3 Warunki techniczne dotyczące pomiaru w LSD
advertisement
1. ------IND- 2016 0521 SK- PL- ------ 20161021 --- --- PROJET Warunki techniczne dla operatorów lokalnych systemów dystrybucyjnych ZSE Development, s.r.o. 09/2016 Uwaga Niniejsze warunki techniczne operatora lokalnego systemu dystrybucji (zwanego dalej „OLSD”) stanowią zaktualizowaną wersję kodeksu systemu dystrybucji sporządzoną zgodnie z wymogami najnowszych zmian legislacyjnych. Zgodnie z ustawą nr 251/2012 o energii oraz o zmianie niektórych aktów prawnych (zwaną dalej „EZ”) oraz zgodnie z ustawą nr 250/2012 o regulacjach w sektorach sieciowych wraz z późniejszymi zmianami celem dokumentu jest rozwiązanie określonych problemów dotyczących eksploatacji technicznej i rozwoju systemów dystrybucji. Rozporządzenie Ministerstwa Gospodarki Republiki Słowackiej nr 271/2012 ustanawia szczegóły odnośnie do zakresu warunków technicznych dotyczących dostępu i przyłączenia do systemów i sieci, a także zasad ich eksploatacji. Warunki techniczne OLSD (zwane dalej „WT”) stanowią dokument wiążący dla wszystkich zaangażowanych podmiotów oraz w sposób niedyskryminujący określają minimalne wymogi techniczne/konstrukcyjne i eksploatacyjne dotyczące dostępu i przyłączenia do systemu oraz jego eksploatacji. WT opisują procesy zapewniające bezpieczeństwo eksploatacji systemu. Niniejsze WT odwołują się do ustalonych wartości (liczbowych), jednak właściwości techniczne lub określone normy techniczne związane z kompatybilnością elektromagnetyczną oraz poszczególne odwołania mają charakter orientacyjny lub informacyjny i opierają się na zaleceniach wynikających z dobrej praktyki. 2 Spis treści Uwaga ............................................................................................................................................ 2 Definicje .......................................................................................................................................... 5 1. Specyfikacja techniczna dostępu i przyłączania odbiorców do LSD ......................................... 5 1.1 Metoda przyłączania odbiorców do indywidualnych poziomów napięcia ........................... 6 1.2 Kompensacja wpływu odbiorcy na jakość napięcia ........................................................... 6 1.2.1 Wymagania dotyczące zabezpieczeń ........................................................................ 6 1.2.2 Wymagania dotyczące uziemienia ............................................................................. 7 1.2.3 Rezystancja zwarciowa.............................................................................................. 7 1.2.4 Pojemnościowe i indukcyjne punkty odbiorcze .......................................................... 7 1.2.5 Wpływ odbiorcy na jakość napięcia............................................................................ 7 1.3 Punkt przyłączenia, punkt pomiaru, metoda pomiaru i określony rodzaj przyrządów pomiarowych ............................................................................................................................... 8 2 Techniczne warunki eksploatacji LSD .................................................................................... 10 2.1 Szczegółowe informacje dotyczące instalacji pomiarowych, schematów pomiarowych i dedykowanych przyrządów pomiarowych .................................................................................. 10 2.2 Zagwarantowanie parametrów jakościowych dostaw ...................................................... 11 2.3 Szczegółowe informacje dotyczące parametrów kontroli punktu odbiorczego ................. 11 2.3.1 Częstotliwość w systemie ........................................................................................ 11 2.3.2 Wielkość napięcia zasilania ..................................................................................... 11 2.3.3 Pozostałość odkształceniowa .................................................................................. 12 2.3.4 Asymetria napięcia zasilania .................................................................................... 12 2.3.5 Zakres sygnałów kontrolnych z sieci odbiorcy .......................................................... 12 2.3.6 Szybkie zmiany napięcia .......................................................................................... 12 2.3.7 Wymogi dotyczące osprzętu .................................................................................... 12 2.3.8 Sygnalizacja ............................................................................................................ 13 2.4 3 Wymiana informacji dotyczących eksploatacji ................................................................. 13 Warunki techniczne dotyczące pomiaru w LSD...................................................................... 14 3.1 Warunki dotyczące kontroli pomiaru komercyjnego ........................................................ 14 4 Warunki techniczne świadczenia usług ogólnych ................................................................... 14 5 Warunki techniczne przerwania dostawy energii elektrycznej ................................................ 15 5.1 Powody przerwania lub ograniczenia dostawy energii .................................................... 15 5.2 Procedura planowania czynności rekonstrukcyjnych i naprawczych instalacji systemu dystrybucji ................................................................................................................................. 16 5.3 Procedura dotycząca wypadków i awarii instalacji systemu dystrybucji oraz sposoby usuwania ich skutków ................................................................................................................ 17 5.4 6 Sposoby powiadamiania o przerwie lub ograniczeniu w dostawie energii elektrycznej.... 17 Warunki techniczne odłączania od lokalnego systemu dystrybucji ......................................... 18 6.1 Powody odłączenia od systemu dystrybucji .................................................................... 18 6.2 Procedura dotycząca nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i eksploatacji ................ 18 3 6.3 7 Procedura techniczna podczas odłączania od systemu dystrybucji................................. 18 Techniczne warunki dotyczące ustalania kryteriów bezpieczeństwa technicznego LSD ........ 18 7.1 Bezpieczeństwo prac związanych z instalacją systemu dystrybucji................................. 18 7.1.1 Zatwierdzone systemy zapewniania bezpieczeństwa pracy ..................................... 19 7.1.2 Obszary eksploatacji i zasady .................................................................................. 19 7.1.3 Upoważniony personel............................................................................................. 19 7.2 Bezpieczeństwo w ramach kontroli systemu dystrybucji ................................................. 19 7.2.1 Dokumentacja .......................................................................................................... 19 7.2.2 Schematy systemu .................................................................................................. 20 7.2.3 Komunikacja ............................................................................................................ 20 7.3 Bezpieczeństwo podczas budowy................................................................................... 20 7.4 Plany zapobiegania rozprzestrzenianiu się awarii oraz przywracania usług po okresie niesprawności systemu ............................................................................................................. 20 7.5 Ograniczenia zużycia w sytuacjach nadzwyczajnych ...................................................... 20 7.5.1 Procedura dotycząca środków nadzwyczajnych ...................................................... 21 7.5.2 Samoczynne częstotliwościowe odłączenie zgodnie z planem dotyczącym częstotliwości ......................................................................................................................... 22 7.5.3 Informacje dla użytkownika ...................................................................................... 22 7.6 Specyfikacja eksploatacji systemu dystrybucji w stanie wyjątkowym .............................. 22 7.7 Testowanie instalacji systemu dystrybucji ....................................................................... 23 7.8 Rozwój lokalnego systemu dystrybucji ............................................................................ 