Przewodnik Kazachstan
advertisement
PRZEWODNIK PO RYNKU – REPUBLIKA KAZACHSTANU. I. Informacje ogólne. Republika Kazachstanu jest państwem połoŜonym w Azji Centralnej; zajmuje dziewiąte miejsce na świecie pod względem powierzchni – 2.724.900 km2, po Rosji, Chinach, Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Brazylii, Kanadzie, Indiach, Australii. Graniczy z Chinami (1460 km), Kirgistanem (980 km), Turkmenistanem (380 km), Uzbekistanem (2300 km) i Federacją Rosyjską (6467 km), a przez Morze Kaspijskie (600 km) takŜe z AzerbejdŜanem. Łączna długość granic kraju wynosi 12.187 km. Terytorium kraju rozciąga się od dolnego biegu Wołgi na zachodzie do podnóŜy Gór Ałtajskich na wschodzie (3.000 km) oraz od Niziny Zachodnio-Syberyjskiej na północy do pustyni Kyzyłkum i górnego biegu rzeki Tień-Szań (2.000 km) na południu. Ukształtowanie terenu jest bardzo urozmaicone: od obszarów depresyjnych – z najniŜszym punktem Zapadlisko Kaundy – leŜącym 132 m poniŜej p.m., po góry, których wysokość przekracza 5.000 m (najwyŜszym punktem jest szczyt Zhengis Shingy (7.439 m n.p.m.). Około 55% terytorium Kazachstanu zajmują stepy i półpustynie, 24 % – góry i pustynie, 15 % – ziemie uprawne i 6 % lasy. Sieć rzeczna obejmuje głównie rzeki okresowe i jest słabo rozwinięta. W Kazachstanie istnieje 48 tys. jezior i około 8 500 rzek. Główne rzeki to Ural, Emba, Syr-daria, Irtysz, Iszym, Nura, Sarysu, Tugaj. Największym jeziorem jest Morze Aralskie, inne duŜe jeziora to: Bałchasz, Zajsan, Ałakoł, Tengiz i Seletytengiz oraz jeziora połoŜone na wybrzeŜu Morza Kaspijskiego. Północno-wschodnia część tego kraju charakteryzuje się licznymi, słonymi i słodkimi jeziorami: Zerenda, Szałkar, Borowoje, Kopa. Klimat Kazachstanu jest silnie kontynentalny. Średnia temperatura stycznia wynosi od -19 °C do -4 °C, a lipca od +19 °C do +26 °C, najniŜsza, występującą zimą temperatura dochodzi do -45 °C, a najwyŜsza latem do +40°C. Silny wiatr unoszący 1 latem tumany piasku, zimą powoduje burze śnieŜne zwane buranami. W kraju występują takŜe takie zjawiska, jak susze i – w górach - lawiny błota i kamieni. Według spisu ludności z 2004 r. Kazachstan liczy 15,1 mln mieszkańców. Obecnie liczbę ludności szacuje się na około 15,6 mln. Na skutek procesów migracyjnych (głównie emigracja Niemców i Rosjan) liczba ludności wynosząca w 1989 r. 16,2 mln zmniejszyła się na przestrzeni ubiegłych kilkunastu lat o 8,6%. W ciągu ostatnich lat obserwowane jest zjawisko powrotu do Kazachstanu rdzennej ludności z Mongolii, Chin i Uzbekistanu (tzw. orałmani). Udział ludności miejskiej w całej populacji wynosi 56%. Ludność narodowości kazachskiej stanowi 53%, rosyjskiej – 30%. Pozostałe 17% to przede wszystkim Uzbecy, Ukraińcy, Tatarzy, Niemcy, Ujgurzy, Koreańczycy. Liczbę Polaków szacuje się na ok. 45-65 tys. Kazachstan zalicza się do krajów najrzadziej zaludnionych na świecie, gęstość zaludnienia wynosi 6 osób na km2. Główne skupiska ludności znajdują się na północy i na południu kraju u podnóŜa gór Tień-Szań oraz w dorzeczu rzeki Syr-darii. Centralna część kraju jest najrzadziej zaludniona. Stolicą RK od 1998 r. jest Astana. Język kazachski naleŜy do ałtajsko-tureckiej rodziny językowej, czyli do grupy języków kipczackich. Mówi nim ok. 12 mln ludzi - przede wszystkim w Kazachstanie (gdzie jest językiem urzędowym). Status języka urzędowego ma takŜe język rosyjski. W praktyce, w skupiskach miejskich, nawet wśród Kazachów uŜywa się języka rosyjskiego (alfabet -cyrylica). Kazachstan posiada bogate zasoby surowców naturalnych. Znajduje się tu wiele waŜnych, wykorzystywanych w przemyśle minerałów. Ze 105 pierwiastków chemicznych Tablicy Mendelejewa kraj ten posiada 99, z których złoŜa zbadano 70, a zasoby 60 wykorzystywane są w przemyśle. Obecnie eksploatowane są 493 złoŜa, zawierające 1225 rodzajów surowców mineralnych. Kazachstan posiada duŜe zasoby rud chromu (30 % zasobów światowych). Produkcja skoncentrowana jest w obwodzie Aktiubińskim, gdzie zasoby surowca wynoszą ok. 160 mln ton. Ponad połowa wydobywanego chromu jest eksportowana, pozostała część jest wykorzystywana w kraju do produkcji Ŝelazostopów. W Kazachstanie w 11 miejscach wydobywa się rudy manganu; łączne ich zasoby wynoszą ok. 600 mln ton. Wysokiej jakości ruda, o średniej zawartości metalu 40%, znajduje się w złoŜach Kamys i Uszkatynsz. ZłoŜa uranu są oceniane na 470 tys. ton (25% zasobów światowych), zasoby ołowiu (drugie miejsce w świecie) wynoszą ok. 14,9 mln ton, a cynku (pierwsze miejsce w świecie) 34,7 mln ton. Największe złoŜa ołowiu i cynku znajdują się w miejscowościach 2 Szałkija i DŜajrem. Występują takŜe pokłady rud magnezu, miedzi (piąte w świecie), rud Ŝelaza, barytu, wolframu, molibdenu i srebra. Kazachstan dysponuje znacznymi zasobami ropy naftowej i gazu ziemnego, które znajdują się na zachodzie i południu kraju. Obecnie kraj ten jest zaliczany do grona państw będących największymi producentami ropy naftowej i gazu ziemnego. Przeprowadzone badania pozwalają przypuszczać, Ŝe główne, eksploatowane w zachodnim Kazachstanie złoŜa ropy naftowej leŜące na wybrzeŜu Morza Kaspijskiego, takie jak Tengiz, Prorwa, Kalamkaz i KaraŜanbas – stanowią jedynie przedpole potęŜnych pokładów, których jądro znajduje się w północnej części tego akwenu. Zdaniem ekspertów zapasy ropy naftowej, łącznie z odkrytymi i potencjalnymi złoŜami na stałym lądzie, stanowią około 9-18 mld baryłek (1,4 mld ton; około 1,2-2,5 % zasobów światowych). Potencjał ten jest powodem rosnącego zainteresowania międzynarodowych koncernów naftowych, które postrzegają Kazachstan jako istotne źródło ropy naftowej dla potrzeb światowej energetyki. Szacunkowa wielkość pokładów gazu wynosi około 1,9 bln m³ (ok. 1,2% światowych zasobów), z czego 40% znajduje się na północnym zachodzie kraju (złoŜe Karaczaganak). Kazachstan posiada równieŜ znaczne ilości innych surowców energetycznych. Zajmuje dziesiąte miejsce na świecie pod względem wydobycia węgla (wydobywany jest on głównie metodą odkrywkową w ponad 400 miejscach, a jego roczne wydobycie dochodzi do 100 mln ton). Ocenia się, Ŝe wykorzystano dotychczas mniej niŜ 3% jego zasobów. W RK występują równieŜ metale szlachetne, między innymi złoto, którego zasoby szacuje się na około 800 ton. Walutą kazachstańską jest tenge (KZT), wymienialne na USD, EUR, GBP czy ruble w bankach i kantorach, znajdujących się we wszystkich większych miejscowościach. W duŜych sklepach spoŜywczo-przemysłowych, galeriach i restauracjach moŜna takŜe posługiwać się kartami płatniczymi. Bez konieczności deklarowania moŜna wwozić do RK równowartość 10.000 USD. System bankowy zezwala na transfer zysków przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym po opłaceniu miejscowych podatków. Na dzień 10.08.2008 r. oficjalny kurs Euro wynosił 184,5 KZT, a USD 120,4 KZT. Według danych statystycznych w Kazachstanie funkcjonuje około 2.299 wspólnot i stowarzyszeń religijnych, naleŜących do 46 wyznań. Wśród wierzących są wyznawcy wszystkich światowych religii: islamu, chrześcijaństwa (prawosławni, katolicy, protestanci), buddyzmu, judaizmu, hinduizmu, staroŜytnych politeistycznych 3 kultów oraz współczesnych religii i sekt. Według ostatnich danych w Kazachstanie jest ponad 1 milion praktykujących muzułmanów 24 narodowości. Obywatele polscy, udający się do Kazachstanu, muszą mieć waŜną wizę. NaleŜy ją uzyskać w Ambasadzie Kazachstanu w Warszawie, a w wyjątkowych przypadkach kazachstańskie wizy mogą być wydawane w punktach konsularnych na lotnisku w Ałmaty i Astanie (w praktyce ten tryb jest zarezerwowany tylko dla VIPów i wymaga wielu formalności). Nie ma moŜliwości otrzymania kazachstańskiej wizy podczas przekraczania granicy na innych przejściach (kolejowych, drogowych i lotniczych). Aby otrzymać wizę naleŜy przedstawić paszport z przynajmniej 6 – miesięcznym terminem waŜności, licząc od daty planowanego wyjazdu z Kazachstanu oraz inne nieodzowne dokumenty. W przypadku wiz jednokrotnych do 30 dni nie jest wymagane tzw. „poparcie wizowe”. Miedzy Polską a Kazachstanem w okresie letnim są 4 godziny róŜnicy czasowej, a w okresie zimowym 5 godzin. Loty międzynarodowe obsługują dwa główne porty lotnicze w Ałmaty i Astanie oraz w Atyrau. Porty morskie (Aktau i Kuryk) obsługują głównie przewozy towarowe. W kraju istnieje sieć drogowa i kolejowa, jednak ze wzg. na znaczne odległości w wielu przypadkach naleŜy korzystać z połączeń lotniczych. *** Kazachstan jest republiką konstytucyjną typu prezydenckiego. W grudniu 2005 r. odbyły się wybory prezydenckie, których zwycięzcą został ponownie Nursułtan NAZARBAJEW. Według konstytucji formalne i faktyczne centrum dyspozycji politycznej pozostaje w rękach prezydenta. Jest on wybierany w wyborach powszechnych, równych i bezpośrednich, na siedmioletnią kadencję. Prezydent jako gwarant stabilności państwa jest najwyŜszą instancją w strukturach władzy wykonawczej. Mianuje on i odwołuje premiera, stoi na czele sił zbrojnych, dysponuje inicjatywą ustawodawczą i prawem wetowania projektów ustaw. Funkcję premiera rządu RK pełni Karim MASIMOW (od stycznia 2007 r.) Władzę ustawodawczą w Kazachstanie sprawuje dwuizbowy parlament, składający się z izby przedstawicielskiej – MaŜylisu oraz Senatu, reprezentującego takŜe interesy samorządów. MaŜylis jest wybierany na czteroletnią kadencję, w jego skład wchodzi 77 posłów, z których 68 wybieranych jest w wyborach powszechnych, 4 równych, bezpośrednich, tajnych i większościowych – w jednomandatowych okręgach, 9 deputowanych jest mianowanych przez prezydenta (spośród róŜnych narodowości). Członkowie senatu wybierani są na sześcioletnią kadencję (16 co 3 lata). Wybiera się po dwóch przedstawicieli z kaŜdego obwodu, miasta o znaczeniu republikańskim i stolicy kraju w głosowaniach tajnych i pośrednich – na wspólnym posiedzeniu wszystkich maslichatów (organów ustawodawczych na szczeblu lokalnym) danej jednostki administracyjnej. Senat liczy 47 osób, 32 wybranych w województwach i 15 mianowanych przez prezydenta. Ostatnie wybory do MaŜylisu odbyły się 14.09.2007 r., do Senatu 4.10.2008 r. 22 sierpnia 1995 r. w RK przyjęto nową Konstytucję. Zasady dotyczące konstytucyjnych podstaw ustroju państwa określone zostały w Postanowieniach Ogólnych Konstytucji. W konstytucji deklarowana jest zasada suwerenności narodu, pluralizmu i podziału władzy. Stwierdza ona, Ŝe Kazachstan jest demokratycznym państwem prawa, państwem świeckim, kierującym się troską o obywateli i cechującym się prezydencką formą sprawowania władzy. Nowa konstytucja Kazachstanu wprowadziła prywatną własność ziemi i zachowała kontrolę rządu nad bogactwami naturalnymi. 16 maja 2007 r. prezydent RK na wspólnym posiedzeniu obu izb Parlamentu wniósł pod obrady parlamentarzystów projekt poprawek do Konstytucji kraju. 