UNIWERSYTET WARMIŃWSKO
advertisement
Podstawy rolnictwa Ryszard Cymerman Rolnictwo - jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie żywności. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt. Historia rolnictwa Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka - jego początki datuje się na neolit 10 000 do 3 000 lat p. n. e. Przejście od łowiectwa i zbieractwa do uprawy roli doprowadziło do "rewolucji" w społecznościach ludzkich, przy czym często wymieniana fazą pośrednią był etap tworzenia ogrodów, które służyły jako tymczasowe zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich na wypadek nieurodzaju. Zmienił się ich tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło do powstania liczniejszych i bardziej złożonych form społecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się też stosunek człowieka do przyrody, którą zaczął ją dostosowywać do własnych potrzeb. Historia rolnictwa Pierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok. 8000 r. p. n. e. na Bliskim Wschodzie (żyzny półksiężyc, Mezopotamia, Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świata na obszarze współczesnych: Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były różne rodzaje pszenicy i jęczmienia (Bliski Wschód). W Azji Południowo-Wschodniej były to groch, bób, ryż i proso, natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej - dynia, fasola i kukurydza. I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć wielki cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy. Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok. 10 000-7 000 lat p. n. e., później bydło i świnie - ok. 6000 lat p. n. e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd, zarówno uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym Świecie. Przestrzeń rolna Podstawowe pojęcia Pojęcia dotyczące przestrzeni rolniczej Ewidencja gruntów i budynków Kodeks cywilny Ustawa o podatku rolnym art.55 Kodeks cywilny Art.461 Ustawa z 3.02.1995r o ochronie gruntów rolnych i leśnych USTAWA o kształtowani u ustroju rolnego Użytek Grunt Nieruchomość Gospodarstwo rolne rolna rolny rolny UR GR NR Gos.Rol. Użytek rolny UR Jedna z (7) grup użytków gruntowych wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów Rodzaje w grupie UR R Grunty orne Ł Łąki Ps Pastwiska S/R Sady B/R Zabudowa zagrodowa Wsr Stawy rybackie W Rowy melioracyjne ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 1) Grunty orne Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi. ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 2) Sady Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub 2.000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice 3) Łąki trwałe Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich - hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane. ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 5) Grunty rolne zabudowane Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej Grunt rolny Ustawa z 3.02.1995r o ochronie GR gruntów rolnych i leśnych określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa, pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie do produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu, pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, Grunt rolny Ustawa z 3.02.1995r o ochronie GR gruntów rolnych i leśnych parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi, pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych, pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi, zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa, torfowisk i oczek wodnych, pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych. Grunt rolny Ustawa z 3.02.1995r o ochronie GR gruntów rolnych i leśnych Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących się pod parkami i ogrodami wpisanymi do rejestru zabytków. nie są traktowane jako grunty rolne: grunty pod jeziorami i wodami płynącymi, zbiornikami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę, wałami przeciwpowodziowymi; nieużytki; Nieruchomość rolna NR Kodeks cywilny art. 461 Nieruchomość służąca do działalności wytwórczej w rolnictwie do produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wykluczając produkcji warzywniczej, sadowniczej i rybnej Gospodarstwo rolne Gosp.Roln. Kodeks cywilny art. 553 „to grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarcza oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego”. Gospodarstwo rolne Ustawa z dnia 15 listopada Gosp.Roln. 1984r. o podatku rolnym art. 1 pkt. 2 „…..to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz gruntów, sklasyfikowanych w ewidencji jako użytki rolne, pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, prawnej bądź jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej”. Gospodarstwo rolne USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. Gosp.Roln. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) art. 2 pkt. 2 należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych; Ustawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128) Dysponowanie nieruchomościami rolnymi Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. RRM z dnia 29 marca 1994 r. (Dz.U. Nr 45,). RMSP z dnia 1sierpnia 2003 r. Dz. U. Nr 140, poz. 1350) Prywa tne S - S + Dz + Dz - A + P Skarb Państwa Komu nalne Sprze daż ++ Dzierżawa z k -+ ++ ANR Admin Zarząd istrow Aport anie Nieodpł atne przekaz anie - + + + Agencja nieruchomości rolnych ANR Ustawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Zakres działania Ustawa dotyczy 1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej, z wyłączeniem gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych, 2) innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń, 3) lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości, określonych w pkt 1 i 2. Agencją kieruje Prezes Oddziały Terenowe 11 Filii ANR 5 Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa Agencja gospodaruje Zasobem w drodze: 1) sprzedaży mienia w całości lub jego części, 2) oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym, 3) wniesienia mienia lub jego części do spółki, 4) oddania na czas oznaczony administratorowi,, 5) przekazania w zarząd, 6) zamiany nieruchomości. Kształtowaniu ustroju rolnego USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) Zasady kształtowania ustroju rolnego państwa dotyczą: Art. 1. 1) poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych; 2) przeciwdziałania nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych; 3) zapewnienia prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach. Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Art. 3 prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki: 1) umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej daty; 2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej. Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja •O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej zawiadamia się dzierżawcę tej nieruchomości, jeżeli umowa dzierżawy trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia. •W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji, działającej na rzecz Skarbu Państwa. Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Zasad podanych wyżej nie stosuje się, jeżeli nabywcą nieruchomości rolnej jest: 1) spółdzielnia produkcji rolnej - w przypadku sprzedaży przez jej członka nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni; 2) osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami. osoba bliska to zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz osobę, która pozostaje ze zbywcą faktycznie we wspólnym pożyciu,", Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości. Sąd ustala cenę nieruchomości, przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. Art. 5 Gospodarstwo rodzinne 1. Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne: 1) prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz 2) w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha. 2. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, będących przedmiotem współwłasności uwzględnia się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku współwłasności łącznej uwzględnia się łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących przedmiot współwłasności. Rolnik indywidualny Art. 6 1. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne, posiadającą kwalifikacje rolnicze, zamieszkałą w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa. Rolnik indywidualny Art. 6 1. Osobiście prowadzi gospodarstwo rolne jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Rolnik indywidualny Art. 6 2. Kwalifikacje rolnicze osoba fizyczna posiada, jeżeli: 1) uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe, lub 2) osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat. Dowodem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji rolniczych jest: 1) świadectwo lub dyplom ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplom uzyskania tytułu zawodowego lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe; 2) oświadczenie poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub świadectwo pracy. (dopuszcza się również odpowiednie dokumenty wydane przez właściwe organy lub instytucje państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Rolnik indywidualny Art. 6 Dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest dokument określający zameldowanie na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Podstawowe rośliny rolnicze Rejestr roślin uprawnych- Unii Europejskiej urzędowy wykaz gatunków roślin uprawnych w Europie, wpisanych do krajowego rejestru (2006 rok). Burak •burak cukrowy, •burak pastewny , Rośliny pastewne - trawy kostrzyca kostrzewa czerwona kostrzewa łąkowa kostrzewa owcza kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita mietlica pospolita mietlica psia mietlica rozłogowa rajgras wyniosły stokłosa uniolowata tymotka kolankowata tymotka łąkowa wiechlina błotna wiechlina gajowa wiechlina łąkowa wiechlina zwyczajna wyczyniec łąkowy życica mieszańcowa życica trwała życica wielokwiatowa Rośliny pastewne- strączkowe: łubin pastewny wyka kosmata bobik łubin wąskolistny wyka siewna łubin żółty łubin biały groch siewny Rośliny pastewne: motylkowate drobnonasienne: Esparceta siewna komonica zwyczajna koniczyna koniczyna krwistoczerwona, łąkowa inkarnatka koniczyna koniczyna białoróżowa szwedzka lucerna lucerna nerkowata mieszańcowa koniczyna biała koniczyna perska lucerna chmielowa lucerna siewna Rośliny pastewne: inne brukiew pastewna kapusta pastewna rzodkiew oleista Rośliny oleiste: gorczyca biała konopie siewne rzepak gorczyca sarepska len zwyczajny rzepik kminek zwyczajny mak soja Rośliny zbożowe-zboża: pszenica zwyczajna pszenica twarda pszenica orkisz owies jęczmień mozga kanaryjska kukurydza żyto pszenżyto Rośliny okopowe: burak cukrowy burak pastewny Marchew pastewna •, Ziemniaki Warzywa - cebulowate cebula cebula zwyczajna siedmiolat ka por cebula szalotka czosnek pospolity czosnek askalońs ki Warzywa - dyniowate: dynia dynia arbuz, olbrzymia zwyczajna kawon melon ogórek siewny Warzywa - kapustne: brokuł kalarepa kapusta głowiasta czerwona jarmuż, kapusta liściasta kapusta brukselska, brukselka kapusta pekińska kalafior kapusta głowiasta biała kapusta włoska Warzywa - korzeniowe i liściowe burak ćwikłowy marchew sałata siewna burak liściowy rabarbar ogrodowy seler zwyczajny cykoria szpinak Warzywa - psiankowe oberżyna, papryka bakłażan pomidor Warzywa - strączkowe: bób fasola groch wielokwiato siewny wa cukrowy groch siewny łuskowy Warzywa - inne: karczoch karczoch koper hiszpański zwyczajny włoski szparag Rośliny sadownicze - drzewa owocowe brzoskwinia zwyczajna grejpfrut cytryna zwyczajna jabłoń grusza pospolita mandarynka pigwa pomarańcza słodka śliwa japońska oliwka europejska morela zwyczajna czereśnia leszczyna pospolita migdałowiec zwyczajny wiśnia pospolita orzech włoski Podstawowe rośliny rolnicze Pszenica zwyczajna Pszenica należy do najważniejszych roślin zbożowych świata. Jako zboże chlebowe towarzyszy człowiekowi od nie pamiętnych czasów. Najstarszy, na dzień dzisiejszy, ślad uprawiania pszenicy pochodzi z wykopalisk archeologicznych na Bliskim Wschodzie i jest datowany na rok ok. 7000 p. n. e. Do Europy dotarła w neolicie, tj. ok. 5000 lat p.n.e. Na terenach Polski pojawiła się latach 1000-2000 p.n.e. Znaczenie gospodarcze Znaczenie strategiczne - jako surowiec chlebowy i paszowy. Powierzchnia światowych zasiewów sięga ok. 230 milionów ha, W Polsce- 2,5 miliona ha Plony w Polsce: - średnio 3,5 t/ha ziarna w gospodarstwach dobrych - (8,5 t/ha) pszenica ozima pszenica jara Siew: pszenica ozima •Masa wysiewu wynosi 200-265 kg/ha, Żyto zwyczajne Znaczenie gospodarcze Na świecie uprawia się ok.11 mln ha żyta co stanowi ok.1,5% powierzchni zasiewów wszystkich zbóż. Główni producenci to: Rosja, Szwecja, Polska, Niemcy i Białoruś. W Polsce uprawia się żyto na ok. 2350 tys. ha, co stanowi ponad 26 % zasiewów wszystkich zbóż i uzyskuje się przeciętnie ok. 23 q ziarna z ha. Średnio w Polsce uzyskuje się około 5500 tys. ton ziarna rocznie. Siew ok. 120-150 kg/ha Jęczmień Jęczmień stanowi ok. 10 % światowej powierzchni uprawy zbóż (68-71 mln ha). Największym producentem tego zboża jest Rosja, podczas gdy najwyższe zbiory uzyskuje się w Irlandii (6,0 t/ha) i Belgii (6,2 t/ha). Powierzchnia zasiewów jęczmienia w Polsce wynosi ok. 1,1-1,2 mln ha, w tym formy ozime zajmują tylko 110-190 tyś. ha. Związane to jest z łatwym wymarzaniem jęczmienia u nas. Plon - jęczmienia ozimego 3,05-3,3 t/ha. Krajowe zbiory ziarna jęczmienia wynoszą 3,3-3,7 mln t on, z czego 75 % przeznacza się na pasze, po 5 % na spożycie w formie kasz i płatków, na słód browarniany, ok. 10 % na materiał siewny a reszta to ubytki i straty. Owies zwyczajny Na świecie uprawia się owies na ok. 17,9 mln ha, co stanowi 3 % areału zajętego przez zboża. Średni plon z ha wynosi ok. 2 ton, najwyższe plony z 1 ha uzyskuje się w Irlandii (6t), Holandii (5,8t) i Anglii (5,5t). W Polsce uzyskuje się średnio plony rzędu 2,53 t/ha. Przed wojną powierzchnia upraw owsa w Polsce wynosiła ok.1 mln ha, jednak w miarę rozwoju mechanizacji, gdy systematycznie zmniejszało się pogłowie koni, zmniejszał się też jego udział w strukturze zasiewów zbóż i teraz zajmuje ok.6 % (570 tys. ha). Pszenżyto Pszenżyto jest syntetycznym mieszańcem międzyrodzajowym pszenicy z żytem, łączącym w sobie cech obu gatunków. W stanie naturalnym nie występuje. Udanego krzyżowanie dokonano po raz pierwszy w 1875 roku, jednak otrzymane mieszańce były sterylne, pierwsze płodne przeżyto udało się uzyskać dopiero w roku 1889. Pszenżyto wprowadzono do uprawy stosunkowo niedawno, dzięki hodowli tzw. wtórnych mieszańców: które wyhodowano: pszenżyto ozime na Węgrzech w 1968, natomiast forma jarą uzyskano w Kanadzie w 1970 roku. W Polsce Pierwszą wpisaną do Rejestru Odmian Oryginalnych uzyskano w Poznańskim Instytucie Roślin w roku 1982 i nadano jej nazwę Lasko. Rzepak Roślina olejodajna pospolicie uprawiany w naszym kraju, jedna z najważniejszych roślin olejodajnych świata. siew - termin siewu dla rejonów o większym nasileniu uprawy rzepaku (zachodnia część kraju) mieści się między 15 a 25. 