Psychologia - Magisterskie24.pl
advertisement
Psychologia. 1. Istota psychologii sądowej 2. Teoria osobowości wg Freuda 3. Charakter 4.Temperament 5. Empatia 6. Uczucia 7. Emocje i ich cechy 8. Namiętności 9. Teoria osobowości wg Reykowskiego 10. Mowa (Kody) 11. Wyobrażenia 12. Spostrzeganie 13. Pamięć trwała i nietrwała 14. Psychopatia i jej cechy 15.Agresja 16. Afekt i jego cechy 17. Charakteropatia 18. Zachowanie suicydialne 19. Stres i jego cechy 20. Procesy motywacyjne 21. Motyw jako element kierunkujący zachowanie 22. brak odpowiedzi 23. Działy współczesnej psychologii i ich charakterystyka 24. brak odpowiedzi 25. Namiętność a afekt 26. Uczenie się jako proces psychiczny 27. Nastrój 28. Zaburzenia osobowości - psychotyczne 29. Osobowość nieprawidłowa 30. Socjopatia 31. Fobie 32. Lęk a strach 33. Zachowania destrukcyjne 34. Procesy komunikowania się 35. brak odpowiedzi 36. Podstawowe procesy poznawcze 37. Wrażenia 38. Zachowanie autodestrukcyjne 39. Psychologia rozwojowa i jej charakterystyka 40. Psychologia penitencjarna i obszar jej badań 41. Znak emocji 42. Uczucia pierwotne 43. Uczucia typowe dla człowieka 44. Cechy pamięci 45. Zachowanie człowieka jako forma przeżyć wewnętrznych 46. Samobójstwo 47. Dewiacje psychiczne 48. Osobowość wg Junga 49. Cechy zachowania charakteropaty 50. Cechy zachowania psychopaty Ad. 1 ISTOTA PSYCHOLOGII SĄDOWEJ Psychologia sądowa – dział psychologii ściśle związany z istnieniem i funkcjonowaniem aparatu wymiaru sprawiedliwości. Pełni funkcję wspomagającą - przeprowadzanie ekspertyz i wydawanie opinii. Istnieje też odmiana psychologii sądowej - naukowa (eksperymentalna) testująca nowe założenia psychologii, odnajdująca mechanizmy w zaistniałych już przypadkach. Wiedza psychologiczna wykorzystywana jest więc w pracy sądowej, prokuratorskiej, policyjnej i resocjalizacji. Psychologia sądowa zajmuje się m.in.: badaniem zjawisk patologii społecznej, przyczyn zachowań antyspołecznych rehabilitacją zaburzeń zachowania osób, które weszły w konflikt z prawem, organizacją pracy placówek wymiaru sprawiedliwości, opracowaniem strategii ich działania, diagnozą i organizacją reżimu więziennego; problematyką izolacji więziennej; pracą z personelem więziennym oceną zasadności zwolnienia przedterminowego profilowaniem nieznanych sprawców niektórych przestępstw, zwłaszcza zabójstw, zgwałceń i podpaleń Ad. 2 TEORIA OSOBOWOŚCI WEDŁUG FREUDA Jest twórcą dynamicznej teorii osobowości, według której osobowość jest organizacją sił dynamizujących zachowanie (dążenia, popędy, potrzeby społeczne). Wyróżniamy tu trzy systemy osobowości - id, ego i superego. Upraszczając, oznacza to że na każde nasze zachowanie wpływ ma zarówno id jak i pozostałe elementy. Id to pierwotna energia, która zasila pozostałe systemy. Jego celem jest zachowanie optymalnego poziomu energii w organizmie. Jeśli więc jest jej zbyt dużo, id dąży go tego aby ją rozładować. Id bywa nazywane naturalnym popędem, albo też wewnętrznym dzieckiem, działa bowiem właśnie jak dziecko, które chce unikać przykrości i dążyć do przyjemności. Id jest sferą biologiczną człowieka . Ego wytwarza się ponieważ zaspokojenie potrzeb organizmu wymaga działań w świecie rzeczywistym poprzez przekształcanie wyobrażeń w spostrzeżenia. Ego to element kontaktujący się ze światem zewnętrznym. To ego wie co trzeba zrobić aby osiągnąć zadowolenie i obniżyć poziom energii. Ego jest w stanie odróżnić to co jest rzeczywiste i istnieje w świecie zewnętrznym od tego co znajduje się jedynie w wyobraźni człowieka. Ego decyduje o działaniu i o tym na jakie bodźce nastąpi reakcja organizmu. Ego jest sferą intelektualną człowieka. Superego nazywane jest sumieniem lub poziomem społecznym. Przechowuje ono wszystkie nakazy i zakazy społeczne, moralne, prawne. Superego hamuje nieakceptowane społecznie impulsy id i dąży do doskonałości w rozumieniu wpojonych człowiekowi wartości i zasad. Jest to ostatni wykształcający się element osobowości, kształtuje się pod wpływem kar i nagród, stosowanych przez rodziców. Superego jest sferą moralną człowieka. Ad. 3. CHARAKTER W psychologii charakter rozumiany jest jako: zespół cech psychicznych danej osoby, które ujawniają się w jej zachowaniu, sposobie bycia, stosunku do otaczającej rzeczywistości. Jest to więc wewnętrzne usposobienie, nadające postępowaniu człowieka jednolity kierunek (np. charakter pisma). Charakter stanowi moralną naturę osoby ludzkiej, zaś jego cechami konstytutywnymi są: świadomość, wolny wybór wartości i zasad, trwałość tego wyboru oraz prawość sumienia. Jest to pojęcie używane do pozytywnego i negatywnego wartościowania osobowości jednostki. Badaniem charakteru zajmuje się charakterologia, która m.in. tworzy i analizuje typologie charakteru. Charakter jest plastyczny – zmienia się i dostosowuje do potrzeb życiowych danego człowieka, często dana jednostka podpatruje i stara się ukształtować we własnej osobowości dane cechy. Ad. 4 TEMPERAMENT Temperament - to zespół pewnych, względnie stałych cech osobowości, charakterystycznych dla danej jednostki, przejawiających się w jej zachowaniu, procesach psychicznych zwłaszcza zaś emocjonalnych. Cechy te to m.in.: impulsywność, towarzyskość, aktywność, wytrwałość, ruchliwość. Pojęcia temperament i charakter bardzo często są ze sobą mylone, różnią się one pod względem rozpatrywanych cech, w charakterze mamy cechy innego rodzaju (dobry, zły, złośliwy, itp.) Jedną z najwcześniejszych klasyfikacji temperamentu zaproponował Hipokrates w V w. p.n.e. Zakładał on, że w każdym organizmie znajdują się cztery główne płyny, tzw. humory. Temperament danej osoby określony jest przez dominację jednego z tych płynów: krew - temperament sangwinistyczny (aktywizm życiowy - osoba ruchliwa, silna, towarzyska, lubi współdziałać z ludźmi, umiejąca się kontrolować, ma optymistyczne podejście do życia, lubi dominować nad innymi i znajdować się w centrum uwagi ) flegma - temperament flegmatyczny (opieszałość - silny, zrównoważony, ulegliwy, wytrwały w dążeniu do celu, nie lubi szybkiego tempa, ostrożny, cierpliwy ) czarna żółć - temperament melancholiczny (mało aktywny, bierny, często przygnębiony, pesymista, nietowarzyski, powolny, wrażliwy na krytykę, spokojny, refleksyjny, mało elastyczny w zachowaniu) żółć - temperament choleryczny (porywczy, łatwo ulega chwilowym emocjom, jest drażliwy, działa bezpośrednio pod wpływem impulsu, uparty i za wszelką cenę broni swojego zdania). Przedstawione powyżej typy temperamentu są tzw. typami czystymi. Jednak w praktyce rzadko występują tak czyste i wyraziste temperamenty. Najczęściej mamy do czynienia z typami mieszanymi, w których jedne cechy osiągają widoczną przewagę nad innymi. Ad. 5 EMPATIA Empatia – zdolność odczuwania stanów psychicznych innych istot (empatia emocjonalna), umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość (empatia poznawcza), to identyfikowanie się uczuciowe z kimś. Empatia jest jednym z najsilniejszych hamulców zachowań agresywnych. Osoba nie posiadająca tej umiejętności jest "ślepa" emocjonalnie i nie potrafi ocenić ani dostrzec stanów emocjonalnych innych osób. Silna empatia objawia się między innymi uczuciem bólu wtedy, gdy przyglądamy się cierpieniu innej osoby, zdolnością współodczuwania i wczuwania się w perspektywę widzenia świata innych