18 maja 2007 r. Parlament przyjął ustawę „O wprowadzeniu zmian i uzupełnień do Konstytucji Republiki Kazachstanu”, a 21 maja ustawa weszła w Ŝycie. Kraj administracyjnie podzielony jest na 14 województw (obłasti): Akmolińskie, Aktiubińskie, Аłmatyńskie, Atyrauskie, Wschodnio – Kazachstańskie, śambulskie, Zachodnio Kyzyłordyńskie, – Kazachstańskie, Mangistauskie, Pawłodarskie, Karagandyńskie, Północno – Кustanajskie, Kazachstańskie, Południowo – Kazachstańskie oraz dwa miasta o wydzielone – Ałmaty i Astana. Na podstawie dekretu prezydenta RK, w grudniu 1997 r. stolicę kraju przeniesiono z Ałmaty do Astany („astana” oznacza po kazachsku stolica). Ałmaty pozostaje nadal największym centrum biznesowym i gospodarczym Kazachstanu. Miasto liczy 1,8 mln mieszkańców, kolejnym pod względem wielkości miastem jest Astana (ok. 650 tys. mieszkańców) i Karaganda (600 tys. mieszkańców). W nowej stolicy kraju mieszczą się obecnie wszystkie centralne urzędy państwowe, działa Specjalna Strefa Ekonomiczna „Astana – nowe miasto”. 5 W Kazachstanie są 84 miasta, w tym 40, mających status miast republikańskich i obwodowych. Kraj podzielony jest na 160 rejonów, 10 rejonów miejskich, 195 mniejszych miast i 2150 okręgów wiejskich (aułów). Kazachstan naleŜy do krajów o duŜej koncentracji ludności w miastach. W ostatnich latach zmniejszył się odsetek ludności wiejskiej, której udział stanowił w 2000 r. 44% ogółu mieszkańców. Na władze lokalne składają się organy ustawodawcze obwodów i miast republikańskich – maslichaty oraz organy wykonawcze – akimaty, stanowiące jednolity zhierarchizowany system terenowej administracji państwowej. Zgodnie z przepisami, maslichaty są wybierane w wyborach bezpośrednich, tajnych, równych i powszechnych na czteroletnią kadencję. Do ich kompetencji naleŜy m.in.: • uchwalanie planów i programów społeczno-gospodarczego rozwoju odpowiedniej jednostki terytorialnej, budŜetu lokalnego i sprawozdania o jego wykonaniu, • rozwiązywanie problemów lokalnej administracji nie zastrzeŜonych dla innych władz publicznych, • rozpatrywanie sprawozdań akimów w dziedzinach nie zastrzeŜonych dla prezydenta i rządu, • dbanie o prawa i ustawowe interesy obywateli w dziedzinach nie zastrzeŜonych dla innych władz publicznych. Akimaty w myśl przepisów czuwają nad realizacją ogólnopaństwowej polityki władzy wykonawczej w połączeniu z interesami i potrzebami rozwoju danej jednostki terytorialnej. Na czele lokalnych organów wykonawczych stoją akimowie, będący przedstawicielami prezydenta i rządu. Akimów obwodów (województw), akimów miast o znaczeniu ogólnokrajowym i akima stolicy kraju mianuje prezydent na wniosek premiera. Sposób mianowania lub wyboru niŜszych rangą urzędników określa prezydent. Do kompetencji akimatów naleŜy: • opracowywanie planów i programów społeczno-gospodarczego rozwoju danej jednostki terytorialnej oraz budŜetu i czuwanie nad ich wykonywaniem, • zarządzanie własnością komunalną, • mianowanie i odwoływanie kierowników lokalnych organów wykonawczych, • organizacja działalności własnych struktur. Administracja gospodarcza Kazachstanu skupiona jest w ramach odpowiednich departamentów Ministerstwa Gospodarki i Planowania BudŜetowego RK, Ministerstwa Przemysłu i Handlu RK oraz Ministerstwa Finansów RK (kwestie 6 podatkowe, celne). W kwestiach związanych z sektorem naftowo-gazowym kompetentne jest Ministerstwo Energetyki i Zasobów Naturalnych RK. Kwestie współpracy międzynarodowej koordynuje Departament Ekonomiczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych RK. Departamenty ekonomiczne działają równieŜ we wszystkich miejskich i obwodowych akimatach. Akimaty rejonowe to starostwa. Na samorząd gospodarczy składa się Izba Handlowo-Przemysłowa RK, jej filie we wszystkich miastach obwodowych oraz w Astanie i Armaty, a takŜe zrzeszenia i związki branŜowe. W strukturze Izby Handlowo-Przemysłowej RK działa Sąd ArbitraŜowy RK. Sprawami gospodarczymi zajmują się równieŜ specjalne sądy ekonomiczne. II. Gospodarka Gospodarka Kazachstanu jest ukierunkowana surowcowo (wydobycie i eksport). Zamiarem rządu Kazachstanu jest zwiększanie produkcji towarów gotowych, w tym w oparciu o nowoczesne technologie. W dalszej perspektywie Kazachstan ma się stać głównym ogniwem łączącym ekonomiczne regiony Europy, Azji obszaru Oceanu Spokojnego i Azji Południowej. Według Prezydenta Nursułtana NAZARBAJEWA „Kazachstan powinien stać się krajem węzłowym w regionie środkowo-azjatyckim, integratorem wewnątrz-regionalnych stosunków ekonomicznych, centrum pozyskiwania kapitału i inwestycji, rozmieszczenia regionalnych przedsiębiorstw produkcyjnych lub filii największych firm światowych, a takŜe międzynarodowych usług serwisowych zorientowanych na rynek środkowoazjatycki”. Realizacji tego planu ma słuŜyć m.in. dywersyfikacja gospodarki (odejście od modelu NajwaŜniejszą surowcowego) z nich jest i realizacja Strategia przyjętych strategii rozwojowych. Przemysłowo-Innowacyjnego Rozwoju Kazachstanu do 2015 r., opublikowana 19 marca 2003 r. Strategia przewiduje prowadzenie aktywnej polityki Państwa w sferze nauki i innowacji, mającej na celu stymulację nauki oraz działalności innowacyjnej. Zakłada się dalszy rozwój rynku finansowego Kazachstanu, doskonalenie polityki fiskalnej, kształcenia, polityki antymonopolowej oraz infrastruktury. W ramach polityki standaryzacji, Strategia zmierza do przejścia na standardy światowe we wszystkich dziedzinach gospodarki i zarządzania. Istota programu polega na aktywnym wspieraniu przez państwo długoterminowego i stabilnego rozwoju gospodarczego dzięki dywersyfikacji 7 gospodarki i przestawieniu ukierunkowania surowcowego gospodarki na produkcję towarów z wysoką wartością dodaną, na zwiększeniu konkurencyjności przemysłu kazachstańskiego, przygotowaniu warunków do przejścia w perspektywie do gospodarki usługowo-technologicznej. Za kluczowe dla rozwoju gospodarki uznano następujące dziedziny: produkcja materiałów budowlanych, przemysł tekstylny, metalurgia, przemysł spoŜywczy, budowa maszyn i urządzeń dla kompleksu naftowo-gazowego oraz biotechnologie, technologie jądrowe i kosmiczne. Pomimo podejmowanych prób dywersyfikacji gospodarki i mającemu jej sprzyjać, wdraŜanemu w ramach drugiego etapu „Strategii industrialno-innowacyjnego rozwoju Kazachstanu na lata 2003-2015” programowi „30 korporacyjnych liderów RK”, gospodarka kazachstańska w dalszym ciągu charakteryzuje się duŜym uzaleŜnieniem surowcowym. Ww. program mający na celu zmianę ukierunkowania inwestycji zagranicznych z sektora wydobywczego na przetwórstwo oraz zmniejszenie w najbliŜszej perspektywie energochłonności PKB, zwiększenie efektywności produkcji, zwiększenie aktywności innowacyjnej kazachstańskiego biznesu, wg ekspertów krajowych i zagranicznych, nie przyniósł dotychczas oczekiwanych rezultatów. Wg opublikowanych w październiku 2007 r. danych organizacji Tranparency International, Kazachstan zajmuje obecnie 150 miejsce wśród, 180 badanych krajów, pod względem korupcji. W pierwszej połowie 2007 roku w Kazachstanie utrzymywał się wysoki poziom rozwoju gospodarki. Realny wzrost PKB wynosił ponad 10% (na koniec 2007 r. 8,7% i 6 560 USD na osobę), eksport sektora naftowo-gazowego i sektorów niesurowcowych wykazywał dynamikę wzrostu, dochody z sektora naftowego były kumulowane w Funduszu Narodowym RK. Dochody budŜetu były wyŜsze niŜ oczekiwano wskutek wysokiego wzrostu gospodarczego i doskonalenia administrowania podatkami. W czerwcu 2007 r. o 100% wzrosła liczba kredytów udzielanych przez banki, w duŜej mierze dzięki znacznemu wzrostowi zagranicznych poŜyczek zaciąganych przez nie. Rok 2007 Kazachstan zamknął największym z państw b. ZSRR zadłuŜeniem zagranicznym (97 mld USD). Jednocześnie, zmniejszona na początku 2007 r. inflacja, w połowie roku zaczęła wzrastać, a we wrześniu osiągnęła najwyŜszy poziom od 2000 r. – 2,2%; średnioroczna inflacja osiągnęła poziom 8,5%. Nie potwierdziły się prognozy rządu RK, Ŝe wzrost inflacji 8 w ubiegłym roku miał charakter jednorazowy (związany ze wzrostem cen, głównie artykułów spoŜywczych, na rynkach światowych). W rezultacie wydarzeń na międzynarodowych rynkach finansowych w połowie 2007 r. miało miejsce nieoczekiwane zakończenie zagranicznego finansowania banków i pogorszenie sytuacji ze spłatą kredytów w kraju. TenŜe znalazło się pod duŜą presją, jednak dzięki działaniom podjętym przez Bank Centralny RK sytuacja nie wyszła spod kontroli. Zmniejszeniu rezerw walutowych BC RK towarzyszył wzrost aktywów Funduszu Narodowego. Kazachstańskie banki kontynuują finansowanie gospodarki. W celu zapewnienia stabilności gospodarczej i socjalnej i dla wsparcia wzrostu gospodarczego, Rząd RK postanowił udzielić zwrotnych kredytów w wysokości 1 mld USD do końca 2007 r. i ponad 3 mld USD w 2008 r. na: - pomoc uczestnikom wspólnot budowlanych i niedopuszczenie do zachwiania stabilności rynku hipotecznego, - kontynuację finansowania małych i średnich przedsiębiorstw, finansowanie projektów inwestycyjnych, mających kluczowe znaczenie dla dywersyfikacji gospodarki. Do najwaŜniejszych wydarzeń w sferze gospodarki naleŜy zaliczyć sytuację związaną ze złoŜem Kaszagan i pretensje rządu RK pod adresem włoskiego koncernu Eni. W 2007 r. władze RK po raz pierwszy otwarcie wypowiadały się nt. konieczności zwiększenia udziałów RK w przedsiębiorstwach wydobywczych z obcym kapitałem. Pretensje, głownie dot. ekologii (w 2007 r. wszedł w Ŝycie Kodeks Ekologiczny RK), dotyczyły takŜe innych firm, w tym TCO. Oczekuje się, iŜ powyŜsze, jak teŜ wprowadzone zmiany do ustawy „O zasobach głębinowych i korzystaniu z zasobów głębinowych” oraz wprowadzenie w roku 2008 ceł eksportowych na ropę naftową będzie mieć negatywne skutki dla atrakcyjności inwestycyjnej RK Pomimo zjawisk kryzysowych konsumpcja w Kazachstanie utrzymuje się na wysokim poziomie i najprawdopodobniej trend ten będzie kontynuowany w najbliŜszych latach. Ma to związek z ogólnym bogaceniem się sporej części społeczeństwa. 9 III. Polityka Gospodarcza Obroty towarowe według klasyfikacji bilansu płatniczego Republiki Kazachstanu w roku 2007 wyniosły 81,6 mld USD, co spowodowało wzrost o 29,7% w porównaniu do analogicznego okresu roku 2006. W eksporcie został odnotowana wielkość 48,3 mld USD - wzrost o 24,7%, analogicznie w imporcie 33,2 mld USD – 37,7%. Wskaźnik otwartości gospodarki, obliczony jako stosunek obrotów towarowych do PKB, wzrósł do 78,5% ( + 0.9%) podczas zmniejszenia udziału PKB w eksporcie (1,3%) oraz zwiększeniu udziału importu +2,2%. OTWARTOŚĆ GOSPODARKI REPUBLIKI KAZACHSTANU Eksport 2003 42,9 2004 47,7 2005 49,5 2006 47,9 Import Wielkość obrotów towarowych 31,0 73,9 32,0 79,8 31,5 81,0 29,8 77,6 % do PKB 2007 46,5 31,9 78,5 Według statystyki celnej eksport towarów wyniósł 47,8 mld USD, co stanowi wzrost o 9,5 mld USD do odpowiedniego okresu roku ubiegłego. Udział eksportowy do krajów WNP oraz poza kraje WNP w ogólnym eksporcie Kazachstanu wyniósł 16,7 (8,0 mld USD) i 83,3% (39,8 mld USD) odpowiednio zgodnie z wskaźnikami roku 2006 – 42,9% i 21,8%. Zmniejszenie udziału surowców mineralnych w eksporcie o 2,24% świadczy o obniŜeniu towarowego skupienia eksportowego z 73,9% do 72,0%. Według innych pozycji został odnotowany spadek udziału metali kolorowych o 1,1% oraz zwiększeniu udziału metali Ŝelaznych o 1,7%. 