Badano wpływ następczy nawozów zielonych w formie roślin

5-11
PRZEDPLONOWE NAWOZY ZIELONE A ZAWARTOŚĆ
WITAMINY C I BIAŁKA W BURAKU ĆWIKŁOWYM
Romualda Jabłońska-Ceglarek, Robert Rosa
Streszczenie. Badano wpływ następczy przedplonowych nawozów zielonych na zawartość
witaminy C i białka w korzeniach buraka ćwikłowego. Stosowano dwie formy użytkowania
przedplonów – całą biomasę i resztki pozbiorowe. Buraki uprawiano w trzecim roku po
nawożeniu organicznym. Najbogatsze w witaminę C były buraki uprawiane po mieszance
wyki z owsem i peluszką oraz po owsie. Przyoranie całej biomasy roślin przedplonowych
wpływało korzystniej na zawartość białka w burakach, niż przyoranie samych resztek
pozbiorowych.
Słowa kluczowe: nawozy zielone, nawozy organiczne, przedplony, burak ćwikłowy,
witamina C, białko
FORECROP GREEN MANURES IN RELATION TO VITAMIN C AND
PROTEIN CONTENT IN RED BEET
Abstract: The secondary effect of forecrop green manures on the vitamin C and protein content of
red beet has been evaluated. Two forms of forecrop usage was applied, namely the whole biomass
and harvest residue. Red beets were cultivated in the third year after organic fertilization. The beets
that were grown after the mixture of vetch, oat and field pea as well as after oat was the highest in
vitamin C. The ploughing under of the whole biomass of forecrop plants more positively influenced
the protein content in beets than the ploughing under of the harvest residue alone.
Key words: green manures, organic manures, forecrops, red beet, vitamin C, protein
13-22
EFFECT OF NICKEL ON YIELDING AND MINERAL
COMPOSITION OF THE SELECTED VEGETABLES
Renata Matraszek, Maria Szymańska, Małgorzata Wróblewska
Abstract. Over the three-year pot experiment the investigations were made on nickel
influence on yielding and mineral composition (K, Ca, Mg, P, Fe and Ni content) of lettuce
and spinach leaves as well as zucchini and bean fruits. The experiment was differentiated
regarding nickel content (NiSO4·7H2O) introducing: 0 (control); 10; 40 and 60 mg Ni·kg-1
sand, at the same time considering various nutritive requirements of the plant species
studied. The obtained results indicate that even the lowest nickel dose applied (10 mg
Ni·kg-1 substrate) has caused a significant decrease of yield of the usable parts of lettuce,
spinach, zucchini and bean. Further increase of nickel content in the substrate (40–60 mg
Ni·kg-1) resulted in more intensive yield drop of lettuce and spinach leaves. Under such
conditions due to improper generative development, no generative yield of zucchini and
bean was obtained. Nickel at amount 10 mg Ni·kg-1 substrate affected the significant
growth of potassium concentration in the leaves of lettuce, phosphorus in spinach leaves,
while it decreased phosphorus and potassium concentration in the zucchini and bean fruits
causing at the same time significant fall in magnesium content in zucchini fruits and
increase in Mg concentration in bean pods. Nickel dose growth in the substrate has
differentiated changes in the plant mineral composition to a greater extent. Nickel at amount
10 mg Ni·kg-1 substrate influenced a significant iron growth in spinach leaves, zucchini fruits
and bean pods, whereas it decreased Fe content in lettuce biomass. Increased nickel doses
have reduced Fe concentration significantly in the usable organs of the vegetable species
examined. Generally the growing nickel quantity in substrate affected the successive increase
of this metal content in the usable organs of the vegetable species investigated.