08. Tylko w północnowschodniej części Polski siewy rzepaku trzeba zakończyć już przed 10.08. Rzepak sieje się w rozstawie szerokorzędowej (co 35-45 cm), wąskorzędowej (12-15 cm) lub zawężonej (20-25 cm). Ilość wysiewu (4-6 kg) powinna zapewnić po wschodach zagęszczenie 0,8-1,2 mln roślin na 1 ha. . Ziemniak, kartofel jedna z najważniejszych roślin jadalnych świata, powszechnie uprawiana w klimacie umiarkowanym, rzadziej w ciepłym, dostarcza bulw skrobiowych, spożywczych, pastewnych lub przemysłowych (produkcja alkoholu, krochmalu itd). Krzaczasta bylina, kwiaty białe, różowe lub fioletowe, owoc zielona jagoda. Największe uprawy w Rosji, Polsce, Stanach Zjednoczonych. Dzicy przodkowie uprawnych form ziemniaka występują w Andach i na sąsiednich terenach, od Meksyku po Chile. Ziemniaki uprawiane były od dawna przez Inków już ok. 3500 lat temu, do Polski przywiózł je prawdopodobnie z wiedeńskiej wyprawy (1683) Jan III Sobieski. Uprawiane jako roślina jadalna od 2. połowy XVIII w. (początkowo ziemniaki hodowano jako rośliny ozdobne lub ciekawostki botaniczne kukurydza pastewna Kukurydza należy do roślin o dużych wymaganiach klimatycznych. Polska znajduje się na północnym skraju europejskiego pasa uprawy kukurydzy. W okresie 1997-2001 powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno wzrosła o blisko 150 tys. ha, tj. prawie trzykrotnie. Jako pasza energetyczna znajduje zastosowanie w żywieniu wszystkich gatunków zwierząt, zwłaszcza w żywieniu bydła i trzody chlewnej. Najlepsze warunki dla uprawy kukurydzy występują w południowo-zachodnim i południowo-wschodnim rejonie kraju. Burak dwuletnia roślina uprawna z rodziny komosowatych Burak wiele form i odmian, takich jak: •burak liściowy (boćwina, botwina), o jadalnych liściach i zgrubiałych ogonkach liściowych (odmiana mało znana w Polsce, nazwą boćwina określa się młode liście buraka ćwikłowego), •burak cukrowy, o dużej zawartości cukru w korzeniach, podstawowa roślina cukrodajna w klimacie umiarkowanym, Burak wiele form i odmian, takich jak: •burak pastewny , o zgrubiałych korzeniach używanych na paszę, •burak korzeniowy (ćwikła), o jadalnych, zgrubiałych, czerwonych korzeniach (młode liście jadalne). Gryka siewna Gryka, rodzaj z rodziny rdestowatych. Dwa gatunki roślin uprawnych: 1) Gryka siewna, zwana hreczką pochodzi z Azji Wschodniej Centralnej, uprawiana Europie. Jadalne są trójgraniaste orzeszki zawierające skrobię, z których wyrabia się kaszę lub mąkę. Używana także jako roślina pastewna, miododajna, lecznicza 2) Gryka tatarka pochodzi z Azji Środkowej, rzadziej uprawiana, pojawia się za to jako chwast w uprawach gryki siewnej. Jest mniej plenna lecz odporniejsza na niekorzystne warunki siedliskowe niż gatunek poprzedni. Warzywa Warzywa rośliny roczne, dwuletnie lub byliny (rzadko podkrzewy lub drzewa), w całości lub w części służące jako pokarm dla człowieka, spożywane w postaci surowej, gotowanej albo w przetworach. Niektóre warzywa są jednocześnie roślinami przyprawowymi. Warzywa są pożywieniem dodatkowym, ważnym źródłem witamin, soli mineralnych mikroelementów. Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: -korzeniowe (np. marchew siewna, pietruszka zwyczajna, rzodkiew czarna, rzepa biała,) -bulwowe (brukiew, czyli karpiel, burak ćwikłowy, rzodkiewka, selery zwyczajne, kalarepa), - cebulowe (cebula jadalna, por), Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: - łodygowe (szparag lekarski, młode pędy bambusów, szczytowe pąki palm jako tzw. kapusta palmowa), - liściaste (rabarbar - ogonki liściowe, rzeżucha ogrodowa, cykoria endywia, sałata siewna, szpinak warzywny, szczaw zwyczajny, burak liściowy, jarmuż, kapusta chińska, pekińska i głowiasta, brukselka), Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: -kwiatostanowe (kalafior, brokuł), -nasienne (kasztan jadalny), - owocowe (pomidor, bakłażan, papryka roczna, ogórek, dynia zwyczajna, tykwa). Łąka Łąka, zbiorowisko roślinne z udziałem traw roślin zielnych, którego powstanie trwanie w warunkach klimatu umiarkowanego uzależnione jest od gospodarki rolno-pasterskiej człowieka (zbiorowisko antropogeniczne). W tym ujęciu jest to zbiorowisko półnaturalne.
