wystąpienie pokontrolne

Poznań, dnia 27.02.2015 r.
PS-Ko.431.1.2015.2
Pani
Danuta Kołodziej
Kierownik Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Krzymowie
ul. Kościelna 2
62–513 Krzymów
W ramach nadzoru sprawowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego nad realizacją zadań
samorządu gminnego, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
– na podstawie art. 22 pkt 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz.
163) – zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Wielkopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Poznaniu, Delegatury w Koninie, przeprowadził w dniach: od 22 do 23 i od 26 do
27 stycznia 2015 r., kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią Gminnym Ośrodku Pomocy
Społecznej w Krzymowie.
Kontrolę przeprowadzono w celu dokonania oceny działalności Ośrodka w okresie od 1stycznia 2014
roku do dnia kontroli w zakresie organizacji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, zgodności
zatrudnienia pracowników jednostki wykonującymi zadania z zakresu pomocy społecznej
z kwalifikacjami wymaganymi na zajmowanym stanowisku, zasadności, wysokości
i udokumentowania udzielonych świadczeń z pomocy społecznej oraz legalności wydanych decyzji
administracyjnych.
Ustalenia pokontrolne szczegółowo opisano w protokole kontroli, który został przez Panią
podpisany bez zastrzeżeń w dniu 17 lutego 2015 roku.
Na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, przekazuję Pani niniejsze zalecenia
pokontrolne.
W trakcie kontroli ustalono, iż Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzymowie został
powołany Uchwałą Nr XI/58/90 Gminnej Rady Narodowej w Krzymowie z dnia 28.02.1990 roku.
Jednostka działa w oparciu o Statut nadany Uchwałą Nr XLII/263/10 Rady Gminy Krzymów z dnia
08.11.2010 roku oraz zmiany do Statutu zatwierdzone Uchwałą Nr XV/122/12 Rady Gminy
w Krzymowie z dnia 31 grudnia 2012 r. w sprawie zmiany Statutu GOPS w Krzymowie.
Kwestie dotyczące zasad kierowania jednostką, jej wewnętrzną strukturę organizacyjną, zakresy
działania poszczególnych stanowisk określono w Regulaminie Organizacyjnym Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Krzymowie wprowadzonym do stosowania wydanym przez Panią
Zarządzeniem Nr 1/2012 z dnia 04.06.2012 r.
W świetle powyższych aktów prawa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzymowie realizuje
zadania własne i zlecone gminie z zakresu pomocy społecznej, a do zakresu działania GOPS należy
w szczególności :
 przyznawanie i wypłacanie świadczeń przewidzianych ustawą o pomocy społecznej,
 praca socjalna,
 analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej,
 prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej,
 realizacja nowych form pomocy i samopomocy społecznej.
Gmina Krzymów – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 163) – posiadała „Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy
Krzymów na lata 2006 – 2013”. Zgodnie z Pani oświadczeniem, gminna strategia rozwiązywania
problemów społecznych na kolejny okres, tj. lata 2014–2020 jest przygotowywana.
al. Niepodległości 16/ 18, 61-713 Poznań, tel. 61-851-55-66, fax 61-854-11-50
www.poznan.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
Ośrodek mieści się w budynku należącym do Gminy Krzymów, będącym siedzibą władz Gminy.
Budynek jest wolnostojący, dwukondygnacyjny, pozbawiony barier architektonicznych. Ośrodek
użytkuje 3 niewielkie, przechodnie pokoje, z których jeden zajmuje Pani i główna księgowa, a dwa
pozostałe – 4 pracowników socjalnych.
Wyposażenie zabezpieczało podstawowe potrzeby jednostki, ale warunki pracy, jakie stworzono
pracownikom socjalnym, lokując ich w niewielkich i przechodnich pokojach – w ocenie zespołu
inspektorów – nie stanowią środowiska przyjaznego do wykonywania nałożonych na nich
obowiązków, w tym przede wszystkim prawidłowej obsługi klientów pomocy społecznej zmuszonych
do przedstawiania swoich trudnych sytuacji życiowych w obecności wielu pracowników.
