Nieme wołanie OFIARY PRZEMOCY RÓWIEŚNICZEJ

Nieme wołanie OFIARY PRZEMOCY
RÓWIEŚNICZEJ
Przemoc rówieśnicza, zwana także lobbingiem lub dręczeniem, jest zjawiskiem powszechny
środowisku szkolnym. Może przybierać różne formy, od fizycznej poprzez werbalną,
relacyjną do cyberprzemocy. Podstawowym jej powodem jest inność, a w poszukiwaniu tej
inności uczniowie są bardzo kreatywni. Wykluczyć z rówieśniczego grona można niemal
każdego, zarówno za to, że ktoś się dobrze uczy, jak i za to, że ktoś się uczy źle, za
obciachowe ciuchy i starszy model komórki. Łatkę inności zawsze przypina nieformalny lider,
szef klasy.
Czego potrzebuje ofiara przemocy rówieśniczej?
Uczeń-ofiara często cierpi w samotności, i to przez dłuższy czas. Najczęściej nie przyznaje się
dorosłym, że doświadcza agresji przemocy ze strony swoich kolegów. Przyczyny tego mogą
być bardzo różne: lek przed sprawcą; obawa, że nikt nie uwierzy; brak wiary w pomoc;
poczucie winy, a nawet wstyd. Dlatego właśnie nauczyciele we współpracy z rodzicami,
muszą bacznie obserwować każdego ucznia i zwracać uwagę na wszelkie zmiany w jego
funkcjonowaniu. Żaden sygnał typu: sińce, zadrapania, zniszczone ubrania czy przybory
szkolne, nieumiejętność wyjaśnienia przez dziecko przyczyn takiego stanu rzeczy, coraz
gorsze wyniki w nauce, przygnębienie, sprawianie wrażenia nieszczęśliwego, wycofywanie
się z kontaktów z rówieśnikami, unikanie koleżanek i kolegów, unikanie szkoły itp. – nie może
być lekceważony, bagatelizowany. Musi być traktowany bardzo poważnie, z całą
starannością, bo najczęściej jest niemym wołaniem.
Zauważ mnie!
Długotrwałe bycie ofiarą poważnie pogarsza stan zdrowia ucznia i utrudnia jego rozwój
emocjonalny. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie takiego ucznia oraz objecie go
odpowiednią pomocą i wsparciem.
Wśród ofiar zachowań agresywno – przemocowych wyróżnić można następujące typy:


Ofiara uległa – uczeń bierny, wycofany, pełen zwątpienia, bardzo wrażliwy na krytykę
i uwagi na swój temat, często słabszy fizycznie, uważany czasami za mięczaka. Przez
nauczyciela raczej niezauważany albo nadmiernie chroniony, co dodatkowo nasila
wrogość rówieśników.
Ofiara masochistyczna – uczeń ze skłonnościami do samoudręczania się dla kolegi lub
koleżanki, którą traktuje jako wartą każdego poświęcenia. Przyznaje się do bycia
sprawcą czynów popełnianych przez swojego idola.



Ofiara ratownik – uczeń, który przez swoje podporządkowanie i uległość stara się być
ratownikiem, który zmieni kogoś na lepsze. Na kolegów wybiera tzw. chuliganów, a
pragnąc zyskać ich zaufanie, gotowy jest do wszelkich zachowań i czynów
akceptowanych przez nich.
Ofiara pasywna – osoba wrażliwa, nieśmiała, ostrożna w kontaktach z innymi, mająca
trudności z zaistnieniem w grupie rówieśniczej. Niepewna i lekowa, nie potrafi się
bronić, atakowana płacze, wycofuje się ucieka. Czuje się mało wartościowa, nie
potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji, ma poczucie osamotnienia, opuszczenia.
Zwykle nie ma w klasie żadnej dobrej koleżanki czy kolegi.
Ofiara prowokująca – osoba, której zachowanie może być odbierane przez większość
klasy jako prowokujące i może powodować negatywne reakcje ze strony innych. Ma
problemy z koncentracją, wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, często
nadaktywnością, wprowadza zamieszanie, niepokój wytwarza wokół siebie atmosferę
irytacji i napięcia. Jej zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z kolegami,
ma porywczy temperament. Często nie przestrzega pewnych norm społecznych.
Wesprzyj mnie!
Ofiara przemocy potrzebuje przede wszystkim grupy osób, które dadzą jej wsparcie,
akceptacje i zrozumienie. Musi odreagować trudne doświadczenia i odbudować poczucie
własnej wartości. Takiego wsparcia powinni udzielić wszyscy nauczyciele, nie tylko
wychowawca klasy. Rola pedagoga szkolnego jest indywidualna praca z uczniem nad
wyzwoleniem go z poczucia winy, wzrostem poczucia swojej wartości oraz nabywaniem
umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
Pomóż kolegom mnie bronić!
Należy pamiętać, że indywidualne czynniki ryzyka, maja jednak mniejsze znaczenie niż wpływ
wywierany na ucznia przez społeczność klasową, której jest członkiem. Tam, gdzie szkolny
dręczyciel ma wielu kibiców – czynniki ryzyka działają bardzo silnie. Tam gdzie agresor
napotyka sprzeciw i obronę ofiary – czynniki te działają słabiej niż w klasach, w których
obrońców brakuje. Dlatego tak ważna jest praca nauczyciela przy wsparciu szkolnych
specjalistów, ze świadkami i obserwatorami zachowań przemocowych. Po to, by nauczyć ich
reagowania w takich sytuacjach oraz uświadomić im, jak istotna role odgrywają, będąc
świadkami agresji czy przemocy wobec kolegi czy koleżanki. Świadkowie tez są w trudnej
sytuacji. Wielu nie reaguje z obawy, że sami staną się ofiarami, albo zwyczajnie nie wiedzą, w
jaki sposób reagować. Jeśli rówieśnicy naucza się otwarcie bronić prześladowanego kolegi, to
szkolnym agresorom przestanie się to opłacać.
Opracowała : A. Wałęsa