przewodnik tworzenie systemu zarządzania
advertisement
PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Narzędzie przeznaczone dla europejskich przedsiębiorstw budowlanych każdej wielkości European Construction Industry Federation Niniejszy Przewodnik powstał w ramach wspólnego projektu FIEC (Europejskiej Federacji Przemysłu Budowlanego) i EFBWW (Europejskiej Federacji Pracowników Budownictwa i Przemysłu Drzewnego), sektorowych partnerów społecznych przemysłu budowlanego, a jego treść została zatwierdzona na posiedzeniu plenarnym dialogu społecznego dnia 30 czerwca 2010 r. Przewodnik przygotowany został w języku angielskim i dostępny jest także w dwunastu innych wersjach językowych krajów UE, a mianowicie w języku: bułgarskim, czeskim, duńskim, estońskim, francuskim, hiszpańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim i włoskim. Przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Narzędzie przeznaczone dla europejskich przedsiębiorstw budowlanych każdej wielkości Cele europejskich sektorowych partnerów społecznych Europejscy partnerzy społeczni w budownictwie, EFBWW i FIEC, pragną przyłożyć większą wagę do kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostarczyć dobre wytyczne dla firm, w szczególności MŚP, dotyczące opracowania, konsultowania, wdrażania i ciągłego doskonalenia polityki zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Celem Przewodnika jest także zwiększenie wartości dodanej oferowanej klientom z sektora publicznego i prywatnego przez przedsiębiorstwa, które mogą udokumentować posiadane kompetencje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a tym samym zyskać dodatkową przewagę nad firmami konkurencyjnymi. Cechą szczególną budownictwa jest możliwość zastosowania przez przedsiębiorstwa narzędzi dostosowanych do ich specyficznych potrzeb. Narzędziem takim jest właśnie niniejszy Przewodnik, przygotowany przez europejskich partnerów społecznych. Zawiera szereg konkretnych przykładów i narzędzi, które można dostosować do potrzeb firm budowlanych, z uwzględnieniem ich wielkości i ram prawnych poszczególnych państw. Zrównoważoną poprawę warunków pracy można osiągnąć dzięki polityce spójności społecznej, takiej jak opisana w niniejszym Przewodniku. Niniejszy dokument zachęca do nawiązywania dialogu na temat zapobiegania zagrożeniom w miejscu pracy nie tylko wewnątrz przedsiębiorstwa, ale także z różnymi uczestnikami procesu budowlanego. Nawołuje 1 również do koordynacji działań. Dzięki tej inicjatywie europejscy partnerzy społeczni budownictwa chcą m.in. osiągnąć cele określone przez Komisję Europejską w ramach jej „Strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2007–2012” i w działalności Agencji z Bilbao (http://osha.europa.eu) oraz w projekcie ENETOSH (Europejskiej Sieci Edukacyjno-Szkoleniowej w Zakresie Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy) (www.enetosh.net), którego misja polega na wprowadzeniu tematyki BHP do programów edukacyjno-szkoleniowych. Cele przewodnika Ze względów etycznych, prawnych i ekonomicznych bezpieczeństwo i zdrowie ludzi oraz bezpieczeństwo towarów i ochrona środowiska należą do najważniejszych celów każdego przedsiębiorstwa. Cele te można osiągnąć poprzez wdrożenie we wszystkich przedsiębiorstwach zasad dotyczących zapobiegania wszystkim zagrożeniom dla bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Przedsiębiorstwa mogą podejmować opracowywanie i wprowadzanie bardziej zorganizowanej i usystematyzowanej polityki bezpieczeństwa i higieny pracy z różnych powodów, takich jak: ➔ zmniejszenie liczby wypadków, ➔ zmniejszenie liczby zwolnień chorobowych, ➔ poprawa środowiska pracy, ➔ przyciągnięcie lepszych pracowników, ➔ lepsza jakość produktu końcowego, ➔ przewaga konkurencyjna, ➔ poprawa wizerunku firmy, ➔ lepsze kontakty z władzami. Doświadczenie pokazało, że takie zasady powinny opierać się na podejściu dynamicznym, którego realizację w odniesieniu do planu działania należy sprawdzać regularnie, co najmniej raz w roku. Podstawowym założeniem takiego podejścia powinna być stała i niezmienna poprawa stanu bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Takie podejście wymaga aktywnego udziału wszystkich pracowników firmy, opartego na komunikacji w obrębie całej liniowej struktury zarządzania oraz w obrębie personelu1, zgodnej z zasadami wzajemnego zaufania, szacunku i zaangażowania. Z licznych doświadczeń wynika, że odpowiednio przygotowane i wdrażane warunki w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa idą w parze z dobrą jakością, dobrymi wynikami ekonomicznymi oraz większą konkurencyj1 2 Na przykład pomiędzy pracownikami fizycznymi, brygadzistami, specjalistami ds. bezpieczeństwa itp. PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY nością, zarówno na poziomie przedsiębiorstwa, jak i w trakcie procesu budowy i realizacji projektów. Naszym celem jest uświadomienie inwestorom związku między tymi kwestiami oraz wskazanie korzyści z nich płynących i zachęcanie do współpracy z przedsiębiorstwami stosującymi system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Jednym z kroków na drodze do osiągnięcia tego celu może być wprowadzenie, rozwój i stosowanie w przedsiębiorstwie bardziej spójnej Polityki zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Formalna polityka zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy nie jest celem samym w sobie, może być jednak bardzo pomocna, jeśli chodzi o zapobieganie podstawowym problemom związanym ze zdrowiem i bezpieczeństwem i rozwiązywaniu ich w prostszy, bardziej praktyczny i usystematyzowany sposób. Taka polityka ma pomagać w przewidywaniu ściśle określonych problemów związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem, takich jak wypadki czy wpływ substancji niebezpiecznych albo środków chemicznych, a także stanowić punkt wyjścia do stworzenia w przedsiębiorstwie zespołu oddanych pracowników, utożsamiających się z zasadami i celami przedsiębiorstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Taką politykę zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy można wprowadzić w każdym przedsiębiorstwie. Obowiązkiem każdej firmy jest bowiem, niezależnie od jej wielkości, ochrona zdrowia i dbałość o bezpieczeństwo jej pracowników. Konkretne metody powinny być oczywiście dostosowane do rozmiarów przedsiębiorstwa i inna polityka zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy obowiązywać będzie w małej firmie rodzinnej, a inna w dużych przedsiębiorstwach międzynarodowych. Ważne jest natomiast to, aby ta polityka i kultura zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przyświecały działalności każdego przedsiębiorstwa budowlanego i to właśnie jest głównym celem niniejszego Przewodnika. Z wyżej wspomnianych powodów Przewodnik, zawierający odniesienia do wewnętrznej organizacji przedsiębiorstwa, podzielony został na dwie części. Poziom 1 jest przeznaczony dla przedsiębiorstw, które nie wdrożyły jeszcze systemu zarządzania BHP, a Poziom 2 dla przedsiębiorstw, który taki system już posiadają i chcą go dalej rozwijać i wdrażać. Zachęcamy firmy zaczynające od Poziomu 1, aby nie poprzestawały na nim, ale wdrażały również wytyczne dla Poziomu 2. Niniejszy Przewodnik nie ma na celu zastąpienia przepisów europejskich lub krajowych w zakresie BHP, których należy bezwzględnie przestrzegać – stanowi jedynie ich uzupełnienie. Treść Poradnika jest zbieżna z wytycznymi ILO-OSH 2001 Międzynarodowej Organizacji Pracy, które dostępne są nieodpłatnie. Zgodnie z nimi przedsiębiorstwa powinny szerzyć wiedzę o kwestiach związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz zwiększać zaangażowanie w tej dziedzinie wszystkich swoich pracowników. Zasady zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy obowiązują na wszystkich szczeblach zarządzania i dotyczą całego personelu przedsiębiorstwa. 3 Jak korzystać z Przewodnika Najlepsze praktyki przedstawione w Przewodniku są zgodne z wytycznymi w sprawie systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Są one opisane w różnych arkuszach informacyjnych i dostosowane do konkretnych potrzeb poszczególnych zawodów. „Poziom 1” Przewodnika zawiera wytyczne dotyczące wstępnego wdrożenia, oparte na dziesięciu pytaniach skierowanych do przedsiębiorstw, które nie przyjęły jeszcze systemu zarządzania BHP. Jest to dla tych przedsiębiorstw pierwszy etap, po wdrożeniu którego powinny one kontynuować prace na „Poziomie 2”. „Poziom 2”jest przeznaczony dla przedsiębiorstw, które poczyniły już pewne postępy we wdrażaniu takiego systemu zarządzania. Na tym etapie mogą zapoznać się z arkuszami informacyjnymi i poznać sposoby rozwiązywania dwunastu kwestii, które są również zazwyczaj omawiane w innych dostępnych publikacjach. Wprawdzie zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy może wydawać się przydatne i godne zainteresowania wyłącznie dla większych przedsiębiorstw, posiadających osobne działy BHP, jednak narzędzia i informacje przedstawione w tym Przewodniku są przeznaczone dla wszystkich przedsiębiorstw działających w przemyśle budowlanym bez względu na ich wielkość. Pomagają bowiem w opracowaniu rozwiązań, które mogą być niezbędne dla celów certyfikacji bezpieczeństwa przedsiębiorstwa. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy są nieustannie modyfikowane, dlatego warto je regularnie sprawdzać. FIEC i EFFBWW zamierzają udostępnić w przyszłości wersję elektroniczną Przewodnika, która ułatwi jego rozpowszechnianie, a ponadto będzie uzupełniona o odnośniki do przykładów najlepszych praktyk. Użytkownicy będą mogli wykorzystywać te dokumenty, przekształcając je odpowiednio i dostosowując do potrzeb swojego przedsiębiorstwa lub konkretnego miejsca pracy, a także do zmian w przepisach. 4 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 5 Poziom 1: Lista kontrolna dla firm pragnących wprowadzić system zarządzania BHP2 Poniższa lista zawiera dziesięć kwestii do rozważenia przez przedsiębiorstwa, które nie wprowadziły jeszcze w swojej organizacji systemu zarządzania BHP, a zamierzają to zrobić. Pytania te stanowią punkt wyjścia dla procesu stopniowego wprowadzania bardziej uporządkowanego i systematycznego zarządzania BHP. 1. Zasady ochrony zdrowia i bezpieczeństwa a. Czy przedsiębiorstwo przygotowało plan działania dotyczący polityki BHP, podpisany przez jego właściciela lub kierownika? b. Czy pracownicy byli zaangażowani w tworzenie takiego planu działania? 2. Plan i raport roczny a. Czy przedsiębiorstwo posiada roczny plan promowania kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP)? b. Czy przynajmniej raz w roku wykonywana jest ocena mająca na celu poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy? c. Czy plan działania jest omawiany z pracownikami albo ich przedstawicielami oraz doradcami zewnętrznymi? 3. Szkolenia i certyfikaty bezpieczeństwa • Czy przedsiębiorstwo zadbało o to, aby wszyscy pracownicy posiadali odpowiednie dla wykonywanych prac kwalifikacje w zakresie bezpieczeństwa? Na przykład uprawnienia do obsługi dźwigu, uprawnienia do obsługi wózka widłowego, szkolenia w zakresie bezpieczeństwa itp. 4. Zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa a. Czy przedsiębiorstwo prowadzi własny program zapoznawania z zasadami bezpieczeństwa nowych pracowników, także szczebla kierowniczego? b. Czy zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa musi nastąpić przed rozpoczęciem pracy? 2 6 party na systemie duńskim, zatwierdzonym przez krajowych partnerów społecznych przemysłu O budowlanego i zatytułowanym: „Atest bezpieczeństwa pracy dla wykonawców”. PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 5. Instrukcje w zakresie bezpieczeństwa, konkretne przepisy i regulacje • Czy wszyscy pracownicy i podwykonawcy oraz samozatrudnieni są instruowani w zakresie przepisów i regulacji obowiązujących aktualnie prowadzonego projektu budowlanego? 6. Kontrola sprzętu i produktów a. Czy przedsiębiorstwo posiada system okresowego sprawdzania, identyfikacji i rejestracji najważniejszego sprzętu roboczego oraz jego elementów mających wpływ na bezpieczeństwo? Na przykład podnośników, narzędzi elektrycznych, urządzeń spawalniczych, siatek zabezpieczających itp. b. Czy przedsiębiorstwo posiada wykaz najważniejszych i niebezpiecznych urządzeń i produktów? 7. Rejestracja wypadków i zdarzeń a. Czy przedsiębiorstwo posiada wewnętrzną procedurę rejestracji wypadków i ważnych zdarzeń, b. Czy procedura opisuje szczegółowo, które zdarzenia i komu należy zgłaszać? c. Czy procedura opisuje kto jest odpowiedzialny za zbadanie zdarzenia i działania następcze? 