Samodzielność rodziny wg Jana Pawła II - Krzysztof Mądel

Samodzielność rodziny
wg Jana Pawła II
ks. Krzysztof Mądel SJ
http://madel.jezuici.pl
„Mężczyzną i niewiastą stworzył ich…”
Jana Pawła II teologia małżeństwa i rodziny
 Stworzenie. Nadanie podmiotowości
 Odkupienie. Przywrócenie podmiotowości
 Zmartwychwstanie. Rozwój osoby, rodziny, wspólnoty
Jan Paweł II, Katechezy środowe z lat 1979-1984
Teologia stworzenia
„Na początku stworzył (bara’) Bóg niebo i ziemię” Rdz 1,1
„Bereshit bara Elohim et hashamayim ve’et ha’arets”
Michał Anioł, Kaplica Sykstyńska, 1508-1512
Teologia stworzenia
„Bóg widział, że wszystko, co uczynił (’asaw), było bardzo
dobre” Rdz 1,31
Michał Anioł, Kaplica Sykstyńska, 1508-1512
Teologia pracy
Ignacy Loyola (1522-24)
„Rozważać, jak Bóg działa i
pracuje (operatur et laborat) dla
mnie we wszystkich rzeczach
stworzonych na obliczu ziemi.
Znaczy to, że postępuje tak, jak
ktoś pracujący (habet se ad
modum operantis). I tak w
niebiosach, w żywiołach, w
roślinach, owocach, trzodach itd.,
dając [wszystkiemu] istnienie,
zachowując, darząc wzrostem i
czuciem itd.” (ĆD 236).
Michał Anioł, Kaplica Sykstyńska, 1508
Teologia stworzenia
Ignacy Loyola (1491-1556)
„Bóg mieszka w stworzeniach (habitat
in creaturis): w żywiołach dając im
istnienie, w roślinach dając im życie i
wzrost, w zwierzętach dając im czucie,
w ludziach darząc ich rozumnością. I
we mnie także mieszka, dając mi być,
żyć, czuć i rozumem mię darząc...”
(Ćwiczenia Duchowe 235)
Odzyskiwanie podmiotowości



„Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im
chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego…" (Mt 28, 18-20).
„Człowiek bowiem jest istotą rozumną i wolną, jest
świadomym i odpowiedzialnym podmiotem…”
„Człowiek bowiem każdy idzie przed siebie. Podąża ku
przyszłości. I narody idą przed siebie. I ludzkość cała. Iść
przed siebie - to znaczy nie tylko ulegać wymogom czasu,
pozostawiając stale za sobą przeszłość: dzień wczorajszy,
rok, lata, stulecia... Iść przed siebie, to znaczy mieć
świadomość celu.”
Jan Paweł II, Homilia na Błoniach, Kraków, 10 czerwca 1979
Podmiotowość: wolność i sumienie

„…dziesiąta rocznica wydarzeń [roku 1989] winna stać się
okazją dla wszystkich Polaków do refleksji nad darem
wolności «danej» i jednocześnie «zadanej», wolności
wymagającej nieustannego wysiłku w jej umacnianiu i
odpowiedzialnym przeżywaniu.”
Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie RP, 1999
Podmiotowość: wolność i sumienie

„…po upadku ideologii, które wiązały politykę z totalitarną
wizją świata — przede wszystkim marksizmu — pojawia się
dzisiaj nie mniej poważna groźba zanegowania
podstawowych praw osoby ludzkiej i ponownego wchłonięcia
przez politykę nawet potrzeb religijnych, zakorzenionych w
sercu każdej ludzkiej istoty: jest to groźba sprzymierzenia się
demokracji z relatywizmem etycznym.”
Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie RP, 1999
Podmiotowość jako zadanie moralne

„…w każdej dziedzinie życia osobistego, rodzinnego,
społecznego i politycznego moralność – oparta na prawdzie i
w niej otwierająca się na autentyczną wolność – odgrywa
niepowtarzalną, niezastąpioną i niezwykle doniosłą rolę,
służąc nie tylko pojedynczej osobie i jej wzrastaniu ku dobru,
ale także społeczeństwu i jego prawdziwemu rozwojowi.”
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, 1999
Etyka społeczna Jana Pawła II