10 EKSPORTOWE GRUPY TOWAROWE REPUBLIKI KAZACHSTANU Grupa towarowa 2006 Wartość (w mln USD) Towary ogółem w tym: Surowce mineralne w tym: ropa naftowa i kondensat gazowy Metale Ŝelazne Metale kolorowe ZboŜe Inne 2007 38 250,4 47 755,3 27 510,9 23 612,0 33 276,1 28 125,9 2 333,6 4 429,3 569,0 3 407,6 3 745,2 4 989,6 1 295,9 4 448,5 100,0 100,0 71,9 61,7 69,7 58,9 6,1 11,6 1,4 9,0 7,8 10,4 2,7 9,4 Udział w %) Towary ogółem w tym: Surowce mineralne w tym: ropa naftowa i kondensat gazowy Metale Ŝelazne Metale kolorowe ZboŜe Inne IMPORTOWE GRUPY TOWAROWE REPUBLIKI KAZACHSTANU Grupa towarowa 2006 Wartość (w mln USD) Towary ogółem 23 676,9 Towary konsumpcyjne 5 165,9 Towary spoŜywcze 1 551,2 Towary przemysłowe 3 614,6 Towary pośredniej konsumpcji przemysłowej 9 349,3 Towary inwestycyjne 8 973,5 Inne 183,5 Udział w %) Towary ogółem 100 Towary konsumpcyjne 21,8 Towary spoŜywcze 6,6 Towary przemysłowe 15,3 Towary pośredniej konsumpcji przemysłowej 39,5 Towary inwestycyjne 37,9 Inne 0,8 2007 32 756,4 7 480,9 2 108,6 5 372,2 12 558,3 12 408,7 308,5 100 22,8 6,4 16,4 38,3 37,9 0,9 11 STRUKTURA GLOBALNEGO WPŁYWU ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH według podstawowych rodzajów działalności 2006 rok Razem w tym: Wydobycie surowej ropy naftowej i gazu ziemnego Metalurgia kolorowa Budownictwo Handel, remont samochodów osobowych i towarów uŜytku domowego Wspomagająca działalność transportowa Pośrednictwo finansowe Działalność związana z geologicznymi badaniami i poszukiwaniami Inny rodzaje działalności 2007 rok mln USD 10 568,6 % 100,0 mln USD 17 466,1 % 100,0 I kw. 2008 roku mln USD 3 292,3 2 003,4 18,9 4 312,8 24,7 779,5 419,0 378,4 4,0 3,6 628,5 492,8 3,6 2,8 184,4 53,6 737,4 7,0 1 253,4 7,2 166,1 188,4 1,8 148,6 0,8 26,5 386,5 3,6 2 898,8 16,6 183,7 5 488,3 51,9 6 656,4 38,1 - 967,2 9,2 1 074,8 6,2 - STRUKTURA GLOBALNEGO WPŁYWU ZAGRANICZNYCH INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH według KRAJÓW – INWESTORÓW Kraje RAZEM 2006 rok 100,0 mln USD 17 466,1 % 100,0 I kw. 2008 roku mln USD 3 292,3 74,9 0,7 2 344,0 13,4 105,8 852,3 503,0 8,1 4,8 720,0 1 834,2 4,1 10,5 253,4 36,2 376,1 437,1 360,3 338,8 2 877,3 490,9 1 694,7 802,3 234,6 342,6 1 183,7 3,6 4,1 3,4 3,2 27,2 4,6 16,0 7,6 2,2 3,2 11,2 517,2 314,1 351,5 403,6 3 072,0 751,2 2 441,6 1 022,6 633,0 405,3 2 655,8 3,0 1,8 2,0 2,3 17,6 4,3 14,0 5,9 3,6 2,3 15,2 131,6 6,3 111,0 91,7 731,6 173,5 484,2 238,9 218,8 92,0 617,3 mln USD 10 568,6 2007 rok % w tym Austria Wielka Brytania Wyspy Dziewicze (Brytańskie) Włochy Kanada Chiny Liberia Niderlandy Federacja Rosyjska USA Francja Szwajcaria Japonia Pozostałe kraje 12 POLSKA : w roku 2006 zainwestowała 12 mln USD, w roku 2007 - 25,1 mln USD, a w I kw. 2008 roku szacuje się na poziomie 1,4 mln USD. SKUMULOWANA WARTOŚĆ INWESTYCJI KAZACHSTANU ZA GRANICĘ (OUTWARD) WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31.12.07 mln USD RAZEM POLSKA Stan 31.12.07 r. % 1 2 37 552,6 12,1 100,0 0,0 w tym: Bezpośrednie inwestycji za granicę Inwestycje Inne netto Ŝądania zobowiązania portfelowe inwestycje (4-5) 3 4 5 6 7 2 148,5 4,0 4 620,2 4,0 2 471,7 4 631,0 Według ocen Ministerstwa Gospodarki i Planowania BudŜetowego w styczniu – marcu 2008 r. PKB w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. wzrósł o 5,3%, w tym produkcja przemysłowa wzrosła o 1,8%, handel, naprawa samochodów, artykułów gospodarczych i przedmiotów uŜytku osobistego – o 0,8%, usługi transportu i łączności – o 0,5%, sektora finansowego – o 0,3%, budownictwa – o 0,2%, rolnictwa – o 4,1%. W okresie tym udział produkcji przemysłowej w strukturze PKB wyniósł 42,3 %, gdzie waŜne miejsce zajmuje przemysł -34,6 %, w tym przemysł górniczo – wydobywczy – 19,8 %, przemysł przetwórczy – 12,2 %, a takŜe produkcja oraz alokacja energii elektrycznej, gazu i wody – 2,6 %. Udział usług w strukturze PKB okresu sprawozdawczego wyniósł 57,5 %, w tym: operacje z nieruchomościami, dzierŜawą i udzielanie usług konsumentom – 18,6 %, działalność finansowa – 5,8 %, edukacja – 3,6 %, administracja – 2 %, usługi komunalne, społeczne i osobowe – 1,8 %, słuŜba zdrowia – 2 %, hotelarstwo i restauracje – 0,9 % Wg rządu RK wzrost PKB w 2008 r. zamknie się w granicach 5-7%. W okresie styczeń-czerwiec 2008 r. wartość usług w dziedzinie łączności osiągnęła poziom 198,5 mld KZT, czyli o 23,4% więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 r. Z 41,1 % uzyskiwanych zysków stanowiących dochody przedsiębiorstw z usług dla ludności, 58,7% stanowiły zyski z usług łączności komórkowej, 17,9% łączności międzymiastowej i międzynarodowej, 10,4% - krajowej łączności 13 30 773,1 8,1 telefonicznej i 13% - innych rodzajów łączności. W dochodach z usług łączności udział łączności komórkowej wzrósł o 28,3% i wyniósł 52,9%. W okresie styczeń – czerwiec 2008 r. inwestycje w kapitał trwały wyniosły 1.510,2 mld KZT, czyli o 12,4% więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 r. NajwaŜniejszą branŜą inwestowania pozostawał, podobnie jak wcześniej, sektor wydobywczy ropy naftowej i gazu ziemnego oraz świadczenie usług w tej sferze. W największym stopniu wzrosły inwestycję w produkcję i dystrybucję energii elektrycznej, gazu i wody (75,5%), rolnictwo, gospodarkę leśną (55,4%) oraz w transport i łączność (42,3%). W ciągu pierwszego półrocza 2008 roku w Kazachstanie wykonano prace budowlane na sumę 657,3 mld KZT, czyli o 10,7% więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 r. W omawianym okresie wybudowano 14.888 budynków, w tym 13 135 budynków mieszkalnych. W budownictwo mieszkaniowe zainwestowano w tym czasie 238,8 mld KZT inwestycji. W latach 2008-2010 planowane jest oddanie do uŜytku około 27 mln mieszkań. Wielkość depozytów w systemie bankowym na dzień 1 marca 2008 r. wyniosła 3,9 trylionów KZT i zwiększyła się w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. o 24,7%. W pierwszym kwartale 2008 r. w gospodarce kraju było zatrudniono 7,8 mln osób, czyli o 3,6% więcej niŜ w pierwszym kwartale 2007 r. Liczba bezrobotnych wyniosła 573,8 tys. osób i w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. zmniejszyła się o 50,2 tys. osób. Poziom bezrobocia wyniósł 6,9% (w pierwszym kwartale 2007 r. – 7,7%). Dochody ludności na osobę w styczniu – czerwcu 2008 r. wyniosły 55 806 KZT i w porównaniu do analogicznego okresu 2007 r. wzrosły o 2,8%. W marcu 2008 r. w porównaniu z lutym 2008 r. minimum socjalne wzrosło o 1,8%; od początku roku o 9,3%. Obecnie stanowi ono 11 769 KZT (wg kursu 120,69 KZT/1USD), z czego 7 061 KZT przypada na artykuły spoŜywcze, a 4 708 KZT na towary konsumpcyjne i usługi. W czerwcu 2008 r. inflacja w Kazachstanie osiągnęła poziom 1,2%, a od początku roku wyniosła 5,7%. Ceny artykułów spoŜywczych wzrosły o 1,8% (od początku roku o 8,1%), ceny artykułów przemysłowych – o 0,8% (od początku roku o 3,8%), usług – o 0,8% (o 4,2%). Inflacja roczna (styczeń-czerwiec 2008 r. do stycznia-czerwca 2007 r.) wyniosła 19,1%. W styczniu-czerwcu 2008 r. w porównaniu 14 z analogicznym okresem 2007 r. ceny artykułów spoŜywczych wzrosły o 27,6%, artykułów przemysłowych o 11,4%, usług o 14,5%. Narodowy Bank Kazachstanu przewiduje, iŜ roczna inflacja w 2008 roku będzie kształtować się w granicach od 7,9% do 9,9%, w 2009 r. od 7,5% do 9,5%, natomiast średnioroczna inflacja będzie kształtować się odpowiednio w przedziałach od 16% do 18% i od 8% do 10%. W okresie styczeń-marzec 2008 r. wymiana handlowa RK zwiększyła się o 39% i wyniosła wg wstępnych danych 22,9 mld USD. Dodatnie saldo obrotów towarowych osiągnęło poziom 9 mld USD, co odpowiada zwiększeniu o 2,4 razy w porównaniu z analogicznym okresem 2007 roku. Głównymi partnerami w eksporcie z Kazachstanu pozostawały: Włochy, Szwajcaria, Chiny, Rosja, Francja, Iran, Niderlandy, Ukraina, Izrael; w imporcie: Rosja, Chiny, Niemcy, USA, Ukraina, Japonia, Włochy, Turcja, Francja, Wielka Brytania, Korea Płd., Uzbekistan, Holandia i Białoruś, Polska (1,2% ogółu importu). Udział % Struktura eksportu Republiki Kazachstanu w 2007 r. w eksporcie ogółem Surowce mineralne 70,0 Metale Ŝelazne i wyroby z nich 18,0 Produkcja chemiczna, tworzywa sztuczne, kauczuk 3,0 Artykuły spoŜywcze i surowce do ich produkcji 2,0 Maszyny, urządzenia, środki transportu 1,0 Inne 6,0 Udział % Struktura importu Republiki Kazachstanu w 2007 r. w imporcie ogółem Maszyny, urządzenia, środki transportu 45,0 Surowce mineralne 16,0 Metale Ŝelazne i wyroby z nich 15,0 Produkcja chemiczna, tworzywa sztuczne, kauczuk 13,0 Artykuły spoŜywcze i surowce do ich produkcji 7,0 Inne 4,0 15 Sektor naftowo – gazowy. Przemysł naftowy i gazowy jest w Kazachstanie główną i najbardziej dynamicznie rozwijającą się gałęzią przemysłu. Dochody z tej działalności stanowią znaczną część PKB oraz dochodów z obrotów z zagranicą. Kazachstan zajmował w 2006 r. trzecie miejsce pod względem wielkości rezerw ropy naftowej na świecie, po Arabii Saudyjskiej i Iraku. Potwierdzone morskie i lądowe rezerwy węglowodorów w Kazachstanie szacuje się na około 30 mld baryłek. Około 70% z nich skupione jest na zachodzie kraju; znaczna ich część związana jest ze złoŜami soli i znajduje się na głębokości ponad pięciu tysięcy metrów. Szacowane potencjalne rezerwy ropy naftowej w Kazachstanie wynoszą około 60 mld baryłek. Większość rezerw skupiona jest w okolicach ropo- i gazonośnych obszarów Kaszagan, Tengiz i Karaczaganak. Odkrycie złóŜ w rejonie Kaszagan w 2000 r. uwaŜane jest za największe odkrycie złóŜ ropy naftowej na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat. Operatorem złoŜa jest Agip KCO. Wielkość złoŜa szacuje się na 38 mln baryłek ropy naftowej. Eksploatację pola Tengiz, którego szacowane zasoby moŜliwej do wydobycia ropy naftowej wynoszą około 6 mld baryłek, prowadzi Tengizshevroil, którego głównymi udziałowcami są Chevron, ExxonMobil, KazMunajGaz oraz LUKArko. Pole naftowe Karaczaganak zawiera 50 bln stóp sześciennych gazu, 5,2 mld baryłek kondensatu gazowego i 1,4 mld baryłek ropy szacowanych, nadających się do wydobycia rezerw kondensatu ropy i gazu. Potwierdzone rezerwy gazu na terytorium Kazachstanu wynoszą 3 000 mld m³, a przewidywane rezerwy gazu 5 000 mld m³. Większość złóŜ gazu połoŜona jest na zachodzie kraju w pobliŜu rejonu Morza Kaspijskiego. Do najwaŜniejszych pól gazowych zaliczyć naleŜy Amangeldy, połoŜone na południu kraju, oraz Zhanazhol, połoŜone na zachodzie Kazachstanu. Rząd Kazachstanu przewiduje, Ŝe do 2010 r. krajowa produkcja ropy naftowej wyniesie 80 mln ton rocznie (1,8 mln baryłek dziennie), zaś poziom 120 mln ton rocznie (3 mln baryłek dziennie) zostanie osiągnięty do 2015 r. Oczekuje się, Ŝe większość surowca będzie pochodzić z pól naftowych i gazowych Tengiz, Karaczaganak, Kaszagan i Kurmangazy. Przewiduje się, iŜ produkcja gazu w Kazachstanie wyniesie około 52 mld m³ w 2010 r. oraz około 79 mld m³ w 2015 r. 16 W okresie styczeń-marzec 2008 r. wydobycie ropy naftowej i kondensatu gazowego w RK wyniosło 17.675,473 tys. ton, czyli o 6,4% więcej w porównaniu z analogicznym okresem 2007 r. W I kwartale br. wyprodukowano 1.648,645 tys. ton kondensatu gazowego (94,7% do poziomu stycznia-marca 2007 r.). W marcu br. w RK wydobycie ropy naftowej i kondensatu gazowego wyniosło 6.648,645 tys. ton, w tym kondensatu gazowego 588,994 tys. ton. W okresie tym RK zmniejszyła eksport ropy naftowej i kondensatu gazowego o 4,2% do poziomu 14.893,8 tys. ton. Jednocześnie, w związku ze wzrostem cen ropy naftowej na rynkach światowych, dochody z jej sprzedaŜy wzrosły o 60,7% do poziomu 9.550 mln USD. Import produktów petrochemicznych na sumę 390,5 mln USD osiągnął 568 tys. ton. Jednocześnie, Kazachstan obniŜył prognozowane na 2008 rok wydobycie ropy naftowej i kondensatu gazowego z 70 do 68 mln ton, co ma związek głównie ze stanem technicznym infrastruktury sektora. Wg ekspertów, wzrost cen ropy naftowej na rynkach zagranicznych będzie powodował chęć zwiększenia ilości wydobywanych i eksportowanych przez firmy węglowodorów. „Eksport kazachstańskiej ropy naftowej jest nadal operacją opłacalną” twierdzi Minister Gospodarki i Planowania BudŜetowego. 