15 Fazy rozwoju bankowych systemów informatycznych

1
Ewolucja technologii informacyjnych
System informacyjny a system informatyczny
(w ogóle)
a w banku w szczególności
Rozwój systemów informatycznych banków
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
2
Ewolucja technologii informacyjnych
 Technologia informacyjna - dziedzina wiedzy obejmująca informatykę,
telekomunikację, narzędzia i inne technologie związane z informacją.
Dostarcza ona użytkownikowi narzędzi, za pomocą których może on
pozyskiwać informacje, selekcjonować je, analizować, przetwarzać i
przekazywać innym ludziom.... (pl.wikipedia.org)
 Ewolucja technologii informacyjnych – długotrwały proces doskonalenia
(poprzez usprawnianie) wszelkich narzędzi wykorzystywanych przez człowieka
do tworzenia, przesyłania, przechowywania, prezentowania i wykorzystywania
informacji
 Informatyka:
– samodzielna dziedzina nauki zajmująca się metodami oraz narzędziami do
przetwarzania i gromadzenia informacji
– wiedza o budowie, funkcjonowaniu, wytwarzaniu u zastosowaniach
komputerów wraz z ich oprogramowaniem
– Computer sciences, informatique, information technology
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
3
Ewolucja technologii informacyjnych (pre…)
 Najważniejsze daty (z obecnego punktu widzenia):
– Babylon (Sumerowie): pismo - system umownych znaków, za
pomocą których można utrwalić język mówiony
– 105 rok – wynalazek papieru w Chinach (Cai Lun)
– 1040 – Pi Szeng, wynalazek czcionki glinianej
– 1448, 1455, europejska odsłona druku, Biblia Gutenberga
– 1867 rok: Amerykanin, Christopher Latham Sholes, (przy
współpracy Carlosa Gliddena i Samuela W. Soule'a),
konstruuje pierwszy użyteczny model maszyny do pisania
– 1876 rok: Alexander Graham Bell, uzyskuje patent na telefon,
czyli urządzenie do dwustronnego wzajemnego przekazywania
głosu
– Wynalazek komputera – brak danych (ok. 1940, badania nad
bombą atomową, baza Alamo);
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
4
Ewolucja technologii informacyjnych (XX w.)
 Komputer od tradycyjnego kalkulatora odróżnia zdolność
wykonywania wielokrotnie, automatycznie powtarzanych
obliczeń, wg algorytmicznego wzorca zwanego programem, gdy
tymczasem kalkulator może zwykle wykonywać tylko pojedyncze
działania
 Lata 60-te – pierwsze zastosowania komputerów w
przedsiębiorstwach i w bankach
 Rozwój technologii radiowej
 Rozwój technologii telewizyjnych
 Rozwój telefonii komórkowej (telefonia analogowa, cyfrowa, 3G,
UMTS, VOIP)
 Lata dziewięćdziesiąte rozwój Internetu, powstanie infrastruktury
sieciowej
 Integracja technologii informacyjnych – od roku 2000
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
5
Ewolucja technologii informacyjnych
 Podstawowe cechy ewolucji technologii informacyjnych
wykorzystywanych w gospodarce:
– dążenie do stworzenia jak najbardziej sprawnych i
niezawodnych urządzeń
– pozytywne efekty rozwoju pojedynczych urządzeń próbuje się
spotęgować poprzez ich integrację
– duża kapitałochłonność inwestycji w sferze technologii
informacyjnych
– obniżanie kosztów jednostkowych przekazywania informacji
– wzrost „wolumenu” przekazywanych informacji
– uzależnianie od rozwoju technologii informacyjnych kolejnych
dziedzin życia gospodarczego i społecznego
– tyrania postępu - problem „wykluczonych”
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
6
Ewolucja technologii informacyjnych
 Są trzy aspekty stosowania IT współcześnie:
– gospodarczy
– społeczny
– indywidualny
 Z punktu widzenia gospodarki najbardziej widoczne zmiany przyniosło
wykorzystanie technologii informacyjnych w dla usprawnienia funkcjonowania
i zarządzania przedsiębiorstwami (w tym i bankami)
 Ze społecznego punktu widzenia najbardziej spektakularne zmiany przyniosła
„demokratyzacja” technologii (jak Mickiewicz – pod strzechy) oraz ich
niespotykana wcześniej integracja i powszechność
 W wymiarze indywidualnym zjawisko uodpornienia technologii na poziom
wiedzy i majętność ich użytkowników (brak odpowiedniego określenia …,
może równość w dostępie do technologii ), co sprawia, że każdy człowiek
uzyskuje dostęp do wyrafinowanych technologii i wyspecjalizowanych usług
oraz informacji po koszcie możliwym do zaakceptowania przez większość, a nie
tylko przez elity
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
7
System informacyjny a system informatyczny
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
8
System informacyjny a system informatyczny
Informacja
Dane
Nadawca
Transakcje
Informacja
cja
a
In form
Infor
m
ac
ja
Odbiorca
Systemy komunikacyjne
Technologie komunikacyjne
Usługi komunikacyjne
Inf
Dane
Zasób informacji
Informacja
Informacja
Informacja
Baza danych
Systemy komunikacyjne
Technologie komunikacyjne
Usługi komunikacyjne
Sprzężenie zwrotne
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
Wykorzystanie
Dane
orm
acj
a
 Model systemu informacyjnego banku
9
System informacyjny a system informatyczny
SI = {P, I, T, O, M, R}




