Profilaktyka chorób uk*adu krwiono*nego
advertisement
Profilaktyka chorób układu krwionośnego Joanna Taczalska klasa 2c Układ krążenia, czyli układ krwionośny, jest odpowiedzialny za transportowanie krwi, a wraz z nią tlenu i składników odżywczych do wszystkich komórek naszego organizmu. Choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, ale także w wielu innych krajach świata. Zapadalność na te schorzenia wzrasta, zwłaszcza u mężczyzn w średnim wieku. Do często spotykanych schorzeń tego układu należą: 1. Nadciśnienie tętnicze 2. Miażdżyca 3. Zawał serca 4. Udar mózgu 5. Choroba wieńcowa 6. Zaburzenia rytmu serca 7. Żylaki Nadciśnienie tętnicze Przyczyną jego są czynniki dziedzicznogenetyczne, otyłość oraz zaburzenia nerwicowe i regulacji wyższych ośrodków nerwowych, warunkowane sytuacjami konfliktowymi w środowisku rodzinnym lub zawodowym, stałym napięciem psychicznym, poczuciem odpowiedzialności, itp. Ostatnio dużą rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego pierwotnego przypisuje się przewlekłemu podwyższeniu stężenia sodu w surowicy krwi, warunkowanemu np. zwiększoną konsumpcją soli kuchennej (nadmiernym soleniem potraw). Spostrzega się, że występuje ono dwukrotne częściej u kobiet niż u mężczyzn, przebiega jednak u nich łagodniej i wykazuje mniejszą skłonność do powikłań. Nadciśnienie tętnicze pierwotne wymaga racjonalnego, uregulowanego trybu życia, przestrzegania zaleconej diety i zasad higienicznego trybu życia oraz systematycznego stosowania zalecanych przez lekarza leków. Możliwości farmakologicznego korygowania ciśnienia tętniczego są obecnie bardzo duże. Aby nie dopuścić do przykrych, często bardzo niekorzystnych następstw nadciśnienia, osoby takie muszą: • dbać o systematyczne kontrolowanie ciśnienia, • unikać wysiłków fizycznych wyzwalających zmęczenie, zadyszkę lub zauważalne zaczerwienienie twarzy, zawroty lub ból głowy, • ograniczyć używanie soli, która powoduje zatrzymanie wody w organizmie i tym samym zwiększa objętość krwi krążącej, • zastąpić ciężką pracę w warunkach ciągłego stresu i zdenerwowania lżejszą, mniej denerwującą, • uprawiać z umiarem ćwiczenia fizyczne i pod ścisłą kontrolą lekarską wraz z kontrolą ciśnienia tętniczego, • bardzo pożądane są krótsze, ale częste okresy urlopu wypoczynkowego. Zakazane jest: • nadmierne plażowanie i nasłonecznianie, • palenie tytoniu, który – wyzwalając skurcz mięśni ścian naczyń – doprowadza do podwyższenia ciśnienia, • picie alkoholu, który wywołując rozszerzenie naczyń powoduje większy lokalny napór krwi na ścianę naczynia. Miażdżyca W naszej krwi krążą cząsteczki cholesterolu. Jest to związek tłuszczowy, który przypomina miękki wosk. Wątroba produkuje go ok. 2 gramów na dobę. Znacznie większe ilości dostarczamy organizmowi wraz z jedzeniem. Cholesterol potrzebny jest nam m.in. do dobrego trawienia, do wydzielania hormonów (głównie płciowych) oraz do produkcji i przyswajania witaminy D. Jeśli we krwi krąży zbyt dużo cholesterolu (zwłaszcza tego o niskiej gęstości, czyli LDL), odkłada się on w ścianach tętnic w postaci tzw. złogów, inaczej blaszki miażdżycowej. Zwężają one i usztywniają naczynia. Proces ten nazywany jest miażdżycą (arteriosklerozą). Choć złogi cholesterolowe mogą się pojawić w każdej tętnicy, najczęściej powstają w wieńcowych serca, szyjnych, które zaopatrują