Zasady Postępowania Sądowoadministracyjnego Zasada dostępu
advertisement
Postępowanie Sądowoadministracyjne - - - Dostępu do Sądu Dwuinstancyjności Legalności Udzielania pomocy stronom Zasad równości stron Jawności Ekonomii procesowej Kontradyktoryjności i oficjalności Zasada ta oznacza prawo uruchamiania postępowania przed sądem jako organem niezależnym, bezstronnym i niezawisłym Zasada dostępu do sądu znajduje odzwierciedlenie w postępowaniu sądowoadministracyjnym w tym sensie, że każdy podmiot ma prawo wystąpić do sądu administracyjnego przeciw każdej formie działania administracji publicznej, jeśli działanie to określa władczo pozycję tego podmiotu Zasada ta oznacza ona, że każda ze stron postępowania ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji Zasad ustanawia jedynie prawo do podmiotowe dla określonych uczestników postępowania, nie przesądza zaś o kształcie konkretnego postępowania. O tym czy postępowanie będzie się toczyło rzeczywiście w ramach dwóch instancji decydują sami zainteresowani. Nakazuje ona organom prowadzącym postępowanie działać w oparciu o przepisy prawa oraz stać na straży praworządności, tj. kontrolować przestrzeganie prawa przez uczestników postępowania W postępowaniu sądowoadministracyjnym ma ona postać kontroli działalności administracji publicznej sprawowanej przez sądy administracyjne. Kontrola ta sprawowana jest wyłącznie pod względem zgodności z prawem, czyli legalności, ale nie pod względem celowości. Zasada ta odnosi się jedynie do stron występujących w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego. Sam fakt posiadania przez stronę pełnomocnika nie zwalnia sądu z obowiązków wynikających z tej zasady jeżeli pełnomocnikiem nie jest adwokat lub radca prawny. Sąd administracyjny powinien udzielać takim stronom potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczać je o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbania ich dokonania Obowiązek udzielania takich wskazówek i pouczeń odnosi się jednak tylko do czynności procesowych na danym etapie postępowania i w powstałej sytuacji procesowej Przykładowo pouczenia dotyczą: - Terminu i sposobu wniesienia środka zaskarżenia -skutków niezgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania. Każda ze stron procesu ma w nim jednakowe możliwości wpływania na jego przebieg i jednakowe środki realizacji i ochrony swych interesów W PSA tylko jedna ze stron – administrowany – może spowodować szczęcie postępowania; administrującemu nie służą żadne uprawnienia w tym zakresie, może jedynie zainspirować prokuratora W toku postępowania organ administracji i jednostka są równoprawni – naruszenie zasady równego traktowania wystarcza do uchylenia orzeczenia przez NSA, a nawet może prowadzić do nieważności postępowania Najlepszym dowodem równości stron psa jest posługiwanie się w przepisach określających uprawnienia i obowiązki uczestników procesu nazwą „strona” lub „strony” Zasada jawności dotyczy całego wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z p.p.s.a. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej – posiedzenia sądowe są jawne a sąd orzekający rozpoznaje sprawę na rozprawie. Również w przypadkach, w których przepis szczególny przewiduje rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, sąd może skierować ją na posiedzenie jawne, wyznaczając rozprawę. - wzgląd na moralność - bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny - ochrona tajemnicy państwowej lub służbowej - na wniosek strony: - ochrona jej życia prywatnego lub inny ważny interes prawny Zasada jawności obejmuje prawo dostępu stron do akt postępowania Zapewniona w Konstytucji w postaci postępowania bez nieuzasadnionej zwłoki. W p.p.s.a. Sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Ustawa przewiduje szereg rozwiązań szczegółowych mających na celu realizację tej zasady. Służą temu zwłaszcza regulacje dotyczące ustanawiające: - postępowanie mediacyjne i uproszczone - możliwość otworzenia na nowo rozprawy na zasadzie kontynuacji poprzedniej, a więc bez konieczności powtórzenia czy ponowienia czynności procesowych W czystej wersji – obliguje sąd do działania wyłącznie na wniosek stron i pozycji biernej – gromadzenie i rozpoznanie materiału dowodowego