8. Sprzęt ochronny i środki higieny oraz urządzenia socjalne a. Czy przedsiębiorstwo posiada system nadzoru środków ochrony zbiorowej? b. Czy przedsiębiorstwo posiada system wydawania oraz utrzymywania i napraw środków ochrony indywidualnej? c. Czy przedsiębiorstwo dysponuje pomieszczeniami socjalnymi i środkami higieny? 9. Bezpieczna organizacja • W jaki sposób przedsiębiorstwo wspiera regularny dialog z pracownikami lub ich przedstawicielami, zgodnie z potrzebami i/lub przepisami krajowymi? 10. Spotkania na szczeblu kierowniczym • Czy bezpieczeństwo i higiena pracy są stałym punktem porządku zebrań kadry kierowniczej? Należy zastanowić się nad wszystkimi kwestiami i pytaniami, na które odpowiedź brzmi „NIE” i podjąć się rozwiązania tych problemów. Można w tym celu wykorzystać narzędzia i dokumenty opisane w niniejszym Przewodniku. Jeśli chodzi o pytania, na które padła twierdząca odpowiedź, można uznać, że w tych kwestiach firma znajduje się na właściwej drodze do prowadzenia właściwej polityki BHP i powinna nadal postępować w ten sposób. 7 Poziom 2: Dwanaście elementów komplekso- wego wprowadzania systemu zarządzania BHP Treść dwunastu elementów i arkuszy informacyjnych: Arkusze informacyjne Tematy objęte podjętym działaniem 1 Przyjęcie zobowiązania przez kierownictwo 1a Definicja i przedstawienie ogólnych zasad 10 1 b Wyznaczenie celów przez dział operacyjny 10 1c 11 Udział pracowników 2 Odpowiedzialność i obowiązki 2a Opisy stanowisk i nadanie uprawnień 12 2 b Wewnętrzna struktura prewencyjna 12 2c 13 Prewencja zewnętrzna 3 Dokumentacja systemu 3a Dokumenty referencyjne 3 b Identyfikowalność 14 14 4 Komunikacja 4a Komunikacja w obrębie przedsiębiorstwa 4 b Komunikacja zewnętrzna 5 Przegląd 5a Przegląd wstępny systemu 5 b Ocena ryzyka 15 15 16 16 6 Plan działania 6a Roczny program działań zapobiegawczych 6 b Raport roczny z działań zapobiegawczych 8 Strona 17 17 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Arkusze informacyjne Tematy objęte podjętym działaniem 7 Wdrożenie na miejscu 7a Analiza ryzyka dla każdej operacji Strona 18 7 b Wybór środków zapobiegawczych i środków ochrony 19 7c 19 Rozwiązania organizacyjne w sytuacjach awaryjnych 8 Szkolenia – zarządzanie umiejętnościami 8a Wymagania związane z konkretnymi stanowiskami 8 b Rejestracja i monitorowanie kwalifikacji 9 Zamówienia 9a Zamówienia towarów i usług – negocjacja umów 9 b Ocena i monitoring podwykonawców i dostawców 10 20 20 21 22 Inspekcje, nadzór, kontrole 10 a Inspekcje miejsc pracy 23 10 b Kontrola sprzętu i produktów 24 11 Zarządzanie wypadkami, zdarzeniami i zdarzeniami potencjalnie wypadkowymi 11 a Zgłaszanie i rejestrowanie wypadków i zdarzeń 11 b Analiza wypadków, zdarzeń i zdarzeń potencjalnie wypadkowych 11 c Przetwarzanie spostrzeżeń ze strony przedstawicieli struktur doradczych i inspekcyjnych 12 25 25 26 Udoskonalanie systemu 12 a Wyciąganie wniosków 27 12 b Dalsze działania 27 9 1 1. Przyjęcie zobowiązania przez kierownictwo 1 a: Definicja i przedstawienie ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy 1 2 3 Cele Zapewnienie zaangażowania i zobowiązania ze strony najwyższego kierownictwa przedsiębiorstwa do zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz odpowiednich warunków pracy. Pracownicy są podstawowym źródłem dobrobytu przedsiębiorstwa. W związku z tym, aby możliwe było zrealizowanie celów kierownictwa, należy włączyć kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy w organizację przedsiębiorstwa, jego procedury, procesy, wyposażenie itp. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 4 5 6 7 Działalność (nazwa przedsiębiorstwa) ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracowników, w związku z czym podejmuje się w nim stosowne kroki niezbędne do: Przykłady Pismo prezesa do pracowników Rozpowszechnianie informacji za pomocą powiadomień, stron internetowych, intranetu itp. – zapewnienia zgodności z obowiązującymi przepisami oraz regulacjami i zasadami wewnętrznymi dotyczącymi realizacji danych czynności z zachowaniem najwyższego bezpieczeństwa, – włączenia kwestii BHP w proces decyzyjny na każdym szczeblu hierarchii przedsiębiorstwa, – przygotowania wieloletniego planu działania, opartego na odpowiedniej ocenie ryzyka, – zaangażowania wszystkich zainteresowanych w zarządzanie prewencyjne: udział pracowników przedsiębiorstwa wszystkich szczebli, współpraca z podwykonawcami i dostawcami, zainteresowanie klientów i innych przedsiębiorstw działających w miejscu pracy itp., – zapewnienia zgodności wymagań klientów z systemem zarządzania BHP przedsiębiorstwa. 8 1 b: Cele wyznaczane przez każdy dział przedsiębiorstwa* 9 Cele 10 Stosowanie ogólnej polityki obowiązującej w przedsiębiorstwie przez każdy dział operacyjny. 11 – Polityka prewencyjna i cele działu operacyjnego są prezentowane w miejscach robót i w biurach. – Działania następcze i przegląd działań zgodnie z celami osiągniętymi przez inny dział wg harmonogramu (liczba wypadków, plany zapewnienia bezpieczeństwa, audyty itp.). – Stałe ograniczanie liczby wypadków oraz przypadków chorób zawodowych. – Włączenie wymagań dotyczących bezpieczeństwa do zamówień na towary i usługi u podwykonawców i dostawców. 12 Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Przykłady Rozpowszechnianie informacji na tablicach informacyjnych, w intranecie, ulotkach itp. Rejestrowanie procedur w protokołach z zebrań. Rozpowszechnianie informacji na temat rocznych celów operacyjnych i strategicznych. * W mniejszych przedsiębiorstwach może to być kierownictwo. 10 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 1 c: Udział pracowników Cele Promowanie kultury bezpieczeństwa i zachowań z nią związanych w przedsiębiorstwie poprzez angażowanie pracowników oraz reprezentujących ich organów (jeśli istnieją) w kwestie dotyczące zapobiegania ryzyku zawodowemu. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność – Organizacja spotkań komisji ds. BHP złożonej z przedstawicieli pracowników umysłowych i fizycznych (co najmniej raz w miesiącu). – Zaangażowanie pracowników w przygotowanie ulotek, biuletynów, instrukcji bezpieczeństwa oraz wewnętrzne szkolenia w zakresie bezpieczeństwa, ulotki dla pracowników itp. – Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa organizowane zgodnie z planem prac. – Angażowanie pracowników oraz ich przedstawicieli, jeśli istnieją, we wszystkie aspekty „oceny ryzyka” i stałe doskonalenie systemu. Przykład Opracowanie konkretnych procedur bezpieczeństwa. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 11 2 2. Odpowiedzialność i obowiązki 2 a: Opisy stanowisk i nadanie uprawnień 1 2 3 4 5 6 Cele Definiowanie i komunikowanie zadań z zakresu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia za pomocą struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa (od kierownictwa po pracowników). W razie konieczności potwierdzenie poprzez przydzielenie uprawnień. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność – Opracowanie schematu organizacyjnego przedsiębiorstwa. – Nadanie uprawnień i/lub odwołanie się do: • członków kierownictwa przedsiębiorstwa pełniących rolę wiodących przedstawicieli systemu zarządzania zapobieganiem ryzyka, • komisji ds. bezpieczeństwa ogólnego powołanej w celu regulacji działań związanych z wdrażaniem polityki bezpieczeństwa i ich • kontrolowaniem, pracującej pod kierownictwem przedstawiciela kadry kierowniczej przedsiębiorstwa, • jeśli dotyczy, przepisów i regulacji wewnętrznych przedsiębiorstwa. Przykład Opracowanie i jasne zdefiniowanie zadań, procedur i powiązanych obowiązków. 2 b: Wstępne zapobieganie Cele 7 8 9 10 11 Powołanie zgodnie z ogólną polityką prewencyjną kompetentnej organizacji wewnętrznej, która: – adoradza i wspiera strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa w sprawach związanych z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia, – nadzoruje wprowadzenie i monitorowanie polityki prewencyjnej, – jasno określa pozycję „firmowego doradcy ds. prewencji” w schemacie organizacyjnym przedsiębiorstwa i na terenie budowy, który będzie także pełnić rolę osoby kontaktującej się z organami zewnętrznymi (w przypadku MŚP najlepiej, aby był to właściciel). Przykład Dostosowanie procedur z Instrukcji bezpieczeństwa do różnych zadań. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność – Opracowanie dla kadry kierowniczej ogólnych zasad zapobiegania zagrożeniom w pracy. – Przegląd i rozpowszechnienie procedur, przewodników i innych dokumentów związanych z polityką prewencyjną przedsiębiorstwa. – Przeprowadzanie audytów w celu oceny zakresu wdrożenia wyżej wymienionych procedur. – Proponowanie kierownictwu programów prewencyjnych. 12 12 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 2 c: Prewencja zewnętrzna Cele Zapewnienie w przedsiębiorstwie multidyscyplinarnych umiejętności w zakresie ochrony zdrowia w miejscu pracy (medyczne, techniczne, ergonomiczne itp.), wspomagających kierownictwo przedsiębiorstwa w procesie opracowania zasad BHP oraz zapewnienia, że każdy pracownik wykonuje pracę dostosowaną do jego umiejętności. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność – Jeśli przedsiębiorstwo nie posiada własnych odpowiednich zasobów lub jeśli na poziomie krajowym istnieje taki obowiązek prawny, przedsiębiorstwo powinno skorzystać z doradztwa zewnętrznego organu prewencyjnego (ośrodki medycyny pracy, organizacje lub firmy doradcze specjalizujące się w sprawach BHP itp.). – Ogólne organy prewencyjne zatrudniają lekarzy medycyny pracy oraz specjalistów ds. zapobieganiu ryzyku zawodowemu, takich jak: specjaliści ergonomii pracy, technicy, koordynatorzy ds. bezpieczeństwa itp. – Przedsiębiorstwo ułatwia prowadzenie nadzoru medycznego poprzez przekazywanie lekarzowi medycyny pracy wszystkich potrzebnych dokumentów i informacji. Przykład Dostosowanie procedur zawartych w Instrukcji bezpieczeństwa do różnych zadań. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 3 3. Dokumentacja systemu 3 a: Dokumenty referencyjne 1 2 3 4 5 Cele Zapewnienie kierownictwu budowy i firmy informacji, instrukcji i narzędzi potrzebnych do wdrożenia systemu bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie i w miejscu robót. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Dostarczenie przewodnika, który zawiera procedury zastosowania zasad i narzędzi bezpieczeństwa ułatwiające ich wdrożenie: – ogólne zasady prewencji, – wewnętrzny regulamin i procedury przedsiębiorstwa oraz osoby zajmujące się kwestiami BHP, – roczny plan działań prewencyjnych wraz z wcześniejszymi raportami, – przepisy, – instrukcje obsługi urządzeń, – arkusze informacyjne i instrukcje produktów, – plany dla konkretnych miejsc pracy. Przykłady Organizacja zebrań wewnętrznych personelu kierowniczego w przedsiębiorstwie. Przygotowanie specjalnej informacji i rozpowszechnienie jej wśród pracowników przedsiębiorstwa. Przygotowanie procedur prewencyjnych w ramach instrukcji bezpieczeństwa dla konkretnego miejsca pracy oraz związanego z nimi Planu bezpieczeństwa i higieny pracy. 6 7 3 b: Identyfikowalność 8 9 Cele Przechowywanie dokumentacji dla przedsiębiorstwa (fakty i decyzje). Rozpowszechnianie raportów i w razie potrzeby ich archiwizacja. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 10 11 12 14 Wybór metod identyfikacji, dystrybucji i archiwizacji dokumentów, w szczególności: – protokołów zebrań komisji ds. BHP i grup zadaniowych, – raportów z kontroli i weryfikacji urządzeń, – raportów z kontroli miejsc pracy i z audytów, – zgłoszonych wypadków, zdarzeń i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Przykłady Przechowywanie protokołów zebrań firmowej komisji ds. BHP. Przygotowanie rocznego raportu zgłoszonych wypadków, zdarzeń i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 4 4. Komunikacja 4 a: Komunikacja w obrębie przedsiębiorstwa Cele Budowa pozytywnego nastawienia do środków zapobiegawczych w zakresie BHP oraz zachęcenie do ich stosowania. Stworzenie synergii z różnymi podmiotami wewnętrznymi i zewnętrznymi uczestniczącymi w procesie budowlanym Zapewnianie przepływu informacji między różnymi szczeblami hierarchii wewnętrznej oraz umożliwienie udziału w dyskusji. Zapewnianie możliwości rozpatrywania wszystkich aspektów związanych z ochroną zdrowia i bezpieczeństwem. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Tam, gdzie jest to możliwe, komisja ds. BHP powinna ponosić nadrzędną odpowiedzialność za te działania. Rozpowszechnianie informacji i udostępnianie treści polityki odnośnie do środków zaradczych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozwiązywanie kwestii związanych ze środkami zapobiegawczymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na zebraniach na wszystkich szczeblach organizacji oraz zachęcanie do dzielenia się pomysłami. Co roku wszystkim pracownikom przedstawiany jest roczny plan działań prewencyjnych, np. w biuletynie firmowym, notatkach służbowych, intranecie itp. W trakcie przygotowywania programu utrzymuje się kontakt ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa. 1 Przykłady Organizacja osobnego zebrania na temat kultury bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie. Przekazywanie informacji na temat celów związanych z BHP oraz podjętych działań na stronie internetowej przedsiębiorstwa. 