Według stanu na dzień 31.12.2014 r. Gminę Krzymów zamieszkiwało 7.728 osób, a pracą socjalną
objęto 171 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Zadania nałożone na Ośrodek realizowało 11 pracowników w ramach umów o pracę w wymiarze
9 i ½ etatu, z tego pracę socjalną w środowisku (w 4 rejonach opiekuńczych), w tym przeprowadzanie
wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, wykonywało 4 pracowników socjalnych
w wymiarze 3 i ½ etatu.
Uwzględniając powyższe, na dzień 31.12.2014 r., na jednego zatrudnionego pracownika socjalnego
przypadało 2.208 mieszkańców gminy i tym samym Ośrodek nie spełniał normy zatrudnienia
pracowników socjalnych wynikającej z art. 110 ust. 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), gdzie ustawodawca nakładał na ośrodki pomocy
społecznej obowiązek zatrudnienia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy
w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców.
Natomiast – obowiązujący od 1 stycznia 2015 roku – art. 110 ust. 11 ww. ustawy o pomocy społecznej
nakłada na ośrodek pomocy społecznej zatrudnienie pracowników socjalnych proporcjonalnie do
liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na 2 tyś. mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących,
objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Z kolei art.110 ust.12 tej ustawy nakłada na ośrodek pomocy społecznej zatrudnienie w pełnym
wymiarze czasu pracy nie mniej niż 3 pracowników socjalnych.
Według stanu na dzień kontroli (22 styczeń 2015 r.) GOPS w Krzymowie spełnia warunek określony
w art. 110 ust. 12 zatrudniając 4 pracowników socjalnych w wymiarze 3 i ½ etatu oraz jeden
z warunków określonych w art. 110 ust. 11, tj. jeden pracownik socjalny obejmuje pracą socjalną 49
rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Zatrudnieni pracownicy socjalni posiadają wymagane wykształcenie zgodne z art.116 ust. 1 ustawy
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz.163).
Pełniąc funkcję kierownika GOPS spełnia Pani wymogi kwalifikacyjne i staż pracy, jakimi winny
legitymować się osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, o których mowa
w art. 122 ust. 1 ww. ustawy o pomocy społecznej.
Główna księgowa posiada kwalifikacje i staż pracy wymienione w art. 54 ust. 2 pkt. 5 a i 5 b ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 855 ze zm.).
Zatrudnione osoby świadczące usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze u podopiecznych
GOPS w Krzymowie posiadają wymagane wykształcenie i staż pracy. Osoba świadcząca
specjalistyczne usługi opiekuńcze nie posiada przeszkolenia i doświadczenia w zakresie umiejętności
kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań, kształtowania nawyków
celowej aktywności, prowadzenia treningu zachowań społecznych, co niezgodne jest z § 3 ust. 4
rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych
usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz.1598 ze zm.).
Ustalono także, iż posiada Pani prawo do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych
sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy nadane Zarządzeniem Nr
10/04 Wójta Gminy Krzymów z dnia 31.05.2004 r. Natomiast podczas Pani nieobecności
upoważnienie w powyższym zakresie posiada starszy pracownik socjalny – Pani Marzena Andrzejak
(Zarządzenie Nr 14/07 Wójta Gminy Krzymów z dnia 24.10.2007 r.).
Na podstawie poddanej kontroli losowo wybranej dokumentacji łącznie 70 spraw (71% wszystkich
spraw) realizowanych w wybranym losowo do kontroli miesiącu wrześniu 2014 r. – stwierdzono, że
nie było świadczeń przyznanych i wypłacanych niezasadnie bądź w niewłaściwej wysokości.
Świadczenia przyznawano i naliczano zgodnie z wymogami (kryteriami) określonymi dla
poszczególnych rodzajów świadczeń w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.
U. z 2015 r., poz. 163) oraz Uchwale nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013 r. w sprawie
ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc
państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020.
Zastrzeżeń nie budzi także zasadność przyznania i realizacja świadczeń niepieniężnych.
Ustalono, iż pomocy bez względu na rodzaj i formę udzielano na wniosek osoby zainteresowanej –
zgodnie z art. 102 ust.1 ww. ustawy o pomocy społecznej. Akta zawierają wszystkie niezbędne
załączniki potrzebne do rozpoznania sprawy i wydania decyzji. Na dokumentach znajdują się daty
wpływu do Ośrodka i podpis osoby przyjmującej dokument, a na kserokopiach dokumentów –
potwierdzenie zgodności ich treści z oryginałem.
