Antropologia kulturowa

Antropologia kulturowa
Doktryny religijne
DOKTRYNA (z łaciny doctrina – nauka),
1. ogół spójnych poglądów, założeń, twierdzeń i przekonań, będących podstawą
koncepcji, np. naukowej, religijnej, gospodarczej, politycznej itp.;
doktryna religijna – zespół wierzeń, wskazań dogmatycznych i moralnych oraz zasad
liturgicznych, np. doktryna islamu, protestancka, katolicka. W Kościele katolickim
przedstawiana przez papieży w formie encyklik. Zespół tych poglądów określa się
jako społeczną doktrynę (naukę) Kościoła;
Najważniejszymi religiami świata są Chrześcijaństwo, Judaizm, Buddyzm, Islam i Hinduizm.
CHRZEŚCIJAŃSTWO
Chrześcijaństwo narodziło się ok. 30 roku naszej ery na terenie obecnego Izraela i jest
nierozerwalnie związane z judaizmem - religią narodu żydowskiego. Osobą, która łączy
bardzo różnorodne i odległe od siebie odłamy chrześcijaństwa jest Jezus Chrystus - Bóg i
Człowiek zarazem, który żył, umarł i zmartwychwstał by objawić ludziom prawdę o Bożym
planie zbawienia. Z czasem wokół tego jądra rozwinęły się różnego typu tradycje, dzieląc
chrześcijaństwo na wiele odłamów.
Nauczanie chrześcijańskie opiera się na Biblii - zbiorze pism objawionych przez Boga a
spisanych przez ludzi na przestrzeni wieków. Jest w niej zawarta historia świata, nauczanie,
prawo, historia życia Jezusa, zapis jego Dzieła oraz opis początków chrześcijaństwa. Niektóre
Kościoły chrześcijańskie opierają swoje nauczanie tylko na Biblii inne zaś dodają do niego
stworzoną przez lata tradycję.
Podstawowe zasady życia chrześcijańskiego są spisane w tekście Dziesięciorga Przykazań a
rozszerzone w Kazaniu na Górze (przede wszystkim w Błogosławieństwach). Poniżej
znajdziesz oba te teksty (cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia).
DZIESIĘCIORO PRZYKAZAŃ
1. Wtedy mówił Bóg wszystkie te słowa:
2. Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.
3. Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie!
4. Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani
tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią!
5. Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im służył, ponieważ Ja Pan, twój Bóg,
jestem Bogiem zazdrosnym, który karze występek ojców na synach do trzeciego i czwartego
pokolenia względem tych, którzy Mnie nienawidzą.
6. Okazuję zaś łaskę aż do tysiącznego pokolenia tym, którzy Mnie miłują i przestrzegają
moich przykazań.
7. Nie będziesz wzywał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, gdyż Pan nie
pozostawi bezkarnie tego, który wzywa Jego imienia do czczych rzeczy.
8. Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić.
9. Sześć dni będziesz pracować i wykonywać wszystkie twe zajęcia.
10. Dzień zaś siódmy jest szabatem ku czci Pana, Boga twego. Nie możesz przeto w dniu tym
wykonywać żadnej pracy ani ty sam, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój niewolnik, ani
twoja niewolnica, ani twoje bydło, ani cudzoziemiec, który mieszka pośród twych bram.
11. W sześciu dniach bowiem uczynił Pan niebo, ziemię, morze oraz wszystko, co jest w nich,
w siódmym zaś dniu odpoczął. Dlatego pobłogosławił Pan dzień szabatu i uznał go za święty.
12. Czcij ojca twego i matkę twoją, abyś długo żył na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.
13. Nie będziesz zabijał.
14. Nie będziesz cudzołożył.
15. Nie będziesz kradł.
16. Nie będziesz mówił przeciw bliźniemu twemu kłamstwa jako świadek.
17. Nie będziesz pożądał domu bliźniego twego. Nie będziesz pożądał żony bliźniego twego,
ani jego niewolnika, ani jego niewolnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która
należy do bliźniego twego.