24 Przepisy końcowe ......................................................................................................................... 24 4 Definicje System przesyłowy (SP) – zespół wzajemnie połączonych linii elektrycznych i urządzeń do wytwarzania energii elektrycznej wymaganych do przesyłania energii na określone terytorium oraz zespół wzajemnie połączonych linii elektrycznych i urządzeń do wytwarzania energii elektrycznej wymaganych do przesyłania energii elektrycznej poza to terytorium; system przesyłowy tworzą również urządzenia pomiarowe, ochronne, kontrolne, zabezpieczające, informacyjne i telekomunikacyjne niezbędne do eksploatacji stacji przesyłowej. System dystrybucji (SD) – zespół wzajemnie połączonych linii elektrycznych i urządzeń do wytwarzania energii elektrycznej wymaganych do dystrybucji energii do wyznaczonych części określonego terytorium; system dystrybucji tworzą również urządzenia pomiarowe, ochronne, kontrolne, zabezpieczające, informacyjne i telekomunikacyjne niezbędne do eksploatacji systemu; częściami systemu dystrybucji nie są linie elektryczne ani urządzenia wytwarzające energię elektryczną używane do przesyłania energii elektrycznej z terytorium państwa członkowskiego na określone terytorium lub jego część lub z terytorium państwa trzeciego na określone terytorium lub jego część. Regionalny system dystrybucji (RSD) – system dystrybucji z liczbą punktów odbiorczych większą niż 100 000. Lokalny system dystrybucji (LSD) – system dystrybucji z liczbą punktów odbiorczych nie większą niż 100 000. Operator lokalnego systemu dystrybucji (OLSD) – podmiot prawny mający zezwolenie na dystrybucję energii elektrycznej w części określonego obszaru. Użytkownik – podmiot, którego urządzenia do wytwarzania energii elektrycznej są podłączone bezpośrednio do SD operatora LSD (odbiorca, producent) Przepisy techniczne dotyczące dostępu, przyłączenia i eksploatacji systemów przesyłowych określają elementy techniczne relacji w zakresie eksploatacji między operatorem SP (OSP) oraz wszystkimi kolejnymi użytkownikami przyłączonymi do SP. Niektóre z tych postanowień mogą również mieć zastosowanie do wytwórców energii elektrycznej przyłączonych do SD. Plan eksploatacji OLSD (PE OLSD) zawiera zasady i warunki dostępu i przyłączania do sieci dystrybucji oraz jej eksploatacji. Regulacje obowiązujące na rynku energetycznym określają zakres i treść instrukcji eksploatacji. Dyspozytornia operatora SD – centralna jednostka kontroli systemu dystrybucji wykorzystująca urządzenia monitorujące, pomiarowe i telekomunikacyjne. Zasady eksploatacji systemu dystrybucji obejmują różne informacje o eksploatacji mogące mieć wpływ na działanie użytkownika i wymagające jego współpracy. Obejmują one postanowienia w sprawie oszacowań dotyczących wymagań w zakresie zapotrzebowania, planowanych wyłączeń źródła, powiadamiania o zmianach w eksploatacji i zdarzeniach, zapewniania bezpieczeństwa pracy, bezpieczeństwa eksploatacji oraz procedur postępowania w sytuacjach wyjątkowych. Warunki techniczne dostępu i przyłączania do SD określają elementy techniczne relacji związanych z eksploatacją między operatorem systemu dystrybucji (OSD) a wszystkimi użytkownikami przyłączonymi do SD; ich celem jest zapewnienie niedyskryminującego, przejrzystego i bezpiecznego dostępu i przyłączenia do systemu oraz jego eksploatacji. 1. Specyfikacja techniczna dostępu i przyłączania odbiorców do LSD 5 W tym rozdziale określono standardowe metody i proces przyłączania odbiorców do indywidualnych poziomów napięcia lokalnego systemu dystrybucji (LSD). W przypadku gdy dany LSD umożliwia jednocześnie przyłączenie i eksploatację małego źródła energii, do jego zatwierdzenia i eksploatacji mają zastosowanie odpowiednie postanowienia zawarte w niniejszym rozdziale. Ustanowienie warunków technicznych i wymagań dotyczących przyłączenia do lokalnego systemu dystrybucji nie ma znaczenia dla danego systemu i operatora. 1.1 Metoda przyłączania odbiorców do indywidualnych poziomów napięcia OLSD wydaje decyzję o przyłączeniu w oparciu o rzeczywiste opcje przyłączania. W przypadku punktów odbiorczych z systemu niskonapięciowego decyzja o warunkach przyłączenia może zostać podjęta w oparciu o informacje udzielone według formularza stanowiącego wniosek o przyłączenie, który został zamieszczony w witrynie internetowej OLSD. Plan przyłączenia uzgodniony między LSD a użytkownikiem powinien być zgodny z postanowieniami zawartymi w niniejszych dokumentach oraz wszystkimi regulacjami stosującymi się do OLSD. Standardowa metoda przyłączenia punktu odbiorczego jest wyznaczana na podstawie napięcia znamionowego części LSD, do której punkt odbiorczy jest przyłączony. Przyłączenie do LSD musi umożliwiać odłączenie instalacji użytkownika przez OLSD z ogólnie dostępnego miejsca. Przyłączenie do systemu niskonapięciowego: Do przyłączenia używa się linii kablowych poprowadzonych z wykorzystaniem zamknięcia sieci lub poprzez wyprowadzenie przyłącza kablowego ze skrzynki rozdzielczej dystrybutora. 1.2 Kompensacja wpływu odbiorcy na jakość napięcia 1.2.1 Wymagania dotyczące zabezpieczeń OLSD określa wymagania dotyczące zabezpieczeń podczas sporządzania umowy o przyłączenie do systemu. Wymagania te określają przede wszystkim, co następuje: maksymalny czas odizolowania zakłócenia (od powstania prądu zakłóceniowego do wygaszenia łuku) powinien mieścić się w zakresie wartości ustanowionych przez OLSD i być zgodny z ograniczeniami dotyczącymi prądu zwarciowego obowiązującymi w LSD; użytkownik nie może ograniczać działania automatycznych urządzeń LSD (poprzez ponowny rozruch, regulację napięcia czy podobne działania) i tym samym negatywnie wpływać na jakość dostarczanej energii elektrycznej; w momencie przyłączania do LSD użytkownik musi zostać poinformowany o możliwości użycia przełączników automatycznych i sekwencyjnych w LSD; na żądanie OLSD jest zobowiązany dostarczyć szczegółowych informacji na temat wyłączników automatycznych i sekwencyjnych, tak aby użytkownik mógł uwzględnić je w strukturze swojego systemu, łącznie z urządzeniami zabezpieczającymi; ponadto użytkownik musi być świadomy, że w przypadku zasilania z sieci wysokonapięciowej z kompensacją prądu pojemnościowego asymetria napięcia fazowego może trwać kilka godzin, jeżeli występują zwarcia doziemne; zastosowanie urządzeń zabezpieczających. 6 W przypadku gdy elektryczne urządzenie odbiorcze zawiera moduły zasilane prądem trójfazowym lub moduły o większych wymaganiach w zakresie jakości prądu niż te określone w normach technicznych, urządzenia te mogą zostać przyłączone wyłącznie w przypadku zastosowania odpowiednich środków zabezpieczających, które zmniejszają negatywny wpływ następujących zjawisk: przypadków utraty napięcia dowolnej fazy w stosunku do modułów elektrycznych; impulsów udarowych i stanów nieustalonych napięcia w przypadku modułów czułych na zmiany napięcia i przerwy w zasilaniu; zmian częstotliwości w stosunku do modułów elektrycznych czułych na te zmiany. 1.2.2 Wymagania dotyczące uziemienia Uziemienie części systemu użytkownika przyłączonej do LSD musi być zgodne z konstrukcją techniczną określoną przez operatora LSD. 1.2.3 Rezystancja zwarciowa Wartość rzeczywista rezystancji zwarciowej instalacji użytkownika w punkcie przyłączenia nie może być niższa niż wymagana wartość prądu zwarciowego LSD, do którego jest przyłączona. Podczas projektowania własnego systemu przez OLSD powinien on uwzględniać stopień, w jakim przyłączony sprzęt i system użytkownika mogą potencjalnie zwiększyć wartość prądu zwarciowego. Aby (w razie potrzeby) umożliwić przeprowadzenie oceny, konieczna jest zmiana danych obliczonych wartości udziału w prądzie zwarciowym przesyłanym do systemu OLSD i stosunku reaktancji do oporu czynnego w odpowiednich punktach wejściowych i wyjściowych sieci do LSD. 1.2.4 Pojemnościowe i indukcyjne punkty odbiorcze Obowiązkiem użytkownika jest dostarczenie OLSD wymaganych informacji w momencie przedkładania wniosku o przyłączenie do LSD. Niezbędne jest dostarczenie szczegółowych informacji na temat baterii kondensatorów i dławików wysokonapięciowych, które mogą wpływać na LSD. Na żądanie OLSD użytkownik dostarcza także dane dotyczące części pojemnościowej i indukcyjnej swojego dystrybutora. Dane muszą być odpowiednio szczegółowe, aby umożliwić: sprawdzenie poprawności wartości znamionowym układów przełączeniowych LSD; stwierdzenie braku negatywnego wpływu użytkownika na działanie LSD; odpowiednie zwymiarowanie przerywaczy i oporników węzła (jeśli OLSD używa ich do uziemienia węzłów w sieciach LSD). 1.2.5 Wpływ odbiorcy na jakość napięcia OLSD zawsze określa warunki techniczne przyłączenia do LSD z uwzględnieniem możliwości spadku jakości energii elektrycznej w określonej lokalizacji LSD, ponieważ według ustawy o energii OLSD jest zobowiązany do dostarczania energii elektrycznej do wszystkich odbiorców zgodnie z obowiązującymi normami technicznymi, a w szczególności z normami STN EN 50160 i PNE 333430-4. Dotyczy to przede wszystkim następujących zasad: Użytkownik LSD może dopuścić do eksploatacji wyłącznie instalacje, które nie wpływają w sposób niedopuszczalny na jakość napięcia w LSD ani u jego użytkowników. W przypadku gdy OLSD uzyska dowody świadczące o przekroczeniu dopuszczalnych limitów, użytkownik jest zobowiązany do podjęcia stosownych środków w celu przywrócenia właściwych warunków. Jeżeli nie spełni tego obowiązku, OLSD ma prawo ograniczyć lub przerwać dystrybucję energii do takiego użytkownika. Przyłączona instalacja musi się charakteryzować wystarczająco wysokim stopniem odporności (rezystancji) na spadki i zaniki napięcia zasilania, określonym w normach STN EN 50 160, tak by nie ulegała awarii lub nie była powodem szkód następczych przy dozwolonej częstotliwości 7 występowania spadków i zaników określonych w normie STN EN 50 160. OLSD nie przyjmuje odpowiedzialności za potencjalne szkody wynikające ze spadku lub zaników napięcia zasilania, o ile zachowana jest zgodność z postanowieniami norm STN EN 50 160. Odbiorca korzysta z technologii oraz innych instalacji odbiorczych w taki sposób, że w punkcie przyłączenia do LSD przy minimalnym stopniu sztywności sieci nie wpływa w sposób negatywny na LSD, co skutkowałoby przekroczeniem wartości granicznych we wspólnym punkcie odbiorczym określonych w obowiązujących normach (STN EN 50 160). W wypadku przekroczenia tych wartości granicznych we wspólnym punkcie przyłączenia użytkownik musi wprowadzić dodatkowe środki w celu wyeliminowania negatywnych skutków. LSD oraz wszystkie przyłączenia użytkowników wymagają odpowiedniego zaplanowania, dzięki czemu częstotliwości robocze i poziomy napięcia przesyłane do odbiorcy są zgodne z normami STN EN 50160 i STN IEC 60038. Wahanie napięcia, szybkie zmiany napięcia i odkształcenie harmoniczne (odkształcenie kształtu i przebiegu napięcia oraz modulacja napięcia sinusoidalnego spowodowana sygnałem o niskiej częstotliwości powstałym na skutek różnicy typów instalacji) mogą w sposób niepożądany wpływać na działanie LSD lub przyłączonych instalacji. Parametry jakościowe energii elektrycznej muszą spełniać wymogi normy STN EN 50160. W warunkach zakłóceń i prowadzenia czynności obsługowych w SP, SD i przyłączonych do nich instalacjach mogą występować tymczasowe odchylenia od wartości częstotliwości i napięcia określonych w powyższych normach (regulacjach). Sygnały nakładające się – wszelkie instalacje przyłączone przez użytkownika LSD w celu przesyłania sygnałów nakładających się we własnej sieci muszą spełniać wymogi europejskiej normy EN 50 065, w tym także jej uzupełnień. Jeśli użytkownik zaproponuje użycie wspomnianej instalacji do przesyłania sygnałów nakładających się w ramach LSD, konieczne będzie uzyskanie uprzedniej zgody OLSD. Aby zapewnić bezpieczeństwo ludzi i sprzętu, użytkownik LSD jest zobowiązany postępować zgodnie z normami STN 332000-4-45 oraz dodatkowo zażądać odpowiednich urządzeń od producentów, które spełniają parametry jakościowe dotyczące energii elektrycznej określone w normach STN EN 50160 i STN IEC 60038. Stosowanie innych częstotliwości w celu przesyłania informacji za pośrednictwem LSD nie może wpływać na jakość energii elektrycznej. Odpowiednia instalacja może być eksploatowana wyłącznie za zgodą OLSD. Odbiorca, w przypadku którego stwierdzono naruszenie ograniczeń parametrów technicznych, jest zobowiązany do przeprowadzenia stosownych czynności naprawczych lub odłączenia od SD instalacji będącej przyczyną problemów w trybie natychmiastowym lub w dniu wyznaczonym w porozumieniu z OLSD. Jeżeli naprawa nie zostanie wykonana w ustalonym terminie i niepożądany stan nie ustąpi, użytkownik zostanie odłączony lub nastąpi przerwa w zasilaniu energią elektryczną z SD zgodnie z postanowieniami umowy przyłączenia. 1.3 Punkt przyłączenia, punkt pomiaru, metoda pomiaru i określony rodzaj przyrządów pomiarowych Przed przyłączeniem odbiorcy do LSD jest on zobowiązany do podpisania umowy o przyłączenie odbiorcy do LSD, która m.in. określa granice nieruchomości oraz sposób eksploatacji, w tym wymogi dotyczące zdalnej kontroli i usług telemechanicznych poza granicami nieruchomości po stronie odbiorcy, a także punkt, w jakim wskaźniki jakościowe oraz potencjalne przypadki negatywnego wpływu użytkownika na LSD będą poddawane ocenie. 8 W razie potrzeby właściciela instalacji określa się bezpośrednio w treści umowy zawartej między OLSD a użytkownikiem. Właściciel jest zobowiązany do przeprowadzenia czynności konstrukcyjnych, związanych z odbiorem końcowym, kontrolnych, eksploatacyjnych i konserwacyjnych elektrycznego urządzenia odbiorczego, jeśli nie istnieje żadna umowa zawarta między stronami, w której postanowiono inaczej. Użytkownik LSD przekazuje OLSD ważną dokumentację w celu spełnienia wymogów związanych z dalszą eksploatacją. OLSD jest stroną decyzyjną w zakresie realizacji technicznej pomiarów, gromadzenia, przesyłania i zapisów danych. OLSD lub podmiot przeprowadzający pomiary komercyjne w oparciu o zawartą umowę jest odpowiedzialny za określenie zasad przeprowadzania pomiaru. OLSD pełni funkcję partnera stron zaangażowanych w przygotowanie, konstrukcję, eksploatację, kontrolę i konserwację systemu pomiaru komercyjnego. Zapewnia to stronom prawo do korzystania z systemu pomiaru komercyjnego względem wszystkich odbiorców i klientów zgodnie z instrukcjami dostarczonymi przez OLSD. Zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do pomiaru komercyjnego można używać wyłącznie dedykowanych przyrządów pomiarowych obsługiwanych z zachowaniem postanowień ustawy o metrologii, odpowiednich rozporządzeń i obowiązujących norm STN. Podlegające kontroli prawnej przyrządy pomiarowe wchodzą w skład obwodu pomiarowego tworzonego przez przekładnik prądowy (PP) i przekładnik napięciowy (PN), płytkę zaciskową i linie połączeniowe osobnych obwodów wtórnych. Dane uzyskane podczas pomiaru komercyjnego są przechowywane w postaci elektronicznej w systemie bazy danych i mogą być udostępniane użytkownikom na podstawie umowy zawartej z OLSD. Pomiary między lokalnym SD i nadrzędnym SD są administrowane przez operatora nadrzędnego SD. Za punkt odbiorczy uważa się instalację elektryczną, która niezależnie tworzy zamkniętą jednostkę przestrzenną lub terytorialną ze stałym połączeniem elektrycznym, w którym pomiar przepływu energii elektrycznej przeprowadza się przy użyciu jednego lub wielu dedykowanych przyrządów pomiarowych. W przypadku przerwy w zasilaniu przyłączonej jednostki musi ona w dalszym ciągu spełniać warunek bezpośredniej identyfikacji przy użyciu odpowiednich technologii. Użytkownik jest zobowiązany zapewnić w swoich pomieszczeniach wszystkim zaangażowanym stronom odpowiednich rozmiarów drogi dostępowe do przyrządu pomiarowego. Na użytkowniku spoczywa zadanie dostarczenia OLSD raportu ze specjalistycznej kontroli i testów instalacji do przesyłania energii (raport z kontroli) poświadczającego możliwości techniczne i eksploatacyjne. Pomiar musi być czytelny, a wynikowe wartości należy udostępnić zainteresowanym podmiotom. Niezbędne jest uzgodnienie specjalnych warunków dostępu z operatorem systemu pomiaru komercyjnego. W przypadku awarii przyrządu pomiarowego lub wystąpienia jakichkolwiek innych powodów uniemożliwiających stwierdzenie wielkości odbioru energii na podstawie odczytanych wartości z przyrządu pomiarowego strona, której to dotyczy (zwykle OLSD), określa wartości zastępcze do fakturowania zgodnie z odpowiednimi postanowieniami PE LSD. Użytkownik jest zobowiązany do uczestniczenia w pomiarach instalacji, aby zapobiec nieupoważnionemu dostępowi, usunięciu plomby, uszkodzeniu zainstalowanych urządzeń lub kradzieży. Należy nadzorować działanie i śledzić wszystkie wykryte błędy pomiarowe, uszkodzenia przyrządu pomiarowego, w tym próby ingerowania w konstrukcję urządzeń zabezpieczających pod kątem wykrywania niedozwolonego manipulowania, o czym należy poinformować operatora odpowiadającego za pomiar komercyjny telefonicznie oraz na piśmie bez nieuzasadnionej zwłoki. Operator odpowiedzialny za pomiar komercyjny sprawdza prawidłowość funkcjonowania systemu pomiaru komercyjnego oraz eksploatacji instalacji pomiarowej. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących 9 prawidłowości odczytanych danych lub awarii przyrządu pomiarowego operator odpowiedzialny za pomiar komercyjny jest zobowiązany usunąć awarię w ciągu pięciu dni roboczych. Wymianę przyrządu również uznaje się za usunięcie awarii. Na pisemny wniosek operator odpowiedzialny za pomiar komercyjny ma obowiązek sprawdzenia przyrządu pomiarowego w ciągu 30 dni od daty otrzymania wniosku. Jeśli zostanie wykryta awaria przyrządu pomiarowego, operator przyrządu pokrywa koszty związane z jego wymianą. W przypadku niewykrycia awarii przyrządu pomiarowego osoba składająca wniosek pokrywa koszty związane z przeprowadzeniem czynności kontrolnych. Kontrole są przeprowadzane przez urzędowe centrum kontroli upoważnione do weryfikacji danego typu dedykowanego przyrządu. Aby zagwarantować terminowe przeprowadzenie instalacji przyrządów pomiarowych, użytkownik, nie później niż w chwili przygotowania dokumentacji projektowej, ustala termin instalacji oraz typ przyrządów pomiarowych i przekładników z operatorem odpowiedzialnym za pomiar komercyjny Użytkownik powinien zapewnić operatorowi swobodny dostęp do instalacji pomiarowej i połączonych instalacji. Operator odpowiedzialny za pomiar komercyjny ma prawo przeprowadzić kontrolę instalacji użytkownika podłączonej do przyrządu pomiarowego. Na podstawie pisemnego wniosku i zgodnie z wcześniej uzgodnionymi warunkami operator odpowiedzialny za pomiar komercyjny może zezwolić uprawnionemu użytkownikowi na kontrolny odczyt danych z przyrządu. 2 Techniczne warunki eksploatacji LSD 2.1 Szczegółowe informacje dotyczące instalacji pomiarowych, pomiarowych i dedykowanych przyrządów pomiarowych schematów W systemie pomiaru komercyjnego stosuje się normę dotyczącą trzech grup punktów odbiorczych według maksymalnej pojemności rezerwowej: W układach o bardzo wysokim i wysokim napięciu przekraczających czynną wartość wyjściową ustanowioną przez Urząd Regulacji Sektorów Sieciowych (URSS) stosuje się zestaw pomiarowy, który tworzą dedykowane przyrządy z funkcją zapisu profilu ładunku, przekładniki pomiarowe prądowe i napięciowe, płytki zaciskowe i linie połączeniowe, z czego całość jest połączona z obwodem pomiarowym za pomocą linii zgodnie z obowiązującymi normami. W układach o wysokim napięciu nieprzekraczającym czynnej wartości wyjściowej ustanowionej przez Urząd Regulacji Sektorów Sieciowych (URSS) stosuje się instalację pomiarową, którą tworzą dedykowane przyrządy z funkcją zapisu maksymalnej wartości wyjściowej (bez funkcji zapisu profilu ładunku), przekładniki pomiarowe prądowe i napięciowe, płytki zaciskowe i linie połączeniowe, z czego całość jest połączona z obwodem pomiarowym za pomocą linii zgodnie z obowiązującymi normami. W układach niskonapięciowych (do wartości natężenia 80 A dla wyłącznika) stosuje się zestaw pomiarowy, który tworzą podlegające kontroli prawnej przyrządy pomiarowe zasilane prądem stałym i napięciem zgodnym z obowiązującymi normami (ale bez zapisu maksymalnej wartości wyjściowej, profilu ładunku oraz pomiaru przekładników prądowych i napięciowych). Wartości natężenia powyżej 80 A dla wyłącznika głównego wymagają użycia PP (przekładnika prądowego). W niskonapięciowych systemach dystrybucji przyrządy do pomiaru energii są podłączone w sposób umożliwiający bezpośredni pomiar do wartości natężenia 80 A lub do dedykowanego rdzenia PP o klasie dokładności 0,5. Klasa dokładności nie może być niższa o więcej niż jeden stopień w stosunku do klasy PP. Pozostałe przyrządy pomiarowe składają się z urządzeń kontrolnych i, w razie potrzeby, mostka zerującego, a także urządzeń technicznych regulujących odbiór przed przyrządem do pomiaru energii – główny wyłącznik zostaje wyznaczony przez operatora systemu dystrybucji. 10 2.2 Zagwarantowanie parametrów jakościowych dostaw Dokładna specyfikacja punktu odbiorczego i granice nieruchomości są określone w umowie przyłączenia do systemu zawieranej między odbiorcą a OLSD. W umowie wyznacza się także punkt oceny parametrów jakościowych dostaw energii elektrycznej oraz stopień wpływu instalacji odbiorcy na LSD. OLSD ma prawo kontrolować wpływ użytkownika na LSD. Kontrola ta obejmuje głównie wielkość oraz przebieg prądu czynnego i biernego przesyłanego do punktu odbiorczego. W przypadku dostawy lub odbioru czynnej lub biernej mocy z LSD przekraczającej wartości uzgodnione dla punktu odbiorczego OLSD informuje użytkownika o tej sytuacji i, w razie potrzeby, dostarcza wyniki kontroli, w związku z czym użytkownik może zażądać dostarczenia informacji technicznych dotyczących sposobu prowadzenia kontroli. W przypadku przekroczenia uzgodnionych wartości przez użytkownika jest on zobowiązany do natychmiastowego ograniczenia odbioru lub dostawy (przesyłu) prądu czynnego lub biernego do zakresu wartości, które zostały uzgodnione. Nawet w przypadku gdy użytkownik żąda zwiększenia mocy czynnej lub biernej do wartości, która nie przekracza możliwości technicznych punktu odbiorczego, niezbędne jest spełnienie wymogów w zakresie maksymalnej pojemności rezerwowej zgodnie z obowiązującą umową, jeżeli OLSD nie zażądał wprowadzenia poprawki do wspomnianej umowy i ta poprawka nie została w sposób techniczny zabezpieczona. Parametry jakościowe dostarczanej energii elektrycznej są ustalane na podstawie wybranych parametrów roboczych dla normalnych warunków pracy zgodnie z normami UCTE, STN EN 50160 oraz rozporządzeniem URSS nr 275/2012 ustanawiającym normy jakościowe przesyłu, dystrybucji i dostawy energii elektrycznej. Określone właściwości nie mają związku z niestosowaniem się do wymogów i/lub nie stwierdza się przypadku niestosowania się do wymogów w sytuacji, gdy OLSD nie zapewnił odpowiedniego standardu jakości z powodu: sytuacji nadzwyczajnej w sektorze energii elektrycznej, katastrofy naturalnej, wypadku obejmującego urządzenia SP lub SD spowodowanego przez osobę trzecią, usuwania przyczyn zdarzenia, które w sposób bezpośredni zagraża zdrowiu i życiu ludzi lub może skutkować znacznym uszkodzeniem mienia, niespełnienia przez użytkownika wymogów natychmiastowej współpracy z OLSD w celu zapewnienia standardów jakościowych. 2.3 Szczegółowe informacje dotyczące parametrów kontroli punktu odbiorczego 2.3.1 Częstotliwość w systemie Częstotliwość nominalna napięcia zasilania wynosi 50 Hz. W normalnych warunkach eksploatacji średnia wartość podstawowej częstotliwości mierzona w interwale dziesięciosekundowym w przypadku systemów z synchronicznym połączeniem do wzajemnie połączonego systemu musi znajdować się w zakresie 49,5 ^ 50,5 Hz przez 95% tygodnia (dowolnych siedem kolejnych dni) oraz w zakresie 47,0 ^ 52,0 Hz przez 100% tygodnia. 2.3.2 Wielkość napięcia zasilania Wielkość napięcia zasilania dostarczanego do odbiorcy określa się dla wspólnego punktu odbiorczego. W normalnych warunkach eksploatacji bez uwzględniania przerw w dostawie 95% średnich wartości 11 skutecznych napięcia zasilania w czasie 10 minut przy 10-minutowych interwałach pomiarowych musi mieścić się w zakresie Un ±10 % dla każdego tygodnia. 2.3.3 Pozostałość odkształceniowa W normalnych warunkach eksploatacji 95% średnich wartości skutecznych napięcia zasilania w module ze sprzężeniem zwrotnym w okresie dziesięciominutowym musi być mniejsza lub równa wartościom zamieszczonym w poniższej tabeli w trakcie każdego jednotygodniowego okresu. Harmoniczne nieparzyste Inne niż wielokrotność 3 Wielokrotność 3 Napięcie Napięcie Kolejność Kolejność względne (% względne (% odkształceń odkształceń Un) Un) 5 6,0% 3 5,0% 7 5,0% 9 1,5% 11 3,5% 15 0,5% 13 3,0% 21 0,5% 17 2,0% 19 1,5% 23 1,5% 25 1,5% Harmoniczne parzyste Kolejność odkształceń 2 4 6… 24 Napięcie względne (% Un) 2,0% 1,0% 0,5% Wartości określono w oparciu o rozporządzenie URSS nr 275/2012 ustanawiające normy jakościowe przesyłu, dystrybucji i dostawy energii elektrycznej. 2.3.4 Asymetria napięcia zasilania W normalnych warunkach eksploatacji 95% średnich wartości skutecznych napięcia zasilania w module ze sprzężeniem zwrotnym w okresie dziesięciominutowym musi być mniejsze lub równe 2% modułu w trakcie każdego jednotygodniowego okresu. 2.3.5 Zakres sygnałów kontrolnych z sieci odbiorcy W normalnych warunkach eksploatacji średnia wartość napięcia sygnału kontrolnego mierzona w ciągu 3 sekund w dowolnym okresie w ciągu dnia musi być mniejsza niż 0,3% UN w 99% przypadków. 2.3.6 Szybkie zmiany napięcia W trakcie normalnej eksploatacji szybkie zmiany napięcia nie mogą przekraczać wartości 4% UN, jednak zezwala się na występowanie zmian o maksymalnej wartości 6% UN w krótkich okresach. Współczynnik migotania długotrwałego (Plt) – długotrwałe występowanie migotania wywołane szybkimi zmianami napięcia nie przekracza wartości 1,0 w przypadku kontroli przez 95% czasu w tygodniu. 2.3.7 Wymogi dotyczące osprzętu Przekładniki Klasa dokładności PP i przekładnika napięciowego (PN): 0,5% w przypadku pomiaru komercyjnego; 0,5% kontroli systemu; 1,0% w przypadku pomiaru do celów informacyjnych; 5P10 w przypadku PP do urządzeń zabezpieczających; 3P w przypadku PN do urządzeń zabezpieczających. 12 Wyjścia dodatkowe: PP – 1 (5) A, PN – 100, 100/ V3, 100/3 V. Przetworniki do pomiaru wielkości przemiennych Przetworniki P, Q, U, I, f z wyjściami analogowymi: zasadnicza klasa dokładności < 0,5%; wejście 3 x 100 V, łączone (faza), 3 x 1 A (5 A), imp./prąd (np. przyrządy do pomiaru energii); wyjście ± 5 mA, 4–20 mA lub ± 20 mA; maks. obciążenie od 3 do 5 k^ zależnie do typu; zasilanie 220 V / 50 Hz. Przetworniki wzajemnie połączone P, Q, U, I, f: zasadnicza klasa dokładności < 0,5%; wejście 3 x 100 V łączone lub faza, 3 x 1 A (5 A); wyjście komunikacji szeregowej, znormalizowane protokoły IEC. 2.3.8 Sygnalizacja Przesyłanie i przetwarzanie sygnału w jednym kierunku lub sygnał w przeciwnym kierunku w łańcuchu, układ – obiekt sterowany za pomocą SSI – przesyłanie – obiekt sterowany za pomocą systemu sterującoinformacyjnego (SSI) – przesyłanie – automatyczny system rozdzielczy (ADCS) w centrum rozdzielczym przedsiębiorstwa dystrybuującego energię elektryczną (PDCDC) (czas od zamknięcia styku układu po wyświetleniu sygnału na przyrządzie kontrolnym) <5s Czas reakcji obiektu sterowanego przez SSI (czas od zamknięcia styku układu po wysłaniu sygnału do linii komunikacji) << 1 s Czas reakcji analogowej systemu ADCS PDCDC (czas od momentu wysłania polecenia na monitorze do momentu wysłania sygnału do linii komunikacji) << 1 s 2.4 Wymiana informacji dotyczących eksploatacji Wymiana informacji prowadzona między OLSD a innymi użytkownikami obejmuje dane niezbędne do zapewnienia skutecznej i skoordynowanej eksploatacji LSD oraz jego przyszłego rozwoju. Wymiana informacji służy również potrzebom analizy statystycznej wybranych danych i kontroli zgodności z warunkami wydawania zezwoleń przez Urząd Regulacji Sektorów Sieciowych (URSS). Aby umożliwić OLSD spełnienie wymogów dotyczących upoważnienia oraz innych wiążących regulacji, użytkownicy LSD są zobowiązani dostarczyć na żądanie OLSD odpowiednie dane i informacje niezbędne do planowania. Użytkownicy poproszeni o oszacowanie przyszłego zużycia energii muszą dostarczyć wspomniane dane zgodnie z wymogami OLSD. Część wspomnianych danych stanowi plan rozwoju obejmujący kolejne lata, jednak nie więcej niż pięć. 13 Oprócz okresowej aktualizacji danych do planowania użytkownik jest zobowiązany do powiadamiania o kluczowych zmianach w swoim punkcie odbiorczym lub zmianach dotyczących trybu eksploatacji, aby umożliwić OLSD dostosowanie planu rozwoju i budżetu, a także przeprowadzenie niezbędnych modyfikacji w LSD. Wspomniane informacje muszą zawierać wszystkie zmiany, które zmniejszają lub zwiększają maksymalne zużycie bądź dostawę. W przypadku wystąpienia nieplanowanych zmian w systemie użytkownika lub trybie eksploatacji użytkownik musi natychmiast powiadomić OLSD, aby umożliwić mu podjęcie niezbędnych środków w razie nieprzewidzianych sytuacji. W przypadku gdy, w opinii OLSD, uzyskał on już informacje lub dane od użytkownika lub gdy proponowane przez OLSD zmiany w LSD mogą mieć wpływ na instalację użytkownika, OLSD jest zobowiązany zapewnić użytkownikowi wstępne propozycje rozwiązania zaistniałej sytuacji. To postanowienie podlega ograniczeniom wynikającym z możliwości uzyskania dostępu do wspomnianych informacji zależnie od czasu oraz postanowieniom dotyczącym poufności i ochrony konkurencji. W przypadku gdy OLSD ze względów eksploatacyjnych zdecyduje o konieczności wymiany danych w czasie rzeczywistym z użytkownikiem zarówno w sytuacjach typowych, jak i wyjątkowych, urządzenia informacyjne oraz ich konserwacja będą podlegać tym samym zasadom, jakie mają zastosowanie do dystrybutorów zasilania. 3 Warunki techniczne dotyczące pomiaru w LSD 3.1 Warunki dotyczące kontroli pomiaru komercyjnego Pomiar komercyjny przeprowadza się w celu realizacji płatności za dostarczoną, odebraną lub przesłaną energię elektryczną, za rozliczenie dzienne oraz rozliczenie za usługi dystrybucji. Obowiązujące przepisy określają ramy legislacyjne i operacyjne. Przed przyłączeniem do SD odbiorca jest zobowiązany do utworzenia punktu pomiarowego na własny koszt (punkt pomiarowy może być częścią niskonapięciowej stacji transformatorowej, do której odbiorca jest przyłączony), co obejmuje wszystkie obwody, bezpieczniki i elementy konstrukcji systemu pomiarowego oprócz samych przyrządów do pomiaru energii dostarczanych przez OLSD. Punkt pomiarowy jest tworzony w celu przeprowadzania pomiarów przepływu energii elektrycznej (dystrybucji lub odbioru). Przyrząd, który został wyznaczony do przeprowadzania pomiaru do rozliczeń, stanowi własność OLSD. Inne przyrządy pomiarowe, w tym transformatory pomiarowe, są własnością odbiorcy, chyba że ustalono inaczej. Podczas tworzenia punktu pomiarowego instalator powinien postępować zgodnie z instrukcjami operatora sieci, do której jest przyłączony, jak również stosować się do instrukcji operatora odpowiadającego za pomiar komercyjny. Zadaniem instalacji pomiarowej jest dostarczanie raportów operatorowi odpowiedzialnemu za pomiar komercyjny, na którym w zamian spoczywa obowiązek stosowania się do wiążących przepisów. 4 Warunki techniczne świadczenia usług ogólnych Warunki techniczne świadczenia usług ogólnych sprowadzają się do podejmowania działań przez OLSD we współpracy z innymi użytkownikami, którzy wymieniają informacje i dane związane ze świadczeniem usług dystrybucji. Metody i warunki świadczenia usług ogólnych dzielą się na następujące kategorie: świadczenie usług ogólnych, 14 pomiar usług ogólnych, zakończenie świadczenia usług ogólnych. Praktyczna realizacja każdej z kategorii świadczenia usług ogólnych musi przebiegać stosownie do umów zawartych zgodnie z wiążącymi regulacjami prawnymi dotyczącymi instalacji elektrycznych oraz instrukcjami eksploatacji OLSD. OLSD zawiera pisemną umowę z dostawcą energii elektrycznej świadczącym ogólne usługi względem końcowego odbiorcy energii, określającą sposoby i harmonogram dostarczania informacji w zakresie usług związanych z dostawą energii elektrycznej. Na podstawie tej umowy dostawca uzyskuje dostęp do wszystkich danych pomiarowych w LSD związanych z dostawą energii elektrycznej do odbiorcy końcowego. Na poniższym schemacie przedstawiono relacje, które muszą zostać określone poprzez zawarcie umowy o świadczenie usług ogólnych. Nadradená sústava, výrobcovia elektriny Platby Informácie Elektrina Dodávateľ elektriny poskytovateľ univerzálnej služby Koncový odberateľ elektriny Prevádzkovateľ LDS Producenci energii elektrycznej Płatność Informacje Energia elektryczna Dostawca energii elektrycznej Dostawca usług ogólnych Końcowy odbiorca energii Operator LSD 5 Warunki techniczne przerwania dostawy energii elektrycznej 5.1 Powody przerwania lub ograniczenia dostawy energii 15 OLSD może ograniczyć lub przerwać dostawę energii elektrycznej bez możliwości ubiegania się o odszkodowanie, z wyjątkiem przypadków, gdy straty zostały poniesione z winy operatora OLSD (w koniecznym wymiarze i możliwie najkrótszym czasie), w następujących sytuacjach: sytuacje bezpośredniego zagrożenia życia, zdrowia i uszkodzenia mienia, a także podczas próby rozwiązania takich sytuacji; sytuacje nadzwyczajne lub mogące do takich prowadzić; nieuprawniony odbiór energii elektrycznej do momentu uzyskania odszkodowania; nieuprawniony odbiór energii elektrycznej oraz spełnienie warunków zgodnie z postanowieniami art. 46 ust. 5 ustawy o energii, jeżeli OLSD, dostawca energii i odbiorca nie uzgodnili inaczej, zabezpieczenie lub uniemożliwienie dostępu do przyrządu pomiarowego przez odbiorcę bądź producenta energii; prace związane z instalacją systemu lub wykonywane w strefie chronionej, jeśli zostały zaplanowane; awarie instalacji lub ich usuwanie; dostawa lub odbiór energii elektrycznej przy użyciu instalacji stwarzającej zagrożenie dla życia, zdrowia bądź mienia; odbiór energii elektrycznej przy użyciu urządzeń, które wpływają na jakość i niezawodność dostawy energii oraz gdy odbiorcy nie udało się ograniczyć tego wpływu za pomocą dostępnych środków technicznych; odbiór energii elektrycznej przy użyciu urządzeń, które wpływają na jakość i niezawodność dostawy energii oraz gdy producentowi nie udało się ograniczyć tego wpływu za pomocą dostępnych środków technicznych; nieprzestrzeganie postanowień umownych dotyczących płatności za dystrybucję energii elektrycznej po wcześniejszym wezwaniu do zapłaty lub niewypełnianie obowiązków wynikających z postanowień art. 35 ust. 2 lit. g) oraz art. 36 ust. 2 lit. d) ustawy o energii; żądanie dostawcy energii elektrycznej zgodnie z art. 34 ust. 1 lit. f) ustawy o energii. 