ludzi. Empatia jest podstawową cechą umożliwiającą prawidłowy dialog zarówno na płaszczyźnie interpersonalnej jak i ogólnospołecznej. Osoby empatyczne dzięki znakomitemu wczuciu się w sytuację i psychikę innych stron mają zdolność rozwiązywania konfliktów, w związku z czym często pełnią rolę mediatorów. Osoby pozbawione zdolności do empatii są bardzo agresywne, o silnej osobowości, narzucające swą wolę i wizję świata, nie znoszące sprzeciwu, nie uznające argumentów innych stron, nie dopuszczające do swojej świadomości możliwości własnej pomyłki lub błędu, wysoce konfliktowe, bezkompromisowe. Ad. 6 UCZUCIA Uczucia to stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości. Uczucia stanowią świadomą interpretację emocji, dokonywaną na podstawie zakodowanych w pamięci człowieka wzorów kulturowych i doświadczeń oraz podyktowanej nimi oceny sytuacji. Uczucie to coś, co towarzyszy człowiekowi od urodzenia. Czuje się coś do kogoś lub czegoś np. miłość. Uczucia motywują nas do wielu czynów, sprawiają, że zachowujemy się tak, a nie inaczej. Uczuciami tłumaczymy wiele naszych zachowań, np. ”nie pomogę mu, bo go nienawidzę”, albo wręcz przeciwnie „pomogę mu, bo go kocham’ czy też „pomogę mu, bo mu współczuję”. Uczucia mają charakter biegunowy, tak więc istnieją uczucia: dodatnie i ujemne. Uczucia są również dzielone na: steniczne, które są czynne, jak np. gniew pobudzający do działania asteniczne, czyli bierne, jak np. zadowolenie z wykonanej pracy, które nie powoduje aktywności. Ze względu na siłę i czas trwania wyodrębnia się uczucia: krótkotrwałe (afekty) i dotyczą wtedy jakiejś określonej sytuacji. Gdy sytuacja ta zmienia się – słabną lub zanikają. Bardzo silne, gwałtowne, nie do opanowania. długotrwałe (namiętności ) – trwają dłużej niż afekty. Kilka godzin, dni a nawet lat. Przeżywanie uczuć silnych i długotrwałych łączy się z trwałym stosunkiem do przedmiotów, zjawisk i ludzi. Stosunek ten uwarunkowany jest nabytym doświadczeniem. Im człowiek jest dojrzalszy, tym trwalsze są jego uczucia. nastroje - o niewielkiej sile, trwające stosunkowo długo (np. cały dzień), wywołane określonymi sytuacjami, przyjemne lub przykre, Ad. 7 EMOCJE I ICH CECHY Emocje są stanem psychicznym silnie związanym z rzeczywistością. Emocje są względnie nietrwałymi stanami afektywnymi, o silnym zabarwieniu i wyraźnym wartościowaniu, poprzedzone jakimś wydarzeniem i ukierunkowane. Emocje powstają w wyniku doświadczeń ważnych dla naszego życia albo dobrego samopoczucia. Każda emocja posiada trzy specyficzne cechy: znak, natężenie oraz określoną treść. Znak emocji określają głównie funkcje, jakie dana emocja pełni: emocja negatywna (ujemna) – blokuje, hamuje przebieg jakiś procesów psychicznych. Najczęściej są to negatywnie przeżywane emocje np. strach, rozpacz, itd.. Powstają wtedy, gdy procesy regulacyjne ulegają zakłóceniom, a zaspokojenie potrzeb jednostki jest niemożliwe bądź częściowo niedostępne. Czasami jednak mogą ułatwiać mobilizacje organizmu i przeciwdziałać zachowaniom obronnym (np.: gniew prowokuje atak, lęk - ucieczkę). emocja pozytywna – podtrzymują dane działanie, rozszerzają procesy psychiczne. Dodawanie energii np. radość, zachwyt. Emocje te występują w sytuacjach, gdy jednostka osiąga zamierzony cel, a także w sytuacjach optymalnej równowagi miedzy organizmem a środowiskiem. Emocje o tym samym znaku różnią się od siebie swoją intensywnością czyli natężeniem. Przykładowo lubienie kogoś jest emocją o mniejszym natężeniu niż np. uczucie miłości. Emocje o niskim natężeniu nazywane są nestracjami, zwykle mają charakter przejściowy, szybko ulegają zmianom. Z kolei emocje intensywne są bardziej trwałe. Trzy etapy rozwoju emocji: etap symbiozy etap syntonii etap empatii Na emocje składają się trzy odrębne składniki: wyraz mimiczny, pobudzenie fizjologiczne subiektywne doznanie. Emocje są również dzielone na: pierwotne – niższe, które dotyczą zaspokojenia biologicznych potrzeb organizmu. wtórne – wyższe, które dotyczą sfery wartości i wiedzy. Pojawiają się później, wynik wychowania, mogą się rozwinąć lub nie: a)estetyczne- przeżywanie piękna b)etyczne- moralne, związane z zachowaniem człowieka c) intelektualne- umysłowe, ich źródłem są osiągnięcia naukowe. Przykładem emocji wyższej może być empatia. Nie występuje ona np. u psychopatów; stany emocjonalne: a) nastrój- dobry lub zły, różne małe elementy wpływają na nastrój b) afekty- bardzo silne emocje, krótkotrwałe i gwałtownie powstające, dzielimy je na normalne i patologiczne esteniczne- wyzwalające siłę, energię, pobudzające do działania asteniczne- odbierają siłę paraliżują. Ad. 8 NAMIĘTNOŚCI Namiętności są to uczucia długotrwałe i bardzo silne, to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Niekiedy wywierają one istotny wpływ na całokształt zachowania się człowieka, prowadzą do podporządkowania im całej aktywności. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, ukierunkowują myśli, spostrzeżenia, pamięć i inne procesy psychiczne. Są charakterystyczne dla wieku młodego, z czasem słabną, ale niektóre (np. chciwość) mogą narastać. Bardzo wysoki poziom aktywacji ośrodkowego układu nerwowego powoduje pogorszenie adekwatnej oceny sytuacji. Namiętność może prowadzić do zawężenia pola świadomości, a zatem do zachowań przynoszących szkodę jednostce i jej otoczeniu. Namiętność to stan silnego odczuwania emocji. Pojęcie namiętności w języku polskim najczęściej odnosi się do seksualności i zmysłowości. Wiąże się je ze stanem odczuwania silnego i nieodpartego uczucia do drugiej osoby, które powoduje utratę kontroli intelektualnej nad zachowaniem. Ad. 9 TEORIA OSOBOWOŚCI WEDŁUG REYKOWSKIEGO Według Reykowskiego osobowość to system nadrzędnych schematów dynamicznych regulujących zachowanie się człowieka. Od niej zależy stosunek człowieka do świata. Jest to teoria poznawcza. Struktury dzieli się na formalne i treściowe. System – to zbiór elementów powiązanych ze sobą w określony sposób. Elementy systemu wchodzą ze sobą w interakcje. Schematy dynamiczne – to określone reprezentacje mózgowe, obszary, które zostały powołane do określonych zadań. Dynamiczne – dlatego, bo nowe informacje napływając powodują aktywację (dynamiczną), są otwarte – gotowe na przyjęcie nowych informacji. Schematy dynamiczne dzielimy na: czynnościowe (organizacja ruchu)i poznawcze (odbiór informacji). Nadrzędne schematy dynamiczne: 1. Człowiek uzyskuje zdolność integracji napływających informacji, przez co każda z tych informacji zostaje umieszczona w ramach jednolitej „mapy” obejmującej obraz świata i własnej osoby. 2. Ogólne nastawienie – integracja różnych kierunków działań w nurt jednego lub niewielu zasadniczych tendencji kierunkowych w formie podstawowych potrzeb i zadań życiowych. 