Wj 20:1-17 (BT)
JUDAIZM
Mojżesz żył ok. 1250 p.n.e., był synem Amrama i Jakebed z plemienia Lewi, urodzonym w
Egipcie. Jest uznawany za założyciela religii, twórcę przymierza między Bogiem i ludem
izraelskim, odbiorcę objawień Bożych, wyzwoliciela ludu izraelskiego z niewoli egipskiej,
twórcę życia narodowego. Mojżesz dał ludowi Torę, obejmującą pięć ksiąg Mojżeszowych
(Pięcioksiąg) Będąc założycielem religii był równocześnie prawodawcą, kapłanem i
przywódcą swojego ludu. Został uznany za nosiciela Objawienia przez chrześcijaństwo i
islam .
Mozaizm, wyznanie mojżeszowe, religia Żydów; także zespół wierzeń, wartości etycznych i
postaw wynikających z tradycji i obyczajów narodu żydowskiego; doktryna judaizmu zawarta
jest w Biblii hebrajskiej (Starym Testamencie) i Talmudzie, jej podstawowe zasady to
monoteizm (wiara w jednego Boga - Jahwe, Stwórcę Wszechświata, który oczekuje od ludzi
moralnego postępowania) oraz przekonanie o posłannictwie Żydów, z którymi Bóg zawarł
przymierze, by dawali o Nim świadectwo. Z judaizmu wywodzą się chrześcijaństwo i islam.
Kształtowanie się judaizmu jest związane ściśle z historią narodu żydowskiego, opisaną w
Starym Testamencie; według niego pierwszym reformatorem starożytnych wierzeń
Hebrajczyków i twórcą zasad judaizmu był Mojżesz (prawdopodobnie 1. połowa XIII w.
p.n.e.) ustalając kult Jahwe. Od czasów królestwa izraelskiego centralnym ośrodkiem kultu
Jahwe stała się Świątynia Jerozolimska, a jego strażnikami - kapłani; w V w. p.n.e. spisany
został kanon Pięcioksięgu (Tora, hebrajskie 'prawo'), czyli Prawa pisanego. Zburzenie drugiej
Świątyni Jerozolimskiej (70 r. n.e.) i rozproszenie Żydów (diaspora) zapoczątkowało okres
judaizmu rabinicznego (talmudycznego), którego podstawą (obok Starego Testamentu) stał
się Talmud (czyli Prawo ustne), zamiast kapłana najwyższym autorytetem religijnym rabin, a
kult Jahwe uprawiano w rodzinie i synagodze; rygorystyczne przestrzeganie doktryny
judaistycznej i rytuału utrzymało jedność judaizmu i narodu żydowskiego żyjącego w
diasporze, chociaż pojawiały się różne odłamy (karaizm, sabataizm Sabataja Cwi, chasydyzm,
frankizm). Współcześnie w judaizmie wyodrębniło się kilka kierunków, jak judaizm
tradycyjny (ortodoksyjny), judaizm reformowany i judaizm konserwatywny, różniący się
rygoryzmem w przestrzeganiu rytuału religijnego; brak obowiązujących dogmatów wiary
zastępuje wiernym 13 zasad wiary, sformułowanych przez Majmonidesa (XII w.), mówią one
m.in. o osądzeniu przez Boga postępowania każdego człowieka i wyznaczeniu kary lub
nagrody, o nadejściu mesjasza, o zmartwychwstaniu.
Judaizm pierwszy głosił wiarę w istnienie jednego boskiego Bytu. Dzięki przymierzu
zawartemu między Bogiem i Izraelem Żydzi stali się narodem wybranym, otoczonym przez
ludy wyznające bałwochwalstwo. Judaizm opiera się na Księgach. Najważniejszą z nich jest
Biblia Hebrajska, składająca się z Tory (czyli Pięcioksięgu Mojżesza), Proroków oraz tzw.
Pism - utworów poetyckich, mądrościowych i historycznych.