mózg w krew oraz tętnicach doprowadzających krew do nóg. Aby zapobiegać miażdżycy należy: Dbać o różnorodność spożywanych produktów. Spożywać nisko przetworzone produkty zbożowe Jeść warzywa strączkowe i owoce bogate w pektyny Jeść ryby Unikać tłuszczów zwierzęcych Unikać cukru i słodyczy Ograniczać spożycie soli Unikać alkoholu Kontrolować swoją masę ciała Ruszać się i ćwicz Zawał serca Zawał oznacza martwicę narządu lub tkanki wywołaną niedokrwieniem. W zależności od miejsca niedokrwienia mówi się o zawale serca, płuca lub tkanki mózgowej. W ostatnim przypadku mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym mózgu. W przypadku zawału serca martwica obejmuje mięsień sercowy. Początkowo w wyniku niedokrwienia komórki mięśnia sercowego przestają się prawidłowo kurczyć, a następnie się rozpadają, w wyniku czego znajdujące się w nich substancje przedostają się do krwi. Przykładem takiej substancji jest troponina, którą wykrywa się we krwi pacjenta z zawałem serca. W miejsce martwych kardiomiocytów z czasem pojawia się blizna. Aby zapobiec zawałowi, należy: •Unikać pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce : żółtek jaj, smalcu, masła tłustego mięsa i serów, majonezu, śmietany oraz cukru, soli i alkoholu. •Przyjmować witaminy antyoksydacyjne – witaminę E (chroni naczynia wieńcowe, zmniejsza utlenianie „złego” cholesterolu odkładającego się w naczyniach krwionośnych) występującą w zbożach, orzechach, nasionach oraz witaminę C i beta-karoten: papryka, brokuły, marchew, cytrusy, truskawki, morele. •Brać magnez – (długotrwały stres pozbawia organizmu zapasów magnezu, jego niedobór sprzyja chorobom serca) występuje w kaszach, orzechach, fasoli, grochu, szpinaku, bananach. •Utrzymywać prawidłową masę ciała – nadwaga często wiąże się z podniesionym poziomem cholesterolu we krwi, któremu na ogół towarzyszy podwyższone ciśnienie. •Unikać stresu – pod jego wpływem, nawet w nieuszkodzonych tętnicach może nastąpić silny skurcz naczyń, który odcina odpływ krwi do mięśnia sercowego. •Uprawiać sport – wysiłek fizyczny zmniejsza nadwagę, poprawia ukrwienie narządów wewnętrznych, dotlenia organizm. •Nie palić papierosów– palenie poza negatywnym wpływem na śródbłonek naczyń wieńcowych, przyczynia się do pogorszenia metabolizmu lipidów i hormonów kobiecych •Wyregulować ciśnienie krwi – osoby z podwyższonym ciśnieniem częściej zapadają na choroby serca. Przyczyny udaru mózgu mogą być różne – wszystkie związane są z zaburzeniami w przepływem krwi przez organizm. Zaburzenia te powodują: zator, zakrzep, spadek ciśnienia tętniczego krwi, prowadzące do osłabienia krążenia krwi w określonych obszarach mózgu. Osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i choroby serca są narażone na większe ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego. Podobne ryzyko dotyczy osób z podwyższonym cholesterolem. Wpływ na stan zdrowia ma też otyłość, brak aktywności fizycznej, dieta bogata w tłuszcze, alkoholizm i palenie papierosów. Udar mózgu Aby ustrzec się przed udarem słonecznym: • obniż ciśnienie krwi • zrzuć nadwagę • unikaj stresu • ograniczaj cukier • nie pal ,nie pij • do minimum ogranicz czerwone mięso • wyrównaj niedobory witamin i minerałów • pokochaj wysiłek fizyczny Choroba wieńcowa Choroba wieńcowa, zwana też chorobą niedokrwienną serca - to zespół