8 kwietnia 2008 r. podjęto decyzję o wprowadzeniu ceł na eksport ropy naftowej z Kazachstanu. Stawka celna wyniosła 109,91 USD za tonę eksportowanej ropy naftowej. Dla obliczenia stawki uwzględniono poziom cen światowych ropy surowej w pierwszym kwartale 2008 r. (714,9 USD za tonę). W przypadku zmieniającej się koniunktury na rynkach światowych, cła eksportowe będą automatycznie przeliczane w celu zachowania równowagi interesu państwa i podmiotów gospodarczych. W związku z planowanym wprowadzeniem od 1 stycznia 2009 r. nowego Kodeksu Podatkowego, istnieje moŜliwość zniesienia ceł eksportowych na ropę naftową. Wprowadzenie ceł eksportowych ma zapewnić stabilność cen na produkty petrochemiczne na rynku wewnętrznym oraz zwiększyć wpływy do budŜetu państwa. Wg przedstawicieli rządu RK proponowane zmiany pozwolą zwiększyć wpływy do budŜetu o ponad 1 mld USD do końca roku. W przypadku eksporterów ropy surowej, będących płatnikami podatku rentowego na eksport, cła eksportowe wyniosą 27,4 USD za tonę. Cła eksportowe nie będą dotyczyły konsorcjów, w kontraktach z którymi przewidziana jest tzw. stabilność podatkowa, np. Tengizchevroil i Karachaganak Petroleum Operating. Jednocześnie wprowadzone zostały cła eksportowe na produkty petrochemiczne: koks i bitum naftowy na poziomie 82,2 USD 17 za tonę. Wg Ministra Finansów RK, cła eksportowe obejmą ponad 1/3 ogólnego poziomu wydobycia ropy naftowej, tj. około 27 mln ton. 19 maja 2008 r. premier RK Karim MASIMOW podpisał rozporządzenie wprowadzające zakaz eksportu artykułów petrochemicznych. Jak poinformował minister Energetyki i Surowców Mineralnych Kazachstanu, zakaz eksportu artykułów petrochemicznych obowiązywał do 1 września br. Wynika on z konieczności „regulacji cen paliw” na rynku wewnętrznym. Elektroenergetyka Elektroenergetyka stanowi w Kazachstanie jedną z najbardziej rozwojowych gałęzi gospodarki. Dzięki procesowi prywatyzacji było moŜliwe zaangaŜowanie się inwestorów zagranicznych w ten sektor. W wyniku przeprowadzonej prywatyzacji firmy amerykańskie i koncerny międzynarodowe nabyły udziały w kluczowych zakładach energetycznych w Kazachstanie. Wartość rynku maszyn i urządzeń sektora elektroenergetycznego jest szacowana na około 500 mln USD. Od 1997 r. wszystkimi poziomami sieci zarządza Kazachstański Operator Sieci Energetycznych. Większość energii elektrycznej produkowana jest w elektrowniach cieplnych, opalanych węglem kamiennym, dostarczanym z Ekibastuzu i Karagandy, natomiast 17% zasilanych gazem ziemnym. W elektrowniach wodnych wytwarza się 12% energii, natomiast w jednej elektrowni atomowej w Aktau wytwarza się 0,7% energii. Znaczna część, bo aŜ 94% turbin gazowych, 57% parowych oraz 33% bojlerów parowych jest uŜytkowana co najmniej 20 lat. Straty energii podczas przesyłu i dystrybucji szacuje się na około 15% wytworzonej energii. Ministerstwo Energetyki i Surowców Mineralnych szacuje wartość nakładów inwestycyjnych potrzebnych dla zmodernizowania do 2015 r. istniejącej obecnie infrastruktury na poziomie 11 mld USD. Jednym z głównych inwestorów na rynku energetycznym Kazachstanu jest amerykańska firma AES z Wirginii. Firma zarządza prawie jedną trzecią kazachstańskich zasobów energii elektrycznej. 18 Górnictwo węglowe. Przemysł węglowy Kazachstanu jest jednym z waŜniejszych sektorów gospodarki. Kazachstan znajduje się na 8 miejscu na świecie pod względem wydobycia węgla posiadając 4% światowych zapasów tego surowca. Największymi producentami węgla w Kazachstanie są przedsiębiorstwa obwodu Pawładarskiego: „Bogatyr Akces Komir” S.A. (42,8% wydobycia), odkrywka „Wschodni” O.S.A. „Euroazjatyjska Kompania Energetyczna”(20,7%), „Majkuben – West” Z.S.A. (3,3%, w tym 96,6% wydobycia węgla brunatnego) oraz obwodu Karagandyńskiego: „Ispat – Karmet” O.S.A. (12,3%) oraz zakład „Borły” koncernu „Kazachmys” (8,7%). WyŜej wymienieni producenci wydobywają 87,7% kazachstańskiego węgla. BranŜa węglowa zachowała swój potencjał, zapewnia produkcję 80% elektroenergetyki, prawie w 100% zaopatruje w surowce produkcję koksochemiczną, zaspokaja zapotrzebowanie w węgiel sektor komunalny oraz ludność. Rolnictwo. W Kazachstanie sektor rolniczy charakteryzuje się duŜym potencjałem. Poza zaspokajaniem krajowego popytu na podstawowe artykuły Ŝywnościowe produkuje on w znacznych ilościach zboŜa, mięsa, wełny, bawełnę oraz szereg innych towarów eksportowych. Rolnictwo jest drugim, po górnictwie, nafty i gazu, najwaŜniejszym sektorem gospodarki kazachstańskiej. W sektorze tym zatrudnionych jest około 9% ludności. Pola uprawne rozciągają się na przestrzeni 223 mln ha, w tym uprawy zbóŜ wynoszą 27 mln ha, a obszary nawadniane 2,3 mln ha. Na północy i na północnym-wschodzie uprawia się głównie pszenicę i Ŝyto. Zdolności eksportowe Kazachstanu sięgają około 6 mln ton zbóŜ rocznie. Na sztucznie nawodnionych terenach południa i południowego-wschodu dominują plantacje bawełny (141 tys. ha), tytoniu i ryŜu (70 tys. ha). Średnioroczna produkcja wynosi 200 tys. ton. Na Ŝyznych stepach północy i na południowym zachodzie kraju hoduje się bydło. Całkowite pogłowie bydła szacuje się na ponad 5 mln sztuk. 19 W okresie styczeń czerwiec 2008 r. w Kazachstanie wyprodukowano produkcji rolnej o wartości 289,8 mld KZT, czyli o 4,2% więcej niŜ w analogicznym okresie 2007 roku. W okresie tym produkcja mięsa wyniosła 104%, mleka -104,4%, jaj – 107,6%, wzrost pogłowia zwierząt wyniósł: bydła – 3,3%, owiec i kóz – 4,9%, świń – 5,8%, koni – 5,2%, wielbłądów – 4,9% i drobiu – 1,2%. IV. Relacje gospodarcze z zagranicą w tym z UE. Od chwili uzyskania niepodległości w 1991 r. Kazachstan nawiązał stosunki dyplomatyczne z 120 krajami. Od 8 grudnia 1991 r. Kazachstan jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) oraz tworzy unię celną z Rosją, Białorusią, Kirgistanem i TadŜykistanem. W październiku 2000 r. prezydenci pięciu państw WNP powołali Euroazjatycką Wspólnotę Gospodarczą, której głównym celem jest stworzenie wspólnego rynku przez państwa stowarzyszone, utworzenie jednolitej przestrzeni gospodarczej, stosowanie wspólnych zasad handlu, unifikacja systemów podatkowych i zapewnienie bezwizowego ruchu ludności. Na czele Wspólnoty stoi prezydent RK Nursułtan NAZARBAJEW. Kazachstan jest członkiem najwaŜniejszych organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE, MFW, Banku Światowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Organizacji Państw Islamskich, Azjatyckiego Banku Rozwoju, Islamskiego Banku Rozwoju, Międzynarodowej Korporacji Finansowej oraz kilku innych organizacji międzynarodowych, a takŜe od czerwca 2001 r. naleŜy do Szanghajskiej Organizacji Współpracy. Kraj ten aktywnie współpracuje z NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju. Republika Kazachstanu, nie będąc członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, bierze udział w jej pracach. Odbywają się spotkania przedstawicieli rządu RK z przedstawicielami sekretarza generalnego OECD i dyrektora Centrum ds. współpracy z krajami nie będącymi członkami OECD. Rozwijająca się współpraca dotyczy głównie energetyki, ekologii, transportu i walki z korupcją. OECD dobrze ocenia procesy gospodarcze i polityczne zachodzące w Kazachstanie oraz funkcjonujące programy i strategie gospodarcze. Na razie członkostwo w OECD nie jest moŜliwe (do 2012 r.), gdyŜ wcześniej jest niezbędne członkostwo kraju w WTO. 20 Obecnie kwestią priorytetową dla Republiki Kazachstanu jest akcesja do WTO. Dotychczas Kazachstan odbył 9 posiedzeń Grupy Roboczej ds. wstąpienia RK do WTO. Ostatnie odbyło się 17 lipca 2008 r. w Genewie. Na ostatnim posiedzeniu podkreślono, Ŝe do omówienia z przedstawicielami UE pozostał jeszcze problem wjazdu i czasowego pobytu w celach zawodowych na terytorium RK osób fizycznych – obywateli Unii Europejskiej. Rząd uwaŜa, Ŝe wymagana przez UE zmiana prawa zatrudniania obcokrajowców niekorzystnie wpłynie na sytuację pracowników krajowych. Problem stanowią takŜe zagadnienia związane z komunikacją i sferą energetyczną. Kazachstan obawia się równieŜ udostępnienia rynku wewnętrznego zagranicznym operatorom telekomunikacyjnym i bezpośredniego dostępu do kazachstańskich kanałów telewizyjnych dla zagranicznej łączności satelitarnej bez konieczności uzyskania odpowiednich pozwoleń. W trakcie posiedzenia rozpatrywane były teŜ wymagania poszczególnych krajów-członków WTO w sprawie przystosowania kazachstańskich przepisów w zakresie wymogów sanitarnych, przestrzegania handlowych praw importerów, stopniowego znoszenia ceł na złom i odpady metali Ŝelaznych, zniesienia ulg podatkowych w gospodarce rolnej itd. Obecnie Kazachstan prowadzi rozmowy wielostronne nt. rolnictwa z USA, UE, Kanadą i Australią. Do chwili obecnej Kazachstan podpisał protokoły o zakończeniu rozmów dwustronnych na temat dostępu do kazachstańskiego rynku towarów i usług w ramach akcesji do WTO z 19 państwami – członkami tej organizacji. W roku 2007 podpisano porozumienia z Izraelem (27.02.2007 r.), Brazylią (24.04.2007 r.), Malezją (21.12.2007 r.). Stosunki dyplomatyczne pomiędzy Unią Europejską i Republiką Kazachstan zostały ustanowione 2 lutego 1993 r. W grudniu 1993 r. otworzone zostało przedstawicielstwo RK przy UE w Brukseli, a w listopadzie 1994 r. w Ałmaty rozpoczęło działalność przedstawicielstwo Komisji Europejskiej. W styczniu 1995 r. Kazachstan podpisał porozumienie o współpracy i partnerstwie z Unią Europejską. Kwestie współpracy Unia Europejska – Kazachstan reguluje „Umowa o partnerstwie i współpracy”, do której przyłączyła się równieŜ Polska. W jej ramach działają odpowiednie komitety dwustronne. Jednym z nich jest Komitet ds. handlu, inwestycji, energetyki i transportu. Jednocześnie kraje członkowskie UE podpisują z RK umowy dotyczące współpracy gospodarczej. Unia Europejska zainicjowała programy TRACECA i INOGATE, w ramach których pracuje równieŜ Kazachstan. 21 Komisja Europejska realizuje projekt wspierania współpracy „UE-Kazachstan”. Jednym z jego głównych kierunków jest kształcenie pracowników administracji państwowej, związanych z procesami ustawodawczymi. RK dąŜy do zbliŜenia bazy prawnej do standardów unijnych. Współpraca dotyczy przede wszystkim sfery bankowej i celnej, ochrony praw konsumentów oraz ochrony środowiska. Współpraca Unia Europejska – Kazachstan rozwijała się w ramach podstawowych programów europejskich takich jak TACIS, FOOD SECURITY PROGRAMME, EIDHR, ECHO. V. Baza prawno - traktatowa współpracy gospodarczej Rzeczypospolitej Polski z Republiką Kazachstanu. W dniu 20 kwietnia 2006 r. w Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Polsko-Kazachstańskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Gospodarczej powołanej na podstawie Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Kazachstan o współpracy gospodarczej z dnia 6 lipca 2005 r. Umowa, zastąpiła wcześniejszą, Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Kazachstan o współpracy gospodarczej i handlu. Baza prawno traktatowa dwustronnej współpracy gospodarczej: 1. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Kazachstanu o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji, podpisana 1994-0921 (data wejścia w Ŝycie: 1995-05-25), 2. Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Kazachstanu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisana 1994-09-21, (1995-05-13), 3. Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Kazachstanu o międzynarodowych przewozach drogowych, podpisana 1997-05-23, (199804-15), 4. Konwencja konsularna między RP a Republiką Kazachstanu, podpisana 199711-27, 5. Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Kazachstanu o komunikacji lotniczej, podpisana 1997-11-27, 22 6. Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Kazachstanu o współpracy kulturalnej i naukowej, podpisana 1999-08-04, 7. Porozumienie między Rządem RP a Rządem Republiki Kazachstanu o współpracy w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej i innych rodzajów przestępstw, podpisana 2002-05-24, 8. Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Kazachstanu o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych, podpisana 2002-05-24, 9. Umowa między Rządem RP a Rządem Rep. Kazachstanu o współpracy gospodarczej, podpisana 2005-07-06 (2006-01-21), 10. Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki, 11. Umowa o współpracy pomiędzy Narodowym Bankiem Kazachstanu a Narodowym Bankiem Polskim, 12. Umowa o współpracy w budownictwie - Strona kazachstańska oczekuje na przedstawienie projektu umowy przez stronę polską. VI. Współpraca Polski z Republiką Kazachstanu. Na przestrzeni ostatnich lat współpraca między Polską a Kazachstanem rozwija się coraz aktywniej w wielu dziedzinach gospodarki. Podstawowe kierunki jej rozwoju wyznaczono podczas pierwszego posiedzenia Polsko-Kazachstańskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Gospodarczej. Za najwaŜniejsze uznano: współpracę w sektorze naftowo-gazowym, współpracę w dziedzinie turystyki i współpracę w dziedzinie budownictwa oraz w przemyśle rolno-spoŜywczym. W składzie Komisji dla realizacji konkretnych zadań utworzono powyŜsze grupy robocze. Odbywają się takŜe konferencje i seminaria oraz misje gospodarcze, w których uczestniczą przedstawiciele obu krajów. Prowadzona jest wymiana doświadczeń i szkolenia specjalistów róŜnego szczebla. 23 Obroty towarowe POLSKA – KAZACHSTAN w latach 2001 – 2008 w tys. USD (Według Komitetu Kontroli Celnej Ministerstwa Finansów Republiki Kazachstanu) Obroty towarowe Polska 2008 – styczeń- Kazachstan 2003 2004 2005 2006 2007 czerwiec Wielkość 314 358 524 507 653 415 609,1 obrotów 630,6 319.9 500,0 900,0 943,3 Eksport 113 169 176 204 396 552,0 750,8 500,0 500,0 988,9 201 188 348 303 256 078,6 569,1 000,0 400,0 954,5 -18 -171 -98 +140 818,3 500,0 900,0 034,4 Import Saldo obrotów -87 towarowych 526,6 248 989,6 166 619,5 +82 370,1 Największą dynamikę wzrostu w eksporcie wykazywały następujące pozycje towarowe: - tłuszcze i oleje pochodzenia zwierzęcego i roślinnego (390%), - produkty mineralne (384,6%), - skóry i wyroby z nich (276,2%), - obuwie i galanteria (188,6%), - materiały i wyroby włókiennicze (188,0%), - metale nieszlachetne i wyroby z nich (158%); w imporcie: - produkty pochodzenia roślinnego (537,6%), - maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny, części (168,1%), - produkty przemysłu chemicznego i pokrewnych (144,5%), - produkty mineralne (133,8%). 24 Rok 2007 zamknął się spadkiem importu z Polski lub mniejszą dynamiką wzrostu gotowych wyrobów, tradycyjnych dla polskiego eksportu do RK, takich jak np. meble, których produkcję rozpoczęto juŜ w RK. Zwiększenie importu z Polski maszyn i urządzeń mechanicznych, sprzętu elektrycznego (144,3%), pojazdów wszelkiego rodzaju (146,2%), wyrobów przemysłu chemicznego i metalurgicznego do dalszego przetwarzania i innych artykułów nie konsumpcyjnych wiąŜe się z kontynuacją w Republice Kazachstanu realizacji drugiego etapu Strategii Industrialno-Innowacyjnego Rozwoju RK do 2015 r. i próbami dywersyfikacji gospodarki kazachstańskiej. Zainteresowanie strony kazachstańskiej zakupem maszyn, urządzeń oraz ich części wynika m.in. z faktu, iŜ park maszynowy kraju jest zuŜyty średnio w 50%, a w niektórych dziedzinach zuŜycie dochodzi nawet do 70% oraz z tradycyjnych kontaktów np. w sektorze maszyn i urządzeń dla górnictwa. Ze wzg. na kryzys kazachstańskiego runku budowlanego, w roku 2007 zmniejszył się import z polski artykułów i towarów dla budownictwa (płyta OSB, ceramika, konstrukcje). Inwestycje. Ze względu na ochronę danych, dotyczących przepływu kapitału, Ambasada RP nie dysponuje szczegółowymi informacjami nt. działalności inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw w RK. Jednocześnie, w roku 2006 i 2007 zaobserwowano zwiększenie aktywności polskich przedsiębiorców branŜy wydobywczej ropy naftowej. Na rynku działa juŜ polska spółka naftowa „Petrolinvest” naleŜąca do „IT Prokom Software” Jak 09.01.2008 r. poinformowała za TVN CNBC Biznes Agencja Informacyjna „Interfax”, obecnie spółka prowadzi rozmowy z kolejnymi konsorcjami nt. zakupu udziałów w złoŜach roponośnych w Azji Centralnej. W Kazachstanie ma takŜe swoje przedstawicielstwa PKN Orlen SA. Wg Narodowego Banku RK w 2007 r. polskie inwestycje bezpośrednie w RK osiągnęły poziom 25,1 mln USD. Skumulowana wartość polskich inwestycji wyniosła 114,1 mln. USD. Jednocześnie nie miał miejsca odpływ polskich inwestycji bezpośrednich z RK, w odróŜnieniu od I kwartału 2008 r. (17,5 mln. USD). W I kwartale do RK napłynęło 1,4 mln USD polskich inwestycji bezpośrednich. 25 Na dzień 31 grudnia 2007 r. Kazachstańskie inwestycje bezpośrednie w Polsce osiągnęły poziom 12,1 mln USD. Współpraca regionalna i samorządów gospodarczych. Ze względu na odległość pomiędzy Polską a Kazachstanem w niewielkim stopniu rozwija się współpraca regionalna pomiędzy naszymi krajami. 29.03.2007 r. w czasie wizyty w Astanie Prezydenta RP odbyło się Polsko – Kazachstańskie Forum Gospodarcze, na którym podpisano porozumienia o współpracy pomiędzy województwami Kujawsko – Pomorskim i Zachodnio – Kazachstańskim oraz Mazowieckim i Akmolińskim. Przewidywana na 2007 rok wizyta przedstawicieli województwa Mazowieckiego w Kokszetau nie doszła dotychczas do skutku. Jednocześnie rozwija się współpraca samorządów gospodarczych. W terminie 3-8.09.2007 r. w Ałmaty przebywała misja gospodarcza zorganizowana przez Polsko – Kazachstańską Izbę Handlowo – Przemysłową. Częstymi gośćmi są w Kazachstanie przedstawiciele biznesu, odwiedzający RK w ramach misji gospodarczych, organizowanych przez KIG. Na porządku dziennym są robocze spotkania pomiędzy Krajową Izbą Gospodarczą a Izbą Handlowo-Przemysłową RK, związkami i zrzeszeniami branŜowymi. VII. Warunki dostępu do rynku Republiki Kazachstanu. Dostęp do rynku kazachstańskiego dla polskich towarów, usług i inwestycji ma miejsce na ogólnie przyjętych zasadach. Problemy istnienia niŜej wymienionych barier w dostępie do rynku kazachstańskiego były poruszane na posiedzeniach PolskoKazachstańskiej Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu, na I Posiedzeniu Polsko-Kazachstańskiej Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej oraz w bieŜącej działalności Ambasady RP. Dostęp do rynku kazachstańskiego warunkują takŜe kwestie związane z akcesją RK do WTO. Do najczęstszych barier w dostępie do rynku Kazachstanu zaliczamy: • Otrzymywanie wiz, stąd, waŜnym krokiem na drodze do likwidacji barier w dostępie do rynku kazachstańskiego dla przedsiębiorców z Polski było uproszczenie w roku 2007 procedur wizowych, polegające na rezygnacji 26 z konieczności posiadania tzw. poparcia wizowego podczas ubiegania się o wizę jednokrotną do RK. Nadal jednak częstym problemem są zmiany krotności wiz, długi okres oczekiwania w przypadku ubiegania się o wizę wielokrotną. • Trudności w otrzymywaniu pozwoleń na pracę dla polskich specjalistów, gdzie okres oczekiwania na pozwolenie na pracę trwa nawet 2-3 miesiące. Wydawanie pozwoleń na pracę regulują „limity na pozyskiwanie obcej siły roboczej”, róŜne dla róŜnych regionów kraju. Często powodują one sytuacje korupcjonogenne. • Trudności w otrzymywaniu licencji na wykonywanie róŜnego rodzaju licencjonowanej działalności. Sytuacja powinna ulec zmianie po akcesji RK do WTO i zmianie zasad dostępu do miejscowego rynku usług. • System kontroli działalności firm u podstaw, którego leŜą częste kontrole podmiotów gospodarczych. Niejednoznaczne pryncypia organizacji i rozpatrywania przetargów (począwszy od ogólnodostępnej informacji o nich). • Niekontrolowany napływ towarów niewiadomego pochodzenia, a sprzedawanych na rynku Republiki Kazachstanu jako polskie, zmniejsza moŜliwości zbytu towarów polskich producentów (artykuły spoŜywcze, tekstylia, lekarstwa itd.). • Przypadki korupcji urzędów celnych, dokonujących odprawy wwoŜonych towarów (w tym z Polski). • Długi okres oczekiwania na refundację kosztów w związku z uczestnictwem w targach organizowanych w Kazachstanie powoduje sytuację, kiedy uczestnictwo w kolejnej imprezie targowej nie jest dla małych firm moŜliwe (brak środków). • Brak bezpośredniego połączenia lotniczego między obu krajami. • Brak mechanizmów finansowania eksportu i obniŜenia kosztów ubezpieczeń kredytów eksportowych. Zatrudnianie obcokrajowców, w tym Polaków, w Kazachstanie odbywa się na ogólnie przyjętych zasadach. Reguluje je limit zezwoleń na pozyskiwanie obcej siły roboczej. 21 lipca 2008 r. Ministerstwo Pracy i Ochrony Socjalnej Ludności RK poinformowało o zamiarze wzmoŜenia kontroli zagranicznych pracodawców 27 zatrudniających obcokrajowców w kontekście przestrzegania zasad pozyskiwania obcej siły roboczej. NaleŜy do nich konieczność stopniowej zamiany zatrudnionych obcokrajowców na pracowników kazachstańskich. W pierwszym półroczu 2008 r. jedynie 1 176 specjalistów zagranicznych zastąpiono pracownikami kazachstańskimi, co stanowi 3,9% z 29 823 zatrudnionych w tym okresie obcokrajowców. Na dzień 1 lipca 2008 r. w Kazachstanie było zatrudnionych ponad 41 tys. obcokrajowców. W okresie tym pracodawcy, zatrudniający obcą siłę roboczą, zatrudniali takŜe 298,2 tys. obywateli Kazachstanu. Na rok 2008 rząd RK ustalił limit obcej siły roboczej na poziomie 1,6% aktywnej zawodowo ludności, co stanowi 132.758 osób. Nabywanie i wynajem nieruchomości. Zgodnie z rozporządzeniem prezydenta RK pn. „O połoŜeniu prawnym obcokrajowców w RK”, obywatele obcych państw, stale zamieszkujący w Kazachstanie, w kwestiach mieszkaniowych mają te same prawa i niosą taką samą odpowiedzialność jak obywatele kazachstańscy. Obywatele, posiadający kartę pobytu, mogą posiadać w Kazachstanie obiekty mieszkalne i inne nieruchomości. Osoby prawne z udziałem kapitału zagranicznego mogą bez wszelkich ograniczeń nabywać na własność lokale mieszkalne, bez względu na to czy udziałowiec zagraniczny osobowości przebywa w Kazachstanie, czy teŜ nie. Ustawodawstwo kazachstańskie nie przewiduje ograniczeń przy nabywaniu przez obcokrajowców nieruchomości, niebędącymi lokalami mieszkalnymi. W praktyce jednak, notariusze odmawiają rejestracji tego typu transakcji, powołując się na powyŜsze rozporządzenie. Zgodnie z nowym „Kodeksem Ziemskim RK” obcokrajowcy, bezpaństwowcy i zagraniczne osoby prawne mogą posiadać na własność działki dla następujących celów: pod zabudowę lub zabudowane obiektami produkcyjnymi lub nie, w tym budynkami mieszkalnymi i ich kompleksami, łącznie z gruntami przeznaczonymi pod obsługę obiektów, zgodnie z ich przeznaczeniem. W przypadku dziedziczenia nieruchomości w RK, notariusze wydają odpowiednie świadectwa bez względu na to czy obcokrajowiec stale zamieszkuje w RK czy teŜ nie. Nie ma ograniczeń w wynajmie nieruchomości. Najłatwiej korzystać z pomocy firm pośredniczących, które często zapewniają obsługę prawną zawieranych umów, pomagają w rozwiązywaniu kwestii spornych. 