Organizacja publiczna

advertisement
Organizacja
publiczna
Dr Joanna Jończyk
Organizacja publiczna, funkcjonująca w
sektorze publicznym i oferująca dobra i
usługi publiczne, to złożona całość,
posiadającą cechy charakterystyczne
dla wszystkich organizacji, relacji ze
środowiskiem zewnętrznym.
Wyróżnia się jednak specyficznym
systemem celów i wartości, a w
konsekwencji właściwym jej charakterem
relacji wewnątrzorganizacyjnych oraz
relacji ze środowiskiem zewnętrznym.
W objaśnianiu istoty organizacji
publicznych i zarządzaniu nimi bardzo
przydatne wydaje się wyodrębnianie
trzech rodzajów usług, do których należą:

świadczenie usług dla obywateli, tj. usług
związanych z obywatelstwem danego
państwa oraz zamieszkiwaniem
określonego terytorium, np. usług z
zakresu bezpieczeństwa publicznego
czy ochrony środowiska naturalnego;

dostarczanie użyteczności gospodarstwom
domowym w zakresie sfer życia
społeczno-gospodarczego najważniejszych
z punktu widzenia państwa i jego obywateli
w tych przypadkach, gdy organizacje
prywatne nie czynią tego na swoje ryzyko,
nie mając w tym interesu ekonomicznego, a
organizacje społeczne nie mają możliwości
świadczenia tych usług bez wsparcia
podmiotów publicznych, np. bezpłatna
oświata na szczeblu podstawowym;

świadczenie usług tworzących warunki do
właściwego funkcjonowania wszystkich
sektorów: prywatnego, społecznego i
publicznego, np. inwestycje w
infrastrukturę społeczną i techniczną,
bezpieczeństwo obrotu gospodarczego,
regulacje zapewniające równe traktowanie
wszystkich sektorów.
Istota zarządzania publicznego, przejawia
się w nadrzędnej roli interesu publicznego
w procesie formułowania i realizacji
głównych celów organizacji publicznych, a
także w kształtowaniu wewnętrznych i
zewnętrznych relacji tych organizacji.
Początki zarządzania publicznego
charakteryzuje wyodrębnienie dwóch
sposobów zarządzania w sferze
publicznej, a mianowicie powstanie
modelu administracyjnego i modelu
zarządzania publicznego, nazywanych
przez badaczy amerykańskich starym i
nowym zarządzaniem publicznym, a w
polskiej literaturze określanych mianem
biurokratycznego modelu zarządzania i
modelu zarządzania publicznego.
Model biurokratyczny a model
zarządzania publicznego
Cechy
Model
biurokratyczny
Model zarządzania
publicznego
Styl kierowania
Biurokratyczny
Menedżerski
Struktury
organizacyjne
Hierarchiczne,
sztywne
Zdywersyfikowane,
elastyczne
Ukierunkowanie
działań
Do wewnątrz i na
procedury
Na zewnątrz i na
potrzeby
interesariuszy
Kontrola
Głównie wewnętrzna
Głównie zewnętrzna
Horyzont
podejmowanych
działań
Krótkookresowe
Długookresowe
Cel podejmowanych
działań
Utrwalanie ładu i
porządku
Wywołanie zmian
Cechy
Model
biurokratyczny
Model zarządzania
publicznego
Zasada rządzenia
Imperaktywna
Interaktywna
Współdziałanie z
organizacjami innych
sektorów
Izolacja
Partnerstwo
Organizacja państwa
Dominacja układów
monocentrycznych i
resortowych
Dominacja układów
samorządowych i
autonomicznych
Ewolucję zarządzania publicznego dobrze
oddaje wyszczególnienie następujących
etapów rozwoju tej dziedziny wiedzy i
odpowiadających im modeli zarządzania
publicznego:

Administrowanie jako dominujący sposób
prowadzenia spraw publicznych

Nowe zarządzanie publiczne - reakcja na
pasywność administracji publicznej i
wprowadzanie do zarządzania
publicznego elementów sprawdzonych w
zarządzaniu przedsiębiorstwami.

Zarządzanie zmianami organizacyjnymi
w administracji publicznej
wykorzystujące systemowe podejście do
organizacji.

Współrządzenie - wyraz nowych
tendencji z zarządzaniu publicznym
ukierunkowanych na współdziałanie
między organizacjami i między sektorami
jako główna forma prowadzenia spraw
publicznych.

Współczesny model służby publicznej
- dominacja służenia społeczeństwu
nad zarządzaniem sprawami
publicznymi.
Poszczególne etapy różnią się pomiędzy
sobą m.in. takimi elementami, jak
podstawowe założenia, dominujący model
racjonalności i zachowań organizacyjnych,
pojmowanie interesu publicznego i roli
państwa w sferze społeczno-gospodarczej oraz mechanizm osiągania celów
organizacyjnych
Modele zarządzania publicznego.
Podobieństwa i różnice

Administrowanie publiczne
Najbardziej charakterystyczne elementy
administrowania w sferze publicznej to
neutralność i profesjonalizm oraz
odpowiedzialność przed liderami
politycznymi pochodzącymi z wyboru, a
także tworzenie struktur i strategii
zarządzania administarcyjnego.
Podstawowe założenia administrowania
mają swoje korzenie w teoriach nauki o
polityce oraz nauki administracji zostającej
w ścisłych związkach z naukami
prawnymi, także w społecznych i
politycznych interpretacjach roli organizacji
publicznych.
W koncepcji tej dominuje ogólna zasada
racjonalności, odzwierciedlona m.in. w
modelu planowania dedukcyjnego, w
którym proces decyzyjny rozpoczyna od
ustalenia celów, z których następnie drogą
dedukcji oprowadza się polityki, programy
i działania, umożliwiające iąganie
założonych celów.
Podjęcie działań oznacza wdrożenie
przyjętych programów, a z kolei wdrożenie
programów skutkuje osiągnięciem celów,
czyli rozwiązaniem powstałych poblemów.
Podstawą tego modelu jest założenie, że
istnieje consensus co do celów, polityk,
programów i akcji, niezbędnych dla
rozwiązania określonych problemów.
Zakładana jest również jednomyślność w
identyfikowaniu i definiowaniu problemów.
Nowe zarządzanie publiczne
(New Public Management
- NPM)
Fundamentalne założenia nowego
zarządzania publicznego stanowią teorie
ekonomii instytucjonalnej oraz wyboru
publicznego.
Objaśnienia:
1) zarządzanie strategiczne; 2) rachunkowość zarządcza;
3) zarządzanie projektami; 4) inne

