Michał Rakowski, Szkoła Promocji Zdrowia Płock
advertisement
Czy starości trzeba się uczyć? Michał Rakowski III LO w Płocku Kim jestem? Witam wszystkich bardzo serdecznie! Mam na imię Carl i postaram się przybliżyć Wam moje codzienne życie. Jako że jest już ze mnie zgredek, bo 70 wiosen na karku to dość dużo, nie będzie to łatwe. Miejmy nadzieje, że mi się uda! Geriatria – co to takiego? Zacznijmy może od samej nazwy. Geriatria jest to dziedzina medycyny zajmująca się schorzeniami wieku podeszłego. Zaś pokrewna jej gerontologia zajmuje się stricte procesami starzenia się. Psychologia starości Zagadnieniem tym zajmuje się psychogeriatria - dziedzina badająca zjawiska psychiczne i biologiczne, zaczynające się po 50 roku życia, a występujące głównie u osób w wieku senioralnym. Psychologia starości stawia przed sobą następujące zadania: · badanie stopnia wydajności i możliwości obciążenia seniorów, · poszukiwanie możliwości terapeutycznych wpływania na proces starzenia się, · kształtowanie odpowiedniego otoczenia. Co to jest starzenie się? Starzenie się to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do regeneracji. Co powoduje starzenie się? Starzenie się powoduje utratę równowagi wewnętrznej organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów, zwiększa podatność na choroby (np. choroby krążenia, Alzheimera, nowotwory), wreszcie prowadzi do śmierci. Charakterystyczne objawy starzenia: · utrata masy mięśni i kości, · zmniejszenie elastyczności skóry, · pogorszeni ostrości wzroku i słuchu, · wydłużony czas reakcji. Osoby powyżej 65 roku życia stanowią ok. 30 % wszystkich leczonych w szpitalach przy 12,5% udziale w ogólnej liczbie ludności! Tak nawiasem mówiąc łupie mnie w kościach… A czym jest to spowodowane? Konsekwencje wieku starczego Niektóre z organów i tkanek człowieka są szczególnie mocno nadgryzane zębem czasu. Inne starzeją się wolniej, ale tylko nieliczne zachowują dobrą formę do końca naszych dni. Kości Osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa i wszelkie upadki oraz inne schorzenia sprawiają że starsi ludzie mają problemy z ruchem! Skóra Jej stan w oczywisty sposób odzwierciedla długość naszego ziemskiego bytu. Z czasem każda z trzech jej warstw zatraca pierwotne właściwości: -naskórek złuszcza się -włókna kolagenowe skóry się przerywają, zaś elastynowe kruszeją -skóra staje się cieńsza, bardziej sucha, mniej elastyczna i rozciągliwa Włosy Włosy, tak jak moje, u starszych osób z biegiem lat siwieją. Z czasem melanocyty nadające kolor włosom znajdujące się w mieszkach włosowych przestają działać. W końcu ich aktywność zaczyna słabnąć a włosy – zaczynają wypadać. Ścięgna W ścięgnach i więzadłach ubywa kolagenu i elastyny, tworzą się za to twarde zwapnienia. Śliska i gładka jak lustro chrząstka stawowa staje się coraz cieńsza i chropawa. Czasem dochodzi też do wysychania mazi stawowej, pełniącej podobną rolę jak smar w łożyskach. W efekcie zmniejszeniu ruchomości stawów towarzyszy zwiększenie się ich podatności na urazy. Mózg Ciała komórek nerwowych kurczą się, a tzw. dendryty wypustki łączące komórki stają się krótsze i cieńsze, w związku z tym gorzej przesyłają sobie informacje. Na starość w mózgu zmniejsza się też liczba receptorów. Mięśnie Aż do 50 roku życia ich siła utrzymuje się na niemal maksymalnym poziomie. Znaczącego, bo około 20% spadku doświadczają 70latkowie, następna dekada ogranicza ich możliwości o kolejne 20%. Prócz siły mięśnie tracą także na szybkości. Dzieje się tak, ponieważ obecne w nich włókna szybkokurczliwe degenerują się i zanikają znacznie