Żeby być ortodoksyjnym Żydem, trzeba przede wszystkim przestrzegać nakazów zawartych
w Torze. "Od początku dnia do jego końca, a także w nocy trzeba myśleć po żydowsku i
zachowywać jej przepisy. Trzeba dokładnie wiedzieć, co wolno, a czego nie. Mamy 613
przykazań, podzielonych na zakazy i nakazy i każde z nich jest równie ważne" - mówi
Menachem Pinchas Joskowicz. Wszyscy ludzie zostali stworzeni na podobieństwo Boga. Bóg
chce, by człowiek żył w zgodzie ze swoim sumieniem. Tora nakazuje otaczać opieką
szczególnie osoby słabsze: wdowy, sieroty, prześladowanych i biednych. Zbawienie można
osiągnąć poprzez przestrzeganie przepisów religijnych i służenie bliźnim. "Nawet w
dzisiejszym świecie można zachowywać przepisy Tory dotyczące na przykład jedzenia.
Ortodoksyjny Żyd dobrze wie, że zawsze można spożywać warzywa i owoce, ale mięso, ryby
i wino muszą być odpowiednie" - dodaje Menachem Pinchas Joskowicz.
W życiu Żydów rodzina spełnia bardzo ważną rolę. To właśnie w domu obchodzi się
większość świąt religijnych. Co tydzień świętuje się szabas. W piątek przed zachodem słońca
pani domu zapala szabasowe świece. na stół kładzie się dwa bochenki chleba i stawia kielich
wina. Ojciec rodziny błogosławi te dary i podaje je pozostałym uczestnikom uroczystości. "W
piątek po zachodzie słońca nie można pracować, wszystkie domowe roboty należy zakończyć,
nie wolno gotować, nie wolno nawet zapalać światła" - tłumaczy Menachem Pinchas
Joskowicz. Dlatego nieraz Żydzi, by nie złamać tego prawa, wynajmowali gojów , czyli nieŻydów, którzy nie będąc związani takimi przepisami mogli wykonywać prace zabronione
wyznawcom judaizmu. Zdarzało się dosłowne interpretowanie tego prawa: w szabat Żydzi
trudniący się lichwą nie mogli dotykać pieniędzy, więc niektórzy owijali palce tkaniną i w ten
sposób pozostawali w zgodzie z nakazem.
W tradycji żydowskiej Gehinnom to zarówno piekło, jak i czyściec, gdyż nawet sprawiedliwi
muszą oczyścić się tam z grzechów. Córka lub syn po śmierci rodziców przez jedenaści
miesięcy i jeden dzień (oraz w rocznicę ich śmierci) odmawia modlitwę kaddisz. Wyraża ona
uległość wobec woli Boga. Gdyby była odmawiana przez dwanaście miesięcy, byłby to znak,
że osoba zmarła była grzesznikiem, który potrzebuje pełnego okresu przebywania w czyścu.
Symbole judaizmu
1) Magen David - gwiazda Dawida, zwana także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna
gwiazda utworzona przez dwa przeplatające się trójkąty (heksametr);
2) menora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu, który już w
pierwotnej chacie służył do oświetlania świętego miejsca (współcześnie również podstawowy
element herbu państwa Izrael).
Doktryna judaizmu określa następujące przymioty Boga:
1) najwyższy byt i stwórca świata, któremu ludzie muszą oddawać cześć;
2) sprawujący opatrzność nad światem;
3) sprawiedliwy i miłosierny;
4) wszechmocny;
5) wszechobecny;
6) zewnętrzny wobec świata (Ojciec na niebie);
7) bezcielesny (czysty duch), co pociąga za sobą zakaz wyobrażania Boga za pośrednictwem
materii - Boga można jedynie przedstawić za pomocą słowa.
Judaizm przyjmuje zasadę harmonii pomiędzy Bogiem i światem, podstawą której jest
posłuszeństwo Prawu ogłoszonemu człowiekowi przez Boga oraz przymierze zawarte za
pośrednictwem Mojżesza na Synaju. Z narodu żydowskiego, jako narodu wybranego, wyjdzie
Mesjasz, który ustanowi królestwo Boże na ziemi, będące przygotowaniem do ostatecznego
królestwa w przyszłym świecie, w którym nastąpi zmartwychwstanie zmarłych i sąd
ostateczny oraz powszechny dopełniający dzieło boże.