Key words: lettuce, spinach, zucchini, bean, concentrations of K, Ca, Mg, P, Fe, Ni
WPŁYW NIKLU NA PLONOWANIE I SKŁAD MINERALNY WYBRANYCH
WARZYW
Streszczenie. W trzyletnim doświadczeniu wazonowym badano wpływ niklu na plonowanie
i skład mineralny części użytkowych (zawartość K, Ca, Mg, P, Fe i Ni) liści sałaty i szpinaku oraz
owoców cukinii i fasoli. Doświadczenie zróżnicowano pod względem zawartości niklu
(NiSO4·7H2O), wprowadzając: 0 (kontrola); 10; 40 i 60 mg Ni·kg-1 piasku, uwzględniając
równocześnie różne wymagania badanych roślin. Uzyskane wyniki badań wskazują, że już
najniższa zastosowana w eksperymencie dawka niklu (10 mg·kg-1 podłoża) spowodowała istotny
spadek plonu części użytkowych sałaty, szpinaku, cukinii i fasoli. Dalsze zwiększanie zawartości
niklu w podłożu (40–60 mg·kg-1) pogłębiało spadek plonu liści sałaty i szpinaku. W takich
warunkach z uwagi na nieprawidłowy rozwój generatywny nie uzyskano plonu generatywnego
cukinii i fasoli. Nikiel w ilości 10 mg·kg-1 podłoża wpłynął na istotny wzrost koncentracji potasu
w liściach sałaty i fosforu w liściach szpinaku oraz spadek koncentracji fosforu i potasu w
owocach cukinii i fasoli, powodując jednocześnie istotny spadek zawartości magnezu w owocach
cukinii i istotny wzrost zawartości tego makroelementu w owocach fasoli. Zwiększenie dawki
niklu w podłożu jeszcze bardziej różnicowało zmiany w składzie mineralnym roślin. Nikiel w
ilości 10 mg·kg-1 podłoża wpłynął na istotny wzrost zawartości żelaza w liściach szpinaku,
owocach cukinii i strąkach fasoli, a obniżał zawartość Fe w biomasie sałaty. Zwiększone dawki
niklu istotnie obniżały koncentrację żelaza w organach konsumpcyjnych badanych gatunków
warzyw. Wzrastające ilości niklu w podłożu wpłynęły na sukcesywne zwiększenie zawartości
tego metalu w organach konsumpcyjnych badanych gatunków warzyw.
Słowa kluczowe: sałata, szpinak, cukinia, fasola, koncentracja K, Ca, Mg, P, Fe, Ni
23-30
WPŁYW MIKROORGANIZMÓW ANTAGONISTYCZNYCH
NA OGRANICZANIE PORAŻENIA SOI PRZEZ GRZYBY
CHOROBOTWÓRCZE PRZEŻYWAJĄCE W GLEBIE
Danuta Pięta, Elżbieta Patkowska, Alina Pastucha, Monika Bełkot
Streszczenie. W prezentowanych badaniach określono skuteczność ochronnego działania
bakterii i grzybów jako zaprawy do nasion Glycine max przeciwko grzybom
patogenicznym przeżywającym w glebie. Materiał mikrobiologiczny przygotowano ze
szczepów mikroorganizmów antagonistycznych Bacillus spp., Pseudomonas spp.,
Gliocladium spp. i Trichoderma spp. Doświadczenie założono na polu monokultury soi z
naturalnie nagromadzonym w glebie materiałem infekcyjnym grzybów. Ochronne działanie
zastosowanych mikroorganizmów określono na podstawie liczby wyrosłych roślin, ich
zdrowotności oraz wielkości i jakości plonu nasion. Uzyskane wyniki wykazały, że soję
najskuteczniej chroniły Trichoderma viride 254, Trichoderma harzianum 220 i Bacillus sp.