2 3 4 5 6 7 4 b: Komunikacja zewnętrzna 8 Cele Budowa pozytywnego odbioru środków zapobiegawczych w zakresie BHP oraz zachęcenie do ich stosowania. Stworzenie synergii z różnymi podmiotami wewnętrznymi i zewnętrznymi w zakresie budownictwa. Współpraca z innymi firmami, dostawcami, klientami, podwykonawcami, użytkownikami itp. Wykorzystanie systemu zarządzania BHP jako wartości dodanej przedsiębiorstwa na rynku. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Wymiana i zbieranie informacji (wyciąganie wniosków): – artykuły w prasie, – uwzględnianie aspektów BHP w negocjacjach umów, – organy prewencyjne, – wewnętrzny biuletyn przedsiębiorstwa, – konferencje, targi, fora itp., – wyróżnienia w zakresie bezpieczeństwa. Przykłady Pismo do klientów. 9 10 Biuletyny i informatory. 11 12 15 5 5. Badanie i ocena ryzyka 5 a: Przegląd wstępny systemu 1 2 Cele Zbadanie sytuacji przedsiębiorstwa w zakresie BHP. Spisanie wyników w dokumencie umożliwiającym śledzenie postępów w zakresie rozwoju środków zapobiegawczych w przedsiębiorstwie. Przygotowanie na szczeblu firmowym metod ustalania, analizowania i oceny zagrożeń. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 3 4 Faza ustalania ryzyka musi uwzględniać: – bezpośrednią identyfikację zagrożeń w miejscu pracy we współpracy z zainteresowanymi pracownikami i kierownictwem, – konsultacje z firmowymi i zewnętrznymi ekspertami ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników (lekarze zakładowi, kierownik działu bezpieczeństwa, organy kontroli technicznej, inspektorat pracy itp.), – poprzednią analizę ryzyka. Przykład Jasne określenie wyjściowego statusu przedsiębiorstwa po wykonaniu analizy ryzyka. 5 5 b: Ocena ryzyka 6 7 8 9 10 Cele Ustalenie i zanalizowanie zagrożeń dla pracowników oraz określenie działań, jakie należy podjąć w celu ich zminimalizowania. Przygotowanie na szczeblu firmowym metod ustalania, analizowania i oceny zagrożeń.. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Faza oceny ryzyka musi uwzględniać: – wyniki fazy identyfikacyjnej, – doświadczenia i rady zainteresowanych pracowników i kierownictwa, – firmowych i zewnętrznych ekspertów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników (lekarze zakładowi, kierownik działu bezpieczeństwa, organy kontroli technicznej, inspektorat pracy itp.), – analizę wypadków oraz wcześniej przygotowanych rocznych planów działania i zapobiegania, raportów z działań prewencyjnych itp., – w przypadku zmian w procesach roboczych należy ponownie przeanalizować ocenę ryzyka. Przykład Całościowa ocena ryzyka w przedsiębiorstwie w oparciu o doświadczenia i rady ekspertów firmowych i zewnętrznych. 11 12 16 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 6 6. Plan działania 6 a: Roczny program działań prewencyjnych Cele Określenie działań mających na celu poprawę polityki prewencyjnej w przedsiębiorstwie na podstawie oceny/analizy zagrożeń dla BHP oraz wcześniejszych raportów z działań prewencyjnych. Wymaga to uporządkowanego podejścia i zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, ale także stałego rozwoju i zaangażowania w praktyczne stosowanie tych programów ze strony kierownictwa. Duties, task, responsibilities Roczny program działań prewencyjnych jest przygotowywany na podstawie oceny/badania ryzyka oraz raportu z działań prewencyjnych w poprzednim roku. Program ten określa cele ilościowe i jakościowe w zakresie działań prewencyjnych. O jego założeniach informuje się wszystkie zainteresowane strony – omawia się je z pracownikami lub ich przedstawicielami (jeśli istnieją), z kierownictwem przedsiębiorstwa oraz firmowymi i zewnętrznymi ekspertami ds. BHP (lekarze zakładowi, organy kontroli technicznej, inspektorat pracy itp.). Program ten stanowi część celów rocznych i wieloletnich przedsiębiorstwa. 1 Przykład Roczny program działań prewencyjnych dla przedsiębiorstwa, obejmujący ocenę ubiegłego roku i cele na rok kolejny. 5 6 7 Cele Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Informacje zamieszczone w raporcie, który został przygotowany na podstawie programu rocznego lub wieloletniego, wykorzystywane są do oceny ryzyka. Przekazuje się je komisji ds. BHP, jeśli taka istnieje w firmie albo przedstawicielom pracowników, którzy zgłaszają swoje . Następnie raport zostaje przestawiony wraz z objaśnieniami wszystkim pracownikom przedsiębiorstwa. 3 4 6 b: Roczny raport z działań prewencyjnych Ocena realizacji działań zamieszczonych w programie rocznym, ich praktycznego zastosowania oraz ich skuteczności. Analiza obejmująca zdarzenia wpływające na politykę BHP oraz cele przedsiębiorstwa. 2 Przykład 8 Prezentacja raportu pracownikom fizycznym i umysłowym przedsiębiorstwa. 9 10 11 12 17 7 7. Wdrożenie na miejscu 7 a: Analiza ryzyka dla każdej operacji 1 2 3 4 5 6 7 Cele Analiza konkretnych zagrożeń występujących w danym projekcie i dostosowanie ogólnej oceny ryzyka do warunków konkretnego terenu budowy. Uwzględnienie wszystkich ograniczeń wynikających z warunków konkretnego miejsca pracy. Stworzenie środowiska pracy, które nie będzie zagrażać zdrowiu pracowników. Ograniczenie negatywnego oddziaływania ze strony osób trzecich. Nadzór nad produkcją, przepływami produkcyjnymi i usuwaniem odpadów, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników (rozpuszczalniki, azbest itp.). Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Analiza ryzyka rozpoczyna się możliwie wcześnie, nawet na etapie projektowania przedsięwzięcia i uwzględnia plan BHP klienta. Po zapoznaniu się z planem BHP klienta, a przed rozpoczęciem prac, należy ocenić sytuację na terenie budowy. Jednocześnie z określeniem charakteru robót, metod budowy i otoczenia terenu budowy należy ustalić i zanalizować występujące zagrożenia. Ogólną ocenę ryzyka stosowaną w przedsiębiorstwie należy dostosować i zmodyfikować z uwzględnieniem konkretnych zagrożeń występujących w danym miejscu, a następnie uwzględnić w planie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa klienta. Plany BHP przedsiębiorstwa sporządzone dla celów konkretnej budowy powinny określać metody działania, zasoby ludzkie i sprzęt - potrzebne do zapanowania nad zagrożeniami występującymi na terenie budowy. Plan BHP przedsiębiorstwa dostosowuje się do planu klienta w miarę postępu robót na terenie budowy. Przykłady Przedstawienie zagadnień BHP dla danego projektu na pierwszym spotkaniu z projektantami. Ocena doświadczeń z poprzednich projektów budowlanych. 