SI- system informacyjny
P – zbiór podmiotów, które są użytkownikami systemu
I – zbiór informacji o sferze realnej (zasoby informacyjne)
T – zbiór narzędzi technicznych stosowanych przy pobieraniu,
przetwarzaniu, przesyłaniu, przechowywaniu i wydawaniu
informacji
 O – zbiór rozwiązań systemowych stosowanych w danej
organizacji, a więc stosowana formuła zarządzania
 M – zbiór metainformacji, opis systemu i jego zasobów
informacyjnych
 R – relacje pomiędzy poszczególnymi zbiorami
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
10
System informacyjny a system informatyczny
 System informatyczny to skomputeryzowana część systemu
informacyjnego, składają się nań:
– Sprzęt (hardware)
– Oprogramowanie (software)
– Bazy danych (uporządkowane zasoby informacji w formie
elektronicznej)
– Technologie komunikacji (sprzęt + oprogramowanie
umożliwiające łączenie komputerów lub serwerów i terminali)
– Ludzie
– Organizacja
– Informacje
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
11
System informacyjny a system informatyczny
Preferencje
użytkownika
OGÓLNA UŻYTECZNOŚĆ SYSTEMU
INFORMACYJNEGO
Kosztowność systemu
informacyjnego
Efektywność ergonomiczna systemu
informacyjnego
Efektywność ekonomiczna systemu
informacyjnego
Pracochłonność użytkowania
systemu informacyjnego
Wartość informacji dostarczanej przez
system informacyjny
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
12
Cechy systemów informacyjnych
CECHY FORMALNE SYST.
INFORMACYJNEGO
agregacja,
jednoznaczność
komunikatywność,
objętość,
porównywalność,
przyswajalność,
redundantność,
rozwlekłość.
CECHY MERYTORYCZNE (TREŚCIOWE)
SYSTEMU INFORMACYJNEGO
Dotyczące zakresu:
celowość,
decyzyjność,
dokładność,
elastyczność,
ilość,
kompletność,
pełność,
precyzyjność,
prospektywność,
przydatność,
retrospektywność,
sensowność.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
Dotyczące czasu:
aktualność,
dostępność,
szybkość,
wiek,
Dotyczące obiektywn
prawdziwość,
rzetelność,
spójność,
wiarygodność,
wierność,
źródłowość.
13
Rozwój systemów informatycznych banków
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
14
Rozwój bankowych systemów informatycznych
 Bankowy system informatyczny - jest to skomputeryzowany i
wyposażony w media teleinformatyczne system informacyjny,
realizujący specyficzne funkcje instytucji bankowych i relacji
pomiędzy nimi, w celu zapewnienia doskonalszej obsługi klienta
(w miejscu funkcjonowania banku lub na odległość) oraz
usprawnieniu funkcji zarządzania bankiem (W. Chmielarz)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
15
Fazy rozwoju bankowych systemów
informatycznych
 Faza wczesna przetwarzania transakcyjnego 1960-70 r.,
 Faza burzliwego rozwoju informacyjnych systemów zarządzania w
bankowości (MIS) - 1970-77 r.,
 Faza produktywna informatycznych systemów zarządzania w latach
(DSS+ES) 1978-85 r.,
 Faza zmian technologicznych systemów wspomagających decyzje 1986-1990 r.,
 Faza zmiany filozofii i systematyki tworzenia systemów
informatycznych rozwój zintegrowanych systemów informatycznych
zarządzania – od 1990 r.,
 Faza zdalnych systemów – bankowość elektroniczna od 1994 r.,
 Faza systemów globalnych – bankowość internetowa od 1998 r.25
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
16
Faza wczesna przetwarzania transakcyjnego 1960-70
 Duże, drogie, wolne komputery o awaryjności do 60% czasu
pracy, w wyodrębnionych ośrodkach informatycznych,
 Uciążliwe prace, nad przygotowaniem i wprowadzaniem danych,
 Zakres dotyczy głównie automatyzacji obejmującej:
– Księgowość,
– Prace administracyjne typu - kadry, płace,
– Statystyki i raporty zewnętrzne.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
17
Faza burzliwego rozwoju informacyjnych s. z. w
bankowości (MIS) - 1970-77 r.
 Koncentracja prac na obsłudze rachunków bankowych – systemy finansowoksięgowe,
 Zapewnienie podstawowego wyposażenia informatycznego – duże komputery,
drukarki, taśmy, dyski stałe, czytniki taśm i kart perforowanych,
 Realizacja systemów scentralizowanych typu wsadowego,
 Rejestracja danych wejściowych w scentralizowanych ośrodkach
przetwarzania (perforacja taśm i kart),
 Prezentacja danych wyjściowych głównie w postaci wydruków i dostarczanie
ich w tej postaci użytkownikowi,
 Ograniczona pojemność i szybkość działania sprzętu.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
18
Faza produktywna informatycznych systemów
zarządzania (DSS+ES) 1978-85 r.