3. Integracja różnych technik, sposobów zachowania wobec innych sytuacji, w ramach jednolitego systemu stałych i ogólnych postaw. Osobowość po osiągnięciu odpowiedniego stopnia rozwoju pełni funkcję centralnego systemu integracyjnego. To co człowiek robi, i jak robi zależy od osobowości, ale również od pozaosobowości. Czynniki pozaosobowościowe to m.in. stopień przygotowania do wykonania zadania, sprawność operacji umysłowych, temperament, doraźny stan psychofizyczny. Ad. 10 MOWA ( KODY ) Mowa jest to używanie języka w procesie porozumiewania się, czyli konkretne akty użycia systemu językowego (złożonego ze znaków i reguł). Celem mowy jest odbieranie i nadawanie komunikatów w formie przekazów językowych: ustnych, pisemnych, gestów i mimiki. Mowa spełnia następujące funkcje: ekspresyjną - służy uzewnętrznianiu uczuć informacyjną- polega na dostarczaniu innym określonych komunikatów, impresywną- ma na celu wywołanie zmian w zachowaniu i myśleniu odbiorcy, eksploracyjną- umożliwia poszukiwanie ważnych dla nas informacji, komunikacyjną - pozwala na formowanie i przekazywanie myśli o otaczającej nas rzeczywistości, regulacyjną - wydawanie i przyjmowanie dyspozycji; język jest jednym z komponentów zachowania, który je kontroluje w określony sposób. Kody mowy: W obrębie kodu językowego wyróżniamy kod mowy pisanej i ustnej, które różnią się od siebie pod wieloma względami, m.in. funkcją i stylem: - mowę ustną charakteryzuje styl raczej potoczny, nieoficjalny. Zdania są zwykle krótsze, prostsze, często niedokończone. Widoczne są również znaczne różnice w doborze wyrazów, które mogą być zrozumiałe tylko dla określonej grupy społecznej. - mowa pisemna wymaga stylu oficjalnego, urzędniczego. Język jest staranny, zdania nieraz wielokrotnie złożone, poprawne gramatycznie, używane słowa są ogólnie rozumiane Kody mowy możemy także podzielić na: kod ograniczony - jeżeli mówimy że „I ja wtedy tam pobiegłem, a on nagle wskoczył i popsuł wszystko” to wypowiedź taka może być tylko zrozumiała dla osób, które wiedzą o czym jest mowa ze względu np.: na zażyłości; kod rozwinięty - komunikują się np. specjaliści którzy chcąc się precyzyjne wyrazić stosują zdania rozwinięte gdzie jest dokładnie wiadomo o co, czy o kogo chodzi. Ad. 11 WYOBRAŻENIA Wyobrażenia to obrazy powstające w wyobraźni, będące odzwierciedleniem w świadomości spostrzeganych poprzednio przedmiotów i zjawisk, które w danej chwili nie działają na narządy zmysłowe lub w ogóle nie istnieją. Wyobrażenia nie są tak dokładne, jak spostrzeżenia - cechuje je m.in. mniejsza wyrazistość, nietrwałość, fragmentaryczność, a często przewaga cech typowych, rodzajowych czy gatunkowych nad indywidualnymi. Rodzaje wyobrażeń odtwórcze- obrazy rzeczy, które były wcześniej spostrzegane, mają charakter wspomnieniowy. Od spostrzeżeń różnią się tym, że możemy je przywoływać w dowolnym momencie, niezależnie od materialnej obecności obiektu. Cechują się dużą wiernością wobec właściwości realnie istniejących obiektów. wytwórcze (twórcze, fantazyjne) - nowe obrazy rzeczy lub zjawisk niespostrzegalnych, dotyczą treści nierzeczywistej, bez charakteru wspomnieniowego. Są efektem intencjonalnych działań podmiotu. Niekiedy motywem do ich tworzenia są ograniczone możliwości pamięci. Najczęściej określenie „twórcze” odnosi się do całości wyobrażenia, a nie do jego elementów składowych (działo naukowe, plastyczne, utwór muzyczny). mimowolne- nieplanowane, mimowolne, spontaniczne, niezależne od naszej woli (np. marzenia senne) Ad. 12 Spostrzeganie Spostrzeganie - odbieranie bodźców wzrokowych, słuchowych, czy czuciowych, które poddawane są obróbce i syntezie w poszczególnych częściach mózgu. Jest pierwszym etapem przetwarzania informacji, które odbierane są przez narządy zmysłów. Proces postrzegania rozpoczyna akt spostrzegania. Złożone procesy spostrzegania mają charakter nieukierunkowany; są to czynności konstruowania spostrzeżeń. Organizm człowieka może spostrzegać następujące cechy bodźców: typ energii (temperatura, dźwięk) lokalizacja w przestrzeni; natężenie. Akt spostrzegania: bodziec zmysły właściwości psychiczne człowieka Spostrzegane przez nas przedmioty nie zawsze są takie, jak my je spostrzegamy oraz nie wszyscy spostrzegamy te same przedmioty w ten sam sposób. Różnice mogą powstawać zarówno na poziomie odbioru bodźców przez receptory, jak i w trakcie wnioskowania o przedmiocie. Zdarza się również, że system spostrzegania popełnia omyłki lub rozpoznaje tylko część przekazywanej informacji. Błędy te mogą polegać na złudzeniach, mogą być efektem długotrwałej stymulacji, po której spostrzegane długo obrazy „odbijają” się konsekwencjami w następnych spostrzeganych obrazach lub powstają na skutek ograniczonego czasu rozpoznania lub po prostu zmęczenia. Ad. 13 PAMIĘĆ TRWAŁA I NIETRWAŁA Pamięć jest jednym z zasadniczych procesów psychicznych. Leży u podstaw wszystkich innych procesów psychicznych i bez niej nie możliwe byłoby w ogóle życie psychiczne. Pamięć to proces psychiczny polegający na zapamiętaniu, przechowywaniu (pamiętaniu) i odtwarzaniu materiału (zmysłowego, wyobrażeniowego lub myślowego). Dzięki tej właściwości nabywamy różnorodne informacje, przyswajamy wiedzę o świecie oraz umiejętności i sprawności. Klasyfikacja ze względu na długość trwania: 1. sensoryczna (ultrakrótka), 2. krótkotrwała (operacyjna) 3. długotrwała. 1. Pamięć nietrwała. Systemy pamięci przemijającej – nietrwałej: pamięć sensoryczna Pamięć sensoryczna polega na krótkotrwałym przechowywaniu doświadczeń zmysłowych; ślad po zadziałaniu bodźca utrzymuje się bardzo krótko: 2 s w pamięci ikonicznej(wzrok) i do 10 s w pamięci echoicznej (słuch). Jest ona niezwykle pojemna i może przechowywać ogromną ilość informacji. Ważną składową pamięci sensorycznej jest uwaga. Pamięć sensoryczna może być traktowana jako element pamięci krótkoterminowej, a pamięć krótkoterminowa jako odnawialny komponent pamięci długoterminowej. pamięć krótkotrwała Pamięć krótkotrwała jest pamięcią wydarzeń świeżych czy też doraźnym magazynem niewielkiej porcji informacji. Pamięć ta może przechowywać jedynie kilka jednostek informacji (co oznacza w praktyce zaledwie kilka słów lub liczb) i jest przechowywana w czasie od kilku sekund do kilku minut (zazwyczaj 30-45 sekund). Informacja jest kodowana w pamięci krótkotrwałej poprzez wewnętrzne powtarzanie (powtarzanie w myślach). Czas jej przechowywania również jest związany z powtarzaniem, dzięki któremu można podtrzymać informację w pamięci; bardzo długie powtarzanie prowadzi do przeniesienia informacji do magazynu pamięci długotrwałej. Przyczynę zapominania informacji z pamięci krótkotrwałej może stanowić samoistne zanikanie informacji wraz z upływem czasu (zapominanie), przekierowanie uwagi czyli zaniechanie powtarzania informacji na rzecz innego zadania a także interferencja między informacjami czyli zacieranie jednej informacji przez drugą. pamięć robocza Pamięć robocza jest częścią pamięci krótkotrwałej, która nie ma za zadanie tylko biernego przechowywania informacji lecz pozwala także na przetwarzanie, nadzorowanie i koordynację przechowywanych informacji. Tę ideę pamięci roboczej sformułowali Baddeley i Hitch. W obrębie pamięci roboczej badacze wyróżnili cztery podsystemy: a) centralny system wykonawczy b) pętla artykulacyjno-fonologiczna c) szkicownik wzrokowo-przestrzenny d) bufor epizodyczny Autorem drugiego modelu pamięci roboczej jest Cowan, według którego istotą pracy pamięci roboczej jest poziom aktywacji (pobudzenia). Zgodnie z tym modelem informacjom aktualnie przetwarzanym towarzyszy wysoki poziom pobudzenia i znajdują się one w ognisku uwagi, co oznacza, że są one dostępne świadomości. Pozostałe informacje znajdują się poza ogniskiem uwagi, ale mogą zostać do niego przeniesione jeśli uzyskają odpowiedni poziom aktywacji. 