28 System zamówień publicznych. 28 czerwca 2007 r. Parlament RK zatwierdził nową redakcję ustawy „O zamówieniach publicznych”. Wprowadziła ona pojęcie „planowania zamówień publicznych” – nomenklatury i rozmiarów zamówień, zmniejszyła wykaz zamawiających struktur (m.in. o instytucje wiejskie), skonkretyzowała wykaz zamawiających sektora produkcyjnego. Ustawa zobowiązała zamawiających do ogłaszania informacji o sumach przeznaczonych na zamówienie wyłącznie po przeprowadzeniu przetargu. Jednocześnie propozycje cenowe potencjalnych wykonawców będą składane oddzielnie od dokumentacji przetargowej, w dzień przeprowadzenia przetargu, co ma zapobiec sytuacjom korupcjogennym. Ustawa wprowadziła takŜe zasadę osobistej odpowiedzialności specjalistów i ekspertów przy analizie dokumentacji przetargowej. Informacje nt. zamówień publicznych i ich realizacji dostępne są na stronie www.goszakupka.kz . Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej. Kwestiami, związanymi z własnością intelektualną, zajmuje się Komitet ds. Praw Własności Intelektualnej Ministerstwa Sprawiedliwości RK (www.minjust.kz). W ramach Komitetu działa takŜe powołany w 2003 r. Narodowy Instytut Własności Intelektualnej Komitetu ds. Praw Własności Intelektualnej. 02.03.2007 r. prezydent NAZARBAJEW podpisał ustawę „O poprawkach do ustawodawstwa kazachstańskiego w kwestiach własności intelektualnej”, mającą na celu rozwój procesów innowacyjnych w kraju. Instytutem, wspierającym przedsięwzięcia innowacyjne, jest Centrum InŜynierii i Transferu Technologii S.A. Wg jego specjalistów, w Kazachstanie niezbędny jest dziesięciokrotny wzrost finansowania badań i rozwoju. W RK jedynie około 0,25% PKB przeznacza się na badania naukowe, podczas gdy w krajach najbardziej rozwiniętych wskaźnik ten wynosi 3%. Centrum zajmuje się równieŜ zakupem technologii i wprowadzaniem ich do przemysłu zgodnie z priorytetowymi kierunkami rozwoju. gospodarki kazachstańskiej. Inwestorzy zagraniczni mają zapewnioną ochronę własności przemysłowej i intelektualnej zgodnie z ustawodawstwem kazachstańskim, na równi z obywatelami Kazachstanu. 29 VIII. MoŜliwości rozwoju współpracy gospodarczej Polski z Republiką Kazachstanu. Perspektywy rozwoju polskiego eksportu. Aktywizacja działań zmierzających do wstąpienia RK do Światowej Organizacji Handlu – to zadanie stojące przed rządem RK. Celowi temu podporządkowany jest w znacznej mierze potencjał dyplomatyczny Kazachstanu. NaleŜy dostrzegać i doceniać wychodzenie kapitału kazachstańskiego za granicę i lokowanie go na obcych rynkach. Coraz bardziej widoczna skłonność kazachstańskich decydentów do popierania rozwoju produkcji lokalnej, zastępującej import, będzie powodować, iŜ eksport do Kazachstanu gotowych, finalnych wyrobów stanie się znacznie trudniejszy. Firmy lokalne nastawione są na import nowoczesnych technologii, maszyn i urządzeń, które umoŜliwiają im produkcję wyrobów konkurencyjnych na rynkach światowych. Przez Rząd Kazachstanu opracowane zostały dokumenty programowe, dotyczące rozwoju narodowych systemów standaryzacji i certyfikacji, oraz plan przyspieszonego przejścia kazachstańskich przedsiębiorstw na standardy ISO. Strategiczne obszary współpracy z Kazachstanem: produkcja materiałów budowlanych, przemysł tekstylny, metalurgia, przemysł spoŜywczy, budowa maszyn i urządzeń dla kompleksu naftowo-gazowego, turystyka. Priorytetowym staje się rozwój przemysłu chemicznego i petrochemicznego. Jednocześnie, podejmuje się kroki zmierzające do dalszego polepszenia klimatu inwestycyjnego poprzez: • wspieranie rodzącego się innowacyjnego biznesu; między innymi wspieraniem firm aktywnie zajmujących się badaniami naukowymi, opracowywaniem i wdraŜaniem nowych technologii; 30 • zmienianie podejścia do udzielania preferencji podatkowych w celu pozyskiwania inwestycji; preferencje powinny stymulować napływ inwestycji długoterminowych, charakteryzujących się w miarę moŜności wysoką stopą zwrotu nakładów oraz krótkim czasem zwrotu; • w celu znacznego polepszenia warunków modernizacji i przebudowy technicznej produkcji, zostały znacznie ułatwione moŜliwości leasingu. Analizowana i modyfikowana jest polityka fiskalna dotycząca odliczeń amortyzacyjnych. Szczególna uwaga poświęcana jest modernizacji przetwórstwa rolnospoŜywczego i podwyŜszeniu jakości produkowanych towarów. Planowane jest kontynuowanie prac nad elektryfikacją kolei, poszerzeniem portu morskiego Aktau, rozbudowa infrastruktury portów Bautino i Kuryk nad morzem Kaspijskim oraz budowa dróg. Realizują się prace alternatywnych tras przesyłu ropy naftowej. WdraŜany jest program kredytów hipotecznych, wspierający rozwój budownictwa mieszkaniowego. Najistotniejsze jego załoŜenia przewidują, iŜ okres spłaty kredytów hipotecznych wydłuŜy się do 20 lat, zaś wkład początkowy został obniŜony do 10% wartości mieszkania. Rząd Kazachstanu jest zainteresowany przede wszystkim pozyskiwaniem inwestorów, działających w formie spółek typu joint-venture lub ze 100% udziałem kapitału zagranicznego, zaangaŜowanego w produkcję antyimportową. Program zastępowania importu produkcją krajową dotyczy głównie przemysłu lekkiego i spoŜywczego, ale rozprzestrzenia się takŜe na inne działy gospodarki RK. W przyszłości moŜe, więc, dojść do sytuacji, kiedy produkcja na obszarze Kazachstanu będzie w coraz większym stopniu wypierać dotychczasowy import. Dotyczy to głównie takich artykułów jak: karton, papier, opakowania szklane, tworzywa sztuczne, wyroby z miedzi, leki. Stwarzało by to równieŜ szansę do eksportu produkowanych na obszarze Kazachstanu towarów na rynki krajów Azji. 31 Tabela poniŜej przedstawia w procentach zainteresowanie importem następujących wyrobów z Polski: Udział % Urządzenia i produkcyjne linie technologiczne Maszyny i urządzenia budowlane, w tym drogowe Artykuły spoŜywcze Materiały budowlane, konstrukcje stalowe Produkcja chemiczna Urządzenia medyczne, środki farmakologiczne Urządzenia elektryczne, energetyczne, kable Meble i akcesoria meblowe Środki myjąco-czyszczące Kosmetyki, wyroby perfumeryjne i środki sanitarno-higieniczne OdzieŜ, obuwie Inne 19 15 15 10 10 7 5 3 3 2 2 9 Polskie firmy w Kazachstanie. Na rynku kazachstańskim do szczególnie aktywnych zaliczmy następujące firmy: 1. „Alvo Medical Kazachstan” Sp. z o.o.-- Budowla pod klucz czystych pomieszczeń w szpitalach i zakładach farmaceutycznych, 2. „APS Energia” Sp. z o.o. -- projektowanie oraz produkcja sprzętu dla energetyki, kolejnictwa, przemysłu, telekomunikacji oraz innych dziedzin, 3. „Artis Food ” Sp. z o.o. -- importer i dystrybutor art. spoŜywczych, 4. „BUDIMEX” S.A. -- grupa firm budowlanych, 5. PHZ „BUMAR” Sp. z o.o. – sprzedaŜ maszyn i części zamiennych, 6. „CENTROSTAL-DOMSTAL” Sp. z o.o.-- sprzedaŜ materiałów budowlanych, produkcja blachodachówki, 7. Przedstawicielstwo Sp. z o.o. „POLFA” -- sprzedaŜ leków, artykułów chemicznych, 8. „DAWIS - AZJA” Sp. z o.o.-- budowa linii światłowodowych, miedzianych oraz energetycznych w oparciu o własną bazę sprzętową, 9. „DAWIS - KT” OOO-- doradztwo techniczne w zakresie budowy linii światłowodowych i miedzianych, 10. „DRAMEX” Sp. z o. o. -- dostawa części zamiennych do sprzętu drogowego, 11. „DRILL-LAB KAZACHSTAN” Sp. z o. o. -- geologiczno-technologiczna obsługa wierceń naftowych (zbiór i interpretacja danych z wiercenia), 32 12. „EmbaJugNieft” Sp. z o.o.(naleŜąca do grupy PETROLINWEST SA) – poszukiwanie oraz wydobycie ropy naftowej i gazu, 13. „ELJAKO-AL.” Sp.j.-- firma budowlana, 14. „JASAM” Sp. z o.o. -- dostawca materiałów budowlanych, 15. „J & J DECOR” Sp. z. o.o. -- producent opakowań szklanych, 16. „HOLKAP” -- producent i dystrybutor przedmiotów uŜytku domowego z tworzyw sztucznych, szkła i ceramiki, 17. „KAZPOL” Sp. z o.o. -- dostawca części zamiennych do sprzętu drogowobudowlanego, 18. „MAREK” Sp. z o.o. -- dostawca artykułów do produkcji mebli, 19. Przedstawicielstwo PKN „Orlen Upstream”-- poszukiwanie i wydobycie ropy naftowej i gazu, 20. „POLFROST Ałmaty” Sp. z o.o. -- kolejowe usługi transportowe i kombinowane, spedycja, 21. „Poszukiwania Nafty I Gazu – Kraków” Sp. z o.o. -- wiercenie otworów naftowych, gazowych, geotermalnych, wodnych i innych, 22. „PFK COTTON” S.A.-- uprawa bawełny, 23. Polsko-Kazachstańska firma «PROMOGAZ-C» -- wielofunkcyjne gazowe i elektryczne kotły do mieszkań oraz domów (systemy ogrzewania podłogowego oraz naściennego), 24. „SPYRA – BERGA” Sp. z o.o. -- producent rur polietylenowych dla telekomunikacji, wody i gazu, 25. „SELENA CA” Sp. z o.o. -- dystrybutor i sprzedawca materiałów chemii budowlanej, 26. „TELKOM PKPM” Sp. z o.o. -- sprzęt dla kablowej łączności telefonicznej i telegraficznej, 27. Przedstawicielstwo „ULMA Constraccion Polska” S.A. – dystrybutor systemów deskowań i rusztowań, 28. „VTS Clima ” Sp. z o.o. – urządzenia do wentylacji i klimatyzacji, 29. Polsko-Kazachstańskie Wspólne Przedsiębiorstwo «WARSAN» -- dystrybutor wyposaŜenia do łazienek. 