8 9 10 11 12 18 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 7 b: Wybór środków zapobiegawczych i środków ochrony Cele Przekazanie wszystkim pracownikom informacji i instrukcji umożliwiających im bezpieczne wykonywanie pracy. Określenie i wprowadzenie środków i sprzętu zabezpieczającego i ochronnego, dostosowanych do poziomu ryzyka ustalonego podczas oceny. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Określenie wszystkich zagrożeń związanych z lokalizacją geograficzną i ochroną środowiska oraz sporządzenie stosownych planów. Przygotowanie konkretnych procedur odnośnie do przekazywania informacji na terenie budowy, np. tablice informacyjne, pogadanki na temat bezpieczeństwa, zebrania dotyczące bezpieczeństwa, obchody itp. Przykład Dla każdego projektu należy przygotować wykaz działań z określeniem osoby odpowiedzialnej za środki zapobiegawcze i środki ochrony indywidualnej. 6 7 8 7 c: Rozwiązania organizacyjne w sytuacjach awaryjnych 9 Cele W każdym miejscu pracy należy zorganizować pierwszą pomoc, obejmującą: – obecność pracowników zajmujących się pierwszą pomocą, – ambulatorium, – procedury alarmowania i ewakuacji, – plany pierwszej pomocy, plany awaryjne, udostępnianie instrukcji, – wskazanie osób kontaktowych oraz środków komunikacji, – gaśnice itp., – plan ćwiczeń i szkoleń, informowania nowych pracowników – inne podobne kwestie. 3 5 Środki ochrony indywidualnej (PPE): Przedsiębiorstwo zapewnia wszystkim swoim pracownikom niezbędne środki ochrony indywidualnej. Pracownicy i komisja ds. BHP uczestniczą w wyborze środków ochrony indywidualnej. Przedsiębiorstwo ma obowiązek dbania o środki ochrony indywidualnej oraz w razie potrzeby ich wymiany. Kierownictwo budowy informuje o miejscu przechowywania środków ochrony indywidualnej oraz zapewnia szkolenia z zakresu ich obsługi. W regulaminie i procedurach przedsiębiorstwa powinien znajdować się zapis przypominający o obowiązku stosowania środków ochrony indywidualnej. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 2 4 Środki ochrony zbiorowej: Tam, gdzie nie można wyeliminować zagrożeń, przedsiębiorstwo stosuje odpowiednie środki ochrony zbiorowej. Wspólnie z koordynatorem ds. ochrony zdrowia i bezpieczeństwa należy ustalić zakres ochrony zapewnianej przez takie środki. Pomoc ofiarom wypadków. Kontrola zagrożenia oraz ograniczanie skutków zdarzeń związanych z poważnymi wypadkami. 1 10 Przykłady Organizacja procedur awaryjnych w przedsiębiorstwie: ogólnych oraz dostosowanych do konkretnych wymagań każdego terenu budowy. 11 12 Ocena wpływu „Awaryjnego planu” BHP inwestora na przedsiębiorstwo. Określenie wszystkich zagrożeń związanych z lokalizacją geograficzną i ochroną środowiska oraz sporządzenie stosownych planów. 19 8 8. Szkolenia – zarządzanie umiejętnościami 8 a: Wymagania związane z konkretnymi stanowiskami 1 2 3 4 Cele Określenie zakresu umiejętności wymaganych na każdym stanowisku. Zapewnienie, aby każdy członek personelu (pracownicy etatowi i tymczasowi) posiadał umiejętności wymagane na danym stanowisku. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Dla każdego działania należy określić konkretne zadania do wykonania. Dla każdego stanowiska należy określić wymagania w zakresie zapobiegania zagrożeniom, odpowiadające wykonanej ocenie ryzyka. Należy dopilnować, aby pracownicy posiadali odpowiednie dla zajmowanego stanowiska umiejętności zawodowe, również w zakresie BHP. Wszelkie luki w tym zakresie można uzupełnić dodatkowymi kursami szkoleniowymi. Przykład Przygotowanie planu pracy i szkoleń dla pracowników uczestniczących w konkretnym projekcie budowlanym. 5 8 b: Rejestracja i monitorowanie kwalifikacji 6 7 8 9 10 11 12 Cele Wykaz umiejętności i wiedzy, jakimi dysponują pracownicy przedsiębiorstwa. Zapewnienie odpowiednich wyników personelu w zakresie stosowania prewencyjnych środków BHP. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Wykaz w dziale personalnym, najlepiej w formie bazy danych. Rejestr umiejętności pracowników prowadzony: – w przedsiębiorstwie dla pracowników etatowych, – w miejscu robót dla pracowników tymczasowych. Można także przeprowadzić ocenę w oparciu o opisy stanowisk pracy i ewentualne wymogi prawne odnośnie do szczególnych umiejętności (np. uprawnienia do obsługi dźwigu). Można także określić cele w zakresie realizacji działań zarysowanych w rocznym planie działań prewencyjnych. W rocznym harmonogramie oceny należy uwzględnić ocenę podjętych działań prewencyjnych. Przykłady Wykaz kwalifikacji/ umiejętności potrzebnych do wykonania różnych zadań Wykaz kwalifikacji wymaganych od podwykonawców. Wykaz planowanych szkoleń dla każdego pracownika przedsiębiorstwa. Nadzór Podczas spotkania oceniającego pracownik i jego kierownik liniowy/odcinka wyznaczają cele ilościowe i/lub jakościowe w zakresie zapobiegania wypadkom w pracy. Ocena realizacji takich celów stanowi podstawę do oceny wyników pracownika w kolejnym roku. Ta ocena ma wpływ na całą liniową strukturę kierowniczą w każdej jednostce operacyjnej. Pracownicy operacyjni Okresowe spotkanie oceniające z kierownikiem liniowym/odcinka obejmuje zachowania z zakresu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 20 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 9 9. Zamówienia 9 a: Zamówienia towarów i usług – negocjacje umów Cele Zapewnienie w miejscu pracy jak najbezpieczniejszych warunków w zakresie produktów, usług oraz sprzętu. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Określenie wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w odniesieniu do sprzętu i produktów stosowanych w przedsiębiorstwie. Włączenie ich do niżej wymienionych dokumentów zamówieniowych: – specyfikacje BHP dla kupowanych lub wynajmowanych urządzeń i produktów, – przypomnienie ogólnych obowiązków prawnych (zwłaszcza obowiązku dostarczania dokumentów związanych z użytkowaniem). 