Personalizm


Pomocniczość


Subjektywność? Samostanowienie? Autonomia? Transcendentalne Ja
(Kant)? Wolność? „Bycie przytomne” (Heidegger)? Époche (Husserl)? Self
(Taylor)?
Subsydiaryzm? „Trzecia droga”? Państwo dobrobytu (welfare state)?
Antyetatyzm? Liberalizm? Decentralizacja? Federalizm? Ruch spółdzielczy?
Społeczna gospodarka rynkowa? Ekomomia społeczna? Management?
Solidarność

Solidaryzm (Pesch)? Redystrybucja społeczna? Pay-as-you-go? Trzeci
sektor? Ruchy i stowarzyszenia? Akcje charytatywne? Dobro wspólne?
Dobra publiczne?
Podmiotowość: kwestia antropologii

„Podstawowy błąd socjalizmu ma charakter antropologiczny.
Rozpatruje on bowiem pojedynczego człowieka jako zwykły
element i cząstkę organizmu społecznego, tak że dobro
jednostki zostaje całkowicie podporządkowane działaniu
mechanizmu ekonomiczno-społecznego; z drugiej strony
utrzymuje on, że dobro jednostki można urzeczywistnić nie
uwzględniając jej samodzielnego wyboru i niezależnie od
przyjęcia przez nią w sposób indywidualny i wyłączny
odpowiedzialności za dobro czy zło.”
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, 1991
Podmiotowość a konstytucja społeczna


„…[w socjalizmie ] człowiek zostaje utożsamiony z pewnym
zespołem relacji społecznych, a jednocześnie zanika pojęcie
osoby jako samodzielnego podmiotu decyzji moralnych, który
podejmując je, tworzy porządek społeczny.”
„…pozbawiony wszystkiego, co mógłby «nazwać swoim» oraz
możliwości zarabiania na życie dzięki własnej
przedsiębiorczości, staje się zależny od machiny społecznej i
od tych, którzy sprawują nad nią kontrolę, a to znacznie
utrudnia mu zrozumienie swej godności jako osoby i zamyka
drogę do tworzenia autentycznej ludzkiej wspólnoty”.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, 1991
Podmiotowość a zadania publiczne


„[Chcę] życzyć polskim politykom i wszystkim osobom
zaangażowanym w życiu publicznym, by nie szczędzili sił w
budowaniu takiego państwa, które otacza szczególną troską
rodzinę, życie ludzkie, wychowanie młodego pokolenia,
respektuje prawo do pracy, widzi istotne sprawy całego
narodu i jest wrażliwe na potrzeby konkretnego człowieka,
szczególnie ubogiego i słabego.”
„Wszelkie przemiany ekonomiczne mają służyć kształtowaniu
świata bardziej ludzkiego i sprawiedliwego.”
Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie RP, 1999
Podmiotowość i zadania publiczne w społeczności
lokalnej

„Miasto nie jest celem samym w sobie, lecz jego celem ma
być człowiek, do którego miasto winno dostosowywać swe
struktury i kryteria, według których ma się rządzić. Jeśli
władze publiczne tracą sprzed oczu tę prawdę, działają jak
maszyna, która się kręci bezużytecznie, z ryzykiem
wyrządzenia szkody.”
Jan Paweł II, Przemówienie do Burmistrza i Rady Komunalnej Rzymu,
17 stycznia 1985
Pomocniczość i solidarność jako zadania państwa



„Państwo winno w sposób pośredni i bezpośredni kształtować
właściwą kulturę pracy oraz umożliwiać pracownikom
pełniejszy udział w życiu przedsiębiorstwa:
„Pośrednio i zgodnie z zasadą pomocniczości, stwarzając
warunki sprzyjające swobodnej działalności gospodarczej,
która mogłaby zaofiarować wiele miejsc pracy i źródeł
zamożności.
„Bezpośrednio i zgodnie z zasadą solidarności, ustalając w
obronie słabszego pewne ograniczenia autonomii tych, którzy
ustalają warunki pracy; a w każdym przypadku zapewniając
minimum środków utrzymania pracownikowi bezrobotnemu”
(par. 15).
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus (1991)
Granice pomocniczości


