Ewolucja- trwający miliony lat proces przeobrażania się gatunków,

OPRACOWANIE DZIAŁ 1 klasa I
Terminy
Ewolucja- trwający miliony lat proces przeobrażania się gatunków,
Australopitek- pojawił się 4 mln lat temu w Afryce, poruszał się w pozycji pochylonej,
pierwszy człowiek.
homo habilis- człowiek uzdolniony pojawił się ok. 2,5 mln lat temu, używał pierwszych
narzędzi kamiennych.
homo erectus- człowiek wyprostowany żył ok. 1,9 mln lat temu, wynalazł oszczep, używał
ognia.
homo sapiens- człowiek rozumny udoskonalił narzędzia i zaczął tworzyć kulturę.
koczowniczy tryb życia- ludy nie zasiedlały na stałe żadnego obszaru, wciąż wędrowały w
poszukiwaniu pożywienia.
Ewolucjonizm- pogląd na temat pochodzenia ludzi oparty na teorii Karola Darwina o
ewolucji.
Antropologia- nauka badająca człowieka.
Neolit- epoka kamienia gładzonego, ludzie zaczęli prowadzić osiadły tryb życia.
rewolucja neolityczna- zmiany które nastąpiły między 9 a 3 tysiącleciem p.n.e. (osiadły tryb
życia ludzi, udomowienie zwierząt, budowanie osad, rozpoczęcie hodowli zwierząt, początki
rolnictwa).
osiadły tryb życia- ludzie zaczęli budować osady i zamieszkiwać w jednym miejscu.
Osada- budynki stawiane w pobliżu tworzące wspólnotę.
epoka brązu- ok. 3400 r.p.n.e. zaczęto wytwarzać narzędzia z brązu (stopu miedzi i cyny).
epoka żelaza- pod koniec II tysiąclecia p.n.e. rozpoczęto wytop narzędzi z żelaza.
Cywilizacja- nazwa społeczeństwa, które osiągnęło wysoki poziom rozwoju, (budowały
miasta, posługiwały się pismem i tworzyły instytucje państwowe)
Żyzny Półksiężyc- pas ziem ciągnący się od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego.
Mezopotamia- Międzyrzecze, obszar pomiędzy Eufratem i Tygrysem.
Sumerowie- lud, który osiedlił się nad Eufratem i Tygrysem na początku IV tys. p.n.e.
miasto-państwo- niewielkie państwa sumeryjskie, w ich skład wchodziły otoczone murami
miasta z najbliższą okolicą.
król-kapłan- sprawował władzę w sumeryjskich miastach- państwach.
Ur, Lagasz, Uruk, Kisz- miasta sumeryjskie położone w Mezopotamii
Babilon- miasto w starożytnej Mezopotamii, położone nad Eufratem.
Kodeks Hammurabiego-kodeks prawny spisany przez Hammurabiego władcę Babilonii w
XVIII w. p.n.e.
System dwunastkowy- sumeryjski system dokonywania obliczeń.
Aszur- jeden z najważniejszych miast starożytnej Asyrii.
Niniwa- stolica państwa asyryjskiego, znajdowała się w nim wspaniała biblioteka.
Wiszące ogrody Semiramidy- tarasy obsadzone krzewami i kwiatami w starożytnym
Babilonie założone przez Nabuchodonozora II, jeden z siedmiu cudów świata starożytnego.
Egipt Górny- Egipt południowy.
Egipt Dolny- delta Nilu, Egipt północny.
Faraon- władca w starożytnym Egipcie.
Mumifikacja-zabiegi zapobiegające rozkładowi zwłok, przeprowadzane w starożytnym
Egipcie na zmarłych.
Piramida-nazwa grobowców stawianych w starożytnym Egipcie.
Sfinks- posąg mitycznego stworzenia przypominającego lwa z ludzką głową.
Hieroglify- pismo obrazkowe stworzone przez starożytnych Egipcjan.
Dolina Królów- miejsce pochówku władców egipskich w okolicy Teb.
Hebrajczycy- ludy zwane również Izraelitami lub Żydami, na początku X w. p.n.e. założyli
państwo w Palestynie.
Kanaan- ziemia obiecana Izraelitów, Palestyna.
Palestyna- kraina obejmująca wąski i górzysty pas ziemi między rzeką Jordan a wybrzeżem
Morza Śródziemnego.
Jahwe- imię jedynego Boga Izraelitów.
Juda- państwo Izraelitów ze stolicą w Jerozolimie powstałe po śmierci króla Salomona.,
Izrael- państwo powstałe po rozpadzie królestwa Salomona na obszarze Palestyny.
niewola babilońska- okres w dziejach narodu żydowskiego trwający od 587 r.p.n.e. do 538 r.
p.n.e., kiedy znajdowali się oni pod władzą królów Babilonu.
Prorok-osoba przepowiadająca przyszłe zdarzenia.
Mesjasz- zbawiciel, który miał wyzwolić Żydów, odbudować świątynię jerozolimską oraz
całe królestwo Izraela.
Monoteizm- wiara w jednego Boga.
Judaizm- religia wyznawana przez Hebrajczyków.
Dekalog- dziesięć przykazań bożych, zbiór praw ustanowionych przez Boga dla Izraelitów.
Menora- siedmioramienny świecznik, symbol judaizmu i narodu żydowskiego.
Biblia- święta księga Żydów, Chrześcijan i Muzułmanów.
Tora- święta księga judaizmu składająca się z Pięcioksięgu- pięciu pierwszych rozdziałów
Biblii.
Arka Przymierza-skrzynia w której znajdowały się tablice z dekalogiem i inne święte
przedmioty związane z judaizmem.