1. PRACOWNICY CZASOWI Umowy z agencjami pracy czasowej lub z pracownikami zatrudnionymi na czas określony muszą obejmować co najmniej następujące pięć elementów: – umowa na świadczenie pracy zawarta między agencją pracy czasowej lub pracownikiem a jednostką zatrudniającą, – zaświadczenie lekarskie o zdolności pracownika czasowego do wykonywania danej pracy, – szkolenie z zakresu bezpieczeństwa, – środki ochrony, – sprawdzenie umiejętności i kwalifikacji. 2. PODWYKONAWCY Zobowiązują się do przestrzegania przepisów BHP, w tym do odbywania szkoleń, uzyskiwania certyfikatów i upoważnień, do poddawania się badaniom medycznym oraz do zatrudnienia w ramach swojego planu BHP pełnoetatowego pracownika odpowiedzialnego za bezpieczeństwo na terenie budowy. Pracownik ten, wskazany przez kierownictwo przedsiębiorstwa, ma rozwiązywać wszystkie kwestie związane z bezpieczeństwem oraz pełnić obowiązki oficjalnego przedstawiciela firmy. Podwykonawcy powinni poddać się weryfikacji na podstawie dziesięciopunktowej listy kontrolnej „Poziomu 1” (str. XX). 1 Przykłady Przewodnik dla podwykonawców przedsiębiorstwa objaśniający, w jaki sposób spełnić obowiązujące w niej zasady BHP. Wykaz Kart charakterystyki substancji niebezpiecznej dla wszystkich produktów niebezpiecznych stosowanych w przedsiębiorstwie. 2 3 4 5 6 7 8 9 3. FIRMY ZAJMUJĄCE SIĘ WYNAJMEM SAMOCHODÓW I POJAZDÓW Umowa z usługodawcą określająca obowiązki obu stron. 4. SPRZĘT Sprawdzenie certyfikatu zgodności, zapewnienie instrukcji obsługi i konserwacji producenta oraz instrukcji własnych. 5. MATERIAŁY i PRODUKTY Uzyskanie arkuszy danych bezpieczeństwa dla stosowanych produktów. Warunki dostawy, załadunku/rozładunku, przenoszenia, magazynowania, użytkowania i zwrotu ewentualnych nadwyżek. Tam, gdzie jest to możliwe, należy wybierać ergonomiczne produkty i urządzenia.. 10 11 12 21 9 b: Ocena i monitoring podwykonawców i dostawców Cele 1 2 3 Wspieranie i angażowanie podwykonawców oraz ich ocena za pomocą kryteriów związanych z działaniami prewencyjnymi i BHP. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność W przypadku stałych, dobrze znanych podwykonawców: – ocena wyników w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, – pomoc w wykonaniu analiz ryzyka, – dopilnowanie, czy wywiązują się ze zobowiązań. W przypadku nowych podwykonawców należy poprosić ich o informacje na temat stosowanego systemu prewencji i statystycznych wskaźników. Przykłady Specjalny przewodnik dla podwykonawców przedsiębiorstwa. Raport z oceny podwykonawców. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 22 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 10. Inspekcje, nadzór, kontrole 10 a: Inspekcje miejsc pracy Cele Utrzymanie optymalnego poziomu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny w miejscach pracy. Kontrola zastosowania środków prewencyjnych przyjętych w wyniku oceny ryzyka przed przystąpieniem do pracy. Kontrola miejsc pracy, będąca niezbędnym elementem polityki prewencyjnej w ramach BHP oraz jej stałego doskonalenia. 10 1 Przykłady 2 Firmowy plan inspekcji. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Wyniki okresowych inspekcji w przedsiębiorstwie. 3 Inspekcje odbywają się w obecności osoby odpowiedzialnej za miejsce pracy, na podstawie oceny ryzyka dla każdego stanowiska. W inspekcjach uczestniczą także pracownicy lub ich przedstawiciele. Kontrolowane są również roboty prowadzone przez podwykonawców. Protokół z zebrania komisji ds. BHP oceniającej wyniki kontroli w przedsiębiorstwie. 4 Inspekcje odbywają się z regularną częstotliwością, szczególnie przed rozpoczęciem robót. Wyniki inspekcji są przekazywane koordynatorowi. Kierownictwo Kierownictwo przedsiębiorstwa regularnie odwiedza miejsca pracy w celu sprawdzenia, czy przyjęte środki zapobiegawcze są skutecznie stosowane oraz dostosowywane do potrzeb. Zebrane informacje należy omówić z zainteresowanymi pracownikami i przekazać je ich przedstawicielom. Przedstawiciele pracowników Komisja ds. BHP lub – jeśli jej brak – przedstawiciele pracowników dokonują inspekcji miejsc pracy wraz z kierownikiem budowy w celu sprawdzenia, czy przyjęte środki zabezpieczające zostały prawidłowo wdrożone oraz w razie potrzeby w celu zaproponowania ich modyfikacji. Zebrane informacje są także zatwierdzane przez zainteresowanych pracowników. Kierownictwo przedsiębiorstwa zapewnia zasoby potrzebne do wykonania takich inspekcji. Dział ds. zapobiegania zagrożeniom (jeśli istnieje) Jeśli w przedsiębiorstwie istnieje dział ds. zapobiegania zagrożeniom, powinien zająć się sprawdzeniem znaczenia i prawidłowego stosowania przyjętych środków zabezpieczających oraz w razie potrzeby ich dostosowaniem. Zebrane informacje należy także przekazać zainteresowanym pracownikom. 5 6 7 8 9 10 11 12 23 10 b: Kontrola sprzętu i produktów Cele 1 2 3 4 5 6 7 8 Należy dopilnować, aby: – dostępna była odpowiednia ilość materiałów i urządzeń, dostosowanych do typu prowadzonych robót, – sprzęt był utrzymywany w dobrym stanie, – zapewniona była zgodność produktów z przepisami oraz wykonano ocenę potencjalnych zagrożeń, jakie stwarzają.. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Pracownicy zostaną przeszkoleni oraz otrzymają uprawnienia do: – korzystania z urządzeń i produktów, – oględzin sprzętu, sprawdzania, czy działa prawidłowo oraz wykrywania wszelkich uszkodzeń. Przykłady Firmowy okresowy plan kontroli urządzeń elektrycznych/lin/maszyn. Zdefiniowanie kryteriów wymiany sprzętu. Parametry BHP dla zakupu lub wynajmu sprzętu. W przypadku każdego urządzenia, dla którego jest to wymagane: – identyfikacja każdego urządzenia, – ustalenie częstotliwości kontroli, – ustalenie miejsc podlegających kontrolom wewnętrznym, – oznaczenie kontroli, – zapewnienie identyfikowalności kontroli. Ocena wszystkich stosowanych produktów. W przypadku wszystkich produktów oznaczonych piktogramami „zagrożenie”: – zapoznanie się z arkuszem danych dotyczących bezpieczeństwa, – uwzględnienie opinii medycznej, – sporządzenie instrukcji postępowania, – jeśli jest to możliwe, zastosowanie mniej niebezpiecznego produktu lub innego procesu produkcyjnego. Takim kontrolom powinny podlegać także najważniejsze usługi. 