Stwierdzono natomiast, że spośród wszystkich świadczeń poddanych kontroli w 4 przypadkach
zasiłków stałych pomoc przyznano i wypłacono bez ustalenia sytuacji rodzinnej i bytowej
u wszystkich osób zobowiązanych do alimentacji pod kątem ewentualnego świadczenia pomocy na
rzecz zasiłkobiorców, tj.: w wywiadach środowiskowych nie wzmiankowano o rodzeństwie, jako
o osobach zobowiązanych do alimentacji i w związku z powyższym nie ustalono ich sytuacji
(informację o rodzeństwie powzięto z wywiadów kontrolnych).
Powyższe jest niezgodne z art. 128 – 130 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) oraz art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 163).
We wszystkich poddanych kontroli przypadkach wywiady środowiskowe, na podstawie których
przyznano świadczenia oraz wywiady kontrolne przeprowadzono w sposób prawidłowy i poza 6
przypadkami w terminie – zgodnie z art. 107 ww. ustawy o pomocy społecznej oraz rozporządzeniem
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu
środowiskowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 712).
W 6 ww. przypadkach osób ubiegających się o przyznanie pomocy w postaci dożywiania dzieci
w placówkach oświatowych, wywiady środowiskowe przeprowadzono po upływie 14 dni od
powzięcia wiadomości o konieczności ich przeprowadzenia co niezgodne jest z § 2 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu
środowiskowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 712).
Decyzje administracyjne przyznające świadczenia oraz decyzje zmieniające decyzję, na mocy
której strona nabyła prawo, podjęte w okresie od 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli sporządzała
i wydawała Pani w sposób prawidłowy, z tym że w 5 rodzajach świadczeń podstawy prawne decyzji
zawierały następujące błędy:
 brak było wskazania jednostki redakcyjnej art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) – przepis ten jest istotny, ponieważ wskazuje
okoliczność uzasadniającą, oprócz spełniania kryterium dochodowego, udzielenie pomocy
społecznej, o czym mowa w art. 8 ust. 1 ww. ustawy (dotyczy decyzji administracyjnych
przyznających pomoc w formie: posiłku dla dzieci realizowanego w jednostkach oświatowych,
zasiłku celowego na zakup żywności oraz posiłku dla dorosłych),
 przywołano nieaktualne źródło publikacji, obowiązującej według stanu prawnego na dzień
podejmowania decyzji, ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, tj. „Dz. U.
z 2006 r. Nr 225, poz. 1635 ze zm.” zamiast: Dz. U. z 2014, poz. 1628 ze zm. (dotyczy 2 decyzji
przyznających zasiłki stałe i przyznających jednocześnie prawo do objęcia ubezpieczeniem
zdrowotnym) oraz nie wskazano przepisów prawa, na podstawie których przyznano składki na
ubezpieczenie zdrowotne,
 błędnie powołano się na art. 50 ust. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.
U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), nieadekwatnie do rodzaju udzielonej pomocy (dotyczy decyzji
przyznających specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi),
 przywołano nieaktualne źródło publikacji, obowiązującej według stanu prawnego na dzień
podejmowania decyzji, ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (dotyczy decyzji przyznających specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób
z zaburzeniami psychicznymi),
 podając adres publikacji rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r.
w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych nie wskazano, iż akt ten uległ późniejszej
zmianie.
Ponadto w treści decyzji administracyjnych przyznających specjalistyczne usługi opiekuńcze dla
osób z zaburzeniami psychicznymi nie zamieszczono wzmianki o nie podleganiu podejmowanych
czynności urzędowych opłacie skarbowej z uwagi na wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. c
ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1282 ze zm.), do czego
zobowiązuje § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 września 2007 r. w sprawie
zapłaty opłaty skarbowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 187, poz. 1330).
Realizacja pomocy następowała po uprawomocnieniu się decyzji administracyjnej, tj. po upływie
14 dni od daty jej doręczenia lub w trybie art. 108 Kpa, tj. nadanie decyzji rygoru natychmiastowej
wykonalności z uwagi na ważny interes strony.