modernizacja działań poprzedniej fazy,
początek teleprzetwarzania (1988 - 45% TP),
dane rejestrowane są przez użytkownika końcowego,
systemy pozostają nadal scentralizowane,
przetwarzanie danych traktowane jest jako produkcja zapewniająca:
– prowadzenie rachunków bankowych i tradycyjnych oszczędności,
– prowadzenie rachunkowości syntetycznej i analitycznej,
– masowe przetwarzanie,
– aplikacje zorientowane na produkty,
 konserwacja wszelkich systemów tworzonych w tym czasie jest bardzo trudna,
 prowadzone są wstępne prace dotyczące planowania działalności bankowej
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
19
Faza zmian technologicznych systemów
wspomagających decyzje - 1986-1990 r.
 radykalne zmiany w technologii informatycznej (sieci, relacyjne bazy danych
itp.)
 rozpoczęcie decentralizacji systemów, zmiany architektury systemów,
 dane i procesy przetwarzania stają się niezależne,
 integracja systemów produktowych i problemowych w systemy informacyjne
kierownictwa, powstanie pierwszych systemów w pełni zintegrowanych,
 pełne włączenie użytkownika w proces projektowania systemów
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
20






Faza zmiany filozofii i systematyki tworzenia
systemów informatycznych od 1990 r.
zmiana metod tworzenia systemów informatycznych,
automatyzacja zintegrowanego stanowiska pracy,
przewaga w stosowaniu relacyjnych baz danych,
administrowanie połączonymi bazami danych,
stosowanie bezpośredniego dostępu do rozproszonych baz danych,
system informatyczny zapewnia:
– wzrost produktywności stanowiska pracy,
– racjonalizuje przepływ danych,
– zwiększa trafność decyzji,
– zapewnia zgodność usług z oczekiwaniami klientów.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
21
Faza zdalnych systemów – bankowość elektroniczna
od 1994 r.
 Zmiana filozofii działania banku – automatyzacja front office,
powszechność kart płatniczych,
 Do 40% usług zdalnych w tym zakresie,
 Rozwój systemów elektronicznych rozliczeń międzybankowych,
 Początki elektronicznego pieniądza i jego praktycznej
implementacji,
 Upowszechnianie standardów elektronicznej wymiany
dokumentacji bankowej SWIFT, EDIFACT
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
22
Faza systemów globalnych – bankowość internetowa
od 1998 r.




Rozwój systemów kart płatniczych – karty inteligentne
Bankowość internetowa,
Przesyłanie standardów danych przez Internet,
Rozwój handlu elektronicznego i związanych z nim płatności
elektronicznych przez Internet,
 Usługi bankowe przez telefon phone-banking i m-banking
 Rozwój systemów zabezpieczeń bankowych.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
23
Podsumowanie faz rozwoju b. s. i. w Polsce
 „zapóźnienie” technologiczne było efektem embarga COCOM (odwołane w
1992 r.)
 fazy z lat 70- i 80 – tych dotyczyły systemu bankowego w jego ówczesnym
kształcie
 lata 90-te okres szybkiej samodzielnej nauki metodą prób i błędów
 pojawienie się w sektorze kapitału zagranicznego, który zmusił banki do
rywalizacji o dostęp do IT
 stan obecny charakteryzuje stosowanie dojrzałych i sprawdzonych rozwiązań –
zagranicznych wspieranych przez cząstkowe rozwiązania krajowe
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
24
Podsumowanie faz rozwoju b. s. i.
 Dobra infrastruktura informacyjna systemu bankowego
 Nowoczesne banki (zbyt jak na potrzeby klientów)
 Rozwiązania informatyczne na najwyższym poziomie (efekt
nakładów, starań i talentu) sąsiadują i współpracują z
rozwiązaniami standardowymi (ubogimi od strony IT)
 Rozwijający się w przyśpieszonym tempie outsourcing usług
informacyjnych, serwisowych etc.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
25
Literatura
 W. Chmielarz, Komputer i bank, Warszawa 1997r.
 D. T. Dziuba, Systemy informatyczne w bankowości detalicznej ,
UW, Warszawa 2003
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
26
Literatura:
Informatyka dla ekonomistów, pod red. A. Nowickiego,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa- Wrocław 1998
S. Łobejko, Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i
innowacją w przedsiębiorstwie , SGH Warszawa, 2005.
Dziękuję za uwagę
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
27
Koniec.
Dziękuję!
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa