Psychologia u profesora Wierzbińskiego
advertisement
Psychologia u profesora Wierzbińskiego EMOCJE Emocje – są stanem psychicznym połączonym z reakcją fizjologiczną organizmu o zabarwieniu pozytywnym lub negatywnym, będący odpowiedzią na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny motywujący jednostkę do działania. Emocja – to reakcja organizmu i psychiki człowieka na docierającą do niego informację (bodziec). Funkcje: - motywująca - ochronno – obronna - aktywizująca - destrukcyjna - oczyszczająca - ekspresyjna - komunikacyjna Cechy emocji: - majoryzujący charakter - emocje mają wpływ na proces czynników osobowości. - charakter aktywizujący - wpływa na procesy fizjologiczne. - charakter afektywny - mówi o tym, że każda emocja jest przykra, nieprzyjemna, stan afektywny - orgazm - charakter nabyty, wtórny-lęk pierwotny, smak pierwotny, radość (kiedy jest się najedzonym), smutek, złość gniew. Mechanizmy dokonywania oceny poznawczej ( 3 teorie: J. Lange, C. Bart, teoria aktywacji – schematy) teoria Jamesa-Langego - teoria obwodowa, źródłem emocji są działanie, zmiany w napięciu mięśni oraz narządów wewnętrznych, Zdarzenie – reakcja behawioralna i wisceralna (fizjologiczna) - interpretacja emocji – emocja (jest mi smutno bo lecą mi łzy) - uczucia są najważniejsze, są podstawą osobowości, indywidualności, podmiotowości, to pod ich wpływem podejmujemy działania to odczuwanie emocji www.wkuwanko.pl 1 Psychologia u profesora Wierzbińskiego teoria Cannona-Barda - teoria centralna, talamiczna, emocja powstaje w wyniku zmian w mózgu (przez wzgórze) - to poznawcze czynności kory zostają wzbogacone o komponent emocjonalny przez ośrodki podkorowe, - istnieje system sprzężenia zwrotnego – kora hamuje niekorzystne reakcje emocjonalne Zdarzenie – informacja przetwarzana przez wzgórze – reakcja fizjologiczna i instrumentalna - reakcja poznawcza - emocja, działanie Procesy poznawcze znajdują się pod silnym wpływem emocji. W poprzedniej teorii praktycznie nie było miejsca na procesy poznawcze, pełniły one jedynie funkcję interpretatora, uświadomienia. aktywacyjna teoria emocji Emocja to stan podwyższonego pobudzenia oznakowanego +/- i ten stan również kieruje naszym zachowaniem! Za intensywność emocji odpowiedzialny jest poziom pobudzenia nerwowego – poziom aktywacji mózgu a typy zachowań. Brak świadomości koma, sen senność Czuwanie uwaga labilna Czujność koncentracja, pełna świadomość Świadomość ograniczona silne podniecenie, uwaga wybiórcza, zaburzona Proces emocjonalny składa się z 5 faz: - neutralnej recepcji, rejestracji - oceny B lub Z jako +/- - gotowości do działania, motywacji - emocja - działanie sterowane przez Pr. Emocjonalne www.wkuwanko.pl 2 Psychologia u profesora Wierzbińskiego Motywacja: - Psychodynamiczna teoria motywacji – zachowania są zdeterminowane wrodzonymi instynktami (popęd życia, przeżycia, śmierci), dlatego też motywy są nieświadome, a ich źródłem jest energia psychiczna. Naszym motywem jest redukcja napięcia. Horney dodała potrzeby bezpieczeństwa i realizacji ja-idealnego. - Behawiorystyczna teoria motywacji – naszym zachowaniem kieruje popęd (deficyt b. pozytywnego lub występującego b. negatywnego). Pobudką