chorobowy charakteryzujący się niedostatecznym ukrwieniem (i co za tym idzie niedostatecznym zaopatrzeniem w tlen) serca, spowodowanym znaczącym zwężeniem (a niekiedy - zamknięciem) światła tętnic wieńcowych, odżywiających mięsień serca. Obraz kliniczny choroby wieńcowej jest dość zróżnicowany; jej najbardziej znanymi postaciami są dławica piersiowa i zawał serca. W większości przypadków choroba wieńcowa ma podłoże miażdżycowe. U ludzi z miażdżycą w ścianie naczyń wieńcowych, podobnie jak w ścianach innych tętnic, tworzą się blaszki miażdżycowe, których obecność powoli prowadzi do zwężenia świata naczyń i upośledzenia dopływu krwi do serca. Zapobieganie chorobie wieńcowej Całkowicie zaprzestań palenia tytoniu - Palenie jest istotnym czynnikiem ryzyka nie tylko choroby wieńcowej, ale także przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i wielu chorób nowotworowych. Szkodliwe jest zarówno palenie papierosów i wdychanie dymu tytoniowego (palenie bierne) jak i palenie fajek, cygar czy też fajki wodnej Prawidłowe odżywianie Aktywność fizyczna Kontrola ciśnienia tętniczego Prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego to: • poniżej 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego, • poniżej 90 mmHg w przypadku rozkurczowego. Kontrola poziomu cukru Cukrzyca jest bardzo istotnym czynnikiem ryzyka zawału serca. Ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u osoby z cukrzycą jest 3 razy większe niż u osób bez cukrzycy. Najprostszym i zwykle pierwszym badaniem w diagnostyce cukrzycy jest oznaczenie poziomu glukozy na czczo we krwi pobranej z żyły Kontrola stężenia cholesterolu - Cholesterol występuje tylko w komórkach zwierzęcych (rośliny cholesterolu nie produkują). Jest on substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki. Niestety cholesterol może się także odkładać w ścianie naczyń krwionośnych, przyczyniając się tym samym do rozwoju blaszek miażdżycowych. We krwi występują dwa podstawowe rodzaje cholesterolu. Zmniejszenie masy ciała Zaburzenia rytmu serca Zaburzenie rytmu serca, arytmia, dysrytmia, niemiarowo ść serca – stan, w którym skurcze mięśnia sercowego są nieregularne, a ich częstotliwość wychodzi poza bezpieczny zakres 60100 uderzeń na minutę. Stan taki często stanowić może zagrożenie dla życia, chociaż nie jest to regułą. Normalny rytm pracy serca jest wyznaczany przez węzeł zatokowy. Jeżeli węzeł zatokowo-przedsionkowy nie funkcjonuje prawidłowo, może to prowadzić do aktywizacji drugorzędowych ośrodków pobudzenia i w efekcie do zmiany rytmu pracy serca. Istotne znaczenie mają też drogi przewodzenia impulsu z ośrodka pobudzenia: przy ich nieprawidłowej funkcji lub gdy istnieją dodatkowe drogi przewodzenia, może dochodzić do zaburzeń rytmu serca. Badania wykazują, że u osób otyłych częściej dochodzi do zaburzeń rytmu serca i epizodów arytmii. Aby zmniejszyć masę ciała należy pamiętać o zdrowym odżywianiu. Przede wszystkim powinniśmy zmniejszyć ilość spożywanych słodyczy. Jeśli mamy ochotę na przekąskę, zamiast sięgnąć po cukierka znacznie lepiej będzie zjeść kanapkę z chudą wędliną lub sałatkę warzywną. Musimy również pamiętać o ograniczeniu spożywania tłuszczów. Zamiast smażyć potrawy, lepiej je gotować lub piec, a tłuszcze zwierzęce zdrowiej jest przynajmniej w części zastąpić roślinnymi. Warto również