szybciej niż wolnokurczliwe. Płuca Płuca są bardzo podatne na związane ze starością zmiany. Jakie? Przede wszystkim zmniejszenie skuteczności opróżniania się. Skutkiem jest spadek poziomu tlenu we krwi. Źle odżywione tkanki organizmu zaczynają słabnąć, co szybko znajduje odbicie w kondycji fizycznej ludzi starszych. Układ krwionośny Przepychanie krwi przez plątaninę 96 tys. kilometrów naczyń krwionośnych staje się coraz trudniejsze także ze względu na rosnący opór stawiany przez sztywniejące i zwężające się z wiekiem tętnice. W dodatku zastawki coraz gorzej spełniają swoje zadanie (stąd żylaki). W efekcie nasze tkanki dostają mniej tlenu dostarczanego im przez krew. To powoduje kaskadę reakcji: słabsze odżywienie nerwów, słabsze pobudzenie mięśni, a w końcu zanik włókien mięśniowych. Na to wszystko nakłada się nadciśnienie, które dręczy co piątą dorosłą osobę. Układ pokarmowy Poza spadkiem wydzielania śliny i osłabieniem perystaltyki jelit nie dochodzi tam do żadnych dramatycznych zmian. Te, które mają miejsce (zmiana składu soku żołądkowego, liczby komórek wątroby, czy ilości wydzielanych przez trzustkę enzymów trawiących tłuszcze) są kompensowane i nie wpływają na ogólną sprawność układu pokarmowego. Układ wydalniczy Co innego nerki, których wymiary, a zwłaszcza wydajność, znacznie się z czasem zmniejszają. W rezultacie krew jest coraz gorzej oczyszczana ze szkodliwych związków. Zdolność filtracyjna nerek 90-latka jest o połowę gorsze niż 20-latka. Układ rozrodczy Zmiany zachodzące u kobiet można określić jako rewolucyjne. Hormony płciowe oddziałują na wszystkie tkanki jej organizmu, a wiec ich utrata wywołuje zmiany nie tylko w narządach rozrodczych (utrata wody i zanik tkanki tłuszczowej powoduje zwiotczenie skóry twarzy, piersi stają się obwisłe, w talii na ramionach i udach odkłada się tłuszcz). Wzrok Z biegiem lat soczewka staje się grubsza i cięższa, powoduje to upośledzenie widzenia bliskich przedmiotów. Pierwszymi objawami zmian mogą być np. kłopoty z czytaniem drukowanych liter. Prawie u ¾ osób pomiędzy 65 a 70 r.ż. występuje dalekowzroczność a u połowy osób powyżej 60 r.ż. rozwija się katarakta. Słuch Zaburzenia słuchu zaobserwowano u 1/3 ludzi powyżej 65 r.ż. Początek tego procesu i tempo jego narastania wykazują indywidualne różnice. W przypadku wystąpienia niedosłuchu jest konieczne badanie lekarskie, ponieważ często u ludzi starszych może być spowodowane zablokowaniem kanału słuchowego przez woskowinę. Zapach i smak Wraz z wiekiem maleje zdolność rozpoznawania zapachów. Wiele schorzeń może powodować pogorszenie zmysłu powonienia. Również z wiekiem obserwuje się pogorszenie rozpoznawania czterech podstawowych smaków : słonego, kwaśnego, gorzkiego i słodkiego. Rehabilitacja geriatryczna Problemy rehabilitacyjne wieku starczego są we współczesnym świecie bardzo aktualne. Rehabilitacja geriatryczna powinna zajmować się usprawnianiem osób starszych zgodnie z przebiegającymi procesami fizjologicznymi oraz pacjentami, u których zmniejszenie dotychczasowej sprawności ruchowej i funkcjonalnej, wynika z przebytych bądź współistniejących aktualnie jednostek chorobowych, podczas wykonywania prostych czynności dnia codziennego. Różne formy oddziaływań terapeutycznych Kinezyterapia Fizykoterapia Masaż Terapia zajęciowa Zajęcia terapeutyczne na bazie codziennej aktywności Psychoterapia Poradnictwo psychologiczne Zaopatrzenie ortopedyczne. Razem z rehabilitacją społeczną (czasami także zawodową) stanowią integralny model postępowania rehabilitacyjnego z pacjentem w podeszłym wieku. Dziękuję za uwagę!