2. Pamięć trwała. Pamięć długotrwałą określa się jako pamięć trwałą lub wtórną. Stanowi ona trwały magazyn zakodowanych śladów pamięciowych o nieograniczonej pojemności i czasie przechowywania. Przypuszcza się, że podstawą fizjologiczną pamięci trwałej są tzw. związki czasowe, połączenia wytworzone w układzie nerwowym na zasadzie odruchowo-warunkowej. Niekiedy połączenia te nie są dokładnie zlokalizowane w ośrodkach kory mózgowej, lecz tworzą trwałe układy funkcjonalne o określonej strukturze. Systemy pamięci trwałej: Pamięć długotrwała (długoterminowa) ma nieograniczoną pojemność, a informacja może być przechowywana permanentnie . Trwałość ta jest tak silna, że ani sen, narkoza, nieprzytomność, drgawki wywołane elektrowstrząsem nie są w stanie usunąć zapamiętanych bodźców. Proces odtwarzania informacji przechowywanej w pamięci długoterminowej jest nie w pełni wyjaśniony. Informacja prawdopodobnie pozostaje w mózgu na zawsze, problem polega na odzyskiwaniu jej w razie potrzeby. Niemożność odnalezienia informacji polega na nieskutecznym jej poszukiwaniu. Odtwarzanie informacji można poprawić przez jej staranne przechowywanie. pamięć semantyczna Pamięć semantyczna obejmuje łatwą do zwerbalizowania wiedzę ogólną oderwaną od kontekstu autobiograficznego. Wiedza semantyczna ma strukturę sieci, w której poszczególne informacje stanowiące węzły łączą się między sobą za pośrednictwem nici skojarzeniowych pamięć epizodyczna Pamięć epizodyczna stanowi zapis informacji dotyczących wydarzeń charakteryzujących się określonym czasem i przestrzenią. Struktura informacji w pamięci epizodycznej opiera się na chronologii. Odpamiętywanie informacji o wydarzeniach ma zatem związek zarówno z określeniem czasu, w którym miały miejsce (datowaniem) jak również określeniem ich stosunku chronologicznego do innych wydarzeń, o których informacja znajduje się w magazynie pamięci epizodycznej. pamięć autobiograficzna Pamięć autobiograficzna jest specyficznym magazynem, w którym przechowywane są informacje dotyczące indywidualnej historii życia danej jednostki. Pamięć autobiograficzna, podobnie jak epizodyczna, dotyczy informacji o wydarzeniach. Odróżniającą te dwa magazyny pamięci cechą jest fakt, że informacje o wydarzeniach przechowywane w pamięci autobiograficznej pozostają w bezpośrednim odniesieniu do jednostki. Oznacza to, że do pamięci autobiograficznej trafiają jedynie te wydarzenia, w których jednostka osobiście brała udział. Dla większej precyzji można powiedzieć, że to właśnie doświadczenie jednostki udziału w jakimś zdarzeniu zostaje zapisane w pamięci autobiograficznej. Ad. 14 PSYCHOPATIA I JEJ CECHY Psychopatia (osobowość dyssocjalna, osobowość antyspołeczna) to zaburzenie struktury osobowości o charakterze trwałym, dotyczące 2 – 3% każdego społeczeństwa. Zaburzenie to wiąże się z obecnością trzech deficytów psychicznych: lęku, uczenia się i relacji interpersonalnych. Przez psychopatię rozumie się odchylenie struktury osobowości od przeciętnej miary, szczególnie w zakresie charakteru, ale także w zakresie życia uczuciowo-popędowego, temperamentu, sposobu reagowania na bodźce oraz napędu psychoruchowego. Wiąże się to ściśle z trudnym do zdefiniowania pojęciem normy zdrowia psychicznego. Kazimierz Pospiszyl dzieli zaburzenie na typ impulsywny i typ kalkulatywny. Pospiszyl wyróżnia w psychopatii: deficyt lęku - defekt emocjonalny polegający na braku przyswajania odruchów moralnych i braku empatii; deficyt uczenia się – dominujące w typie impulsywnym zachowania agresywne; upośledzenie związków – relacje oparte na przydatności innych do własnych celów, płytkie związki – dominujące w typie kalkulatywny, ignorowanie konwencji społecznych; cierń psychopatyczny – zubożone życie psychiczne, kompensowane przez narcyzm – wyczulenie na przejawy niedoceniania. Aby zdiagnozować psychopatię muszą wystąpić m.in. następujące objawy: niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji utrwalone i nieadekwatne zachowania antyspołeczne bez wyraźnej motywacji brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności, skruchy – kontakty płytkie i nastawione na eksploatację, brak lęku, ubóstwo emocjonalne - brak zdolności do przeżywania emocji – brak integracji sfer poznawczej, behawioralnej i emocjonalnej, trwała niezdolność do związków uczuciowych z innymi ludźmi, niemożność utrzymania związków, nieliczenie się z uczuciami innych Ad. 15 AGRESJA Agresja to w psychologii określenie zachowania ukierunkowanego na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej. Wyróżniana jest m.in.: agresja wroga – agresja, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu. agresja instrumentalna – agresja służąca innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np. zastraszenie, usunięcie konkurencji itp. agresja prospołeczna – chroniąca interesy społeczne, obrona agresja indukowana – powstająca w efekcie psychomanipulacji. agresja odroczona autoagresja (zachowanie) - agresja skierowana na własną osobę Agresja wywoływana jest przez prowokację w formie fizycznej lub słownych obelg. Kolejnym czynnikiem powodującym stan agresji jest pobudzenie emocjonalne. Także czynniki genetyczne odgrywają tutaj dużą rolę. Podobnie jak w przypadku innych zachowań, agresji uczymy się nie tylko na podstawie własnych doświadczeń, ale także obserwując zachowanie innych oraz skutki, do jakich ona prowadzi. Prawdziwym powodem powszechności agresji zdaje się jej skuteczność jako uniwersalnego sposobu na zdobycie różnorakich dóbr i celów. Przyczyny agresji i przemocy można podzielić na kilka grup: - przyczyny tkwiące w rodzinie - przyczyny istniejące w szkole, placówce wychowawczej, - wpływ grupy rówieśniczej, - wpływ mediów Ad. 16 AFEKT I JEGO CECHY Afekty są to procesy emocjonalne silne, a jednocześnie krótkotrwałe. Powstają najczęściej pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych (gniew, złość, rozpacz, radość i strach). Charakterystycznym objawem dla osób znajdujących się w stanie afektu jest utrata panowania nad sobą. Afekty na ogół wyrażają się w czynach gwałtownych. Przykładem afektu może być wybuch gniewu. Człowiek działa wtedy jakby w zaślepieniu. Nie słyszy żadnych wyjaśnień ani napomnień. Niekiedy używa w gniewie wulgarnych słów, a nawet posuwa się do przemocy fizycznej. Gdy ochłonie często nie może uwierzyć, że mógł się w podobny sposób zachować. Pojęcie używane niekiedy jako synonim emocji. W psychiatrii i psychologii, afekt to termin określający obserwowaną przez badającego ekspresję emocji. Ekspresja ta nie zawsze współgra z opisem emocji podawanym w wywiadzie przez pacjenta. Można wyróżnić: afekt dostosowany - prawidłowa, odpowiednio silna i żywa, dostosowana do sytuacji ekspresja uczuć afekt niedostosowany - nieprawidłowa ekspresja uczuć; paramimia - zaburzeniu związku między przeżyciami a ekspresją uczuć paratymia - braku związku między uczuciami a ich ekspresją ambiwalencja uczuciowa - doświadczanie w jednym czasie przeciwstawnych uczuć afekt osłabiony (a. blady, apatia) - jest to osłabienie zarówno ekspresji uczuć jak i modulacji tejże ekspresji afekt labilny (chwiejność uczuciowa) - brak możliwości dłuższego utrzymania ekspresji emocji na zbliżonym poziomie, a co za tym idzie częsta i łatwa zmiana afektu. afekt sztywny (sztywność uczuciowa) - brak możliwości współgrania emocjonalnego z otoczeniem. Ad. 17 