5.2 Procedura planowania czynności rekonstrukcyjnych i naprawczych instalacji systemu dystrybucji Przez planowanie napraw i konserwacji (w tym usuwanie skutków awarii) rozumie się całość działań i środków techniczno-organizacyjnych mających na celu zapewnienie niezawodnej eksploatacji LSD. Właściciel określonej instalacji jest odpowiedzialny za przeprowadzanie niezbędnych czynności konserwacyjnych i naprawczych oraz usuwanie awarii. Prace konserwacyjne dzielą się na zapobiegawcze czynności konserwacyjne oraz nieplanowe czynności (usuwanie usterek). Celem planowania czynności naprawczych i konserwacyjnych jest określenie podstawowych zasad i procedur zapewnienia bezawaryjnej eksploatacji instalacji LSD oraz wyznaczenie uprawnień i zakresu odpowiedzialności jednostek przeprowadzających czynności konserwacyjne lub upoważnionych pracowników. W rezultacie powstaje plan napraw i konserwacji poszczególnych urządzeń LSD. Nieplanowe czynności zostają zatwierdzone jedynie w wyjątkowych przypadkach podczas usuwania awarii, które stwarzają zagrożenie w sytuacji opóźnienia ich usuwania lub w razie zagrożenia życia i zdrowia. Czynności konserwacyjne dotyczące instalacji LSD muszą być wykonywane zgodnie z wewnętrznymi regulacjami OLSD. W odniesieniu do wykonywania zapobiegawczych czynności konserwacyjnych opracowano procedury techniczne. Czynności konserwacyjne dzielą się na dwie kategorie: planowe i nieplanowe (wyjątkowe), które muszą zostać wykonane na skutek zdarzenia związanego z eksploatacją. Zgodnie z wewnętrznymi regulacjami OLSD czynności konserwacyjne przeprowadza się, wykonując obchody kontrolne, specjalistyczne testy i inspekcje oraz pomiary diagnostyczne. W związku z wykonywanym zadaniem sporządza się pisemny dokument (protokół, sprawozdanie, wpis, raport), zgodnie z 16 rodzajem zadania. Zależnie od stopnia pilności wykryte niesprawności są natychmiast usuwane podczas prac konserwacyjnych lub zapisane w bazie awarii wraz z dokumentem sporządzonym w celu przygotowania naprawy. Po usunięciu wszystkich usterek sporządzony zapis z kontroli zostaje zarchiwizowany w kolejnej kontroli zgodnie z wewnętrznymi regulacjami OLSD. Zgodnie z planem konserwacji zapobiegawczej OLSD może zmienić tryb eksploatacji określonej części instalacji podczas wykonywania prac wymagających odcięcia części instalacji. W trakcie przeprowadzania konserwacji dopuszcza się ograniczenie dostawy energii elektrycznej zgodnie z ustawą nr 251/2012 o energii oraz o zmianie niektórych aktów prawnych. Częstotliwość wymaganych kontroli indywidualnych wyznacza się według typu instalacji i typu kontroli, a terminy ich przeprowadzenia są określane zgodnie z wewnętrznymi regulacjami OLSD. W przypadku nowych instalacji wymagane jest uzupełnienie stosownych regulacji zgodnie z wymogami i zaleceniami odpowiedniego producenta. 5.3 Procedura dotycząca wypadków i awarii instalacji systemu dystrybucji oraz sposoby usuwania ich skutków W przypadku wystąpienia poważnych awarii lub wypadków obejmujących instalację systemu dystrybucji OLSD (upoważnieni i odpowiadający za utrzymanie instalacji pracownicy) oraz podmioty poszkodowane są zobowiązani do podjęcia działań zgodnie z opracowanymi planami dotyczącymi wypadków. Plan dotyczący wypadku zawiera informacje przedstawione w obszerny, zrozumiały i dobrze zorganizowany sposób, uwzględniające warunki lokalne, praktyki oraz strukturę organizacyjną OLSD. Plany dotyczące wypadków wymagają aktualizacji w razie wprowadzenia znacznych zmian w strukturze OLSD. Plan OLSD dotyczący wypadku zostaje skoordynowany z planem operatora nadrzędnego SD oraz innych ważnych partnerów. Jego główne punkty to: obszerny opis LSD wraz z przyłączami zewnętrznymi; schemat organizacyjny OLSD z opisem podstawowych relacji i zakresów odpowiedzialności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej; przyporządkowanie LSD lub jego części do planów regulacji, odłączania i częstotliwości operatora nadrzędnego SD; przegląd możliwości w zakresie eksploatacji, konserwacji i napraw; instrukcje pracy, osobne plany dotyczące wypadków dla ważnych wybranych budynków; plan zapobiegania sytuacjom nadzwyczajnym oraz przywracania sprawności instalacji LSD. 5.4 Sposoby powiadamiania o przerwie lub ograniczeniu w dostawie energii elektrycznej OLSD powiadamia o początku planowanego ograniczenia lub planowanej przerwy w przesyłaniu energii elektrycznej oraz czasie trwania wspomnianego ograniczenia lub przerwy nie później niż na 15 dni przed planowanym początkiem ograniczenia i przerwy w następujący sposób: Użytkownicy systemu na poziomie niskonapięciowym: przez umieszczenie stosownej informacji w swojej witrynie internetowej, jak również za pośrednictwem środków lokalnych (wiadomości e-mail, ogłoszeń na tablicach informacyjnych itp.). OLSD ma obowiązek przywrócić dostawę energii elektrycznej niezwłocznie po usunięciu przyczyny ograniczenia lub przerwy w dostawie. Obowiązku powiadomienia nie stosuje się w przypadku przeprowadzania niezbędnych prac na poziomie niskonapięciowym, jeśli ograniczenie lub przerwa w 17 dostawie energii nie jest dłuższa niż 20 minut w ciągu 24 godzin. Na OLSD spoczywa obowiązek powzięcia odpowiednich środków, aby zapobiec stratom, które mogą zostać poniesione przez odbiorcę energii elektrycznej w wyniku ograniczeń lub przerw w dostawie. W przypadku ograniczeń lub przerw w dostawie do punktów odbiorczych odbiorców narażonych na zagrożenia zgodnie z ustawą o energii OLSD ma obowiązek poinformować danych odbiorców na piśmie i przeprowadzić planowane ograniczenie lub przerwę w dostawie po uzyskaniu potwierdzenia odbioru tej informacji przez takich odbiorców. 6 Warunki techniczne odłączania od lokalnego systemu dystrybucji 6.1 Powody odłączenia od systemu dystrybucji Użytkownik, wobec którego OLSD posiada dowody wskazujące na przekroczenie wyznaczonych parametrów technicznych eksploatacji instalacji przyłączonej do LSD lub naruszenie postanowień umowy o przyłączenie w długim okresie, jest zobowiązany do podjęcia działań zaradczych lub odłączenia od LSD instalacji będącej źródłem problemów w trybie natychmiastowym lub zgodnie z datą ustaloną w porozumieniu z OLSD. W przypadku braku poprawy sytuacji w ustalonym terminie i utrzymującego się niekorzystnego stanu systemu lub też dalszego naruszania umowy przez użytkownika zostanie on odłączony od LSD bez prawa do odszkodowania za jakiekolwiek poniesione straty. 6.2 Procedura dotycząca nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i eksploatacji W przypadku ujawnienia naruszenia zasad bezpieczeństwa i eksploatacji konieczne będzie natychmiastowe podjęcie przez OLSD oraz zaangażowane podmioty środków, których celem będzie bezzwłoczne usunięcie problemu. Procedurę negocjacyjną i odpowiedzialność zaangażowanych stron określa się w oparciu o przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również wewnętrzne zasady bezpieczeństwa OLSD. 6.3 Procedura techniczna podczas odłączania od systemu dystrybucji OLSD określa warunki odłączenia poszczególnych użytkowników od systemu dystrybucji indywidualnie dla każdego przypadku na podstawie wewnętrznych wytycznych i procedur, uwzględniając: poziom napięcia podczas odłączania, możliwości określonej części systemu, tryb pracy przyłączonej instalacji, bezpieczeństwo i ochronę zdrowia, zapobieżenie możliwym stratom majątkowym. 