uzależnione jest od aktywności stron Przed sądem występują strony o spornych interesach W p.p.s.a. obowiązuje w wersji ograniczonej – uruchomienie postępowania wyłącznie na wniosek uprawnionej strony, rozpoznanie – z zachowaniem uprawnień stron do inicjowania czynności sądu, ale przy równoczesnym zobowiązaniu sądu do rozpatrzenia zgodności z prawem działania administracji z własnej inicjatywy – obowiązuje zasada oficjalności Obecnie katalog działań administracji, które można zaskarżyć do sądu administracyjnego, jest bardzo szeroki. Obejmuje on następujące kategorie aktów i czynności: - decyzje administracyjne -postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym: a.) od których w postępowaniu administracyjnym przysługiwało zażalenie b.) kończące postępowanie w danej instancji c.) rozstrzygające sprawę co do istoty - postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, od których przysługiwało zażalenie np. postanowienie o oddaleniu skargi na czynności organu egzekucyjnego i egzekutora. Inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Do tej kategorii aktów i czynności zalicza się : 1.) określone czynności materialnotechniczne, np.: - czynność zameldowania - akt stanu cywilnego - akt rejestracji / np. podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą/ - ustalenie opłaty za wydanie zezwolenia 2.) czynności polegające na tym, że organ administracji publicznej odmawia uznania czyichś uprawnień lub obowiązków wynikających bezpośrednio z przepisów prawnych. - pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej Akty prawa miejscowego organów jst to przede wszystkim: - uchwały wykonawcze sejmiku województwa, rady powiatu, rady gminy - uchwały porządkowe rady powiatu, rady gminy - zarządzenia porządkowe zarządu powiatu, wójta burmistrza prezydenta miasta - Do aktów prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej należą zwłaszcza: ◦ - Rozporządzenia wykonawcze i porządkowe wojewody ◦ - zarządzenia wykonawcze i porządkowe niektórych organów rządowej administracji niezespolonej, np. dyrektora urzędu morskiego Inne niż akty prawa miejscowego akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej - Do tej kategorii aktów należą: - akty określające wewnętrzny ustrój gminy, powiatu, sołectw, dzielnic osiedli, organizację urzędów i instytucji gminnych i powiatowych, a także zasady i tryb korzystania z gminnych i powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (statuty, regulaminy organizacyjne) - akty planowania ( np. plany zagospodarowania przestrzennego, uchwały budżetowe) - uchwały o charakterze indywidualnym, realizujące przekazaną gminie lub powiatowi część władztwa państwowego, podejmowane np. w sprawie współdziałania z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, herbu gminy lub powiatu, nazw ulic i placów publicznych, nadania honorowego obywatelstwa gminy - akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego - bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ administracji publicznej - Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę. Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach: 1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej; 2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi; 3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa; 4) wiz wydawanych przez konsulów, z wyjątkiem wiz wydanych cudzoziemcowi będącemu członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, 5) zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego wydawanych przez konsulów. Dla każdej sprawy z zakresu postępowania sądowoadministracyjnego, tworzy się akta. Akta mogą być tworzone i przetwarzane także z wykorzystaniem technik informatycznych. Akta sprawy udostępnia się stronom postępowania. Strony mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Akta wszystkich zakończonych prawomocnie spraw sądowoadministracyjnych przechowuje się we właściwym sądzie administracyjnym przez okres niezbędny ze względu na rodzaj i charakter sprawy oraz znaczenie materiałów zawartych w aktach jako źródła informacji. Po okresie przechowywania w sądzie akta sprawy podlegają przekazaniu do właściwych archiwów państwowych albo zniszczeniu. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny.