CHARAKTEROPATIA Charakteropatia – zmiany osobowości typu psychopatycznego, wyrażające się w odchyleniach charakterologicznych, np. skłonność do kłamstwa, nastawienia socjalne i antysocjalne itp. Termin ten używany bywa na oznaczenie zmian charakterologicznych u psychopatów, u chorych na padaczkę, u osób, które przebyły zapalenie opon mózgowych i in. jego choroby organiczne; u alkoholików, a również u chorych na psychozy endogenne. Niektórzy psychiatrzy stosują to określenie wyłącznie na oznaczenie zmian charakterologicznych, spowodowanych przez organiczne uszkodzenie mózgu, inni zmiany tego rodzaju rozpatrują jako organiczne zmiany charakterologiczne zaliczane do tzw. pseudopsychopatii. Ad. 18 ZACHOWANIE SUICYDIALNE Zachowanie suicydalne - ciąg reakcji i zachowań człowieka , pojawiających się w chwili, gdy w jego świadomości samobójstwo pojawia się jako antycypowany, pożądany stan rzeczy, a wiec jako cel .W ujęciu kryminalistycznym zachowanie suicydalne (samobójcze) określone jest jako „świadome działanie na własne ciało bądź na ważne dla jego funkcjonowania narządy za pomocą czynników zewnętrznych w celu przekroczenia granic wytrzymałości fizjologicznej organizmu lub możliwości jego adaptacji w zmienionych warunkach”. ( B. Hołyst)B. Hołyst wyróżnia cztery kolejne etapy tych zachowań: 1. samobójstwo wyobrażone, czyli uświadomienie sobie możliwości rozwiązania problemów życiowych w drodze samobójstwa. Możliwości takie rozważa wielu ludzi, ale tylko niewielu je realizuje, wprost przeciwnie – gdy pojawiają się tego typu myśli, większość zdecydowanie je odrzuca; 2. samobójstwa upragnione, czyli myśli, które nie ustępują, nabierają charakteru celu, a więc czegoś upragnionego i pożądanego. Wielu ludzi również odrzuca te uporczywe pragnienia, znajdując inne drogi rozwiązań. Niektórzy jednak, powodowani pragnieniem, skłaniają się do zachowań autodestrukcyjnych; 3. samobójstwo usiłowane, czyli ciąg zachowań, których celem jest pozbawienie się życia, przy czym cel ten nie zostaje osiągnięty; 4. samobójstwo dokonane, czyli kończący się śmiercią zamach na własne życie. Między poszczególnymi etapami zachowania suicydalnego istnieje tylko różnica stopnia, dlatego ważne jest uwzględnienie okoliczności prowadzących do narastania intensywności odczuć, do zmiany ich zabarwienia i podjęcia decyzji o pozbawieniu się życia. Samobójcą jest się bowiem na długo przed popełnieniem samobójstwa. Ad. 19 STRES I JEGO CECHY Stres jest zjawiskiem bardzo powszechnym i każdy zdrowy człowiek go doświadcza. Jest jednym z wielu stanów psychofizjologicznych organizmu, w którym pod wpływem działania specyficznych czynników, zwanych stresorami, zaczyna wzrastać napięcie. Według H.Selye’go, twórcy pojęcia stresu, jest on niespecyficzną reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Stres nie jest niczym złym, żadną straszną, niebezpieczną sytuacją, którą należałoby unikać. Jest procesem nieodłącznie związanym z życiem i działaniem człowieka. Bez względu na to, co robimy, zawsze stawiani jesteśmy wobec wymagań, by wykonywać określone działania lub przystosowywać się do zmiennych warunków. Dlatego to, że odczuwamy stres w pewnych sytuacjach, że doświadczamy różnego rodzaju napięć, jest zjawiskiem naturalnym; nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. W potocznym rozumieniu stres oznacza zdecydowanie nieprzyjemny stan psychofizyczny i jest kojarzony z napięciem, nadmiernym wysiłkiem, strachem, przemęczeniem, bólem a nawet poczuciem beznadziejności i niemożności poradzenia sobie z jakąś trudną sytuacją .W ujęciu psychologicznym ,stres to typowa i powszechna reakcja na różnego rodzaju zagrożenia lub wymagania otoczenia, na które nie mamy gotowego sposobu zachowania się. Ważnym aspektem stresu jest subiektywnie odczuwany stan napięcia emocjonalnego. Stresem jest taka sytuacja, która zostanie oceniona przez daną osobę jako obciążająca czy przekraczająca jej zasoby, czyli możliwości poradzenia sobie. Psychologia wyróżnia trzy zasadnicze stresy, zależne od tego czy dotyczą wielu ludzi, czy pojedynczych osób: a) stresy uniwersalne; b) stresy czasowe; c) stresy kontrolowane Ad. 20 PROCESY MOTYWACYJNE - są podstawą aktywności człowieka. Motywacja jest więc rozumiana, jako proces regulacji, który steruje czynnościami tak, aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego celu, wyniku. motywacja Motywacja- Zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże ludzkich zachowań i ich zmian to procesy motywacyjne. Procesy te ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników. Takim wynikiem może być zmiana warunków zewnętrznych, jak i zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia. Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem. Motywacje charakteryzują dwie właściwości: 1)Kierunek – łączy się z celami ku którym zmierza czynność 2)Natężenie – opisywane jest przez: ->Siłę procesu motywacyjnego rozumianą jako większą lub mniejszą zdolność do wyłączenia konkurencyjnych motywów, a więc jest to stopień, w jakim dany motyw kontroluje nasze zachowanie. ->Wielkość motywu – własność od której zależy rozmiar wyniku, jaki jest niezbędny do zaspokojenia motywu. Motywacja jest tym większa, im więcej potrzeba, aby ja zaspokoić. ->Intensywność – własność od której zależy mobilizacja organizmu związana z realizacją danego motywu i od której uzależniona jest ilość energii potrzebnej do osiągnięcia danego celu i wiążące się z tym podniecenie. Im motywacja jest większa, tym silniejsza i bardziej intensywna. Procesy motywacyjny : 1)wzbudzanie energii 2)ukierunkowywanie wysiłku na cel 3)selektywność uwagi w stosunku do bodźców – zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne 4)zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec 5)kontynuowanie czynności, dopóki warunki, które ją zapoczątkowały nie ulegną zmianie 6)pobudzenie emocjonalne – uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierzeń) lub ujemne (w przypadku niespełnienia) Rodzaje motywacji: wewnętrzna – aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb zewnętrzna – polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami Ad. 21 MOTYW JAKO ELEMENT KIERUNKUJĄCY ZACHOWANIE Motyw - bodziec inspirujący działanie, przyczyna tłumacząca i kryjąca się za postępowaniem człowieka - zarówno świadoma, jak i wyparta. Motywy wynikają z potrzeb i kształtują cele. Motyw, jedno z podstawowych pojęć w psychologii i filozofii, pojmowane jako powód wszelkiego postępowania lub zachowania się, bodziec skłaniający do działania. Uzasadnienie postępowania lub rozumowania. Ad. 23 DZIAŁY WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII I ICH CHARAKTERYSTYKA Psychologia Analityczna – opiera się na archetypach które są wytworem wrodzonych form i instynktów. Dynamiczne archetypy składają się na nieświadomość zbiorową. Jung uznał za główny cel osobistego rozwoju człowieka, samorealizację, którą nazywa indywiduacją. Uważał, że zachowanie człowieka jest uwarunkowane w dwo jako : przez cele i aspiracje jednostki oraz przez jego własną historię osadzoną w doświadczeniu gatunku. Psychologia Defektologiczna – przedmiotem są dzieci, które uznano za nie mieszczące się w ramach systemu szkolnego z powodu zaburzeń funkcji wzroku, słuchu, mowy i inteligencji i dla których stworzono system edukacji