131. Najmniej skutecznymi w ochronnym działaniu okazały się Gliocladium roseum 246,
G. catenulatum 49 oraz Zaprawa Oxafun T.
Słowa kluczowe: soja, bakterie i grzyby antagonistyczne, biologiczne zwalczanie
THE INFLUENCE OF THE ANTAGONISTIC FUNGI ON LIMITING OF
SOYBEAN INFECTIONS BY THE SOILBORNE PATHOGENIC FUNGI
Abstract. The efficiency of protective activities of bacteria and fungi as Glycine max seeds
dressing against the soilborne pathogenic fungi was evaluated in presented studies. The
microbiological material was prepared from the antagonistic microorganisms strains of Bacillus
spp., Pseudomonas spp., Gliocladium spp. and Trichoderma spp. The experiment was established
in the field with soybean monoculture with infectious material of fungi naturally accumulated in
the soil. Protective activities of applied microorganisms were determined on the ground of the
number of grown plants, their healthiness and seeds crop quantity and quality. Obtained results
showed that Trichoderma viride 254, T. harzianum 220 and Bacillus sp. 131 were the most
effective for soybean protection . Gliocladium roseum 246, Gliocladium catenulatum 49 and
Oxafun T Dressing turned out the least effective in their protective activities.
Key words: soybean, antagonistic bacteria and fungi, biological control
31-43
EFEKTYWNOŚĆ OCHRONNEGO DZIAŁANIA CHITOZANU
W OGRANICZANIU CHORÓB GRZYBOWYCH SOI
Danuta Pięta, Alina Pastucha
Streszczenie. W latach 1999–2001 przeprowadzono badania na polu Gospodarstwa
Doświadczalnego w Czesławicach z naturalnie nagromadzonym w glebie materiałem
infekcyjnym. Przedmiotem badań była soja odm. ‘Polan’ oraz chitozan w postaci
mikrokrystalicznego żelu zawierającego odpowiednio 2,76% czystego związku. Do badań
użyto wodnej zawiesiny tego związku zawierającej 0,1% chitozanu. W doświadczeniu
uwzględniono dwie kombinacje, stosując chitozan do oprysku siewek i roślin w
początkowej fazie kwitnienia oraz kontrolę bez żadnych zabiegów. W każdym roku badań
prowadzono dwukrotnie obserwacje polowe, w których uwzględniono liczebność i
zdrowotność siewek, a także roślin w fazie kwitnienia. Po zbiorze roślin określano również
wielkość i jakość plonu nasion soi. W trakcie prowadzonych obserwacji polowych,
porażone siewki, a także porażone rośliny w fazie kwitnienia pobierano do laboratorium w
celu wykonania analizy mikologicznej. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono
zróżnicowane wschody i zdrowotność roślin w poszczególnych kombinacjach
doświadczenia. Chitozan stosowany do oprysku roślin w fazie kwitnienia nieco poprawił
zdrowotność roślin i nasion oraz przyczynił się do wzrostu plonowania roślin w
porównaniu do kombinacji, gdzie był stosowany do oprysku czterotygodniowych siewek, a
także w porównaniu do kontroli. Siewki soi najczęściej porażane były przez F. solani i
Rhizoctonia solani. Natomiast rośliny w fazie kwitnienia najczęściej porażane były przez F.
oxysporum f. sp. glycines. Z porażonych nasion soi wyosabniano Phomopsis sojae, Phoma
exigua var. exigua, F. oxysporum, R. solani, A. alternata, B. cinerea i S. sclerotiorum.
Słowa kluczowe: chitozan, soja, grzyby chorobotwórcze przeżywające w glebie
THE PROTECTIVE EFFECT OF CHITOSAN IN LIMITING FUNGI
DISEASES OF SOYBEAN
Abstract. In the years 1999–2001 studies were conducted on the field belonging to the
Experimental Station at Czesławice. The field contained naturally accumulated infection material.
The subject of the studies was soybean, Poland cv. and chitosan in the form of micro-crystalline
gel containing 2.76 of the pure compound. Water solution of this compound with 0.1% chitosan
was used in the experiment. Two combinations were considered using chitosan for spraying the
seedlings and the plants at the initial stage of anthesis, and the control without any treatments. In
each year, field observations were performed which considered the number and healthiness of
seedlings and plants at anthesis. After the harvest, the size and quality of the soybean seeds yield
were also determined. In the course of field observations the infected seedlings as well as the
infected plants at anthesis were taken for laboratory mycological analysis. The studies found out
differentiated emergencies and healthiness of plants in particular experimental combinations.