„Chcieć, żeby władza świecka przenikała swym rządem aż do
wnętrza domu, jest błędem wielkim i zgubnym. Z pewnością
jeśli się jakaś rodzina znajdzie w wielkich trudnościach i bez
rady, że sama z nich się wyzwolić nie może, jest rzeczą
słuszną, by jej w tych ostatecznościach państwo udzieliło
pomocy; rodziny bowiem są cząstkami państwa.”
„Tu jednak winni się wstrzymać kierownicy państw; natura nie
pozwala przekraczać tych granic. Władza ojcowska jest tego
rodzaju, iż ani zniknąć nie może, ani być pochłoniętą przez
państwo; to samo i wspólne z życiem ludzkim ma źródło. (…)
Jeśli socjaliści, odsuwając w cień powagę rodziców,
wprowadzają w jej miejsce opatrzność państwową, grzeszą
przeciw naturalnej sprawiedliwości i rozrywają jedność
rodziny” (par. 11).
Leon XIII, Encyklika Rerum novarum (1891)
Podmiotowość jako inicjatywa gospodarcza

„Należy zauważyć, że w dzisiejszym świecie - wśród wielu
praw człowieka - ograniczane jest prawo do inicjatywy
gospodarczej, które jest ważne nie tylko dla jednostki, ale
także dla dobra wspólnego. Doświadczenie wykazuje, że
negowanie tego prawa, jego ograniczanie w imię rzekomej
„równości” wszystkich w społeczeństwie, faktycznie niweluje i
wręcz niszczy przedsiębiorczość, czyli twórczą podmiotowość
obywatela. W rezultacie kształtuje się w ten sposób nie tyle
równość, ile „równanie w dół”.
Jan Paweł II, Encyklika Solicitudo rei socialis, 1987
Podmiotowość jako inicjatywa gospodarcza

„Zamiast twórczej inicjatywy, rodzi się bierność, zależność i
podporządkowanie wobec biurokratycznego aparatu, który
jako jedyny „dysponent” i „decydent”, jeśli wręcz nie
„posiadacz” ogółu dóbr wytwórczych stawia wszystkich w
pozycji mniej lub bardziej totalnej zależności, jakże podobnej
do tradycyjnej zależności pracownika-proletariusza w
kapitalizmie. Stąd rodzi się poczucie frustracji lub
beznadziejności, brak zaangażowania w życie narodowe,
skłonność do emigracji, choćby tak zwanej emigracji
wewnętrznej”.
Jan Paweł II, Encyklika Solicitudo rei socialis, 1987
Pomocniczość a podmiotowość

„Jednostkom nie wolno wydzierać i przenosić na
społeczeństwo tego, co one same mogą wykonać z własnej
inicjatywy i własnymi siłami; podobnie niesprawiedliwością,
szkodą społeczną i zakłóceniem porządku jest zabierać
mniejszym i niższym społecznościom te zadania, które one
same mogą spełnić, i przekazywać je społecznościom
większym i wyższym” (par. 79).
Pius XII, Encyklika Quadragesimo anno, 1931

łac. subsidium, pomoc
Pius XI, Encyklika Quadragesimo anno, oryg. łac. w: Acta Apostolicae Sedis, vol. 23 (1931) ss.
177–228. Tę samą definicję w dosłownym brzmieniu cytuje Jan XXIII w encyklice Mater et
Magistra, AAS 53 (1961) ss. 401-464, par. 53.
Pomocniczość i solidarność

[W kontekście przeciwdziałania bezrobociu:] „Winna to być
troska całościowa, która ostatecznie spoczywa na barkach
państwa, ale która nie może oznaczać jednokierunkowej
centralizacji ze strony władz państwowych. Chodzi natomiast
o trafną i celową koordynację, w ramach której być winna
zagwarantowana inicjatywa poszczególnych osób,
samodzielnych grup, ośrodków i lokalnych warsztatów pracy zgodnie z tym, co już wyżej powiedziano o podmiotowym
charakterze pracy ludzkiej.”
Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens, 1981
Solidarność: wymiar osobowy i społeczny



„Nie ma wolności bez solidarności”
„Pamięć o moralnych przesłaniach "Solidarności", a
także o naszych, jakże często tragicznych
doświadczeniach historycznych, winna dziś
oddziaływać w większym stopniu na jakość polskiego
życia zbiorowego, na styl uprawiania polityki czy
jakiejkolwiek działalności publicznej, zwłaszcza
takiej, która jest sprawowana na mocy społecznego
wyboru i zaufania.
„Kto ojczyźnie swej służy, sam sobie służy; bo w niej
jego wszystko się dobre zamyka” [P. Skarga]
Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie RP, 1999
Solidarność jako tworzenie wspólnoty

