zalecenia pokontrolne

Poznań, …12 czerwca 2014 r. ….
PS-Ko.431.10.2014.2
Pani
Danuta Kamińska
Kierownik
Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Golinie
ul. Plac Kazimierza Wielkiego 10
62–590 Golina
W ramach nadzoru sprawowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego nad realizacją zadań
samorządu gminnego, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
– na podstawie art. 22 pkt 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz.
182 ze zm.) – zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Wielkopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Poznaniu, Delegatury w Koninie, przeprowadził w dniach w dniach: 14 i od 28 do
30 kwietnia oraz od 05 do 07 maja 2014 r., kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią
Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Golinie.
Kontrolę przeprowadzono w celu dokonania oceny działalności Ośrodka w okresie od 1stycznia 2013
r. do dnia kontroli w zakresie organizacji Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, zgodności
zatrudnienia pracowników jednostki wykonującymi zadania z zakresu pomocy społecznej
z kwalifikacjami wymaganymi na zajmowanym stanowisku, zasadności, wysokości
i udokumentowania udzielonych świadczeń z pomocy społecznej oraz legalności wydanych decyzji
administracyjnych.
Ustalenia pokontrolne szczegółowo opisano w protokole kontroli, który został przez Panią
podpisany bez zastrzeżeń w dniu 23 maja 2014 r.
W związku z tą kontrolą, na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, przekazuję Pani
niniejsze zalecenia pokontrolne.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Golinie został powołany Uchwałą Nr X/38/90 Rady
Narodowej Miasta i Gminy w Golinie z dnia 27.02.1990 roku.
Jednostka działa w oparciu o Statut nadany Uchwałą Nr XXVIII/149/2004 Rady Miejskiej
w Golinie z dnia 29.12.2004 r. z tym, że w związku ze zmianami (w tym siedziby jednostki), w trakcie
kontroli przedłożyła Pani przygotowaną zmianę Statutu, którego treść będzie przedłożona Radzie
Miejskiej na najbliższej sesji.
Natomiast kwestie dotyczące struktury jednostki, osoby kierującej Ośrodkiem i organizacji pracy
określono w Regulaminie Organizacyjnym Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Golinie
wprowadzonym do stosowania Zarządzeniem Nr 6/2008 Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Golinie z dnia 17.11.2008 r.
W świetle Regulaminu Organizacyjnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Golinie
jednostka realizuje zadania własne gminy oraz zadania zlecone gminie w zakresie pomocy społecznej
oraz świadczeń rodzinnych i inne powierzone zadania, tj. wynikające z ustawy o pomocy osobom
uprawnionym do alimentów.
Gmina Golina posiada – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) – „Strategię Integracji i Rozwiązywania
Problemów Społecznych Gminy Golina na lata 2008 – 2013”, przyjętą do realizacji z dniem podjęcia
Uchwały Nr XXVIII/149/2008 Rady Miejskiej w Golinie z dnia 11 grudnia 2008 roku. Zgodnie z Pani
oświadczeniem, gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych na kolejny okres, tj. lata
2014 – 2020, jest w przygotowywaniu.
Ośrodek mieści się w budynku będącym własnością gminy Golina. MOPS posiada do dyspozycji
pomieszczenia biurowe o powierzchni 107,33 m² usytuowane na I piętrze budynku. Warunki lokalowe
al. Niepodległości 16/ 18, 61-713 Poznań, tel. 61-851-55-66, fax 61-854-11-50
www.poznan.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
oraz wyposażenie pomieszczeń – przy zastanej liczbie pracowników – zabezpieczały potrzeby
jednostki w tym zakresie. Zastrzeżenia budzi usytuowanie Ośrodka na I piętrze budynku i tym samym
uniemożliwienie osobistego dotarcia do siedziby jednostki osobom niepełnosprawnym. Z tego
względu osoby niepełnosprawne poruszające się na wózkach inwalidzkich lub mające trudności
w pokonywaniu schodów zmuszone są korzystać z pomocy rodziny w składaniu wniosków
o udzielenie pomocy i uzgadniać telefonicznie termin wizyty pracownika MOPS w miejscu ich
zamieszkania.
Zadania nałożone na Ośrodek bez względu na formę zatrudnienia realizowało 26 pracowników,
w tym 20 osób wykonujących zadania wynikające z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz.182 ze zm.), z tego 4 pracowników socjalnych (4 etaty). Ustalono, że
na jednego zatrudnionego pracownika socjalnego przypadało 2.967 mieszkańców gminy. Tym samym
Ośrodek nie spełnia normy zatrudnienia pracowników socjalnych wynikającej z art. 110 ust. 11
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), gdzie
ustawodawca nakłada na ośrodki pomocy społecznej obowiązek zatrudnienia pracowników socjalnych
proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców.