Chitosan used for spraying the plants at anthesis slightly improved the healthiness of plants and
seeds and contributed to an increase of the yielding as compared to the combination where it was
used for the spraying of four weeks old seedlings, and also in comparison to the control. Soybean
seedlings were infected by F. solani and R. solani most frequently. On the other hand, plants at
anthesis were mostly infected by F. oxysporum f. sp. glycines. The following were isolated from
the infected soybean seeds: Phomopsis sojae, Phoma exigua var. exigua, F. oxysporum, R, solani,
A. alternata, B. cinerea and S. sclerotiorum.
Key words: chitosan, soybean, soil-borne pathogenic fungi
45-54
ALTERNATYWNE FORMY NAWOŻENIA ORGANICZNEGO
W UPRAWIE KAPUSTY GŁOWIASTEJ BIAŁEJ
Romualda Jabłońska-Ceglarek, Jolanta Franczuk
Streszczenie. Badano wpływ nawozów organicznych w postaci międzyplonów letnich
przyorywanych w całości i w postaci resztek pozbiorowych oraz nawożenia słomą żytnią
na plonowanie kapusty oraz zawartość suchej masy i witaminy C. Najwyższe plony
kapusty uzyskano po nawożeniu facelią. Wyższe plony kapusty uzyskano po przyoraniu
całej biomasy międzyplonu niż po przyoraniu resztek pozbiorowych. Spośród stosowanych
dawek słomy żytniej najlepszym działaniem plonotwórczym charakteryzowała się słoma
w dawce 4 t·ha-1. Nie zaobserwowano spadku zawartości suchej masy i witaminy C pod
wpływem badanych rodzajów nawożenia organicznego.
Słowa kluczowe: nawozy organiczne, międzyplony letnie, słoma żytnia, kapusta, plony,
sucha masa, witamina C
WSTĘP
Nawożenie jest czynnikiem decydującym o wielkości plonów warzyw. Oddziałuje
ono także w sposób istotny na ich skład chemiczny [Jabłońska-Ceglarek 1981].
Stosowanie wysokich dawek nawozów mineralnych w intensywnej produkcji
warzywniczej często prowadzi do spadku plonów [Biczak i in. 1998]. Obecnie
przywiązuje się duże znaczenie do zdrowotności oferowanych na rynku warzyw oraz
zawartości składników odżywczych, które decydują o ich atrakcyjności [Kalisz, Cebula
1999]. Wielu autorów [Romanov 1970, Kowalski 1984, Wójcik-Wojtkowiak i in. 2000]
podkreśla korzystny wpływ nawozów organicznych w uprawie warzyw. Kropisz i
Wojciechowski [1978], Bereśniewicz i Nowosielski [1985], Elkner i Rumpel [1993]
wskazują, że wysokie plony, dobrej jakości warzyw można uzyskać, stosując łącznie z
nawozami mineralnymi nawozy organiczne. Niedostatek tradycyjnego nawozu
organicznego, jakim jest obornik, skłania do poszukiwania innych źródeł materii
organicznej dającej możliwość uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów.
Proekologiczne tendencje wskazują na możliwość wykorzystania nawozów zielonych i
słomy zbóż. Celem pracy było określenie działania nawozów zielonych i nawożenia
słomą w pierwszym roku po przyoraniu w uprawie kapusty głowiastej białej na tle
działania nawożenia obornikiem.