jest obiekt, który może zredukować popęd. Wzmocnieniem jest każdy obiekt lub stan, który zwiększa powtórzenia reakcji dążącej do zredukowania popędu. - Humanistyczna teoria motywacji – potrzeby niedoboru (motywacja typy muszę – bezpieczeństwa, fizjologiczne, miłości i uczuć) i wzrostu (motywacja typu chcę – potrzeby poznawcze, samourzeczywistnienia). - Poznawcze koncepcje motywacji – t. równowagi poznawczej Heidera - t. dysonansu poznawczego Festingera Dążymy do osiągania konsonans (spójności poznawczej) i redukowania dysonansu poznawczego. Główne założenia koncepcji behawioralnej człowieka KONCEPCJA BEHAWIORYSTYCZNA Twórcą behawioryzmu byli Watson i Skinner. Powstała ona mniej więcej w tym samym czasie co psychoanaliza, ale niejako na bazie krytyki psychoanalizy. Zwrócili uwagę na rolę środowiska w zachowaniu człowieka. Jakie środowisko – taki człowiek. (To co można powiedzieć o zachowaniu człowieka). S – R (bodziec – reakcja) Człowiek posiada 2 metody zachowania: - nagrody - kary Nagrody wzmacniają pozytywne zachowania człowieka. Kary (wzmocnienie negatywne) – człowiek działa tak, aby uniknąć kary. Procedury nagradzania: 1) stałych odstępów czasowych – zgodnie z nią nagradzanie odbywa się regularnie co jakiś określony czas (pensja nie wpływa na lepszą pracę – należy się i już!) 2) zmiennych odstępów czasowych 3) procedura stałych proporcji – człowiek otrzymuje nagrodę co jakiś cza (np. premia kwartalna) www.wkuwanko.pl 3 Psychologia u profesora Wierzbińskiego 4) procedura zmiennych proporcji – człowiek otrzymuje nagrodę za każdą wykonaną pracę Kary mogą być stosowane i maja skutek pozytywny, ale wtedy gdy są stosowane i kary i nagrody. Negatywne skutki kar, które mogą nastąpić: 1) zjawisko generalizacji zachowania polegające na stłumieniu zarówno zachowań nieporządanych jak i wiele pozytywnych (pożądanych) 2) zaburzenia emocjonalne – najczęściej dorośli ludzie, którzy w dzieciństwie byli karani są agresywni, boją się życia 3) unikanie źródła karania, a nie tego zachowania 4) system karania dostarcza negatywnych wzorców zachowania. Kary fizyczne, które są stosowane w domu dostarczają dzieckuwzorzec jak należy postępować z własnymi (w przyszłości) dziećmi lub słabszymi Główne założenia koncepcji psychodynamicznej człowieka PSYCHOANALIZA – jej twórcą jest Zygmunt Froyd, kładł on nacisk na nieświadome aspekty psychiki człowieka. Porównywał psychikę człowieka do góry lodowej na morzu. To co nad powierzchnią morza to świadomość, co pod powierzchnią morza podświadomość. Twierdził, że występują psychozy i zaburzenia, gdyż w podświadomości człowieka są jakieś nie wykryte problemy. Problemy te należy sobie uświadomić. Stworzył on 4 metody uświadamiania: a) analiza wolnych skojarzeń, b) analiza marzeń sennych, c) hipnoza – Froyd jest jej twórcą, d) analiza pomyłek językowych. Główne założenia koncepcji humanistycznej człowieka KONCEPCJA (SZKOŁA) HUMANISTYCZNA Human – człowiek, główni przedstawiciele: C. Rogers, A. Maslow Uważali, że każdy człowiek z natury jest dobry, rodzi się z potrzebą szacunku i uznania, potrzebą aktualizacji siebie (czyli potrzeba wzrostu do stawania się coraz lepszym). Ja realne (obraz samego