Pracownicy socjalni posiadają wymagane wykształcenie zgodne z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 12
marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz.182 ze zm.).
Pełniąc funkcję kierownika MOPS spełnia Pani wymogi kwalifikacyjne i staż pracy, jakimi winny
legitymować się osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, o których mowa
w art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze
zm.).
Ustalono także, iż posiada Pani prawo do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych
sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy nadane Zarządzeniem Nr
5/2004 Burmistrza Goliny z dnia 4 maja 2004 r. Natomiast podczas Pani nieobecności upoważnienie
w powyższym zakresie posiada starszy pracownik socjalny – Pani xxxxxxxxx (Zarządzeniem Nr
26/2011 Burmistrza Goliny z dnia 5 lipca 2011 r.).
Stwierdzono, że wszyscy pracownicy wykonujący ww. zadania posiadają kwalifikacje i staż pracy
niezbędne do wykonywania powierzonych im obowiązków, a mianowicie:
 starszy pracownik socjalny, pracownik socjalny – zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz.182 ze zm.) i zgodnie z tabelą IV, część H,
rozdz. III (stanowiska pomocnicze i obsługi) zamieszczoną w zał. Nr 3 do rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.
U. z 2013 r. poz. 1050 ze zm.),
 opiekun i młodszy opiekun w ośrodku pomocy społecznej – zgodnie z tabelą IV, część H, rozdz. III
(stanowiska pomocnicze i obsługi) zamieszczoną w zał. Nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1050 ze zm.),
 osoba świadcząca specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi
w miejscu zamieszkania – zgodne z § 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej
z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr
189, poz. 1598 ze zm.),
 główna księgowa – zgodne z art. 54 ust. 2 pkt. 5 a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.).
Na podstawie poddanej kontroli losowo wybranej dokumentacji łącznie 181 spraw (67 %
wszystkich spraw) realizowanych w wybranych losowo do kontroli miesiącach: wrześniu 2013 r.
i lutym 2014 r. – stwierdzono, że nie było świadczeń przyznanych i wypłacanych niezasadnie bądź
w niewłaściwej wysokości. Świadczenia przyznawano i naliczano zgodnie z wymogami (kryteriami)
określonymi dla poszczególnych rodzajów świadczeń w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) oraz na podstawie ustawy z dnia 29 grudnia 2009 r.
o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (Dz. U. z 2005 r. Nr
267, poz. 2259 ze zm.) i Uchwały nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013 r. w sprawie
ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc
państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020.
2
Zastrzeżeń nie budzi także zasadność przyznania i realizacja świadczeń niepieniężnych.
Stwierdzono natomiast, że spośród wszystkich świadczeń poddanych kontroli w 9 przypadkach
zasiłków stałych pomoc przyznano i wypłacono bez ustalenia sytuacji rodzinnej i bytowej
u wszystkich osób zobowiązanych do alimentacji pod kątem ewentualnego świadczenia pomocy na
rzecz zasiłkobiorców, w tym w 6 przypadkach w wywiadach środowiskowych nie wzmiankowano
o rodzeństwie jako o osobach zobowiązanych do alimentacji i nie ustalono ich sytuacji,
a w 1 przypadku nie zawarto żadnych informacji na temat osób zobowiązanych do alimentacji –
niezgodnie z art. 128 – 130 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U.
z 2012 r. poz. 788 ze zm.) oraz art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.).
Ustalono, iż w większości skontrolowanych przypadków pomocy udzielano na wniosek osoby
zainteresowanej – zgodnie z art. 102 ust.1 ww. ustawy o pomocy społecznej, a realizacja pomocy
następowała po uprawomocnieniu się decyzji administracyjnej, tj. po upływie 14 dni od daty jej
doręczenia lub w trybie art.108 Kpa, tj. nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności
z uwagi na ważny interes strony.
We wszystkich poddanych kontroli przypadkach rodzinne wywiady środowiskowe, na podstawie
których przyznano świadczenia oraz wywiady kontrolne przeprowadzono w terminie, ale
w większości objętych kontrolą przypadków zapisy w wywiadach zawierały lakoniczne informacje
dotyczące aktualnej (według stanu na dzień przeprowadzania wywiadu) sytuacji rodzinnej,
mieszkaniowej i zdrowotnej świadczeniobiorców, a na dokumentach potwierdzających sytuację
osobistą, rodzinną, dochodowa i majątkową w większości przypadków brakowało daty wpływu do
Ośrodka i podpisu osoby przyjmującej dokument.