Koncepcja człowieka
Koncepcja człowieka zakłada jedność ciała i duszy, co pozwala człowiekowi spełniać
powinności wobec Boga i świata (realizację zadań wyznaczonych przez Boga). W doktrynie
judaizmu Bóg jest jeden i jedyny. Człowiek chcący wypełnić zadania wyznaczone przez Boga
musi się powstrzymać od:
1) bałwochwalstwa;
2) bluźnierstwa;
3) kazirodztwa;
4) zabójstwa;
5) kradzieży;
6) jedzenia mięsa wyrwanego z żywych zwierząt;
7) przestrzegać sprawiedliwości.
Etyka judaizmu
Metafizyczną podstawą etyki są przykazania, które ludziom dał Bóg. Kwintesencja etyki
judaizmu zawiera się w dwóch sentencjach biblijnych: Będziesz miłował twojego Boga Jahwe
z całego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił oraz bliźniego swego jak siebie
samego. Ponadto Żydów obowiązuje 613 nakazów i zakazów sformułowanych w Biblii
(Pismo Święte) i Talmudzie, szczegółowo regulujących życie Żydów zgodnie z nakazami
wiary. Dotyczą one m.in. obrzezania (dowodu przymierza), szabatu, modlitwy, przepisów
pokarmowych, świąt, postu, zawierania małżeństwa itd. (w chrześcijaństwie, w
przeciwieństwie do islamu, usunięto drugie przykazanie, zabraniające czci posągów lub
jakichkolwiek zmaterializowanych wyobrażeń Boga. Wokół tego przykazania w Kościele
toczył się długi spór znany pod nazwą problemu "obrazoburstwa").
BUDDYZM
Buddyzm jest czymś bardzo praktycznym, czymś co można bezpośrednio zastosować w
życiu. Kiedy ludzie pytali Buddę, dlaczego i czego nauczał, odpowiadał zawsze tak samo:
"Nauczam, ponieważ wy i wszystkie istoty pragniecie osiągnąć szczęście i uniknąć cierpienia.
Nauczam, jakimi rzeczy są."
Najlepszym słowem opisującym naukę Buddy jest to, którego używał on sam. Przez 1500 lat
nauki te praktykowane były w Indiach pod nazwa "Dharma", a przez ostatnie tysiąc lat w
Tybecie jako "Czio". Oba te określenia oznaczają: "jakimi rzeczy są".
Zrozumienie tego, jakimi rzeczy są, jest kluczem do trwałej radości. Sam Budda jest
nauczycielem, przykładem, strażnikiem i przyjacielem. Pomaga nam i wszystkim istotom
unikać cierpienia i doświadczać stanów coraz intensywniejszego szczęścia i radości, a także
prowadzić innych do Wyzwolenia i Oświecenia.
Budda miał przed 2550 laty wyjątkowe możliwości nauczania: żyjąc w czasie wspaniałego
rozkwitu kultury, otoczony bardzo zdolnymi uczniami, mógł przez czterdzieści pięć lat po
osiągnięciu Oświecenia wskazywać innym prowadzącą do niego drogę. Dlatego również jego
nauki, zwane Dharmą, są różnorodne i bogate.
Kandziur, słowa samego Buddy, składa się ze 108 tomów, zawierających 84000 nauk.
Późniejsze komentarze do nich, Tendziur, obejmują dalsze 254 grube księgi. Z tego powodu
Budda pod koniec życia powiedział: "Mogę umrzeć szczęśliwy. Nie zatrzymałem żadnej
nauki w zamkniętej dłoni. Dałem wam już wszystko, co może wam przynieść pożytek."
Zasady Buddyzmu
Jakość naszego życia jest uwarunkowana przez jakość naszych działań. Buddyzm uczy nas,
aby mieć mocne przekonanie do ludzkiego potencjału. Mówi, że jesteśmy stworzeniami, które
posiadają cudowną zdolność wzięcia odpowiedzialności za to, co myślimy, robimy i
mówimy, i uczynienia naszego życia raczej wyrazem mądrości i współczucia, niż
samolubstwa, strachu i żądzy.
Możemy rozwijać moc i umiejętność powstrzymywania się od aktów ciała, mowy i umysłu,
które powodują cierpienie nasze i innych. Możemy uczyć się spełniać te akty ciała, mowy i
umysłu, które wiodą do szczęścia i pokoju. Możemy oczyszczać nasze umysły. Tak więc
buddyzm zajmuje się naturą naszego życia i środkami, dzięki którym możemy wykorzenić
niezadowolenie i niezaspokojenie, które nas dotyka. Zatem nauki buddyjskie nie powinny być
widziane jako dogmaty do przyjęcia, ale jako narzędzia używane do rozwijania tkwiącego w
nas potencjału.
Buddyzm jest religią, która uważa raczej mądrość, niż wiarę, za najważniejszą cnotę. Budda
mówił, że jeśli przyjrzymy się sobie bardzo dokładnie i uczciwie, łatwo znajdziemy niepokój i
konflikt w naszym umyśle. Mówił, że korzeniem tkwiącym u podstaw tego cierpienia jest
nasza ignorancja i fundamentalne niezrozumienie prawdziwej natury naszej egzystencji.
Zatem droga do prawdziwego szczęścia leży w naprawieniu naszego błędnego pojmowania
tego, jakimi rzeczy są, i w tym celu potrzebujemy hojności i moralności wzmocnionych przez
spokojną jasność umysłu. Z buddyjskiej perspektywy nasze życie ma wartość i znaczenie w
zmierzaniu do prawdy i jej doświadczaniu.
Na swoim najbardziej podstawowym poziomie nasze niewłaściwe rozumienie życia,
charakteryzowane przez uparte lgnięcie do poczucia "mnie" i "moje", manifestuje się
zewnętrznie jako samolubstwo i zaborczość. Pierwszy poziom buddyjskiej praktyki wymaga
podważenia naszej ignorancji przez przeciwdziałanie jej wyrazowi. Rozwijamy hojne serce.
Budda zachęcał nas do dawania, mądrze i bezinteresownie, nie szukając jakiegokolwiek
rodzaju nagrody.
Mówił o trzech rodzajach dawania: dawanie materialnych rzeczy tym, którzy na nie
zasługują, np. jedzenia żebrzącym mnichom, jałmużny biedakom; dawanie przebaczenia tym,
którzy nas skrzywdzili; i w końcu najbardziej znakomite, dawanie prawdy, chętnie dzieląc się
materialną wiedzą lub duchowym zrozumieniem, które nabyliśmy.
Hojność, oprócz erozji samolubstwa, daje radość i lekkość umysłu oraz tworzy więzi miłości i
przyjaźni w granicach społeczności. Mniej trzymając się rzeczy, które mamy, możemy
bardziej otworzyć się na świat wokół nas i wnieść do niego pozytywny wkład.
Moralność, drugi aspekt buddyjskiego treningu, także głęboko zajmuje się rzeczami, które
robimy i rzeczami, które mówimy. Działanie i mowa, które pochodzą z niezdrowych stanów
umysłu, krzywdzą zarówno nas jak i innych. W buddyzmie moralność jest definiowana jako
wola powstrzymywania się od wszystkich takich słów i czynów. Nie przez wzmacnianie
negatywnych emocji poprzez ich wewnętrzne tłumienie lub zewnętrzne wyrażanie, ale przez
proste obserwowanie ich i spokojne znoszenie uchwyt nieszczęścia jest osłabiany i
zaczynamy uwalniać się od niego.