siebie – czyli to co człowiek sam o sobie wie i o świecie w którym żyje) Ja idealne – to do czego człowiek zmierza. Ja realne zamienia się w ‘ja idealne’ – jest to aktualizacja. www.wkuwanko.pl 4 Psychologia u profesora Wierzbińskiego Człowiek rozwija się prawidłowo jeśli ‘realne ja’ jest właściwe. Jest ono jednak zazwyczaj zaniżone albo zawyżone (ja realne = ja idealne). Człowiek powinien znać swoje ja realne. Rogers opracował terapię opartą na kliencie, pomocną w budowaniu obrazu samego siebie. Człowiek w bliskich kontaktach z drugim człowiekiem buduje swój obraz i oboje uczą się siebie nawzajem (np. przyjaźń, miłość). Ponieważ ludzie z natury są sobie równi – zatem relacja lekarz – pacjent jest zachwianiem tej natury, dlatego potraktował on tego pacjenta jako klienta – czyli równego sobie. Od czego wynika nasz obraz: - rodzina – to co rodzice mówią dziecku, taki dziecko ma obraz o sobie, innych, otoczeniu, - szkoła (dziecko idzie do szkoły z pewnym ukształtowanym przez rodziców obrazem, dziecko w wyniku kontaktu z rówieśnikami weryfikuje ten obraz, ale przyjmuje on te informacje, które dziecko zna o sobie, inne odrzuca), - człowiek w okresie dojrzewania nie może znaleźć swojego obrazu, jest zagubiony, zazwyczaj w tym okresie obraz jest zaniżony. Maslow On zwrócił uwagę na potrzeby – jako motor ludzkiego zachowania (tworzenia swojego obrazu). Musi być zaspokojona potrzeba niższego rzędu, aby wytworzyła się potrzeba wyższego rzędu. Samorealizacja p. estetyczne II rzędu p. szacunku i uznania p. przynależności i miłości p. bezpieczeństwa I rzedu p. fizjologiczne www.wkuwanko.pl 5 Psychologia u profesora Wierzbińskiego Pojęcie i struktura osobowości człowieka OSOBOWOŚĆ- to społecznie zdeterminowany względnie trwały zespół cech i właściwości psychicznych człowieka. STRUKTURA OSOBOWOŚCI- zespół cech biologicznych, genetycznych wrodzonych. CZYNNIKI OSOBOWOŚCI: 1. INTELIGENCJA 2.TEMPERAMENT przewodnictwo neuronowe czyli szybkość i siła procesów wzbudzanych i hamowanych reakcji. Temperament dzielimy na: słaby: melancholik- nie ma stałych reakcji jest problemowy, bardzo wybujała wyobraźnia, słabość do kłamstw silny: choleryk(bardzo szybko się wzburza), flegmatyk (wszystko przebiega bardzo powoli), sangwinik (reakcje są na zrównoważonym poziomie) STRUKTURA OSOBOWOŚCI Istnieją dwie antagonistyczne części osobowości id i superego oraz trzeci ego, która łagodzi konflikty pomiędzy pozostałymi. Id, superego i ego, stanowią dynamiczne procesy posiadające własne źródła i role do spełniania. ID reprezentuje procesy pochodzenia biologicznego jest utożsamiane z działaniem popędów jest kreowane ZASADĄ PRZYJEMNOŚCI – tj. wymaga natychmiastowego zaspokojenia potrzeb bez możliwości odroczenia gratyfikacji, nie dbając o konsekwencje działania irracjonalne, na zasadzie impulsu. jest w obszarze nieświadomości ludzkiej psychiki. SUPEREGO jest utożsamiane z ludzkim sumieniem stanowi psychiczny zapis ideałów i norm człowieka odpowiada za kontrolę impulsów i zachowań dokonuje cenzury ludzkiego postępowania pozostaje na drodze przyjęcia zewnętrznych (tj. społecznych) norm i zakazów zawiera idealną wizję osoby, jaka powinna być jest kierowane ZASADĄ MORALNOŚCI czyli czynienia tego co właściwe jest w obszarze nieświadomym ludzkiej psychiki www.wkuwanko.pl 6 Psychologia u profesora Wierzbińskiego EGO spełnienia potrzeby id zgodnie z wymaganiami otoczenia jest kierowane ZASADĄ REALIZMU (RZECZYWISTOŚCI) tj. odracza zaspokojenia potrzeb, umożliwia doświadczenie gratyfikacji zgodnie z istniejącymi normami i wymaganiami otoczenia pośredniczy w rozwiązywaniu konfliktów między id a superego – poszukuje kompromisu częściowo satysfakcjonującego obie strony reprezentuje osobiste poglądy człowieka na rzeczywistość społeczną i fizyczną – jego świadome sądy o rzeczywistości Osobowość ludzka wg Froyda: Id Sfera nieświadomych i irracjonalnych popędów przede Ego Super Ego wszystkim seksualnych a także agresywnych, które domagają się natychmiastowego zaspokojenia „ego” – ja spełnia rolę mediatora, która kieruje się zasadą irracjonalizmu. Rolą „ego” jest zaspokajanie popędów „id” w sposób akceptowany przez społeczeństwo zespół nakazów, wartości, norm i zakazów społecznych które występują często pod nazwą sumienia. Kieruje się zasadą powinności. Charakterystyka postrzegania Zachowanie agresywne – celowe, świadome, intencjonalne zachowanie ukierunkowane na wyrządzenie komuś fizycznej lub psychicznej krzywdy, szkody. - Agresja wroga – jest celem samym w sobie, poprzedzona uczuciem gniewu, złości www.wkuwanko.pl 7 Psychologia u profesora Wierzbińskiego - Agresja instrumentalna – w celu osiągnięcia jakiegoś innego celu; jest tylko i wyłącznie narzędziem (środkiem) Źródła agresji: Anatomiczne a) istnienie ciała migdałowatego – odpowiada za kontrolę emocjonalną b) istnienie i wpływ testosteronu Alkohol (niebezpośrednio) - zaciera granice moralne Narkotyki (niebezpośrednio) Niezaspokojone potrzeby (sen, głód, pragnienie, seks) Ból – sens fizyczny i psychiczny Agresja Przedmiot kojarzony z agresją wg Bercowica Wpływ powietrza Formy agresji wg skali Bussa: I ATAK - oznacza użycie sił fizycznych przeciw innym, definiujemy tym terminem każdą bójkę lecz wykluczamy niszczenie przedmiotów naturalnych. II AGRESJA POŚREDNIA - rozumiemy pod tym terminem zarówno agresje okrężna droga skierowana na określoną osobę (złośliwe żarty, plotki, przejawiające się krzykiem, tupaniem nogą, walenie pięścią), które nie są skierowane przeciw komuś w szczególności, a stanowią nie ukierunkowany i nieuporządkowany wybuch. III SKŁONNOŚĆ DO IRYTACJI - oznacza gotowość, przejawia się negatywnym stanem uczuć uważane za najmniejsze podrażnienie, przejawia się: porywczością, zrzędliwością, szorstkością, grubiaństwem. IV NEGATYWIZM - zachowanie opozycyjne skierowane przeciwko autorytetowi lub władzy może się nasilać od biernego sprzeciwu, aż po aktywną walkę. V URAZA - zazdrość, nienawiść do otoczenia, uczucie rozgoryczenia, gniewu na cały świat za rzeczywiste lub wyimaginowane krzywdy. VI PODEJRZLIWOŚĆ - wyraża się w rzutowaniu wrogości na otoczenie, zmienia się od niedowierzania do ostrożności względem ludzi, aż do przekonania, że inni przynoszą nam krzywdy lub je planują. VII AGRESJA SŁOWNA - jest to wyrażanie negatywnych uczuć zarówno formą (krzyk, wrzask) jak i treścią wypowiedzi (groźby, przekleństwa). www.wkuwanko.pl 8