Ściana Płaczu- święte miejsce dla wszystkich wyznawców judaizmu, jedyna zachowana do
dziś pozostałość II świątyni jerozolimskiej.
Piktogram- znaki przypominające małe obrazki, przedstawiające postacie lub przedmioty,
części ciała.
Pismo hieroglificzne- najstarszy rodzaj pisma egipskiego.
Pismo sumeryjskie- początkowo obrazkowe, przekształciło się w klinowe.
Pismo klinowe- pismo składające się ze znaków w kształcie klina.
pismo demotyczne- uproszczona wersja pisma hieroglificznego, używana na co dzień,
papirus- materiał pisarski w starożytnym Egipcie pozyskiwany z trzciny rosnącej nad Nilem.
Alfabet fenicki- powstał w XI w.p.n.e. najstarsze na świecie pismo alfabetyczne, nie było w
nim samogłosek.
Alfabet grecki- powstał na podstawie alfabetu fenickiego, dodano samogłoski i znaki
interpunkcyjne (kropka, przecinek)
Fenicjanie- lud kupców i żeglarzy w starożytności zamieszkiwali terytorium Syrii i Libanu,
wynaleźli pierwsze pismo alfabetyczne.
Kamień z Rosetty- płyta z czarnego granitu z tekstem wykonanym trzema rodzajami pisma,
hieroglificznym, demotycznym i greckim. Jego odczytanie pozwoliło rozwikłać zagadkę
hieroglifów.
Megality- Wielkie kamienne konstrukcje wznoszone w okresie neolitu, przykładowo
Stonehenge.
Paleolit- Epoka kamienia łupanego.
Pismo klinowe- Rodzaj pisma wynalezionego przez Sumerów.
Politeizm- Wiara w wielu bogów.
System irygacyjny- System kanałów nawadniających.
Zikkurat- Świątynia w starożytnej Mezopotamii.
Sarkofag- Kamienna skrzynia, w której składano ciało zmarłego Egipcjanina.
Dolmeny- Neolityczne grobowce budowane z olbrzymich kamiennych bloków.
Rydwany- Starożytne wozy bojowe.
Mumia- Zabalsamowane ciało zmarłego w starożytnym Egipcie.
Homo neandertalensis. (neandertalczyk)- Grzebał umarłych, opiekował się chorymi, krzesał
ogień, żył 250 tys. lat temu.
POSTACIE
Ramzes II- Faraon egipski, pogromca ludów morza, za jego panowania wzniesiono świątynie
w Abu Simbel i Karnaku (Egipt).
Dawid- Zjednoczył plemiona Izraela w X w. p.n.e.
Nabuchodonozor II- Władca Babilonu, który stworzył wiszące ogrody Semiramidy i bramę
Isztar w Babilonie. Pokonał Izraelitów i wziął ich w niewolę babilońską.
Mojżesz- Pod jego przewodnictwem Izraelici opuścili Egipt w XIII w.p.n.e.
Faraon- Sprawował władzę absolutną w starożytnym Egipcie.
Hammurabi- Panował w Babilonie na początku XVIII w. p.n.e. Autor kodeksu.
Izyda- W wierzeniach Egipcjan władczyni nieba i ziemi.
Karol Darwin- uczony angielski, twórca teorii ewolucjonizmu człowieka.
Sargon II Wielki- władca Asyrii w okresie jej największego rozkwitu w VII w.p.n.e.
Assurbanipal- władca Asyrii, twórca wielkiej biblioteki w Niniwie
Abraham-ojciec narodu Izraela, miał wyruszyć z Sumeryjskiego Ur.
Salomon-władca Królestwa Izraela, budowniczy I świątyni jerozolimskiej, słynął z wielkiej
mądrości.
Cyrus II Wielki-władca perski, wyzwolił Izraelitów w 538 r.p.n.e. z niewoli babilońskiej.
Jean Françis Champollion- francuski uczony w XIX wieku po raz pierwszy odczytał
hieroglify egipskie.
Daty
ok.2000 r. p.n.e.- utrata niezależności przez Sumerów.
XVIII w.p.n.e.- panowanie Hammurabiego w Babilonie, kodeks Hammurabiego
VII w.p.n.e.- rozkwit starożytnej Asyrii, panowanie Sargona II Wielkiego
612 r.p.n.e.- upadek Niniwy, kres Starożytnej Asyrii pokonanej przez wojska Babilonu i
Persji.
VI w.p.n.e.- panowanie Nabuchodonozora II w Babilonii, Budowa wiszących ogrodów
Semiramidy, Niewola babilońska Izraelitów, powstanie bramy Isztar w Babilonie.
ok.3000 p.n.e.- zjednoczenie Egiptu Dolnego i Górnego
XIII w.p.n.e.- panowanie Ramzesa II w Egipcie, ucieczka Izraelitów z Egiptu, pierwszy
traktat pokojowy zawarty przez Ramzesa II z Hetytami, szczyt potęgi Egiptu.
31.r.p.n.e.- bitwa pod Akcjum, Rzymianie przejęli kontrolę nad Egiptem, śmierć Kleopatry
(włączenie Egiptu do cesarstwa rzymskiego)
ok. 4000 p.n.e.- wynalezienie pisma w Mezopotamii
ok. 3500 r.p.n.e.- pierwsze państwa sumeryjskie
ok.2500 r.p.n.e.- wzniesienie piramid w Gizie
ok.. 966 p.n.e- budowa I świątyni jerozolimskiej
586 r.p.n.e- 538 r.p.n.e.- niewola babilońska
ok. 15000 r.p.n.e.- powstanie malowideł w Lascaux i Altamirze
XI w.p.n.e.- wynalezienie alfabetu fenickiego.