specjalnej. Początkowo skupiano się na wadach dziecka lecz z czasem zaczęta odchodzić od tej formy , skupiając się na rzeczach zdrowych. Psychologia Egzystencjalna – pochodzi od kierunku filozoficznego – egzystencjonalizmu – którego jądro tematyczne stanowi zagadnienie sensu życia. Węzłowe zagadnienia to : śmierć, samotność, wolność, sens i bezsens życia. Wyrosła z tragicznych doświadczeń ludzkości. Psychologia Fenomenologiczna – skoncentrowanie na świadomym, bieżącym doświadczeniu zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych tego co zachodzi „ tu i teraz „. Psychologia Humanistyczna – program był wynikiem negatywnej selekcji przedmiotu badania dokonanej przez samą dotychczasową psychologię. Miała dostarczyć współczesnemu człowiekowi wiedzy o jego tożsamości jako warunku sine quo non natury ludzkiej. Psychologia Kliniczna – nauka o zaburzeniach w przystosowaniu, o formach tych zaburzeń i ich przyczynach. Zadaniem jest gromadzenie wiedzy o tych zaburzeniach oraz stosowanie jej w diagnostyce nieprzystosowania. Psychologia Kryminalistyczna - to dział obejmujący procesy i właściwości psychiczne znajdujące zastosowanie w całokształcie dowodowych i operacyjnych działań organów ścigania oraz w czynnościach sądowych, a także zawiera własne kryminalistyczne badania i metody taktyczne Psychologia Narracyjna – wersja psychologii humanistycznej, opiera się na metaforze osoby jako narratora, dokładniej mówiąc autonarratora. Osoba ma wiele do powiedzenia na temat własnej osoby oraz na temat własnego życia i to właśnie stanowi podstawę zainteresowania dla psychologa. Psychologia Ogólna – Zadanie psychologii ogólnej, która jest podstawowym działem Psychologii, jest poznawanie prawidłowości życia psychicznego, oraz zdobywanie wiedzy na jego temat. Głównym motywem psychologii ogólnej jest poznawanie osobowości, oraz odrębności osobowości, w tym poznawanie jej mechanizmów kontroli i funkcji regulujących te mechanizmy. Psychologia Penitencjarna - psychologia sądowo-penitencjarna zajmuje się zagadnieniami zaburzeń, które uniemożliwiają lub utrudniają prawidłowe funkcjonowanie w społeczności. Są to zarówno zaburzenia rozwojowe u dzieci jak i zaburzenia wynikające z różnego rodzaju patologii. Psycholog sądowo-penitencjarny przygotowany jest do niesienia profesjonalnej pomocy w zakresie reedukacji oraz do pracy z młodzieżą podejmującą zachowania ryzykowne. Psychologia Postaci - Gestalt lub inaczej gestaltyzm to kierunek w psychologii przeciwstawiający się koncepcji życia psychicznego jako kompleksu elementów składowych - zjawisk elementarnych. W zamian za to proponuje koncepcję opowiadającą się za tym, aby życie psychiczne traktować jako twór złożony z pewnych wyłaniających się całości. Życie psychiczne składa się ze swoistych całości, zw. postaciami będących prymarnymi danymi doświadczenia. Psychologia Poznawcza – „trzecia siła” w rewolucji naukowej psychologii. Podstawą jest teoria informacji która służy za podstawowe pojęcie do ujmowania badanych przez nich czynników tj. zbierania informacji (spostrzeganie), kodowanie informacji (uczenie się), przechowywanie informacji (pamiętanie), interpretowanie informacji (rozumowanie), wyrażanie informacji. Psychologia Religii - jest interdyscyplinarną nauką zajmującą się psychologiczną analizą fenomenów religijnych. Znajduje się na pograniczu psychologii i religioznawstwa i korzysta z dorobku obu dziedzin. Z psychologicznego punktu widzenia głównym zadaniem psychologii religii jest próba wyjaśniania zjawisk religijnych (takich jak doświadczenie religijne, konwersja, osobista religijność, duchowy rozwój człowieka, fundamentalizm religijny itd.) przy pomocy aparatu pojęciowego wytworzonego na polu psychologii bądź jej poddziedzin (np. psychologia kliniczna religii zajmuje się opisem relacji pomiędzy religijnością a zdrowiem psychicznym). Psychologia Rozwojowa – rozwój człowieka od poczęcia aż do śmierci. Można rozumieć jako badanie rozwoju tylko dzieci i młodzieży. Przedmiotem badań jest rozwój intelektu, sfery emocjonalnej, ruchowej, kontaktów społecznych oraz osobowości. Psychologia Różnic Indywidualnych – przedmiotem zainteresowania są różnice zachodzące między poszczególnymi ludźmi pod względem procesów i cech psychicznych. Psychologia Sądowa – najwcześniej wyodrębniona z działów psychologii klinicznej dziecka. Współcześnie obszar szeroki i nazwa : psychologia a prawo. Przedmiotem są psychologiczno – rozwojowe aspekty przestępczości nieletnich, patologiczna rodzina, wychowywanie resocjalizacyjne oraz psychologiczne skutki dokonywania przestępstw na dzieciach. Psychologia Społeczna – na styku psychologii z socjologią. Do zainteresowań należą : stosunki między ludzkie , okoliczności i przyczyny kształtowania się postaw człowieka, mechanizmy powstawania grup. Można traktować jako naukę badającą procesy psychiczne i zachowania się w sytuacjach społecznych. Psychologia Tłumu - to gałąź psychologii zajmująca się zjawiskiem zachowania jednostek w wielkiej masie ludzkiej. Masa ta może być rozumiana dwojako: 1. jako krótkotrwałe zgromadzenie jednostek (np. manifestacja uliczna); 2. jako synonim społeczeństwa masowego. We współczesnej nauce psychologii panuje swoisty redukcjonizm w interpretacji psychologii tłumu, która została ograniczona do badania zachowań ludzkich w czasie wieców, manifestacji i zebrań. Te ludzkie tłumy mają swoją specyficzną psychologię, czyli sposoby zachowań i reakcji. Psychologia Śledcza - jest to odrębny nurt psychologii wywodzący się z doświadczeń psychologii sądowej. Stanowi dynamicznie rozwijającą się dziedzinę, wykorzystującą wyniki badań oraz doświadczenia praktyczne dla potrzeb postępowania przygotowawczego w procesie karnym i/lub na potrzeby postępowania cywilnego. Psychologia Wychowawcza – nauka zajmująca się badaniem psychologicznych zagadnień kształcenia (nauczania i uczenia się) i wychowania; między innymi zagadnienia doboru treści kształcenia i wychowania, procesu uczenia się, nauki czytania i pisania, rozwijania zdolności, nabywania pojęć, zainteresowań, przekonań i postaw. Ad. 25 NAMIĘTNOŚĆ A AFEKT Afekt – oddziaływuje na działalność człowieka, uczestniczy w społecznych relacjach symbolicznych. Bliski związek z pobudzeniem oraz znakiem stosunku emocjonalnego. Przy średnim poziomie pobudzenia afekt jest zwykle pozytywny, przy wysokim negatywny. Efektywność działania z reguły wymaga umiarkowanego poziomu pobudzenia. Występowanie afektu jest związane bezpośrednio z funkcjonowaniem mózgu. Ustosunkowania afektywne są wrodzone. Teorie behawioralne i poznawcze dostrzegają afekty w całym życiu emocjonalnym człowieka. Afekt łączy się w psychice ludzkiej z interpretacją poznawczą, intensywnością emocji, nastrojami, moralnością. Jako tzw. afekty wyższego rzędu wymienia się : afekty poznawcze, społeczne i moralne. Afekt może być synonimem emocji, nierozdzielnie związane z popędami. Namiętność – stan porównywany do fizjologicznego uzależnienia, pojawiający się na początku związku, stanowiący zbiór silnych emocji pozytywnych – pożądanie, zachwyt, radość – oraz negatywnych – niepokój, tęsknota, zazdrość. Jego dynamika jest gwałtowna : namiętność „wybucha” szybko, stopniowo „opada”, wreszcie się stabilizuje na niższym poziomie od początkowego lub całkowicie wygasa. Stanowi motywacyjny składnik