ETYKA W ZAWODZIE PSYCHOLOGA WYRÓŻNIENIE W

advertisement
ETYKA W ZAWODZIE PSYCHOLOGA
Etyka, stanowiąca zbiór zasad i norm wyznaczających sposób
postępowania człowieka w danej sytuacji, ma ogromne znaczenie
w pracy psychologa – w wielu wymiarach. Trzeba jednocześnie
pamiętać o rozróżnieniu psychologii, jako dyscypliny naukowej
oraz praktycznej psychologii, która ma na celu pomoc konkretnej
osobie (psychoterapia lub psychoprofilaktyka). Problemy etyczne pojawiają się głównie w tym drugim przypadku. Nie należy
jednak zapominać, że w sytuacji, gdy w badaniach naukowych
prowadzonych przez psychologa konieczne jest wykonywanie
eksperymentów z udziałem ludzi, to przeprowadzanie ich również
obwarowane jest ścisłymi zasadami etycznymi.
W sytuacji klinicznej psycholog wchodząc w relacje interpersonalne z pacjentem może występować w różnych rolach: badacza
naukowego, praktyka-terapeuty oraz nauczyciela. Zazwyczaj
relacje te mają charakter niesymetryczny, wynikający z przewagi
kompetencji, jaka ma miejsce w przypadku psychologa dysponującego specjalistyczną wiedzą oraz specyficznymi technikami,
które służą oddziaływaniu na innych ludzi. Zawód psychologa
niesie więc ze sobą możliwości ingerencji w życie drugiego
człowieka, która może mieć nieodwracalne skutki.
Jak się okazuje, psychologów obowiązuje Kodeks Etyczno-Zawodowy, który został zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
w 1991 roku. W Kodeksie znajduje się zbiór zasad etycznych,
jakimi psychologowie powinni kierować się podczas swojej pracy.
Według Kodeksu naczelną wartością dla psychologa powinno
być szeroko pojęte dobro drugiego człowieka, a głównym celem
pracy z pacjentem niesienie pomocy w rozwiązywaniu jego trudności życiowych czy też osiąganiu lepszej jakości życia dzięki
rozwojowi indywidualnych możliwości, a także ulepszaniu relacji
z innymi ludźmi.
Psycholog zawsze też powinien respektować wartości humanistyczne zawarte w Deklaracji Praw Człowieka ONZ, zwłaszcza
godność osoby ludzkiej, jej podmiotowość i autonomię. Psycholog musi też pamiętać, że każdy człowiek, a więc także jego
pacjent, ma prawo do kierowania się własnym systemem wartości
i dokonywania własnych wyborów. Niezaprzeczalne jest także
prawo pacjenta do intymności. Jednocześnie psycholog powinien
być świadomy i brać odpowiedzialność za skutki, jakie przynosi
lub może przynieść jego oddziaływanie na pacjenta. Granice tej
ingerencji są wyznaczane z jednej strony przez jego kompetencje
jako psychologa, a z drugiej oczekiwaniami, jakie wobec terapii
posiada osoba zwracająca się o pomoc psychologiczną. Trzeba
też pamiętać, że relacja psychoterapeutyczna może wyzwalać
silne emocje u pacjenta, ale także u terapeuty, dlatego na tym
drugim spoczywa obowiązek kontroli nad tymi emocjami oraz
przeciwdziałania ich ewentualnym skutkom.
Co ciekawe, Kodeks zabrania psychoterapeucie podejmowania wspólnie z pacjentem jakichkolwiek przedsięwzięć, podtrzymywania więzi towarzyskich i nawiązywania relacji seksualnych.
Zakaz ten obejmuje też rodzinę i najbliższych przyjaciół pacjenta,
obowiązuje także po zakończeniu psychoterapii. Kodeks zabrania
psychologowi wydawania ocen moralnych dotyczących osób
poddających się terapii oraz informowania osób trzecich o prowadzonej terapii bez zgody pacjenta.
Nie wszystkie z wymienionych zasad spotykają się
z powszechną akceptacją psychologów, a dyskusja nad etyką
w zawodzie psychologa trwa. Uniwersytet Jagielloński również
włączył się w debatę na temat rozwoju etyki psychologii oraz
wyodrębniania się w jej zakresie nurtów i stanowisk etycznych,
organizując konferencję zatytułowaną Jaka Etyka – Taka praktyka? Dylematy etyczne w praktyce psychologicznej. Obrady
odbywały się 11 kwietnia br. w Auditorum Maximum. Omawiano
między innymi europejskie pryncypia krajowych kodeksów etyki
zawodu psychologa oraz etykę zawodu psychologa w kontekście
psychoterapii, oświaty i służby zdrowia. Przedsięwzięcie zostało zorganizowane przez Koło Młodych Psychologów przy OK
PTP, Polskie Towarzystwo Psychologiczne oraz Koło Naukowe
Studentów Psychologii UJ.
AWoj
WYRÓŻNIENIE W KONKURSIE
„DZIEWCZYNY PRZYSZŁOŚCI”
Agata Szade, studentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, otrzymała wyróżnienie specjalne w konkursie „Dziewczyny
Przyszłości. Śladami Marii Skłodowskiej-Curie”, za udział w projekcie badawczym „Rola oksygenezy chemowej 1
w indukcji progresywnej raka płaskonabłonkowego”. Autorem i kierownikiem projektu jest prof. Alicja Józkowicz.
Konkurs został ogłoszony przez redakcję miesięcznika „Elle” oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Kapituła
konkursu, w skład której wchodzili znani naukowcy, przedstawiciele ministerstwa i miesięcznika „Elle”, doceniła
dojrzałość pracy Agaty Szade i ambitny dobór tematyki poruszanej w projekcie badawczym. Celem konkursu „Dziewczyny Przyszłości. Śladami Marii Skłodowskiej-Curie” jest wsparcie i promowanie studentek kierunków inżynieryjnych,
technicznych, matematycznych lub przyrodniczych, które jednocześnie prowadzą samodzielne badania naukowe lub
angażują się w projekty badawcze.
Red.
ALMA MATER nr 126–127
103
Download