Trening moralności polega na przyjęciu pewnych zaleceń jako przewodnich zasad w
codziennym życiu. Dla świeckich buddystów tych zaleceń jest pięć, mianowicie:
powstrzymanie się od odbierania życia,
powstrzymanie się od kradzieży,
powstrzymanie się od rozwiązłości seksualnej,
powstrzymanie się od fałszywej mowy,
powstrzymanie się od używania środków odurzających.
Te zalecenia nie są przykazaniami, którym należy być ślepo posłusznym, ale są narzędziami
umiejętnie używanymi do harmonizowania sposobu naszego życia z duchowymi prawdami.
Chociaż zalecenia są ukształtowane negatywnie, naturalnie rodzą cnoty życzliwości,
uczciwości, zadowolenia, prawdomówności i uważności. Ten, kto czysto utrzymuje zalecenia,
odkrywa, że poczucie winy i wyrzuty sumienia zostają zastąpione przez powodzenie i
poczucie własnej godności. Jego umysł zmierza ku pokojowi i czystości. Moralność jest
zatem podstawą dla całego duchowego wysiłku i może być widziana jako niezbędny
fundament inteligentnej i dbałej społeczności.
Trzecim aspektem buddyzmu jest medytacja, rozwijanie spokoju umysłu i wglądu. W swoim
normalnym stanie nasz umysł jest rozproszony i nieopanowany. Odkrywamy jak trudno mu
przestać myśleć nawet przez chwilę. Ogromna energia umysłu nie jest zatem opanowana i
dobrze używana. Medytacja jest sposobem skupienia umysłu, tak aby umożliwić mu
wycofanie się z jego zwykłego zaabsorbowania i przenikanie prawdy o naszej egzystencji.
Medytacja nie jest jedynie środkiem relaksacji, ani techniką ucieczki od pełnej cierpienia
odpowiedzialności do błogiego transu. Jest raczej środkiem do czynienia bystrym,
wzmacniania i ostatecznego oczyszczenia umysłu. Początkowo koncentrujemy umysł na
pojedynczym obiekcie, tak jak w celu poskromienia dzikiego zwierzęcia przywiązuje się je do
słupa. Jest wiele możliwych obiektów, które można użyć do tego celu. Jednym z nich, dla
wielu ludzi użytecznym, jest doznanie oddechu na końcu nozdrzy; ale jakikolwiek obiekt jest
wykorzystywany, ważnym punktem jest zachowywanie dokładnej, czujnej i bezustannej
świadomości jego.
Od razu, oczywiście, nie możemy tego robić. Koncentracja jest trudna. Występuje przeciw
naszemu rozproszeniu. Ale z cierpliwością, wytrwałością i pozytywnym nastawieniem nie
jest to niemożliwe. Gdy umysł odbiega od obiektu, łagodnie, ale stanowczo przywołujemy go
z powrotem - znów i znów i znów.
W końcu koncentracja przychodzi bardziej lub mniej łatwo i umysł staje się jasny i
stanowczy. Wtedy, przekraczając początkowy obiekt, utrzymujemy jedynie bystrość, czystą
uważność wszystkiego, co powstaje w świadomości - czy jest to doznanie, uczucie, myśl,
postrzeżenie, czy cokolwiek - skupiając się raczej na zmiennej naturze każdego zjawiska, niż
na jego zawartości.
Jeśli umysł został wystarczająco ustabilizowany przez koncentrację, jesteśmy zdolni do
spokojnego przyglądania się obecnej rzeczywistości i bezpośrednia nie-pojęciowa ocena
prawdziwej natury naszej egzystencji zaczyna się rozwijać. Gdy zaczynamy rozumieć
zmienną, niepewną i niekonsekwentną naturę wszystkiego, co tworzy nasze życie, nasze
błędne idee i przekonania odpadają i lgnięcie do rzeczy jest całkowicie podważone. Wtedy
prawdziwy pokój i uwolnienie, najwyższe dokonanie ludzkich istot i cel buddyzmu, jest
ostatecznie osiągnięty.