miłości, oparty głównie na motywie seksualnym. Ad. 26 UCZENIE SIĘ JAKO PROCES PSYCHICZNY Uczenie się można zdefiniować jako proces psychiczny, zachodzący na podłożu fizjologicznym, którego efektem są określone, zwykle trwałe zmiany w zachowaniu jednostki. Uczenie się jest aktem społecznym – wiedza jest integralna z życiem w grupie , jej wartościami, językiem i sposobem zachowywania się. Uczeni się zależy od osobistej motywacji i refleksjami nad nowymi doświadczeniami. Ad. 27 NASTRÓJ Mówi się o tym, że pojęcie nastroju jest szersze zakresowo niż aspekt emocji. Jest tak, ponieważ odnosi się ono do wszystkich przejściowych stanów uczuciowych, a nie tylko tych, które towarzyszą specyficznym emocjom. Nastrój, w przeciwieństwie do emocji, może być związany ze stanami charakteryzującymi się niskim poziomem energii, jest stanem emocjonalnym trwającym zwykle przez godziny, dni lub tygodnie. Czasem jest również jedynie tłem o niskiej intensywności. Większość koncepcji struktur nastroju skłania się ku modelom posiadającym dwa zależne od siebie dwubiegunowe wymiary. Są to: wymiar hedonistyczny – opisywany na biegunach przyjemności i nieprzyjemności oraz wymiar aktywacji – opisany przez aktywność i bierność. Trójwymiarowy model nastroju wd. Matthewsa, Jonesa i Chamberlaina. Model ten opisywany jest przez trzy dwubiegunowe czynniki nastroju, które są ze sobą skorelowane: ton hedonistyczny, pobudzenie napięciowe oraz pobudzenie energetyczne. Ton hedonistyczny opisywany jest w wymiarze przyjemność – nieprzyjemność, pobudzenie napięciowe to wymiar napięcie – relaksacja, a pobodzenie energetyczne opisywane jest na skali energia – zmęczenie Ad. 28 ZABURZENIA OSOBOWOŚCI – PSYCHOTYCZNE Zaburzenia psychotyczne to grupa zaburzeń psychicznych pochodzenia organicznego lub emocjonalnego. Do klasycznych objawów zalicza się omamy, urojenia, zachowania regresywne, niedostosowany nastrój, rozkojarzenie. Zaburzenia psychotyczne dotyczą znacznego upośledzenia w percepcji rzeczywistości. Osoba dotknięta psychozą dochodzi nieprawidłowych wniosków dotyczących rzeczywistości zewnętrznej, dokonuje niewłaściwych ocen oraz spostrzeżeń. Do zaburzeń psychotycznych zalicza się m.in. schizofrenie (cechują się podstawowymi zaburzeniami myślenia i spostrzegania oraz niedostosowanym i spłyconym afektem ). Ad. 29 OSOBOWOŚĆ NIEPRAWIDŁOWA Osobowość nieprawidłowa nie utrzymał się długo. Pomimo że jest często używany, to jednak (zapewne ze względu na toczące się od lat dyskusje i trudności w zdefiniowaniu, co jest prawidłowe, a co nie, co normalne i nienormalne) obecnie w Polsce obowiązuje termin: osobowość dyssocjalna. Obejmuje on wcześniej już używane nazwy - osobowość amoralna, antysocjalna, psychopatyczna, socjopatyczna. Aktualne kryteria diagnostyczne osobowości dyssocjalnej według Światowej Organizacji Zdrowia (Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania - X Rewizja) przedstawiono poniżej: Kryteria diagnostyczne osobowości dyssocjalnej: bezwzględne nieliczenie się z uczuciami innych; silna i utrwalona postawa nieodpowiedzialności i lekceważenia norm, reguł i zobowiązań społecznych; niemożność nawiązywania trwałych związków z innymi przy nieistnieniu trudności w ich nawiązywaniu; bardzo niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania agresji, w tym zachowań gwałtownych; niezdolność przeżywania poczucia winy i korzystania z doświadczeń, a w szczególności z doświadczanych kar; wyraźna skłonność do obwiniania innych lub wysuwania pozornie możliwych do uznania racjonalizacji zachowań, które są źródłem konfliktów z otoczeniem. Ad. 30 SOCJOPATIA Socjopatia to zaburzenie którego etologia wyrasta wyłącznie z środowiska. Powodem jej powstania może być nieprawidłowo przebiegająca socjalizacja. Dzieje się tak wtedy gdy dziecko jest pod opieką rodziny niewydolnej wychowawczo. Socjopatia dzieli się na: s. dyssocjalnych (socjopatia). Człowiek chory czerpie z nieprawidłowych wzorców i uczy się nieprawidłowych reguł postępowania. Nie umie się przystosować do życia w społeczeństwie, ponieważ nikt mu nie pokazał jak należy to zrobić. Socjopata był wychowywany tak, aby utrwalić w nim naganne społecznie zachowania (ukradniesz dostajesz nagrodę). - s. antysocjalny (przykład psychopatii). Chory to człowiek okrutny, bezwzględny i wyrafinowany. Ma niedorozwój superego, ludzi traktuje instrumentalnie (hiperinstrumentalizm) jest nieustraszony. - s. antysocjalny impulsywny. Brakuje mu kontroli nad sobą. Często ląduje w więzieniu. - s. antysocjalny. Ma kontrolę nad sobą. Ad. 31 FOBIE Fobia, panika jest nieuzasadnionym, irracjonalnym lękiem, niewspółmiernym do przyczyny, powiązanym z konkretnym niebezpieczeństwem. Fobie, zaburzenia lękowe w postaci fobii - uporczywy lęk przed różnymi określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania społecznego. Fobie wywołane są przez pewne sytuacje lub obiekty, zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które obiektywnie nie są niebezpieczne. Podobnie jak w przypadku innych nerwic, fobia zazwyczaj wiąże się z objawami psychosomatycznymi, na przykład z przyspieszeniem bicia serca lub suchością w ustach oraz poczuciem znacznej utraty kontroli nad swoim zachowaniem lub subiektywne poczucie choroby psychicznej. Zdarza się, że lęk fobiczny współistnieje z epizodami depresji. Fobie są całkowicie wyleczalne w psychoterapii. Psychosynteza jak i psychoanaliza przyjmuje, że fobie pochodzą z doświadczeń dzieciństwa, a nawet z pamięci prenatalnej z okresu bycia w łonie matki. Przykłady : aerofobia – panika, lęk i obawa przed powietrzem, przeciągiem, wiatrem oraz przed ruchem w powietrzu; lataniem, samolotem czy balonem, agorafobia - panika, lęk i obawa przed otwartą przestrzenią; lęk przestrzeni. Ad. 32 LĘK A STRACH Słynna niemiecka psychoanalityk Karen Horney przyznaje, że lęk i strach są zjawiskami bardzo podobnymi, ponieważ są reakcjami emocjonalnymi na niebezpieczeństwo, towarzyszą im podobne doznania somatyczne (cielesne) jak pocenie się, drżenie rąk czy przyspieszone bicie serca. Mówi ona jednak również o tym co odróżnia oba pojęcia. Wydaje się, że strach jest reakcją proporcjonalną na niebezpieczeństwo, podczas gdy lęk jest reakcją na niebezpieczeństwo małe albo wręcz pozorne. Zarówno lęk, jak i strach są proporcjonalnymi reakcjami na niebezpieczeństwa z tą różnicą, że w przypadku strachu niebezpieczeństwo jest obiektywne, widoczne, natomiast w przypadku lęku ukryte i subiektywne. Ad. 33 ZACHOWANIE DESTRUKCYJNE Występują w momencie silnego pobudzenia emocjonalnego o dużym nasileniu, wtedy to powstaje stan chronicznego napięcia emocjonalnego o zabarwieniu negatywnym, którego przejawem jest brak równowagi emocjonalnej. Brak owej równowagi prowadzi do zachowań agresywnych, irytacji, wybuchów wściekłości. Występują one w różnego typu zachowaniach o charakterze destrukcyjnym. Dwa typy reakcji na stres chroniczny o charakterze destrukcyjnym : reakcje socjodestrukcyjne (zachowanie antyspołeczne i przestępczość) oraz autodestrukcyjne (samobójstwo) Ad. 34 PROCESY KOMUNIKOWANIA SIĘ Komunikacja to proces, który zachodzi nieustannie, bowiem przez cały czas swoją postawą ciała, mimiką, gestykulacją, no i wreszcie słowami przekazujemy określone informacje. Jednak, aby można było mówić o istnieniu komunikacji muszą istnieć 3 ogniwa czyli