Powyższy sposób przeprowadzania wywiadu środowiskowego jest niezgodny z art. 107 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) oraz z § 2 ust. 4 i 5
rozporządzenia Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego
wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 712).
Decyzje administracyjne przyznające świadczenia oraz decyzje zmieniające decyzję, na mocy
której strona nabyła prawo, podjęte w okresie od 1 stycznia 2013 r. do dnia kontroli w części
przypadków zawierały następujące błędy:
1) w podstawie prawnej decyzji:
 przywołano nieaktualny w dniu wydania decyzji urzędowy publikator ustawy z dnia 14
czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego bądź brak wskazania publikatora tej
ustawy,
 nie ujęto, iż przywoływany w dniu wydania decyzji akt prawa ulegał późniejszym zmianom
(dot. ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej),
 brak zamieszczenia art. 108 Kpa w decyzjach, w których treści (sentencji i uzasadnieniu
faktycznym) zawarto zapisy, iż decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności,
 brak wskazania art. 7 bądź jednostki redakcyjnej art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) - przepis ten jest istotny, ponieważ
wskazuje okoliczność uzasadniającą, oprócz spełniania kryterium dochodowego, udzielenie
pomocy społecznej, o czym mowa w art. 8 ust. 1 ww. ustawy,
 brak umieszczenia art. 107 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) w decyzjach przyznających pomoc
w formie posiłku dla dzieci i młodzieży realizowanego w jednostkach oświatowych
2) w treści decyzji:
 nie wskazano okoliczności uzasadniającej, oprócz spełniania kryterium dochodowego,
udzielenie pomocy społecznej, o czym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), przy czym powód udzielenia
pomocy wymieniony w art. 7 ww. ustawy (np. długotrwała choroba, bezrobocie) wynikał
z zapisów zawartych w wywiadzie środowiskowym (dot. decyzji przyznających zasiłki celowe
i specjalne zasiłki celowe),
 wskazano miesiąc rozpoczęcia dożywiania bez wskazania konkretnego dnia miesiąca, od
którego przyznano świadczenie (dot. 3 decyzji administracyjnych przyznających pomoc
w formie posiłku dla dzieci i młodzieży realizowanego w jednostkach oświatowych,
3


nie wskazano, iż decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, pomimo że
czasokres udzielenia pomocy podany w decyzjach wskazywał na realizację postanowień
decyzji przed ich uprawomocnieniem (dot. 3 decyzji przyznających usługi opiekuńcze
w miejscu zamieszkania),
za wyjątkiem decyzji przyznających zasiłki stałe, w pozostałych decyzjach nie zamieszczono
wzmianki o nie podleganiu podejmowanych czynności urzędowych opłacie skarbowej
z uwagi na wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 16 listopada 2006 r.
o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1282 ze zm.), do czego zobowiązuje § 4 ust. 1
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 września 2007 r. w sprawie zapłaty opłaty
skarbowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 187, poz. 1330).
Z ustaleń dokonanych w trakcie przeprowadzania czynności kontrolnych wynika, iż w okresie objętym
kontrolą pracownicy MOPS wszystkim osobom korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej
(pieniężnych lub niepieniężnych) udzielali także wsparcia w postaci pracy socjalnej z tym, że nie
świadczono pomocy wyłącznie w tej formie oraz nie prowadzono działań w oparciu o kontrakt
socjalny.
W związku z powyższym zespół inspektorów przyjął od Pani ustne wyjaśnienia m.in. w sprawie
świadczenia pomocy w formie pracy socjalnej, w których wymieniła Pani zadania wykonywane
w tym zakresie oraz oświadczyła Pani, iż działania związane z realizacją pracy socjalnej odnotowane
są w wywiadach środowiskowych, w notatkach służbowych spisywanych na okoliczność rozmów,
zdarzeń i protokołach z posiedzeń Grup Roboczych tworzonych w ramach Zespołu
Interdyscyplinarnego.
Analiza dokumentacji przedłożonej zespołowi inspektorów w trakcie kontroli wykazała, iż
w większości przypadków pracownicy socjalni nie prowadzili ewidencji pracy socjalnej i nie
odnotowywali działań odzwierciedlających udzielanie powyższej formy wsparcia.
Natomiast w przypadku zamieszczania wzmianki o pracy socjalnej, działania ewidencjonowano
poprzez dokonywanie wpisów w częściach I i IV kwestionariusza rodzinnego wywiadu
środowiskowego pod pozycją „Plan pomocy i działań na rzecz osoby lub rodziny” pod hasłem: „Praca
socjalna”. Wpisy sporadycznie odzwierciedlają opis planowanych i podejmowanych działań na rzecz
osoby/rodziny oraz ich efekty. W większości przypadków zapisy zawierają lakonicznie brzmiące
sformułowania np.: „Poradnictwo”, „Wizyta w środowisku”, „Rozmowa”, „Omówienie zasad
korzystania ze świadczeń pomocy społecznej”, „Kontrola sytuacji zawodowej – przekazywanie ofert
pracy”.