9 10 11 12 24 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 11. Zarządzanie w przypadku wypadków, zdarzeń i zdarzeń potencjalnie wypadkowych 11 11 a: Zgłaszanie podmiotom zewnętrznym wypadków i zdarzeń oraz ich rejestrowanie 2 Cele Raporty wypadkowe powinny być zgodne z obowiązującymi ramami prawnymi. Zachęcanie do zgłaszania informacji na temat wszystkich wypadków i zdarzeń w celu lepszego poznania ich przyczyn i okoliczności. Podejmowanie inicjatyw mających na celu zapobieżenie ich ponownemu wystąpieniu. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Definicje obowiązujące w Przewodniku: – Wypadek: uszkodzenie ciała. – Zdarzenie: wypadek, w którym nie doszło do uszkodzenia ciała, natomiast doszło do zniszczenia mienia. – Zdarzenie potencjalnie wypadkowe: usterka lub zdarzenie, które nie spowodowało uszkodzenia ciała ani mienia. Przykład Raport przesłany przez przedsiębiorstwo właściwym władzom. 7 8 Cele Pracownik ds. prewencji i/lub komisja ds. BHP wraz z kierownictwem liniowym analizują wypadki w celu precyzyjnego ustalenia ich przyczyn. Na miejscu zdarzenia wykonywane są oględziny z udziałem zainteresowanych pracowników. W celu zapobieżenia ponownym wypadkom wybiera się i wdraża najbardziej odpowiednie środki zapobiegawcze. Osoby zainteresowane otrzymują stosowne informacje (a w razie potrzeby przechodzą szkolenie). Ocena ryzyka zostaje zaktualizowana i zapisana w stosownym dokumencie. Wszystkie zdarzenia oraz zdarzenia potencjalnie wypadkowe są rejestrowane, a informacje o nich są jak najszybciej przekazywane działowi zapobiegania wypadkom i/lub kierownictwu przedsiębiorstwa. 4 6 11 b: Rejestrowanie dla potrzeb własnych oraz analiza wypadków, zdarzeń i zdarzeń potencjalnie wypadkowych Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 3 5 Każdy wypadek należy zgłaszać zgodnie z procedurami określonymi w przepisach. Raporty wypadkowe powinny być zgodne z obowiązującymi ramami prawnymi. Zachęcanie do zgłaszania informacji na temat wszystkich wypadków, zdarzeń oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych w celu lepszego poznania ich przyczyn i okoliczności. Podejmowanie inicjatyw mających na celu zapobieżenie ich ponownemu wystąpieniu. 1 Przykłady 9 Wyniki analizy wewnętrznej konkretnego zdarzenia na terenie budowy. 10 Zmiany firmowych procedur pracy po wypadku. 11 12 25 11 c: P rzetwarzanie spostrzeżeń ze strony przedstawicieli organów doradczych i inspekcyjnych Cele 1 2 3 Raporty wypadkowe powinny być zgodne z obowiązującymi ramami prawnymi. Zachęcanie do zgłaszania informacji na temat wszystkich wypadków i zdarzeń w celu lepszego poznania ich przyczyn i okoliczności. Podejmowanie inicjatyw mających na celu zapobieżenie ich ponownemu wystąpieniu. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Kierownictwo przedsiębiorstwa oraz przedstawiciele pracowników są zawsze informowani o uwagach i zaleceniach organów zewnętrznych. Wszystkie pisma i raporty są archiwizowane w siedzibie przedsiębiorstwa. Przykład Informowanie o zmianach firmowych procedur roboczych wprowadzonych po kontroli zewnętrznej. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 26 PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 12. Udoskonalanie systemu 12 a: Wyciąganie wniosków Cele Poprawa firmowego programu zarządzania zapobieganiem wypadkom. System ten ma ponadto służyć promowaniu kultury zapobiegania wypadkom, obejmującej także aktywne zaangażowanie pracowników i ich przedstawicieli. Obowiązki, zadania, odpowiedzialność Roczny raport z zapobiegania wypadkom oparty jest na wyciągniętych wnioskach. Ciągłe doskonalenie powinno uwzględniać, między innymi, następujące elementy: – śledzenie i aktualizowanie dokumentacji związanej z oceną ryzyka, – zarządzanie działaniami zapobiegawczymi (skuteczność, zasadność), – wyniki identyfikacji i oceny zagrożeń i ryzyka, – badania przypadków uszkodzenia ciała, chorób, pogorszenia stanu zdrowia i zdarzeń związanych z pracą, – zalecenia odnośnie do doskonalenia przekazane przez wszystkich członków struktury organizacyjnej, – zmiany w krajowych przepisach i prawie, – ocena narzędzi do monitorowania i pomiaru wyników, – wszystkie zmiany w organizacjach przedsiębiorstwa oraz zakładach produkcyjnych.. Po zakończeniu przygotowania terenu budowy należy zaplanować zebrania mające na celu zarejestrowanie wyciągniętych wniosków w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Zebrania takie powinny odbyć się niezwłocznie po rozpoczęciu robót na terenie budowy. 12 1 Przykłady Ocena wyników przedsiębiorstwa w zakresie stosowania zasad BHP po zakończeniu projektu budowlanego. Określenie nowych celów przedsiębiorstwa w protokole z rocznego spotkania oceniającego. Kierownictwo musi podjąć wszelkie działania, jakie okażą się konieczne po wykonaniu oceny, wyciągnięciu wniosków i przygotowaniu wskaźników na podstawie wyników. Należy stworzyć i utrzymywać struktury ciągłego doskonalenia konkretnych elementów systemu zarządzania BHP. Skuteczna realizacja działań następczych jest w dużej mierze zależna od aktywnego zaangażowania wszystkich pracowników. Kierownictwo oraz komisja ds. BHP muszą w te działania włączyć wszystkie jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa. Do oceny i poprawy systemu można także zaangażować organizacje zewnętrzne. Roczny plan działań prewencyjnych musi obejmować również czynności związane z oceną. Pracownik ds. zapobiegania zagrożeniom powinien organizować inspekcje miejsca pracy. W ramach rocznego planu działań prewencyjnych należy przynajmniej raz w roku wykonać audyt systemu. 4 5 7 8 Cele Obowiązki, zadania, odpowiedzialność 3 6 12 b: Dalsze działania Poprawa firmowego programu zarządzania zapobieganiem wypadkom. Ponadto system ten ma służyć promowaniu kultury zapobiegania wypadkom, obejmującej także aktywne zaangażowanie wszystkich pracowników. 2 Przykład Dokumentowanie dobrych praktyk z zakresu BHP i zmian na stronie internetowej oraz w formie pism skierowanych do potencjalnych inwestorów, partnerów itp. 9 10 11 12 27 Joint project of FIEC and EFBWW Design: Acapella Photos: AT-BIB, DK-DB Dansk Byggeri Translations: IDEST, Bruxelles (B) PRZEWODNIK TWORZENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY FIEC EFBWW Avenue Louise 225 Rue Royale 45/3 B - 1050 Bruxelles B - 1000 Bruxelles Tel: + 32 (0)2 514 55 35 Tel: + 32 (0)2 227 10 40 Fax: + 32 (0)2 511 02 76 Fax: + 32 (0)2 219 82 28 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] internet: www.fiec.eu European Construction Industry Federation internet: www.efbww.org