ALTERNATIVE KINDS OF ORGANIC FERTILIZATION OF WHITE
CABBAGE
Abstract. The influence of organic fertilization as a summer catch crop ploughed as a whole
plants or post harvest residues and manuring rye straw on yielding and dry matter and vitamin C
content in white cabbage. The highest cabbage crops were obtained when tansy phacelia was
ploughed under. Crops of cabbage were higher when the whole catch crop biomass was ploughed
under than when the post harvest residues were ploughed under. Among the doses of rye straw
used, the best crop-generating effect was displayed by straw dosed at 4 t·ha-1. There wasn’t found
any decrease of the dry matter or vitamin C content under the influence of the tested kinds of the
organic fertilization.
Key words: organic fertilization, summer catch crop, rye straw, white cabbage, yield, dry matter,
vitamin C
55-66
BEETLES (Coleoptera) OCCURRING ON HAZEL (Corylus
L.) IN DIFFERENT HABITAT CONDITIONS
Magdalena Gantner, Bożenna Jaśkiewicz
Abstract. The aim of the study was to recognise the species composition of beetles
(Coleoptera) population occurring on hazel shrubs. Three-year studies were carried out on
three ecosystems: on the cultivated hazelnut plantation, on an unprotected one and on
shrubs of common hazel in the forest. The presence of 63 species was detected. The
smallest number of species (22) and individuals (535) was noted in the protected plantation
and the highest number in an unprotected one (46 species and 2787 individuals). In the
forest the presence of 46 species and 1317 individuals was observed. The dominant species
among beetles on hazel plantation in south-eastern Poland are from weevils’ family
(Curculionidae). Curculio nucum and leaf-eaters from Phyllobius sp. genus were most
often collected. The remaining species that were observed are non-economic pests of
hazelnut, but giving up suitable chemical pest control and horticultural treatment results in
an increase of their number. At that situation the number of species characteristic of
common hazel growing in the forest increased on large-fruited hazel too. The species
composition, number, dominance and the topic and trophic groups of Coleoptera adults are
given in this paper.
Key words: Coleoptera, beetles, hazelnut, protected and unprotected plantation, forest
CHRZĄSZCZE (COLEOPTERA) WYSTĘPUJĄCE NA LESZCZYNIE
(CORYLUS L.) W RÓŻNYCH WARUNKACH SIEDLISKOWYCH
Streszczenie. Badania dotyczące występowania chrząszczy (Coleoptera) na leszczynie (Corylus
L.) prowadzono w trzech obiektach różniących się intensywnością użytkowania i warunkami
siedliskowymi. Były to: plantacja leszczyny chronionej przed szkodnikami, plantacja leszczyny
nie chronionej oraz krzewy leszczyny leśnej. W ciągu trzech lat badań zebrano ogółem 4639
osobników należących do 63 gatunków i 35 rodzajów. Warunki siedliskowe kształtowały skład
gatunkowy i liczebność chrząszczy. Najmniej gatunków (22) i osobników (535) odłowiono na
plantacji chronionej, a najwięcej (46 gat. i 2787 osobn.) zebrano na plantacji prowadzonej
ekstensywnie. Entomofauna chrząszczy w środowisku leśnym charakteryzowała się zbliżonym
zestawem gatunków (45) i mniejszą w porównaniu z plantacją nie chronioną liczbą osobników
(1317). Na plantacjach leszczyny w południowo-wschodniej Polsce dominującymi okazały się
gatunki z rodziny ryjkowców (Curculionidae). Do chrząszczy najliczniej odławianych należały
gatunki arborealne, a mianowicie Curculio nucum oraz liściojady z rodzaju Phyllobius sp.
Pozostałe gatunki stwierdzonych chrząszczy należy zaliczyć do szkodników nie mających
znaczenia gospodarczego na plantacjach produkcyjnych leszczyny wielkoowocowej. Dopiero
zaniechanie zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych prowadzi nie tylko do wzrostu ich
liczebności, ale również do gradacyjnych pojawów gatunków charakterystycznych dla leszczyny
pospolitej rosnącej w lesie.
Słowa kluczowe: Coleoptera, chrząszcze, leszczyna, plantacja chroniona i niechroniona, las