33 RozwaŜając obszary inwestowania w Kazachstanie proponujemy analizę niŜej umiejscowionej tabeli: Główne kierunki rozwoju gospodarczego regionów Kazachstanu. Region Kierunki rozwoju Akmoliński Produkcja i przetwórstwo zbóŜ, produkcja zwierzęca, produkcja alkoholi, turystyka Aktiubiński Ropa naftowa, gaz ziemny, rudy chromu, Ŝelaza, produkcja pasz i towarów konsumpcyjnych Ałmatyński Produkcja oraz przetwórstwo warzyw i owoców, turystyka, przemysł cukrowniczy Atyrau Produkcja i przetwórstwo ropy naftowej, gaz ziemny rybołówstwo Wschodni Rudy metali Ŝelaznych, cynku, ołowiu, złoto, produkty leśne, Kazachstan produkcja cementu, tekstylia, artykuły rolno-spoŜywcze, wyroby spirytusowe DŜambuł Przemysł chemiczny, fosfor, tanina, przemysł cukrowniczy, przetwórstwo rolno-spoŜywcze Zachodni Gaz ziemny, przemysł maszynowy, przetwórstwo rolno- Kazachstan spoŜywcze Karaganda Przemysł metalurgiczny miedź, węgiel, rudy manganu, kwas siarkowy, srebro, energetyka, przemysł maszynowy, artykuły konsumpcyjne, przetwórstwo rolno-spoŜywcze Kyzył-Orda Ropa naftowa, uprawa ryŜu, produkcja soli, uprawa melonów i arbuzów Kustanaj Rudy Ŝelaza, boksyty, azbest, uprawa zbóŜ, mąka, tekstylia, artykuły spirytusowe, przemysł mięsny i mleczarski Mangistauski Ropa naftowa, gaz ziemny, energetyka, materiały budowlane Pawłodar Węgiel, przetwórstwo ropy naftowej, aluminium, stopy chromu, energetyka, fabryka traktorów Północny Przemysł maszynowy, uprawa i przetwórstwo zbóŜ, przemysł Kazachstan mięsny i mleczarski 34 Południowy Przetwórstwo ropy naftowej, uprawa bawełny, ołów Kazachstan farmaceutyki, przemysł lekki, przetwórstwo warzyw i owoców, produkcja pasz Ałmaty Przemysł maszynowy, tekstylny, krawiectwo i przemysł obuwniczy, artykuły spoŜywcze, przemysł mięsny i mleczarski, wyroby tytoniowe, turystyka, usługi, działalność edukacyjnonaukowa, banki, centra finansowe, telekomunikacja Astana Budowa mieszkań, rozwój infrastruktury, produkcja artykułów Ŝywnościowych Charakterystyka rynku. Rynek kazachstański dzieli od Polski odległość kilku tysięcy kilometrów. W połączeniu z niedostatecznie rozwiniętym poziomem infrastruktury drogowej, stanowi to istotną przeszkodę w rozwoju wzajemnych kontaktów. DuŜe znaczenie ma tez informacja o działalności odpowiednich urzędów i ich adresy. W przypadku produktów lekkich moŜna korzystać z transportu lotniczego, natomiast większość towarów jest przewoŜona koleją i transportem samochodowym. Otwarcie granic i gospodarstwo wolnorynkowe zaowocowały gwałtownym wzrostem międzynarodowych kontaktów handlowych oraz szybkim wzrostem potrzeb konsumpcyjnych. Procesy, jakie obecnie zachodzą na rynku kazachstańskim, do pewnego stopnia są powtórzeniem występujących na rynku polskim. A zatem takie zjawiska, jak stopniowe nasycanie rynku, odchodzenia od tandety na rzecz produktów lepszej jakości, wzrost siły nabywczej itp. – moŜna przewidzieć. Tanie produkty zagospodarowały określony segment rynku, natomiast spora część konsumentów poszukuje czegoś więcej. Obserwowane jest nasycenie produktami chińskimi i tureckimi i powolny odwrót od nich na rzecz wyrobów wyŜszej jakości. Dość wysoki poziom marŜ i cen świadczy o tym, Ŝe jest to rynek młody, jeszcze nie ustabilizowany, a potrzeby konsumpcyjne są zaspokojone tylko w niewielkim stopniu. Rezygnując z wysokiej marŜy, moŜna w duŜym stopniu zniwelować wzrost cen, spowodowany wysokimi kosztami transportu. Przy atrakcyjnej ofercie opłaci się to zarówno kupującemu, jak i sprzedającemu. Inwestorami z Zachodu w Kazachstanie są głownie duŜe koncerny. Oferta firm małych i średnich rzadko bywa konkurencyjna wobec oferty koncernów i najczęściej 35 ma charakter uzupełniający. MoŜliwość zaprezentowania oferty komplementarnej w stosunku do ofert wielkich koncernów moŜe być atutem dla wielu polskich firm i szansą na zdobycie mocnej pozycji na rynku. Mieszkańcy Kazachstanu pamiętają nasz kraj z dawnych kontaktów między PRL a ZSRR. Taka opinia dziś pracuje jedynie na korzyść naszego kraju. Właściwe zabezpieczenie płatności i sposób ich realizacji to podstawy współpracy. Konieczne jest sprecyzowanie zabezpieczeń w umowie w sposób nie budzący Ŝadnych wątpliwości i nie dający pola do błędnej interpretacji. Podobnie jak w innych regionach, w których następuje gwałtowny wzrost gospodarczy, będący wynikiem przebudowy gospodarki, tak i w Kazachstanie niewskazane jest zawieranie transakcji z odroczonym terminem płatności. Wysiłek włoŜony we właściwe przygotowanie kontraktu lub umowy współpracy i rzetelne zabezpieczenie płatności moŜe się opłacić. Dla polskich przedsiębiorców powaŜną konkurencję stanowią sprawnie poruszający się po tym terenie Litwini, Łotysze, Estończycy, Węgrzy i Czesi, a takŜe agresywnie wchodzący Turcy i Chińczycy oraz firmy zachodnie, przede wszystkim wielkie koncerny. Nie powinno to jednak zraŜać polskich przedsiębiorców. Odmienność mentalna i kulturowa. Mieszkańcy Kazachstanu są bardzo gościnni. Cieszą się nawet z przybycia gościa, który nie był uprzednio zaproszony. Cechuje ich takŜe szacunek do ludzi starszych, pokojowe nastawienie i tolerancja. W Kazachstanie nie dochodziło nigdy do znaczących konfliktów narodowych czy religijnych. Nie naleŜy niepokoić się, gdy potencjalny kontrahent proponuje nam za produkt cenę wielokrotnie niŜszą od oferowanej. Taka propozycja jest tylko wstępem do negocjacji i świadczy o zainteresowaniu oferta.. Odwrotnie, zgodna na proponowane warunki, moŜe wskazywać na zamiar oszukania oferenta. Pierwsze niepowodzenia to tworzenie się moŜliwości negocjacyjnych w celu uzyskania zaplanowanego efektu. 36 Specyfika rynku. Mentalność przeciętnego partnera w tym regionie diametralnie się róŜni od europejskiej. Wynika to z innej hierarchii wartości. W świecie Centralnej Azji na pierwszym miejscu stawiane są kontakty osobiste. Liczy się przede wszystkim rodzina, następnie kontakty towarzyskie. Zrozumienie tego porządku jest istotne w przygotowaniu skutecznych form promocji na rynku Kazachstanu. Nisze rynkowe. Do polskich pozycji, które są w szczególnym obszarze zainteresowania rynku kazachstańskiego zaliczamy: L.p Nazwa grupy towarowej 1 2 RYBA MROśONA NATURALNA POWŁOKA DO WYROBÓW MIĘSNYCH KAKAO I JEGO PRODUKTY PIECZYWO, PRODUKTY MLECZNE 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 ARTYKUŁY PRZETWÓRSTWA OWOCOWOWARZYWNEGO DODATKI SMAKOWE, SOSY, ZUPKI W PROSZKU, KOSTKI BULIONOWE, MUSZTARDA TYTOŃ I WYROBY TYTONIOWE SÓL, SIARKA, KAMIEŃ, WAPNO, PIASEK PRODUKTY CHEMII NIEORGANICZNEJ PRODUKTY CHEMII ORGANICZNEJ 15 16 PRODUKTY FARMACEUTYCZNE NAWOZY ŚRODKI KOSMETYCZNE, HIGIENICZNE, PERFUMY MYDŁO, ŚRODKI MYJĄCE, ZESTAWY DO MYCIA I POLEROWANIA, ŚWIECE SUBSTANCJE BIAŁKOWE, KLEJE ARTYKUŁY FOTOGRAFICZNE 17 18 TWORZYWA SZTUCZNE I ICH WYROBY WYROBY GUMOWE 19 20 21 SKÓRA WYROBY KORKOWE KSIĄśKI, GAZETY I INNE PRODUKTY POLIGRAFICZNE TKANINY ORAZ PRZĘDZA BAWEŁNIANA DYWANY I POKRYCIA PODŁOGOWE 22 23 37 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 SZKŁO I WYROBY ZE SZKŁA WYROBY JUBILERSKIE ZE SREBRA MIEDŹ I WYROBY Z MIEDZI WYROBY Z OŁOWIU REAKTORY, KOTŁY, WYPOSAśENIE, URZĄDZENIA MECHANICZNE SPRZĘT ELEKTRYCZNY INNE KONTENERY (W TYM POJEMNIKI DO TRANSPORTU PŁYNÓW ORAZ GAZÓW) SAMOLOTY ZEGARY ZABAWKI, WYPOSAśENIE SPORTOWE Występują spore moŜliwości w zakresie sprzedaŜy towarów konsumpcyjnych, zwłaszcza w Ałmacie, Astanie oraz ośrodkach, w których rozwija się przemysł wydobywczy. Polskie towary mogą równieŜ zdobyć rynek w takich branŜach, jak wyroby odzieŜowe i zabawki. Oferta polskich firm małej i średniej wielkości moŜe tu być konkurencyjna. Dotyczy to przede wszystkim produktów najwyŜszej jakości, bo w grupie towarów tańszych polskie firmy mają powaŜnych konkurentów. Penetracja rynku. Postawą sukcesów na tym rynku jest posiadanie i umiejętne podtrzymywanie moŜliwie najszerszych kontaktów osobistych. W ich nawiązaniu podstawą jest odpowiednia rekomendacja. Rola władz w akimatach jest bardzo duŜa. Tam teŜ naleŜy szukać kontaktów z osobami zajmującymi się określonymi branŜami gospodarki. Oficjalne rekomendacje polskich instytucji lub władz są równieŜ poŜądane. Istotne przy tym jest umiejętne łączenie kontaktów z przedstawicielami miejscowego biznesu z kontaktami z administracją szczebla regionalnego i lokalnego. Celowa wydaje się bezpośrednia współpraca z poszczególnymi akimatami w celu pozyskania rynku zaopatrzeniowego i lokowania inwestycji. Rynek najprościej poznawać poprzez misje gospodarcze, połączone z prezentacją na targach, jeśli nie indywidualną, to przynajmniej grupową. Rola targów jest szczególna, mogą one być podstawową i często skuteczną formą penetracji rynku. Biznesmeni z Kazachstanu chętniej niŜ Rosjanie czy Ukraińcy przyjeŜdŜają do Polski na zakupy, zwłaszcza, jeśli zorganizuje się je we własnej firmie, zapewniając równieŜ pełny asortyment od zaprzyjaźnionych podmiotów. Pomoc 38 i Ŝyczliwość są teŜ waŜnymi elementami pozyskania partnerów na rynku kazachstańskim. W działaniach marketingowych konieczne jest dostosowanie technik sprzedaŜy i promocji do lokalnej mentalności. Nie znaczy to, Ŝe nowoczesne techniki pozyskiwania rynku nie mają tam zastosowania. Często okazują się równieŜ skuteczne, jak gdzie indziej, pod warunkiem współpracy z miejscowym pośrednikiem. Godna polecenia jest współpraca z duŜymi zakładami produkcyjnymi i wydobywczymi, które nierzadko zatrudniają po kilkanaście tysięcy osób i są takŜe dystrybutorem dóbr konsumpcyjnych dla swoich pracowników. IX. Podstawowe działania promocyjne na rynku oraz formy wspierania polskich przedsiębiorców. Podstawą działań promocyjnych jest kreowanie pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki, rozwój współpracy gospodarczej, co w efekcie ma przynieść wzrost polskiego eksportu. Do podstawowych obszarów działania Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP naleŜą: • działalność operacyjna, związana z promocją gospodarczą, szczególnie polskiego eksportu. To jest współdziałanie w organizacji targów i wystaw, misji handlowych, seminariów, informacji handlowych, obsługa Portalu Promocji Eksportu Ministerstwa Gospodarki RP w zakresie przekazywania ofert; • współpraca z Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w zakresie promocji inwestycji zagranicznych; • pomoc i wspieranie polskich eksporterów, w tym zapewnienie informacji handlowych i inwestycyjnych; • prowadzenie baz danych polskich, kazachstańskich przedsiębiorców • okazanie wszechstronnej pomocy polskim, kazachstańskim podmiotom w róŜnych dziedzinach ich działalności dot. rozwoju współpracy gospodarczej 39 X. Praktyczne wskazówki dla polskich przedsiębiorców. Lokalizacja Wydziału Promocji Handlu I Inwestycji Ambasady RP W RK: ul. Zatajewicza, 72 050059 Ałmaty Republika Kazachstanu tel./ fax: + 7 727 264 79 11 tel./ fax: + 7 727 263 44 27 e-mail: [email protected] Web: www.almaty.trade.gov.pl Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Ałmaty Kompetencje terytorialne: Republika Kazachstanu, Republika Kirgiska 050059 Аłmaty, Kazachstan Ul. DŜarkentskaja 9, róg ul. Iskanderowa 11/13 (rejon Górny Gigant), tel.: 258 15 51, 258 16 17, (kod telefoniczny z Polski do Ałmaty 007-727) fax: 258 15 50 (kod telefoniczny z Polski do Ałmaty 007-727) e-mail: [email protected] Przedstawicielstwo Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w stolicy kraju, Astanie. Astana, Kazachstan Ul. Sary Arka 15 (Centrum biznesu „Isker”) Tel: (7172) 90 10 11 Fax: (7172) 90 10 12 40 Święta państwowe w Republice Kazachstanu. • 1-2 stycznia - Nowy Rok • 8 marca – Międzynarodowy dzień kobiet • 22 marca – Nauryz – Święto wiosny • 1 maja – Święto jedności narodu kazachskiego • 9 maja – Dzień Zwycięstwa • 6 lipca – Dzień Stolicy RK • 30 sierpnia – Dzień Konstytucji • 25 października – Dzień Republiki • 16 grudnia Dzień Niepodległości Informacja o hotelach Dane, dotyczące hoteli w Republice Kazachstanu, moŜna uzyskać na stronie internetowej: www.yellow-pages.kz Kancelarie Prawne do ewentualnego wykorzystania: „GRATA „ Tlek BAJGABUŁOW – Starszy Partner, tel. kom. +7 701 722 32 84, Ajdar SARYMSAKOW – Starszy Partner, tel. kom. + 7 701 722 32 87, Adres: Almaty, ul. Shevchenko 157 Tel: + (+7 727) 259 01 12 Faks : (+7727) 259 01 98 e-mail: [email protected] www.grata.kz SAYAT ZHOLSHY & PARTNERS Ajdos KUSAYNOW- Starszy prawnik (mówi po polsku), tel. kom.