„Z chrześcijańskiej koncepcji osoby wypływa
natomiast w sposób konieczny właściwa wizja
społeczeństwa. Według Rerum novarum i całej nauki
społecznej Kościoła, wyrazem społecznej natury
człowieka nie jest jedynie Państwo, ale także różne
grupy pośrednie, poczynając od rodziny, a kończąc
na wspólnotach gospodarczych, społecznych,
politycznych i kulturalnych, które jako przejaw
tejże ludzkiej natury posiadają - zawsze w ramach
dobra wspólnego - swą własną autonomię. To
właśnie nazwałem ‘podmiotowością’ społeczeństwa,
która wraz z podmiotowością jednostki, została
unicestwiona przez ‘socjalizm realny’” (par. 13)
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, 1991
O samodzielności obywatelskiej i ekonomicznej
Antropologia społeczna Jana Pawła II
 Personalizm




Pomocniczość



Sumienie jako wartość a priori i jako zadanie
Prymat kultury, edukacji, doświadczenia („być”)
Praca jako tworzenie i współtworzenie
Prymat rodziny nad państwem
Podmiotowość miarą jakości usług publicznych
Solidarność


Promocja niezbywalnych praw osoby
Powszechne zobowiązanie do służby dobru wspólnemu
Polskie problemy z samodzielnością

Personalizm





Pomocniczość



odtwarzanie podmiotowości (sytuacje graniczne)
partycypacja w rynku (praca, handel, usługi)
samodzielność społeczna i ekonomiczna
edukacja permanentna
modernizacja usług publicznych
państwo „inteligentne”
Solidarność




ruchy i stowarzyszenia
społeczeństwo obywatelskie
dialog społeczny
solidarność w wymiarze globalnym
Sprawiedliwość w ujęciu klasycznym




„Sprawiedliwość polega na oddaniu każdemu tego, co mu się
należy”
„Wszyscy chcą nazywać sprawiedliwością tę trwałą
dyspozycję, dzięki której zdolni są dokonywać czynów
sprawiedliwych, dzięki której postępują sprawiedliwie i pragną
tego, co sprawiedliwe”
„Sprawiedliwość jest identyczna z doskonałością etyczną w
pełnym tego słowa znaczeniu”
„W sprawiedliwości zaś wyróżniliśmy to, co zgodne z prawem,
i to, co słuszne.”
Arystoteles, Etyka Nikomachejska, IV p.n.e.
Solidarność i kultura
„Każdy człowiek, każdy naród, każda kultura i cywilizacja mają
swoją rolę do wypełnienia i swoje miejsce w tajemniczym
planie Boga i w powszechnej historii zbawienia.”
Jan Paweł II, Encyklika Slavorum apostoli, 1985, 19
Po zamachu terrorystycznym w USA 11 września 2002 nastąpił pewien
renesans myślenia o kulturze. Zdaniem Samuela P. Huntingtona stare
antagonizmy ideologiczne epoki przemysłowej (kapitalizm kontra
socjalizm) uległy przedawnieniu, natomiast rośnie rola tradycyjnych
wyróżników kulturowych, m.in. religijnych. W konsekwencji relacje
społeczne w obrębie poszczególnych formacji cywilizacyjnych stale się
wzmacniają, zaś na styku tych formacji pojawia się niebezpieczeństwo
nowych konfliktów.
Pomocniczość jako konstytucja

„Ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako
prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu
wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu
społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej
uprawnienia obywateli i ich wspólnot...”
Preambuła Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, 2 kwietnia 1997
Pomocniczość jako zasada modernizacji
„Podstawowe założenia reformy administracyjnej 1999 r.:
 a) zasada unitarności i nadrzędności interesów państwa
 b) zasada domniemania kompetencji i przysługiwania
samorządowi ważnej części zadań państwowych
 c) zasada pomocniczości (subsydiarności)
 d) zasada solidarności społecznej…”
Mieczysław Janowski, Podstawowe założenia reformy ustrojowej w Polsce,
Zasada unitarności i nadrzędności interesów państwa, w: Jerzy Szczęsny
(red.), Podstawowe wartości i założenia reformy ustrojowej w Polsce, Seria:
„Reforma Administracji Publicznej. Materiały szkoleniowe”, zeszyt 1,
Warszawa 1998, ss. 15-23, 14.
Pomocniczość w wymiarze międzynarodowym

Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht 1992) nazywa
integrację europejską „nowym etapem w procesie tworzenia
ściślejszego związku między narodami Europy, w którym
decyzje są podejmowane (w sposób możliwie najbardziej
otwarty – poprawka z Amsterdamu, 1997) na szczeblu jak
najbliższym obywatelowi” (Artykuł A).
Prawo wspólnotowe UE

Traktat o Wspólnocie Europejskiej (Amsterdam 1997)
postanawia w, iż „w zakresie, który nie podlega wyłącznej
kompetencji Wspólnoty, Wspólnota podejmuje działania,
zgodnie z zasadą subsydiarności, tylko wówczas i tylko w
takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą
być skutecznie zrealizowane w odpowiedni sposób przez
państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę lub skutki
tych działań, mogą być lepiej zrealizowane przez Wspólnotę.
Żadne działanie Wspólnoty nie wykracza poza to, co jest
konieczne do zrealizowania celów określonych w niniejszym
traktacie” (Artykuł 3B).
Podmiotowość i praca



Człowiek jest podmiotem pracy
a zarazem jest jej „tworzywem”
Praca ma sens teologiczny, zbawczy
a zatem dysfunkcje i brak pracy są złe ostatecznie
Praca tworzy wspólnotę
a zarazem praca potrzebuje wspólnoty
Por. Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens, 1991
Karta Praw Rodziny, 1983



Rodzina jest podstawową jednostką społeczną
Rodzina należy zagwarantować szczególne prawa cywilne
(etyka, bioetyka), gospodarcze, edukacyjne, społeczne,
socjalne, polityczne, kulturalne
Postulat płacy rodzinnej, wsparcia dla matek wychowujących
dzieci i zapewnienia rodzinie możliwości takiego realizowania
ww. praw, dzięki którym członkom rodziny pozwala na
zachowanie wspólnoty
Podmiotowość: teologia pracy
„Kościół jest przekonany, że praca stanowi podstawowy wymiar
bytowania człowieka na ziemi” (LE 4)



„praca ludzka stanowi klucz, i to chyba najistotniejszy klucz, do całej kwestii
społecznej, jeżeli staramy się ją widzieć naprawdę pod kątem dobra człowieka”
(LE 3)
Podobieństwo człowieka do Stwórcy, por. Rdz 1, 27-28
św. Ignacy Loyola: „Rozważać, jak Bóg działa i pracuje dla mnie we wszystkich
rzeczach stworzonych na obliczu ziemi…” (CD 236).
Wymiar przedmiotowy (przechodni) pracy: „panowanie nad
ziemią” (LE 5)
Wymiar podmiotowy: „pierwszą podstawą wartości pracy jest
sam człowiek - jej podmiot” (LE 6);

„praca jest funkcją osoby”; człowiek „jako ‘obraz Boga’ jest osobą, czyli bytem
podmiotowym uzdolnionym do planowego i celowego działania, zdolnym do
stanowienia o sobie i zmierzającym do spełnienia siebie.” „różne czynności
przynależące do procesu pracy, (…) bez względu na ich charakter, mają służyć
urzeczywistnianiu się jego człowieczeństwa, spełnianiu osobowego powołania,
które jest mu właściwe z racji samegoż człowieczeństwa.”
Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens
„Jezus objawia ponadto - i to
samym swoim życiem, a nie
tylko słowami - że wolność
urzeczywistnia się przez
miłość, to znaczy przez dar z
siebie.”
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis
splendor
The Good Samaritan (after Delacroix), Oil on
canvas 73.0 x 60.0 cm., Saint-Rémy: May, 1890, F
633, JH 1974, Otterlo: Kröller-Müller Museum
Teologia pracy
Benedykt XVI, „Caritas in veritate”, 2009
 Stosunki społeczne reguluje zasada sprawiedliwości, ale dla
chrześcijan pierwszą cnotą jest miłość
 Dwumian „państwo-rynek” traci swoją skuteczność,
społeczeństwo obywatelskie staje podstawą ładu społecznego
i warunkiem rozwoju
 Rozwój integralny osoby i społeczności (Paweł VI,
„Populorum progressio”)
 Nowe formy pracy społecznej, stowarzyszenia obywatelskie
zaangażowane w pomoc osobom, respektujące realia rynku,
służące jednak przede wszystkim rozwojów i
usamodzielnieniu się jednostek.
Teologia pracy
Benedykt XVI, „Caritas in veritate”, 2009:
 „Współpraca w rozwoju nie powinna mieć na względzie
tylko wymiaru ekonomicznego; powinna stać się wielką
okazją do spotkania kulturowego i ludzkiego. Jeśli podmioty
współpracy krajów gospodarczo rozwiniętych, jak to się
czasami zdarza, nie uwzględniają tożsamości kulturowej
własnej oraz innych, składającej się z ludzkich wartości, nie
mogą nawiązać żadnego poważnego dialogu z obywatelami
krajów ubogich.”
Jak pomagać osobom bezrobotnym? (R. E. Dodge)
Zawsze