Wobec powyższego, działając na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), zobowiązuję Panią do niezwłocznego wykonania
poniższych zaleceń pokontrolnych:
1.
Powzięcia starań w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym lub mającym trudności
w poruszaniu się swobodnego dostępu do budynku/pomieszczeń Ośrodka.
2.
Rozważenia możliwości dostosowania poziomu zatrudnienia pracowników socjalnych (w rejonach
opiekuńczych) w normie określonej w art. 110 ust. 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) – tj. proporcjonalnie do liczby ludności gminy
w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców, nie mniej jednak niż 3 pracowników.
3.
Zintensyfikowania prac w celu zakończenia opracowywania i wprowadzenia do realizacji gminnej
strategii rozwiązywania problemów społecznych na lata 2014 – 2020 – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt
1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.).
4.
Ustalania personaliów i miejsca pobytu wszystkich osób zobowiązanych do alimentacji na rzecz
świadczeniobiorców oraz przeprowadzenia (w szczególności w przypadku osób objętych stałą
formą pomocy) postępowania w sprawie stwierdzenia sytuacji rodzinnej i finansowej u wszystkich
osób zobowiązanych do alimentacji pod kątem możliwości udzielenia pomocy na rzecz
4
zasiłkobiorcy – zgodnie z art. 128 – 130 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny
i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) i art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.).
5.
Zamieszczania na dokumentach potwierdzających sytuację osobistą, rodzinną, dochodową
i majątkową osoby lub rodziny daty ich wpływu do MOPS, co zapewni dbałość o dotrzymanie
przez Ośrodek terminów załatwiania spraw, o których mowa w rozdziale 7 ustawy z dnia 14
czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) oraz
pozwoli na prawidłowe określenie czasokresu przyznawanych świadczeń wynikającego z zapisu
zamieszczonego w art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U.
z 2013 r., poz.182 ze zm.).
6.
Wzmożenia nadzoru nad wywiązywaniem się przez pracowników socjalnych z obowiązku
prawidłowego sporządzania wywiadów środowiskowych – w sposób określony w art. 107 ustawy
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.) oraz
w rozporządzeniu Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z dnia 22 czerwca 2012 r., poz. 712) –
w szczególności:
 wskazywania personaliów i adresów pobytu wszystkich osób zobowiązanych do alimentacji na
rzecz świadczeniobiorcy,
 odzwierciedlania w zapisach wywiadu wyczerpujących informacji odnośnie indywidualnych
cech, sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej osób oraz dokonywanie analizy tych zapisów
celem sformułowania wniosków stanowiących podstawę planowania pomocy, w tym jej
rodzaju i zakresu – zgodnie z § 2 ust. 4 i 5 ww. rozporządzenia.
7.
Wzmożenia nadzoru nad wywiązywaniem się osób zatrudnionych w Ośrodku na stanowiskach
pracowników socjalnych z obowiązku dokumentowania pracy socjalnej oraz prowadzenia jej
w sposób zgodny z zapisami art. 45 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U.
z 2013 r., poz. 182 ze zm.).
8.
Sporządzania decyzji administracyjnych z należytą starannością, w sposób zgodny z art. 107
ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz.
267 ze zm.) oraz zamieszczania wzmianki o nie podleganiu podejmowanych czynności
urzędowych opłacie skarbowej z uwagi na wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy
z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1282 ze zm.) – zgodnie
z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 września 2007 r. w sprawie zapłaty opłaty
skarbowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 187, poz. 1330).
Na podstawie art. 128 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, oczekuję przedstawienia przez Panią,
w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszych zaleceń pokontrolnych, informacji o ich realizacji.
Zgodnie z art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, w terminie 7 dni od daty otrzymania
niniejszych zaleceń pokontrolnych, przysługuje Pani prawo zgłoszenia do Wojewody
Wielkopolskiego zastrzeżeń. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, zgodnie z art. 128 ust. 5 ustawy
o pomocy społecznej, w terminie 30 dni, jest Pani zobowiązana do powiadomienia Wojewody
Wielkopolskiego o realizacji zaleceń, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych
zastrzeżeń.
Z up. Wojewody Wielkopolskiego
Przemysław Pacia
Wicewojewoda Wielkopolski
Do wiadomości:
1. Rada Miejska w Golinie
ul. Nowa 1
62–590 Golina
2. Aa.
5