+7 701 722 43 86 Adres: Almaty, pr.Dostyk 140, 1 piętro Tel : (+7 727) 237 47 00 Faks: (+7 727) 250 50 89 e-mail: [email protected], www.szp.kz 41 „KADYROW I PARTNERZY” KADYROW śannat – Dyrektor tel. kom.+7 777 210 40 15; +7 701 728 33 03; +7 700 464 11 81 Tel : (+7 727) 292 02 44 Fax: + 7 (727) 292 21 43 e-mail: [email protected] “ORIS” Finance& Corporate Legal Advisors Amir TUSSUPKHANOV – Partner, tel. kom + 7 701 713 10 65 Adres: Almaty, pr Dostyk, „Kulan” Center Biznesowe, biuro 302 Tel.: + 7 (727) 258 44 20 Fax: + 7 (727) 258 24 69 [email protected] MoŜliwości połączenia lotniczego z Polską Z uwagi na brak bezpośredniego połączenia lotniczego z Polską istnieją moŜliwości przelotu przez niŜej wymienione miasta następującymi liniami lotniczymi: 1. Przez Frankfurt – Lufthansa 2. Przez Amsterdam – KLM 3. Przez Moskwę – Aeroflot 4. Przez Kijów – Aerosvit 5. Przez Stambuł – Turkish Airlines 6. Przez Londyn – British Airlines 7. Przez Pragę – Czech Airlines 8. Przez Sankt-Petersburg – Rossiya 9. Przez Rygę – Air Baltic Ambasada Republiki Kazachstanu w Warszawie: ul. Królowej Marysieńki 14; 02-954 Warszawa Tel/Fax: (4822) 642-53-88, 642-34-27 Web: http://www.kazakhstan.pl 42 Warunki otrzymania wizy do Republiki Kazachstanu. WIZA BIZNESOWA Podstawą do uzyskania biznesowej wizy Republiki Kazachstanu jest poparcie wizowe tj. pozwolenie MSZ-tu Republiki Kazachstanu na wjazd-wyjazd do/z terytorium RK, wystawione na podstawie pisemnej prośby strony zapraszającej (niepaństwowych organizacji, przedsiębiorstw, firm, podmiotów prawnych zarejestrowanych na terytorium RK, organizatorów wystaw, konferencji) do MSZ- tu Republiki Kazachstanu. W celu uzyskania biznesowej wizy naleŜy złoŜyć następujące dokumenty: - kwestionariusz wizowy; - paszport (waŜny co najmniej 6 miesięcy); - kserokopię paszportu (stronę ze zdjęciem); - jedno zdjęcie; - opłatę po wystawieniu rachunku przez sekretarzakasjera działu konsularnego Ambasady RK naleŜy wnosić na miejscu w KREDYTBANKu, adres: ul. Kosiarzy 37, na konto №15001272121270033124 (odbiorca Ambasada Republiki Kazachstanu). Jednokrotna wiza na okres do trzech miesięcy kosztuje 50 $, dwukrotna wiza kosztuje 70 $, trzykrotna – 105 $, wielokrotna i jej przedłuŜenie do 1 roku – 200 $. ▪ Czas oczekiwania na wizę moŜe wynosić do 7 dni. ▪ Dokumenty na uzyskanie wizy będą przyjmowane tylko w komplecie. ▪ W razie odmowy wizy, opłaty konsularne nie są zwracane. Godziny przyjęć działu konsularnego: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek od 9:00 do 12:00. Adres: ul. Królowej Marysieńki 14, Warszawa-Wilanów. 43 WIZA PRYWATNA Podstawą do uzyskania prywatnej wizy Republiki Kazachstanu jest zaproszenie obywatela Republiki Kazachstanu (krewnego lub znajomego), wydane przez organ do spraw wewnętrznych Republiki Kazachstanu. Zaproszenie jest waŜne w ciągu 12 miesięcy od daty wystawienia. W celu uzyskania prywatnej wizy naleŜy złoŜyć następujące dokumenty: - kwestionariusz wizowy; - oryginał wyŜej wymienionego zaproszenia; - paszport (waŜny co najmniej 6 miesięcy); - kserokopię paszportu (stronę ze zdjęciem); - jedno zdjęcie; - opłatę po wystawieniu rachunku przez sekretarzakasjera działu konsularnego Ambasady RK naleŜy wnosić na miejscu w KREDYTBANKu, adres: ul. Kosiarzy 37, na konto № 15001272121270033124 (odbiorca Ambasada Republiki Kazachstanu). Wiza prywatna na okres do trzech miesięcy kosztuje 50 $ i uprawnia do jednokrotnego przekroczenia granicy (wjazd-wyjazd). ▪ Czas oczekiwania na wizę moŜe wynosić do 7 dni. ▪ Dokumenty na uzyskanie wizy będą przyjmowane tylko w komplecie. ▪ W razie odmowy wizy, opłaty konsularne nie są zwracane. Godziny przyjęć działu konsularnego: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek od 9:00 do 12:00. Adres: ul. Królowej Marysieńki 14, Warszawa-Wilanów. WIZA SŁUśBOWA Podstawą do uzyskania słuŜbowej wizy Republiki Kazachstanu jest poparcie wizowe tj. pozwolenie MSZ-tu Republiki Kazachstanu na wjazd-wyjazd do/z terytorium RK, wystawione na podstawie pisemnej prośby strony zapraszającej 44 (państwowych organów RK, podmiotów prawnych państwowych organów RK, urzędów, społecznych organizacji oraz fundacji) do MSZ - tu RK. W celu uzyskania słuŜbowej wizy naleŜy złoŜyć następujące dokumenty: - kwestionariusz wizowy; - paszport (waŜny co najmniej 6 miesięcy); - kserokopię paszportu (stronę ze zdjęciem); - jedno zdjęcie; - opłatę po wystawieniu rachunku przez sekretarzakasjera wydziału konsularnego Ambasady RK naleŜy wnosić na mejscu w KREDYTBANKu, adres: ul. Kosiarzy 37, na konto № 15001272121270033124 (odbiorca Ambasada Republiki Kazachstanu). Jednokrotna wiza na okres do trzech miesięcy kosztuje 50 $, dwukrotna wiza kosztuje 70 $, trzykrotna – 105 $, wielokrotna i jej przedłuŜenie do 1 roku – 200 $. ▪ Czas oczekiwania na wizę moŜe wynosić do 7 dni. ▪ Dokumenty na uzyskanie wizy będą przyjmowane tylko w komplecie. ▪ W razie odmowy wizy, opłaty konsularne nie są zwracane. Godziny przyjęć działu konsularnego: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek od 9:00 do 12:00. Adres: ul. Królowej Marysieńki 14, Warszawa-Wilanów. WIZA TRANZYTOWA Podstawą do uzyskania tranzytowej wizy Republiki Kazachstanu jest posiadanie waŜnej wizy państwa trzeciego (do którego zmierza podróŜujący przez terytorium Republiki Kazachstanu) oraz waŜny bilet przejazdowy z potwierdzeniem w nim daty wyjazdu z punktu przesiadki na terytorium Republiki Kazachstanu. Cudzoziemiec musi wyjechać nie później niŜ 120 godzin od momentu przekroczenia granicy Kazachstanu lub przybycia do portu lotniczego, znajdujące się na terytorium Republiki Kazachstanu. 45 W przypadku, gdy istnieje potrzeba otrzymania wizy tranzytowej w obydwie strony, są wydawane wizy-podwójne (double). W celu uzyskania tranzytowej wizy naleŜy złoŜyć następujące dokumenty: - oryginał i kserokopię wyŜej wymienionego biletu; - oryginał i kserokopię wizy państwa trzeciego; - kwestionariusz wizowy; - paszport (waŜny co najmniej 6 miesięcy); - kserokopię paszportu (stronę ze zdjęciem); - zdjęcie; - opłatę po wystawieniu rachunku przez sekretarzakasjera działu konsularnego Ambasady RK naleŜy wnosić na mejscu w KREDYTBANKu, adres: ul. Kosiarzy 37, na konto № 15001272-121270033124 (odbiorca Ambasada Republiki Kazachstanu). Wiza tranzytowa RK w jedną stronę kosztuje 15 $. ▪ Czas oczekiwania na wizę moŜe wynosić do 7 dni. ▪ Dokumenty na uzyskanie wizy będą przyjmowane tylko w komplecie. ▪ W razie odmowy wizy, opłaty konsularne nie są zwracane. Godziny przyjęć działu konsularnego: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek od 9:00 do 12:00. Adres: ul. Królowej Marysieńki 14, Warszawa-Wilanów. WIZA TURYSTYCZNA Podstawą do uzyskania turystycznej wizy Republiki Kazachstanu jest poparcie wizowe tj. pozwolenie MSZ-tu Republiki Kazachstanu na wjazd-wyjazd do/z terytorium RK, wystawione na podstawie pisemnej prośby firmy turystycznej do MSZ - tu Republiki Kazachstanu. Razem z poparciem naleŜy dołączyć potwierdzenie o przyjęciu cudzoziemca na terytorium Kazachstanu przez kazachstańską firmę turystyczną. 46 W celu uzyskania turystycznej wizy naleŜy złoŜyć następujące dokumenty: - kwestionariusz wizowy; - paszport (waŜny co najmniej 6 miesięcy); - kserokopię paszportu (stronę ze zdjęciem); - zdjęcie; - potwierdzenie o przyjęciu cudzoziemca na terytorium Kazachstanu przez kazachstańską firmę turystyczną; - opłatę po wystawieniu rachunku przez sekretarzakasjera wydziału konsularnego Ambasady RK naleŜy wnosić na mejscu w KREDYTBANKu, adres: ul. Kosiarzy 37, na konto №15001272121270033124 (odbiorca Ambasada Republiki Kazachstanu). Jednokrotna wiza na okres do miesiąca kosztuje 20 $, dwukrotna wiza kosztuje 40 $. Na podstawie dwukrotnej wizy jednorazowo nie moŜna przebywać na terytorium RK dłuŜej niŜ 2 miesiąca. ▪ Czas oczekiwania na wizę moŜe wynosić do 7 dni. ▪ Dokumenty na uzyskanie wizy będą przyjmowane tylko w komplecie. ▪ W razie odmowy wizy, opłaty konsularne nie są zwracane. Godziny przyjęć Wydziału Konsularnego: poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek od 9:00 do 12:00. Adres: ul. Królowej Marysieńki 14, Warszawa-Wilanów. Uprzejmie informujemy, Ŝe w przypadku jednokrotnego przekroczenia kazachstańskiej granicy istnieje moŜliwość uzyskania wizy bez tzw. poparcia wizowego na podstawie pisemnego podania do Wydziału Konsularnego. W podaniu trzeba szczegółowo opisać cel podróŜy i czas pobytu w Kazachstanie. Dokumenty na uzyskanie wizy osobiście składa zainteresowana osoba. 47 XI. Przydatne kontakty i linki Strona prezydenta RK www.akorda.kz Rząd Republiki Kazachstanu www.government.kz Bank Narodowy RK www.nationalbank.kz Ministerstwo Finansów RK www.minfin.kz Ministerstwo Gospodarki i Planowania BudŜetowego RK www.minplan.kz Ministerstwo Rolnictwa www.minagri.kz Ministerstwo Pracy i Ochrony Socjalnej RK www.enbek.kz Ministerstwo Ochrony Zdrowia RK www.mindari.kz Misnisterstwo Spraw Zagranicznych RK www.mfa.kz Ministerstwo Obrony RK www.mod.kz Komitet Kontroli Celnej Ministerstwa Finansów RK www.keden.kz Ministerstwo Energetyki i Zasobów Mineralnych RK www.memr.gov.kz Ministerstwo Transportu i Komunikacji Republiki Kazachstanu www.mtk.gov.kz Agencja ds. Statystyki RK www.stat.kz Ministerstwo Przemysłu i Handlu RK www.mit.kz Izba Handlowo-Przemysłowa RK www.cci.kz „rząd elektroniczny RK” www.e.gov.kz Agencja RK ds. Regulacji Regionalnego Centrum finansowego Ałmaty www.rfca.kz Komitet Podatkowy Ministerstwa Finansów RK www.salyk.kz Komitet Kontroli Finansowej i Zamówień Publicznych Ministerstwa Finansów RK www.goszakup.kz Agencja RK ds. Regulacji i Nadzoru nad Rynkiem Finansowym i Operacjami Finansowymi www.afn.kz Kazachstańskie Centrum Wspierania Inwestycji www.kazinvest.kz Kazachstański Rynek Papierów Wartościowych www.kase.kz Agencja ds. Zarządzania Zasobami Ziemi www.auzr.kz Agencja do Regulacji Monopoli Naturalnych www.regulator.kz Komitet ds. Regulacji Technicznych i Metrologii www.memst.kz strona zamówień publicznych www.goszakupka.kz Miasto Armaty www.almaty.kz Obwód Karagandyński www.karaganda-region.kz Miasto Aktau www.aktau.net 48 Miasto Atyrau www.atyrau-city.kz Obwód Kyzyłordyński www.kyzylorda.kz Akimat Obwodu Kustanajskiego www.kostanay.kz Akimat Obwodu Maniystauskiego www.mangystau.kz Akimat Obwodu Aktiubińskiego www.akto.kz Akimat miasta Ałmaty www.almaty.kz Akimat Obwodu Północno-Kazachstańskiego www.akimat-sko.kz Akimat Obwodu Akmolińskiego www.akmo.kz Akimat Obwodu Południowo-Kazachstańkiego www.uko.kz Akimat Obwodu Zachodnio-Kazachstańskiego www.western.kz Akimat miasta Astany www.capital.kz Strona Ambasady RP w Ałmaty www.almaty.polemb.net Strona Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP www.almaty.trade.gov.pl Portal ofert www.sale.kz Bank TuranAlem www.bta.kz Kazkommercbank www.kkb.kz Kazakhstan Business www.kazakhstan-business.com śółte strony Kazachstanu www.yellow-pages.kz Konsultacje prawne www.grata.kz Portal "Cały WWW-Kazachstan" www.site.kz Portal informacyjno rozrywkowy www.from.kz Ałmatyński system informacyjno-wyszukiwawczy www.infokz.com Biznes-portal Południowego Kazachstanu www.shymkent.com Ałmaty, 17 października 2008 roku. 49