Utrzymuj regularny kontakt z osobą bezrobotną aż do chwili, kiedy znajdzie ona pracę.

Znajdź takie obszary życia, w których możesz afirmować tę osobę.

Bądź dobrym słuchaczem, tak aby osoba bezrobotna mogła dać ujście swoim frustracjom.

Wyraź swoje zaufanie do tej osoby.

Pomóż jej zachować własny pozytywny wizerunek w czasie kryzysu.

Ustal, jeśli to możliwe, czas wspólnej modlitwy z tą osobą.

Zapewnij ją, że jest kimś bardzo ważnym dla ciebie, dla Kościoła i dla Boga.

Pomóż jej znaleźć zajęcie, która dałoby jej poczucie spełnienia.

Zaproponuj pomoc w postaci pieniędzy, żywności, lekarstw, itp., ale zrób to dopiero wtedy,
kiedy nawiążesz z nią dobry kontakt.

Nie zrywaj znajomości z tą osobą, kiedy już znajdzie pracę.
Nigdy

Nie słuchaj plotek.

Nie wypytuj na siłę dlaczego straciła pracę. Rozmawiajcie o tym tylko wtedy, kiedy ta osoba
jest na to gotowa.

Nie prowokuj negatywnych uczuć, bo one są dodatkowym ciężarem.

Nie nalegaj, żeby natychmiast znalazła pracę. Być może ta osoba potrzebuje czasu na
zrewidowanie swoich priorytetów życiowych.

Nie nalegaj, żeby natychmiast przyjęła twoją pomoc w postaci pieniędzy, żywności, ubrania,
bo może jeszcze bardziej pogłębić jej kryzys.

Nie próbuj podejmować za nią żadnych decyzji.

Nie zakładaj, że osoba bezrobotna (i jej rodzina) jest nędzarzem. Uważnie wysłuchuj potrzeb
i upewnij się czy osoba bezrobotna wie, że twoja pomoc jest jedynie zwyczajnym wyrazem
miłości chrześcijańskiej.
Richard E. Dodge teaches adults in Sunday School at Una Baptist Church, Nashville, TN, and is Internet
producer for materials for adult leaders, LifeWay Church Resources, Nashville, TN.
Dekalog rynkowy chrześcijanina (Aniela Dylus)
Bądź obecnym na rynku, ale nie wszędzie
Nie mieszaj środka z celem
Nie myl sukcesu rynkowego z sukcesem życiowym
Dąż do sukcesu rynkowego, ale nie za wszelką cenę
Pamiętaj, że o sukcesie rynkowym decyduje również kapitał
ludzki i społeczny, a nie tylko finansowy
6. Umiejętnie konkuruj, ale nie niszcz
7. Skrupulatnie obliczaj, ale nie wszystko
8. Nie mieszaj ekonomii politycznej z ekonomią zbawienia
9. Bądź kompetentny
10.Bądź mobilny, ale zakorzeniony
1.
2.
3.
4.
5.
Nowa ekonomia. Inteligentne państwo
Państwo posiadające metabolikę „informacyjną”, nie „energetyczną”
(A. Kępiński, F. N. Nash), czyli państwo zdolne do:
 absorbcji informacji o stanie środowiska
 identyfikacji punktów krytycznych
 wykorzystania tej informacji do stworzenia strategii rozwoju społecznogospodarczego
Strategie „inteligentnego państwa”:
 Stabilizacja makroekonomiczna
 Konkurencyjność na rynku wewnętrznym
 Stabilność polityczna
 Praworządność
 Rozbudowa infrastruktury materialnej
 Troska o kapitał społeczny
Antoni Z. Kamiński, Bartłomiej Kamiński, Korupcja rządów. Państwa pokomunistyczne wobec globalizacji,
Warszawa 2003, s. 238nn.
http://madel.jezuici.pl