7 Techniczne warunki technicznego LSD dotyczące ustalania kryteriów bezpieczeństwa 7.1 Bezpieczeństwo prac związanych z instalacją systemu dystrybucji Zasady bezpieczeństwa prac przeprowadzanych na instalacjach LSD służą zapewnieniu bezpieczeństwa wykonywania prac w systemie. OLSD stosuje je w sposób zgodny z wymogami ustawy o energii oraz 18 innymi urzędowymi regulacjami i warunkami w zakresie upoważnień wydanych przez URSS dotyczącymi dystrybucji energii elektrycznej. Użytkownicy LSD są zobowiązani do przestrzegania tych samych zasad i norm zapewniających bezpieczeństwo pracy podczas robót lub testów w punktach odbiorczych między OLSD i użytkownikiem. OLSD i wszyscy użytkownicy LSD są zobowiązani do przestrzegania zasad bezpieczeństwa pracy, w tym także podmioty, które pozostają z nimi we wzajemnych relacjach, tj.: producenci energii elektrycznej, inni operatorzy SD przyłączeni do określonego LSD, odbiorcy wysokiego napięcia, wszyscy pozostali, których wedle własnego rozeznania wskaże OLSD. 7.1.1 Zatwierdzone systemy zapewniania bezpieczeństwa pracy System zapewniania bezpieczeństwa pracy określa zasady i procedury w przypadkach, gdy niezbędne jest posiadanie dokumentacji stosowanej w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa wszystkich osób wykonujących prace przy instalacji LSD lub instalacji do niej przyłączonej oraz tam, gdzie wyznaczono zakres odpowiedzialności pracowników przygotowujących i przeprowadzających prace. Za przygotowanie systemu odpowiadają OLSD oraz inni użytkownicy wyszczególnieni w tym dokumencie na podstawie mających zastosowanie norm. Zasady bezpieczeństwa pracy są zasadniczo regulowane obowiązującymi przepisami i normami. 7.1.2 Obszary eksploatacji i zasady Obszary eksploatacji, na których należy oprzeć system kontroli bezpieczeństwa, są wyznaczane za wspólnym porozumieniem. W porozumieniu określa się również osoby odpowiedzialne za system zapewnienia bezpieczeństwa pracy. 7.1.3 Upoważniony personel System zapewnienia bezpieczeństwa musi zawierać postanowienia dotyczące pisemnego upoważniania pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie instalacją i urządzeniami stanowiącymi część LSD, jak również za ich eksploatację, działanie i testowanie. Każde upoważnienie musi zawierać informacje dotyczące rodzaju powierzonych obowiązków oraz dokładnie określać część systemu, do której odnosi się upoważnienie. 7.2 Bezpieczeństwo w ramach kontroli systemu dystrybucji Odpowiedzialność za zarządzanie częściami systemu określa się na podstawie porozumienia między OLSD a użytkownikami zgodnie z instrukcjami dyspozytorskimi dla centrum dyspozytorskiego operatora nadrzędnego SD oraz jego instrukcjami eksploatacji (IE). Umożliwia to wyznaczenie tylko jednej z umawiających się stron, która będzie odpowiedzialna za określoną część instalacji lub osprzętu w każdej sytuacji. OLSD i użytkownik wyznaczają osoby na stałe odpowiedzialne za zarządzanie bezpieczeństwem pracy w systemie. Strony wymieniają między sobą i uzupełniają listę tych osób, określającą także sposób współpracy między nimi. 7.2.1 Dokumentacja 19 OLSD i użytkownik dokumentują wszystkie istotne zdarzenia eksploatacyjne zachodzące w LSD i w każdym przyłączonym systemie, a także wdrożenie zasad bezpieczeństwa w sposób zatwierdzony przez OLSD. OLSD i użytkownik przechowują całą dokumentację dotyczącą LSD lub systemu użytkownika oraz wdrożenia środków bezpieczeństwa lub testów przez czas określony w odpowiednich przepisach, jednak w żadnym przypadku nie krócej niż jeden rok. 7.2.2 Schematy systemu OLSD i określony użytkownik wymieniają między sobą plany zawierające wystarczającą ilość informacji umożliwiających personelowi administracyjnemu wypełnianie przydzielonych im obowiązków. 7.2.3 Komunikacja W każdym przypadku gdy OLSD w sposób uzasadniony zgłasza potrzebę wdrożenia bezpiecznej komunikacji, systemy komunikacji między OLSD a użytkownikami zostają ustanowione w sposób gwarantujący bezpieczne i niezawodne działanie systemu. W przypadku gdy OLSD zdecyduje o konieczności użycia zapasowych lub alternatywnych systemów komunikacji niezbędnych do zapewnienia niezawodności i bezpieczeństwa, OLSD ma obowiązek uzgodnić te środki oraz ich wprowadzenie z użytkownikami. W celu zapewnienia sprawności działań koordynacyjnych OLSD oraz stosowni użytkownicy wymieniają się spisem numerów telefonicznych i sygnałami rozpoznawczymi. OLSD i stosowni użytkownicy gwarantują ciągłą dostępność odpowiednio uprawnionych pracowników w miejscach, gdzie może zaistnieć potrzeba ich obecności. 7.3 Bezpieczeństwo podczas budowy Wymagane jest podjęcie odpowiednich środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony placu budowy zgodnie z przepisami prawa powszechnego i upoważnieniem URSS. Wszystkie umawiające się strony są zobowiązane do podjęcia stosownych środków mających na celu ostrzeżenie pracowników o określonych niebezpieczeństwach związanych z budową za pośrednictwem odpowiednich środków i przed wejściem na teren budowy. Dotyczy to zarówno przejściowych, jak i stale występujących niebezpieczeństw. W miejscach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo skażenia lub podobne, konieczne jest zapewnienie personelowi odpowiedniej odzieży i sprzętu ochronnego oraz ustanowienie procedur dotyczących usuwania potencjalnych skutków takiego niebezpieczeństwa. Przedstawiciele OLSD przeprowadzają kontrole na terenach budów, na których zainstalowano urządzenia będące własnością OLSD. 7.4 Plany zapobiegania rozprzestrzenianiu się awarii oraz przywracania usług po okresie niesprawności systemu Plany zapobiegania rozprzestrzenianiu się awarii oraz przywracania usług po okresie niesprawności systemu są przedmiotem porozumienia między OLSD, operatorem nadrzędnego SD oraz OSP i są zawarte w specjalnych instrukcjach eksploatacyjnych. 7.5 Ograniczenia zużycia w sytuacjach nadzwyczajnych 20 Nadzwyczajna sytuacja związana z energią elektryczną to nagły lub nieuchronnie zbliżający się niedobór energii, obniżenie lub podwyższenie poziomu częstotliwości w systemie w stosunku do poziomu umożliwiającego automatyczne odłączenie od systemu zgodnie z warunkami technicznymi OSP lub przerwa w jednoczesnym działaniu systemów przesyłania, mogąca prowadzić do znacznego ograniczenia lub przerwy w dostawie energii, bądź też zatrzymanie pracy instalacji energetycznej lub zagrożenie życia i zdrowia osób na określonym terytorium lub jego części w wyniku: a) nadzwyczajnych zdarzeń lub sytuacji kryzysowych; b) powzięcia środków mobilizacji; c) wypadków związanych ze sprzętem wytwarzającym, przesyłającym lub dystrybuującym energię elektryczną, w tym również wypadków poza określonym terytorium; d) zagrożenia bezpieczeństwa i niezawodności działania systemu; e) niedostatecznych źródeł energii; f) zamachów terrorystycznych. Zasady dotyczące eksploatacji systemu dystrybucji odnoszą się do środków umożliwiających kontrolowanie zużycia w sytuacjach nadzwyczajnych lub w trakcie działań mających na celu natychmiastowe zapobieganie takim sytuacjom. Środki te podejmuje OLSD lub użytkownik w zakresie własnego systemu przyłączonego do określonego LSD zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Gospodarki Republiki Słowackiej nr 459/2012 ustanawiającym szczegóły procedury ogłaszania stanu wyjątkowego, powiadamiania o środkach ograniczających dostawy w stanie wyjątkowym oraz szczegółowy opis środków mających na celu usunięcie stanu wyjątkowego (rozporządzeniem w sprawie sytuacji wyjątkowych). Odnosi się to do: zmniejszenia odbioru, - ograniczenia regulowanego zużycia za pośrednictwem maksymalnej pojemności rezerwowej, - zmniejszenia napięcia, - zmniejszenia mocy pobieranej przez określonych odbiorców zgodnie z ogłoszonym etapem planu regulacyjnego, przerwy w dostawie energii elektrycznej zgodnie z planem dotyczącym odcięcia, niezależnie od częstotliwości w sieci, samoczynnego częstotliwościowego odłączenia zgodnie z planem dotyczącym częstotliwości, zależnie od spadku częstotliwości w sieci. Kontrola wyznaczonego zużycia obejmuje wszystkie metody umożliwiające uzyskanie nowego zrównoważonego stosunku między źródłami i zużyciem. Celem jest wyznaczenie procedur umożliwiających OLSD zmniejszenie zużycia w związku z zapobieganiem awariom lub przeciążeniu części systemu elektrycznego bez niedopuszczalnego dyskryminowania pojedynczego odbiorcy lub grupy odbiorców. W ten sposób OLSD postępuje zgodnie z regulacjami dotyczącymi ogłoszenia stanu wyjątkowego, instrukcjami operacyjnymi systemów nadrzędnych oraz innymi uzupełniającymi regulacjami. Kontrola zużycia energii przeprowadzana przez operatora nadrzędnego SD może wpływać na OLSD przyłączonego do określonego SD oraz jego odbiorców. 