pamiętać, że dorosły człowiek powinien spożywać 4–5 posiłków dziennie, w tym co najmniej 5 porcji owoców lub warzyw. Substancje zawarte w dymie papierosowym powodują nadmierne wydzielanie adrenaliny, a co za tym idzie przyczyniają się do występowania tachykardii i zaburzeń rytmu serca. Nawet jeśli palimy już od wielu lat, warto pomyśleć o stopniowym rzucaniu palenia. Badania wykazały, że już po 5 latach od wypalenia ostatniego papierosa ryzyko zapadnięcia na choroby serca nie różni się od tego, jakie występuje u osób nigdy nie palących. Siedzący tryb życia, oprócz sprzyjaniu otyłości, sprzyja również chorobom serca. Kiedy decydujemy się na rozpoczęcie aktywności fizycznej, dobrze byłoby poradzić się lekarza. Pomoże on wybrać odpowiedni rodzaj ćwiczeń, ich intensywność, a w razie potrzeby zleci także odpowiednie zajęcia rehabilitacyjne. Ogólna zasada głosi, że powinno się zaczynać od możliwie najlżejszych ćwiczeń, stopniowo zwiększając ich intensywność. Aby zwiększyć wydolność serca, na początek wystarczy codzienny godzinny spacer. Nawet jeśli pracujemy i nie mamy czasu na wykonywanie ćwiczeń, warto zmienić nieco swoje nawyki. Do pracy możemy przecież zamiast samochodem pojechać rowerem lub wysiąść przystanek wcześniej z autobusu i kawałek przejść na pieszo. Stresujący tryb życia, jaki obecnie prowadzi większość osób, powoduje nadmierne wydzielanie adrenaliny, przyczyniając się do zaburzeń rytmu serca. Aby rozładować napięcie z całego dnia, dobrze jest znaleźć sobie jakieś zajęcie, które pomoże nam zapomnieć o stresach w pracy czy w rodzinie. Może być to np. jakaś aktywność fizyczna, dobry film w kinie czy po prostu filiżanka herbaty wypita wieczorem w gronie najbliższych. Dla osób nie potrafiących poradzić sobie ze stresem organizowane są również specjalne spotkania i terapie prowadzone przez doświadczonych psychologów. Żylaki Jeżeli mamy słabe mięśnie, mało się ruszamy i zastawki są uszkodzone (możemy się urodzić ze zniszczonymi zastawkami lub mogą się zepsuć na skutek zakrzepowego zapalenia żył), krew zaczyna się cofać. Wzrasta ciśnienie krwi, która z coraz większą siłą naciska na ściany żył w nogach. Żyły rozszerzają się i jak rozciągnięta sprężyna nie wracają do swego pierwotnego kształtu. Tak powstają żylaki, czyli nieprawidłowe poszerzenia żył. Z czasem skóra nad nimi staje się cienka, napięta i błyszcząca. Nabrzmiały, wypełniony niedotlenioną krwią żylak widoczny jest pod skórą jako niebieska, czasem upstrzona zgrubieniami, kręta linia. Co sprzyja żylakom ? • Przede wszystkim - genetyka. Jednak na ich pojawienie się mają wpływ również: • rasa - biała; Murzynki nie miewają takich problemów, • płeć: 5 razy częściej chorują kobiety niż mężczyźni, • przebyte ciąże, • zaburzenia hormonalne oraz stosowanie doustnej antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej, • brak ruchu, siedzenie po kilka, kilkanaście godzin dziennie (zwłaszcza z nogą założoną na nogę), • wykonywanie zawodu związanego z wielogodzinnym staniem np. fryzjer, chirurg, kelner, • noszenie obcisłych ubrań, a zwłaszcza skarpet, podkolanówek czy pończoch ze ścisłym ściągaczem, • chodzenie w butach na wysokich obcasach, • nadwaga i otyłość, • dieta uboga w błonnik i braki wit. C, • przewlekłe zaparcia, • palenie papierosów, nadużywanie wysokoprocentowego alkoholu. DZIĘKUJE ZA UWAGE !