ISLAM
Islam - to po arabsku, podporządkowanie się i posłuszeństwo. A więc zasadniczą cechą religii
Islamu jest całkowite i bezwarunkowe przyjęcie nauk u przykazań Boga, objawionych Jego
Prorokowi Muhammadowi (pokój z Nim). Mahometanizm jest błędną nazwą Islamu,
sprzeczna z jego duchem. Muzułmanin po arabsku Muslim - to ten, który wierzy w Boga i
podporządkowuje się Jego przykazaniom. Muzułmanin sam stara się żyć zgodnie z naukami
Proroka, a także stworzyć społeczeństwo zorganizowane na tych samych zasadach.
ALLAH - to po arabsku Bóg. Jest to imię własne o charakterze unikalnym, gdyż, podobnie
jak w języku polskim, nie ma liczby mnogiej ani innych rodzajów
Religia Islamu oparta jest na pięciu podstawowych filarach:
Wyznanie Wiary (shahada); Tylko Bóg Jedyny jest godny czci i wiary, a Muhammad
jest Bożym Wysłannikiem do wszystkich ludzi, aż po Dzień Sądu Ostatecznego. posłannictwo
Muhammada nakłada na wszystkich muzułmanów obowiązek traktowania Jego życia jako
przykładu i wzorca.
Modlitwa (Sala); Modlitwy, które są obowiązkiem wobec Boga, należy odmawiać
pięciokrotnie w ciągu dnia. Modlitwa umacnia i ożywia wiarę w Bogu, oczyszcza duszę u
osłabia pokusę grzechu a tym samym korzystnie wpływa na poziom moralności człowieka.
Miesięczny Post w Ramadanie (Saum); przez cały miesiąc Ramadanu, od pierwszego
brzasku aż do zachodu słońca, Muzułmanie powstrzymują się od picia, jedzenia i stosunków
małżeńskich, a także wystrzegają się złych myśli i pożądań. Post
uczy miłości, szczerości i poświęcenia, rozwija cierpliwość , altruizm i opanowanie - tym
samym kształtuje zdrową postawę społeczną wiernych.
Jałmużna (Zaka); Wierny powinien wydać 2.5% w stosunku rocznym od swoich
oszczędności pod warunkiem, że te oszczędności przekroczą pewien określony próg (jest to,
jeśli chodzi o Złoto, 80 gramów) i on będzie je miał przez cały rok,
na poprawę warunków życia najuboższych. Sumy te uważane są za oczyszczające inne
majątki, a ich wydanie jest religijnym obowiązkiem.
Pielgrzymka do Mekki (Hadż); Pielgrzymka do Mekki należy odbywać przynajmniej raz w
życiu, o ile pozwala na to stan majątkowy i zdrowia wiernego. Ponadto za akt religijny
uważany jest każdy inny czyn dokonany z myślą o wypełnieniu woli Boga.
Islam nakazuje wiarę w jedność i wszechwładzę Boga. Wiara ta uświadamia człowiekowi
głęboki sens istnienia Wszechświata, a także pozwala określić miejsce, jakie w nim zajmuje
istota ludzka. Wiara uwalnia od wszelkich obaw i
przesądów, daje poczucie obecności Boga Jedynego, nakazuje wywiązywać się z
obowiązków wobec Niego. Powinna się ona jednak sprawdzać w czynach, gdyż sama jako
taka, jest niewystarczająca, ani niewystarczające jest wyrażanie jej słowami.
Islam odrzuca ideę ludu wybranego i nakazuje patrzeć na całą ludzkość jak na jedną
rodzinę, która podlega wszechwładzy Boga- Stwórcy i Żywiciela nas wszystkich, a jedyną i
prawdziwą drogę do Nieba jest wiara i dobre uczynki. Tak więc stosunek człowieka do Boga
jest w Islamie osobisty i bezpośredni, nie wymaga żadnych orędowników czy pośredników.
Każdego muzułmanina, czyli wyznawcę islamu obowiązują:
1) szahada (wyznanie wiary).
2) salat (modlitwa).
3) zaka (jałmużna).
4) saum (post).
5) hadżdż (pielgrzymka do Ka'by).