7.5.1 Procedura dotycząca środków nadzwyczajnych Środki pozwalające zmniejszyć odbiór w zakresie LSD: OLSD może użyć odpowiednich środków w celu zmniejszenia odbioru, aby zapobiec awariom lub przeciążeniu systemu. OLSD odpowiada za użycie tych środków. Operator nadrzędnego SD przygotowuje plan regulacyjny zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Gospodarki Republiki Słowackiej w sprawie sytuacji wyjątkowych związanych z dostawą energii oraz 21 zgodnie z instrukcjami SED. Plan regulacyjny uwzględnia od dwóch do sześciu osobnych etapów oraz określa poziomy i czas trwania ograniczeń odbioru dla wybranych odbiorców, a także musi stanowić część umowy między dostawcą a określonym odbiorcą. Plan obejmuje również LSD, w związku z czym jego postanowienia są wiążące także dla operatora LSD i jego użytkowników. Kolejność stosowania środków ograniczających dostawy energii elektrycznej: a) ograniczenie dostaw energii do odbiorców, którzy obsługują proces produkcji lub świadczą usługi niezbędne do wytwarzania energii elektrycznej; b) przerwanie dostawy energii do odbiorców określonych lit. a); c) ograniczenie i przerwanie dostaw energii elektrycznej do innych odbiorców z wyjątkiem gospodarstw domowym oraz obiektów użyteczności publicznej; d) ograniczenie i przerwanie dostaw energii elektrycznej do producentów energii elektrycznej; e) ograniczenie i przerwanie dostaw energii elektrycznej do obiektów użyteczności publicznej; f) ograniczenie i przerwanie dostaw energii elektrycznej do odbiorców w gospodarstwach domowych. Zastosowanie poszczególnych etapów planu regulacyjnego jest ogłaszane i zostaje zakończone przez SED. Operator nadrzędnego SD zapewnia zgodność z ogłoszonym planem. 7.5.2 Samoczynne częstotliwościowe odłączenie zgodnie z planem dotyczącym częstotliwości Operator nadrzędnego SD zapewnia dostępność środków technicznych umożliwiających samoczynne częstotliwościowe odłączenie w określonych miejscach SD w sytuacji spadku napięcia w sieci poniżej wartości ustalonej w planie dotyczącym częstotliwości. SED sporządza plan dotyczący częstotliwości we współpracy z podmiotem upoważnionym do produkcji i dystrybucji energii elektrycznej przez URSS. Samoczynne obciążeniowe odcięcie następuje w razie spadku częstotliwości poniżej wartości 49,0 Hz. Na podstawie wyliczeń SED określa liczbę stacji, sposób ich regulacji oraz wielkość sprzętu odłączeniowego. Do usunięcia awarii systemowych stosuje się przełączanie napięcia w zakresie 49,0–48,1 Hz; do usuwania awarii lokalnych można również stosować odłączanie przy fazach poniżej 48,1 Hz. Na podstawie umowy z operatorem LSD operator nadrzędnego SD uwzględnia, podczas wyboru obciążenia instalacji odłączeniowej, bezpieczeństwo eksploatacji instalacji oraz ryzyko wyrządzenia szkód odbiorcy. Włączenie OLSD do planu dotyczącego częstotliwości musi być ujęte w umowach zawartych z operatorem nadrzędnego SD. 7.5.3 Informacje dla użytkownika W przypadku przeprowadzania kontroli zużycia przez operatora nadrzędnego SD w celu zabezpieczenia SP zgodnie z instrukcjami lub wymogami SED lub OSP operator jest zobowiązany do szybkiego działania i dostarczenia użytkownikom w odpowiedni sposób informacji na żądanie. W przypadku przeprowadzenia kontroli zużycia przez operatora nadrzędnego SD w celu zapewnienia ochrony SD informuje on następnie użytkowników według potrzeby w odpowiedni sposób. 7.6 Specyfikacja eksploatacji systemu dystrybucji w stanie wyjątkowym OLSD jest zobowiązany powziąć odpowiednie środki i zastosować procedury w związku ze stanem wyjątkowym dotyczącym jego LSD. Obowiązek wynika z ustawy nr 251/2012 o energii oraz o zmianie niektórych aktów prawnych. Szczegóły ustala się na podstawie rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki Republiki Słowackiej w sprawie sytuacji wyjątkowych związanych z dostawą energii. 22 7.7 Testowanie instalacji systemu dystrybucji Ta część PE LSD określa obowiązki i procedury związane z organizacją i wykonywaniem testów w LSD, które mają lub mogą mieć wpływ na systemy LSD lub systemy użytkowników. Są to testy polegające na symulacji lub wzbudzaniu w kontrolowany sposób nieprawidłowych, nietypowych lub ekstremalnych warunków w LSD lub jego części bądź sąsiednich SD. Do tej kategorii testów nie należą testy związane z oddaniem instalacji do eksploatacji ani testy powtarzane. W przypadku gdy OLSD lub użytkownik planuje przeprowadzenie testu systemu, który wpłynie lub może wpłynąć na sieć zewnętrzną, osoba planująca wykonanie testu powiadamia o nim wszystkich użytkowników, na których test może oddziaływać. Wniosek powinien zostać złożony w formie pisemnej i zawierać informacje dotyczące charakteru i celu planowanego testu w LSD, jak również zasięgu i lokalizacji określonego źródła lub instalacji. W przypadku gdy odbiorca wniosku uzna informacje za niewystarczające, prosi wnioskodawcę o dodatkowe informacje, także na piśmie. Informacje te muszą zostać dostarczone możliwie najszybciej. OLSD w kompleksowy sposób koordynuje test LSD, korzystając z informacji uzyskanych zgodnie z wymogami regulacji OLSD. Na podstawie tych warunków określa użytkowników (innych niż wnioskodawca), którzy mogą odczuć skutki testu. OLSD wyznacza koordynatora testu, który jest osobą o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu, w porozumieniu z użytkownikami, którzy odczują skutki testu. Koordynator testu ocenia następujące aspekty we współpracy z poszkodowanymi użytkownikami: szczegóły dotyczące charakteru i stosowności proponowanego testu LSD, jak również inne warunki określone w informacjach zawartych we wniosku, w tym także w informacjach uzupełniających; perspektywy ekonomiczne i eksploatacyjne oraz zagrożenia związane z testem; możliwość połączenia proponowanego testu LSD z innymi testami oraz czasowym wyłączeniem źródeł lub instalacji branych pod uwagę w oparciu o wymogi planów eksploatacyjnych ze strony operatorów i użytkowników. Koordynator testu przygotowuje szczegółowy plan i program testu we współpracy z poszkodowanymi użytkownikami. Program określa kolejność, zakładany czas odłączenia oraz personel przeprowadzający test, w tym także osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo pracy, a także inne dane, które uznaje się za istotne. Powstały program testu uwzględnia wszystkie zainteresowane strony zgodnie z jego postanowieniami. Koordynator testu LSD musi zostać bezzwłocznie powiadomiony na piśmie o jakichkolwiek problemach związanych z testem, które mogą wyniknąć lub które przewiduje się w okresie od przygotowania programu do przeprowadzenia testu. W przypadku gdy koordynator uzna, że problemy wymagają uzupełnienia programu lub przełożenia jego realizacji, w stosowny sposób powiadamia o tym fakcie wszystkie zaangażowane strony. W przypadku gdy którakolwiek z zaangażowanych stron chce opóźnić lub odwołać rozpoczęcie lub kontynuację testu z powodu warunków eksploatacyjnych w LSD zaistniałych w dniu przeprowadzania proponowanego testu, strona ta powinna natychmiast poinformować koordynatora o tej decyzji oraz jej powodach. W zależności od warunków testu koordynator odwoła lub odłoży test oraz, o ile to możliwe, ustali z zaangażowanymi stronami kolejną datę przeprowadzenia testu. Po przeprowadzeniu testu LSD koordynator przygotowuje protokół w formie pisemnej. Protokół końcowy musi zawierać opis testowanych urządzeń lub instalacji oraz samego testu, z uwzględnieniem wyników, wniosków i zaleceń. 23 7.8 Rozwój lokalnego systemu dystrybucji Planowanie rozwoju LSD to ciągły proces, którego wynikiem jest zagwarantowanie niezawodnego działania w wymiarze krótko- i długoterminowym. Należy poświecić szczególną uwagę koordynacji planowania LSD w punktach przyłączania do sąsiednich SD zintegrowanych z nadrzędnymi systemami elektrycznymi. Efektem skutecznego rozwoju musi być zapewnienie odpowiedniego standardu usług dystrybucyjnych w aspekcie niezawodności i bezpieczeństwa. Przepisy końcowe Warunki techniczne eksploatacji lokalnego systemu dystrybucji ZSE Development, s.r.o., Čulenová 6, 811 09 Bratysława zostały sporządzone przez operatora LSD i stanowią podsumowanie wymogów oraz regulacji mających zastosowanie do eksploatacji i rozbudowy LSD. Poszczególne postanowienia niniejszego dokumentu są wiążące dla wszystkich upoważnionych użytkowników LSD. Zgodnie z art. 19 ust. 5 ustawy nr 251/2012 o energii OLSD publikuje niniejsze warunki techniczne w swojej witrynie internetowej nie później niż miesiąc przed ich wejściem w życie i w tym samym czasie dostarczy je do URSS. Jednocześnie niniejsze warunki techniczne przekazane Ministerstwu Gospodarki Republiki Słowackiej mają stanowić formę powiadomienia Komisji zgodnie z postanowieniami art. 88 ust. 9 lit. e) ustawy o energii. Treść niniejszych warunków technicznych może być zmieniana lub uzupełniana wyłącznie w formie załącznika, który musi zostać natychmiast opublikowany i udostępniony wszystkim użytkownikom LSD za pośrednictwem witryny internetowej operatora LSD. 24