W zarządzaniu tym dominuje ekonomiczny
model racjonalności i zachowań
organizacyjnych. Interes publiczny
artykułowany jest przez obywateli z
pomocą menedżerów pub licznych, dzięki
czemu obejmuje podzielane wartości oraz
zagregowany interes członków
społeczeństwa.
Działania organizacji publicznych są
adresowane do odbiorców dóbr usług
publicznych. Ceniony jest duch
przedsiębiorczości, kttóry wkracza do
organizacji publicznych, a także
przekonanie o potrzebie „zmniejszania"
państwa.
Wytyczone cele osiągane są głównie
przez tworzenie mechanizmów i struktur
pomocnych w ich osiągnięciu przy
wsparciu agencji prywatnych i
społecznych.
Istnieje wyraźnie definiowana
odpowiedzialność zewnętrzna przed
odbiorcami dóbr i usług lub przed
obywatelami, a ocenie podlegają
konkretne rezultaty. Organizacje mają
stosunkowo dużą swobodę w osiąganiu
założonych celów.
Struktury organizacyjne są
zdecentralizowane, przeważa kontrola
instytucjonalna.
Zarządzanie zmianami w organizacjach
publicznych (Management of
Organisational Change - MOCh)
Model ten zakłada traktowanie organizacji
jako wzorca komunikowania się i
wzajemnych relacji w ramach istniejących
grup, dzięki czemu informacje i
podstawowe założenia organizacyjne, a
także cele oraz postawy mają wpływ la
podejmowane decyzje.
W ten sposób pracownicy organizacji
tworzą określone standardy reagowania
na sytuacje, którymi się stykają, a
organizacja ma wpływ na podejmowane
przez nich decyzje. Interes publiczny
obejmuje tu wspólne wartości członków
społeczeństwa.
Rola państwa sprowadza się do
koncentrowania się na zarządzaniu
zmianą strategiczną i tworzeniu warunków
do uruchomienia procesów
dostosowywania celów organizacji
publicznych i możliwości ich
urzeczywistniania do antycypowanych
potrzeb otoczenia.
W mechanizmie osiągania wytycznych
celów szczególną wagę przywiązuje się do
wykorzystywania współczesnych metod i
technik zarządzania wspomagających
proces zmian. Organizacje publiczne
ponoszą odpowiedzialność zarówno przed
interesariuszami zewnętrznymi, jak i
wewnętrznymi.
Mają one obowiązek uwzględniania w
swoim działaniu tego, że interesariusze są
stroną zainteresowaną zarówno samym
procesem decyzyjnym, jak i skutkami,
jakie te decyzje wywołują, czyli generowaniem przez nie ewentualnych korzyści
i strat.
Menedżer publiczny ma stosunkowo dużą
swobodę w osiąganiu wytyczonych celów,
ale równocześnie ponosi osobistą
odpowiedzialność za podjęte decyzje i
działania. Występuje decentralizacja
zarządzania oraz partycypacja społeczna.
Współrządzenie publiczne (Public
Government - PG)
Koncepcja współrządzenia publicznego to
kolejna reakcja na stosowanie metod
ekonomicznych w zarządzaniu
organizacjami publicznymi przy zbyt
małym uwzględnieniu ich kontekstu
politycznego. Model ten jest traktowany
znacznie szerzej.
Koncentruje się jednocześnie na
wewnętrznej organizacji sektora
publicznego i instytucji wchodzących w
jego skład oraz na relacjach
zewnętrznych, tym ostatnim przydając
główne znaczenie.
Jest to nawiązanie do modelu zarządzania
zmianami organizacyjnymi, ale z
położeniem akcentu a tworzenie sieci
powiązań publicznych (public networks) i
zarządzanie nimi.
W skład sieci wchodzą władze centralne,
władze regionalne i lokalne, grupy
społeczne i polityczne raz grupy
interesów, a także organizacje społeczne i
biznesowe.
Interes publiczny jest kreowany w procesie
współrządzenia jako wartości publiczne
podzielane przez uczestników sieci, a
warunki jego realizacji są negocjowane z
partnerami grupami interesów.
Nowa służba publiczna (New Public
Sernice - NPS)
Fundamentalnym założeniem modelu
nowej służby publicznej są teorie
demokracji oraz koncepcje rozwoju sfery
publicznej opartego na wiedzy.
Współistnieją w nim założenia demokracji
obywatelskiej, modele społeczeństwa
obywatelskiego, humanizmu
organizacyjnego i nowego zarządzania
publicznego, a także postmodernistycznej
administracji publicznej
Zarządzanie publiczne w tej koncepcji
polega głównie na tworzeniu koalicji
publicznych, prywatnych i społecznych
intencji w celu zaspokojenia uzgodnionych
potrzeb. Interes publiczny jest rozumiany
jako rezultat dialogu społecznego wokół
podzielanych wartości.
Adresatami działań są obywatele, a rola
państwa polega na służeniu, pomaganiu
poprzez negocjowanie i pośredniczenie na
rzecz obywateli i grup społecznych oraz
na kreowaniu wartości publicznych.
Download
Study collections