Obowiązki te nazywają się w teologii muzułmańskiej pięcioma filarami islamu. Szerzenie ich,
zalecane przez Koran za pomocą oręża, czyli przez świętą wojnę, nazywa się dżihad.
Modlitwa jest odmawiana przez wyznawców islamu: o świcie, po południu, o zachodzie
słońca i gdy zapadnie noc. Podczas modlitwy muzułmanin winien być w stanie nakazanej
czystości, tj. umyć ręce, twarz i nogi. Stać w miejscu czystym (najczęściej na specjalnym
dywaniku), być odwróconym w kierunku Mekki, modlić powinien się tylko w języku proroka,
tj. arabskim. Trzonem modlitwy jest pierwsza sura Koranu (fatiha).
Szczególnie ważna jest modlitwa piątkowa, ma charakter publiczny i jest obowiązkowa dla
wszystkich dorosłych mężczyzn, odbywa się w południe. W czasie tego nabożeństwa jest
wygłaszane kazanie (hutba) przez prowadzącego modły imama. Zaka (jałmużna) początkowo
miała charakter dobrowolnej daniny, z czasem stała się obowiązkową daniną od majątku.
Saum (post) obowiązuje raz w roku w miesiącu ramadan i polega na powstrzymaniu się od
spożywania wszelkich pokarmów i picia od świtu do zachodu słońca. Hadżdż, pielgrzymka,
którą raz w życiu musi odbyć do Mekki każdy muzułmanin i muzułmanka.
HINDUIZM
Hinduizm to bardzo złożona religia, przyjmująca formy tak zróżnicowane, że w zasadzie
można mówić o systemie wierzeń a nie o jednolitej religii.. Jego geneza to zapewne silne
odczuwanie prze Hindusów zmienności i kaprysów natury, daleko od nich silniejszej i nei
dającej się ujarzmić. Dlatego też w hinduizmie odnajdujemy próby "porozumienia" z
niewidzialnymi siłami otaczającymi człowieka. Cechą charakterystyczną tej wielkiej religii
jest brak ostrych granic między tym a tamtym światem, między ziemią a niebiosami, między
człowiekiem a bóstwem. Bogowie są, co prawda, nieśmiertelni, ale w zasadzie ich
zachowanie jest ludzkie. Człowiek zaś dąży do boskości i niekiedy (podczas na przykład
niektórych obrzędów) jest otaczany przez innych boską czcią.
W dziejach hinduizmu ostrzec można dwa zasadnicze wątki, często pozostające w stanie
napięcia między sobą. Pierwszym, bardziej znanym na całym świecie jest wiara w
przeznaczenie, ostateczność wyroków losu. Łączy się ona bezpośrednio z teorią wędrówki
dusz, zgodnie z którą nieśmiertelna dusza człowieka przechodzi przez bardzo wiele kolejnych
wcieleń, wstępując w różne byty - od materii nieożywionej, poprzez rośliny i zwierzęta aż do
ludzi, również zróżnicowanych. Wszystko to ma jeden cel - osiągnięcie doskonałości
pozwalającej na zakończenie cyklu narodzin. Właśnie ten system wierzeń wyjaśniał i
usprawiedliwiał a i poniekąd był przyczyną powstania silnie rozwarstwionego społeczeństwa
kastowego oraz pewnego rodzaju obojętności na niedolę drugiego człowieka przy ogólnie
mocno rozwiniętej wrażliwości.
Drugim wątkiem tradycji religijnej jest sile przekonanie o konieczności wypełniania
obowiązków wynikających z pozycji społecznej jednostki, swoistego "grania roli", bardzo
skrupulatnie wyreżyserowanego przez tradycję. Przepisy były odmienne dla każdej kasty i
obejmowały niemal wszystkie dziedziny życia, od zalotów i zawierania małżeństw
począwszy, skończywszy na doborze pokarmów czy ubiorów. Taka tradycja bardzo mocno
wspierała rozwój i nadawała religijną rangę podziałom kastowym.