyczną i umysłową, trenować
pamięć i inteligencję;
 żywić przyjazne uczucia do otoczenia;
 mieszkać na terenach o nie zatrutym środowisku
naturalnym, najlepiej w górach.



Starość jest naturalnym procesem
prowadzącym do śmierci - zjawiska, które
kończy byt osobniczy (ontogenezę).
W momencie śmierci zatrzymane zostają
procesy życiowe.
Z punktu widzenia praktyki medycznej śmierć
podzielić możemy na śmierć kliniczną i śmierć
biologiczną.

W stanie śmierci klinicznej następuje zatrzymanie
krążenia i oddychania jednak od momentu
ustania pracy serca przez pewien czas istnieje
możliwość reanimacji czyli przywrócenia
podstawowych funkcji życiowych.
Z reguły jest to możliwe w czasie nie dłuższym niż
3-5 minut; jeżeli krążenie nie zostanie
przywrócone lub podtrzymane w rym okresie,
w mózgu zachodzą nieodwracalne zmiany,
i zwykle człowiek zreanimowany zbyt późno nie
odzyskuje świadomości. Mówimy wówczas
o śmierci mózgowej (osobniczej).

Znajomość zasad reanimacji jest
podstawowym obowiązkiem każdego
lekarza, a także każdego ratownika
i pracownika służby zdrowia;
w niektórych krajach zasady reanimacji
wykłada się obowiązkowo w ramach np.
szkolenia kierowców i żołnierzy
Reanimacja w przypadkach śmierci klinicznej
obejmuje:
1. przywrócenie oddychania (zwykle poprzez
tzw. sztuczne oddychanie);
2. przywrócenie akcji serca (poprzez masaż
serca lub inne, specjalistyczne zabiegi
lekarskie);
3. podawanie leków i zwalczanie kwasicy
metabolicznej.
Śmierć biologiczna oznacza śmierć komórek
organizmu i jest to już proces nieodwracalny.
Czas pomiędzy śmiercią kliniczną a biologiczną
nazywamy okresem interletalnym.
Charakteryzuje się tym, że niektóre komórki są
już martwe, podczas gdy inne zachowują jeszcze
funkcje życiowe.
Współczesna technika medyczna stwarza
wiele związanych ze śmiercią problemów
natury moralnej i prawnej. Zdarzają się
np. przypadki przedłużającego się - nieraz
przez wiele lat- stanu śmierci klinicznej,
w których pacjent pozbawiony
świadomości jest sztucznie reanimowany:
aparatura podtrzymuje jego oddech,
przywraca mu zaburzoną czynność serca.
Taki człowiek jest martwy, ale jednocześnie
żyje.
Decyzja, czy zaprzestać sztucznego
podtrzymywania jego życiowych funkcji, czy też
je utrzymywać, pociąga za sobą bardzo poważne
nieraz następstwa etyczne i prawne. Z drugiej zaś
strony we współczesnych, zmaterializowanych
społeczeństwach naturalna śmierć (zjawisko
przecież normalne i absolutnie nieuchronne) stała
się czymś wstydliwym i napawającym lękiem.
Cywilizacje o głębokiej kulturze
i wielowiekowych tradycjach przygotowują
każdego członka społeczności na przyjęcie
swojej własnej śmierci.
Nauka o śmierci to tanatologia.