Zastrzeżeń zespołu inspektorów nie budzi także dokumentowanie i prowadzenie pracy socjalnej
przez pracowników socjalnych. Pracą socjalną objęto w szczególności rodziny wielodzietne,
dysfunkcyjne, niepełne, dotknięte bezrobociem, uzależnieniem, osoby niepełnosprawne, w podeszłym
wieku, osoby z zaburzeniami psychicznymi oraz rodziny, w których odnotowano przemoc. Wpisy
dotyczące pracy socjalnej odzwierciedlają opis planowanych i podejmowanych działań na rzecz
osoby/rodziny oraz ich efekty.
Pracę socjalną w oparciu o kontrakt socjalny (art. 45 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej) w roku 2014
prowadzono z 9 osobami. Analiza losowo wybranej dokumentacji kontraktów wykazała, iż kontrakty
i ich ocenę opracowywano w sposób prawidłowy, na odpowiednich formularzach wskazanych
w załączniku do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r.
w sprawie wzoru kontraktu socjalnego (Dz. U. Nr 218, poz. 1439).
Wobec powyższego, działając na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 163), zobowiązuję Panią do niezwłocznego wykonania
poniższych zaleceń pokontrolnych:
1. Powzięcia starań w kierunku zapewnienia pracownikom GOPS warunków pracy odpowiednich do
wykonywania nałożonych na nich obowiązków i umożliwiających prawidłową obsługę klientów
pomocy społecznej tak, aby stworzono środowisko przyjazne komunikacji z klientem.
2. Zintensyfikowania prac w celu zakończenia opracowywania i wprowadzenia do realizacji gminnej
strategii rozwiązywania problemów społecznych na lata 2014 – 2020 – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt
1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 163).
3. Przeprowadzenia (w szczególności w przypadku osób objętych stałą formą pomocy) postępowania
w sprawie ustalenia sytuacji rodzinnej i finansowej u wszystkich osób zobowiązanych do
alimentacji pod kątem możliwości udzielenia pomocy na rzecz zasiłkobiorcy – zgodnie z art. 128
– 130 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2013 r., poz.
267 ze zm.) i art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U.
z 2015 r., poz. 163).
4. Terminowego sporządzania wywiadów środowiskowych u osób ubiegających się o przyznanie
pomocy, tj. w sprawach niecierpiących zwłoki w terminie 2 dni, a w pozostałych sprawach przed
upływem 14 dni od powzięcia wiadomości o konieczności jego przeprowadzenia – zgodnie z § 2
pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 czerwca 2012 r. w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 712).
5. Zatrudnienia osoby świadczącej specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi posiadającej także przeszkolenie i doświadczenie w zakresie umiejętności
kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań, kształtowania nawyków
celowej aktywności, prowadzenia treningu zachowań społecznych – zgodnie z § 3 ust. 4
rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie
specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz.1598 ze zm.).
6. Zamieszczania w decyzjach administracyjnych zapisu o niepodleganiu opłacie skarbowej wraz
z podaniem aktualnego urzędowego publikatora tej ustawy – zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 c ustawy
z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1628 ze zm.) oraz z § 4
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 września 2007 r. w sprawie zapłaty opłaty skarbowej
(Dz. U. z 2007 r. Nr 187, poz. 1330).
7. Sporządzania decyzji administracyjnych z należytą starannością i w sposób zgodny z art. 107
ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz.
267 ze zm.).
Wojewoda Wielkopolski, na podstawie art. 128 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, oczekuje
przedstawienia przez Panią, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszych zaleceń pokontrolnych,
informacji o ich realizacji.
Zgodnie z art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, w terminie 7 dni od daty otrzymania
niniejszych zaleceń pokontrolnych, przysługuje Pani prawo zgłoszenia do Wojewody
Wielkopolskiego zastrzeżeń. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, zgodnie z art. 128 ust. 5 ustawy
o pomocy społecznej, w terminie 30 dni, jest Pani zobowiązana do powiadomienia Wojewody
Wielkopolskiego o realizacji zaleceń, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych
zastrzeżeń.
Z up. Wojewody Wielkopolskiego
Dorota Kinal
Wicewojewoda Wielkopolski
Do wiadomości:
1.
2.
Rada Gminy Krzymów
ul. Kościelna 2
62– 513 Krzymów
aa