osoba, która przesyła określoną informację, nadawca, czyli osoba, do której daną informację kierujemy oraz odbiorca, czyli sposób przekazu tej informacji - obraz, gest, określony kod słowo itp. W celu poznania istoty komunikacji warto zastanowić się nad procesami i mechanizmami, które ją tworzą: Myśl : na wstępie w umyśle nadawcy pojawia się określona myśl. Kodowanie : aby owa myśl mogłam zostać przekazana rozmówcy należy ją zakodować, tzn. nadać jej słowne brzmienie. Kanał : forma przekazu informacji. Odkodowanie : odbiorca - aby zrozumieć usłyszaną wypowiedź dokonuje procesu odkodowania przetworzenia na własny język. Ad. 36 PODSTAWOWE PROCESY POZNAWCZE Wrażenia : Wrażenia zmysłowe to elementarne składniki procesu poznawczego; powstają wskutek działania bodźców na poszczególne narządy zmysłów ; są odzwierciedleniem izolowanych cech przedmiotów np. barwy, dźwięku, zapachu. Wrażenia dzieli się w zależności od receptorów które odbierają bodźce: wzrokowe, skórne, słuchowe, węchowe, smakowe, ustrojowe, równowagi i stawowo – mięśniowe. Spostrzeżenia : Jest to proces psychiczny polegający na doznawaniu wielu wrażeń jednocześnie, które w mózgu są selekcjonowane, wiązane oraz sensownie ujmowane. Podstawowym tworzywem dla spostrzeżeń są wrażenia wzrokowe. Uwaga : To skierowanie świadomości na jakiś przedmiot lub zjawisko świata zewnętrznego i wewnętrznego. Uwaga ma charakter selektywny, jeżeli człowiek zwraca ją na jeden przedmiot lub zjawisko, to tym samym odwraca uwagę od innych. Wyobraźnia : To samodzielny proces tworzenia obrazów (wyobrażeń) na podstawie minionych spostrzeżeń. Wyobrażenia są obrazami przedmiotów lub zjawisk, których nie postrzegamy w danej chwili. Wyobraźnia jest procesem, a wyobrażenie jego produktem, rezultatem. Wyobraźnia człowieka jest ściśle związana ze spostrzeganiem, z pamięcią, z myśleniem, a nawet z uczuciami. Pamięć : Jest jednym z zasadniczych procesów psychicznych. Leży u podstaw wszystkich innych procesów psychicznych i bez niej nie możliwe byłoby w ogóle życie psychiczne. Pamięć to proces psychiczny polegający na zapamiętaniu, przechowywaniu (pamiętaniu) i odtwarzaniu materiału (zmysłowego, wyobrażeniowego lub myślowego). 3 podstawowe procesy pamięciowe: zapamiętywanie, pamiętanie ( zapominanie, zniekształcanie), odtwarzanie. Myślenie : To aktywny proces poznawczy odzwierciedlający ogólne cechy i stosunki między różnymi elementami rzeczywistości, zmierzający do rozwiązywania określonych problemów (zadań, zagadnień) Ad. 37 WRAŻENIA Wrażenie jest to pierwotny i najbardziej podstawowy proces poznawczy człowieka. Powstaje na skutek bezpośredniego działania bodźców ze świata zewnętrznego lub z wnętrza organizmu na zakończenia nerwowe (receptory), wywołując reakcję psychiczną. Jeden obiekt może jednocześnie działać na kilka rodzajów narządów zmysłowych, przez co jednocześnie możemy odczuwać kilka rodzajów wrażeń. Wrażenia dotykowe, słuchowe itp. Ad. 38 ZACHOWANIA AUTODESTRUKCYJNE Zachowania autodestrukcyjne Są to wszelkie zachowanie niemoralne, prowadzące do szkody psychicznej lub fizycznej osoby, która w nie popada, bądź najbliższego otoczenia. Przykłady zachowań autodestrukcyjnych: popadanie w narkomanie, alkoholizm, okaleczanie się, palenie papierosów, popadanie w alkoholizm, zachowania sulidacjne( bezpośrednio zagrażające życiu) Ad. 39 PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA I JEJ CHARAKTERYSTYKA Dziedzina psychologii zajmująca się badaniem rozwoju człowieka w ciągu całego życia w kategoriach ciągłości, stałości i zmian zachodzących w rozwoju fizycznym i psychicznym, które cechują funkcjonowanie człowieka od narodzin do końcowych etapów życia. Bada zarówno filogenetyczny, jak i ontogenetyczny rozwój człowieka. W związku z tym wyróżniamy: psychologię filogenetyczną - bada pochodzenie i rozwój procesów psychicznych poszczególnych grup organizmów, które są ustalane na podstawie badań porównawczych. psychologię ontogenetyczną - zajmuje się rozwojem psychicznym obejmującym wszystkie zmiany, jakie zachodzą w danym organizmie od chwili poczęcia, przez dzieciństwo, młodość i dorosłość do końcowych etapów życia. Ad. 40 PSYCHOLOGIA PENITENCJARNA I OBSZAR JEJ BADAŃ Zajmuje się badaniem psychiki ludzi odbywających kary pozbawienia wolności. Ad .41 ZNAK EMOCJI Dodatni (przyjemny i pożądany dla emocji) Ujemny (nieprzyjemne doświadczenie, negatywnie przeżywane emocje np. strach, rozpacz) Ad. 42 UCZUCIA PIERWOTNE Niższe, które dotyczą zaspokojenia biologicznych potrzeb organizmu. Ad. 43 UCZUCIA TYPOWE DLA CZŁOWIEKA Są to uczucia wtórne (pośrednie) są specyficzne dla ludzi, w przeciwieństwie do emocji pierwotnych (emocje zwierząt). Ad. 44 CECHY PAMIĘCI szybkość zapamiętywania, gotowość pamięci, wierność pamięci Ad. 45 ZACHOWANIA CZŁOWIEKA JAKO FORMA PRZEŻYĆ ZEWNĘTRZNYCH Jest to reakcja człowieka na wszelkiego rodzaju bodźce z środowiska zewnętrznego. Zachowanie, czasem określane jako behawior : skoordynowane postępowanie w odniesieniu do określonego otoczenia w określonym (stosunkowo krótkim) czasie, na który składają się reakcje ruchowe wykonywane za pomocą mięśni szkieletowych. Zachowaniem człowieka (w sensie bodźca) będzie gwałtowne zabranie ręki z gorącego przedmiotu, zachowaniem (na przeżycie zewnętrzne) będzie np. Uśmiech w sytuacji przyjemnej, śmiesznej. Ad. 46 SAMOBÓJSTWO Akt celowego, świadomego odebrania sobie życia. Ze względu na siłę ambiwalencji wyróżnia się różne typy samobójstw : 1. Samobójstwa prawdziwe (pragnienie śmierci jest najsilniejsze) 2. Samobójstwa rzekome (przeważa motyw ucieczki - zasnąć, zapomnieć o wszystkim) 3. Samobójstwa demonstracyjne (mają często na celu manipulowanie otoczeniem) Ad. 47 DEWIACJE PSYCHICZNE Zachowania, które nie mieszczą się w szeroko pojętych normach. Ad. 48 OSOBOWOŚC WD. JUNGA Wg typologii osobowości Junga wyróżnić można dwa zasadnicze typy osobowości. Ekstrawertyka - Osoby, której zachowanie nacechowane jest pozytywnym zainteresowaniem światem zewnętrznym (bardziej niż własnymi przeżyciami), o aktywności skierowanej na otoczenie, prospołeczną, łatwo nawiązującą kontakty, z ogólną zaradnością i orientacją w realiach rzeczywistości Są to ludzie którzy reagują szybko i wyraźnie. Dają odpowiedzi, zanim nad nimi pomyślą. Trudno im się skoncentrować na słuchaniu. Robią dużo szumu i zamieszania wokół siebie i dobrze się czują w takiej atmosferze. Ekstrawertyka charakteryzuje pozytywny stosunek do przedmiotu Introwertyk- Osoby te kierują uwagę na własne przeżycia, obserwuje się u nich brak zainteresowania otoczeniem, oraz skłonność do zamykania się w sobie i izolację od innych. Oni troskliwie skrywają swe myśli. Trudno jest coś z nich wydobyć. Czasem uważają, że wszystko jest tak oczywiste, że nie ma potrzeby mówienia o tym. Ad. 49 CECHY ZACHOWANIA CHARAKTEROPATY -oschłość uczuciowa -nie szanuje siebie i innych - miewa fale nastroju (raz jest dobrze, a raz źle). -Jest gotowy również do odrzucenia poczucia winy po ustąpieniu ataku Ad. 50 CECHY ZACHOWANIA PSYCHOPATY nie posiada sumienia, poczucia winy czy wyrzutów sumienia niezależnie od tego, co robi, uczucia troski o dobre samopoczucie osób obcych, przyjaciół czy nawet członków rodziny. Nie wstydzi się nigdy, niezależnie od tego, jak egoistycznie, opieszale, krzywdząco czy niemoralnie postępuje. Nie ma wewnętrznych zahamowań.
