Etyka zawodowa
advertisement
POLICEALNA SZKOŁA DETEKTYWÓW I PRACOWNIKÓW OCHRONY W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM ETYKA ZAWODOWA SKRYPT DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO DLA SŁUCHACZY PSDIPO OPRACOWALI: MGR JERZY WÓJCICKI, MGR ARTUR HARAJ PODSTAWOWE POJĘCIA Z ETYKI 1. ETYMOLOGIA – dyscyplina, która ustala pochodzenie wyrazów oraz bada zmiany ich form i znaczeń. Oprócz etymologii naukowej istnieje etymologia ludowa, wykorzystująca kojarzenie przez ludzi wyrazów, które genetycznie się nie wiążą, np. nazwę Częstochowa – błędnie wywodzono z często chowa się, zamiast z osada częstocha. Etymologię wyrazów można znaleźć w słownikach etymologicznych i słownikach wyrazów obcych. 2. ETYKA – dyscyplina filozoficzna, która bada i formułuje sądy wartościujące odnoszące się do dobra i zła. 3. DOBRO I ZŁO – może być rozumiane dwojako – po pierwsze może być tym, co ludzie uznają za dobro i zło, może jednak oznaczać to, co powinni uznawać za dobro i zło. Na podstawie tego rozróżnienia powstały dwie odrębne dyscypliny etyki: A. ETYKA OPISOWA – zwana nauką o moralności - zajmuje się analizą, opisem i wyjaśnieniem moralności w różnych epokach, społeczeństwach, grupach społecznych i zawodowych. Etyka opisowa traktuje moralność jako zjawisko społeczne, jej dociekania mają charakter objaśniający, traktując różne moralności, systemy moralnych zachowań z bezstronnością, bez prób dowodzenia wyższości takiej czy innej moralności, B. ETYKA NORMATYWNA – zwana etyką właściwą – zajmuje się formułowaniem określonych, pożądanych sposobów zachowań moralnych przez ustalenie systemów norm moralnych (zakazów i nakazów postępowania, kodeksów, wzorów zachowań) i ideałów oraz ocen czynów moralnych. Wytycza ona dyrektywy pozytywnego postępowania, nie ograniczając się do odpowiedzi, jaka jest moralność. Stara się przekonywać ludzi do określonych wartości i odpowiadać na pytania – jak być powinno. Do etyki normatywnej należą: - AKSJOLOGIA – nauka o wartościach, - DEONTOLOGIA – nauka o powinnościach i obowiązkach człowieka. 4. METAETYKA – najmłodsza z trzech podstawowych dziedzin etyki - obok etyki normatywnej i etyki opisowej. Zajmuje się logiczną analizą języka etyki i jej metodologią. 5. ETOS – styl życia pewnej określonej społeczności, przejawiający się w wypowiadanych sądach o postępowaniu, bądź w postawach i zachowaniach członków grupy. Etos manifestuje się w sposobach rozwiązywania przez daną społeczność konfliktów, w modelach życia rodzinnego, sposobach traktowania poszczególnych ludzi w danej grupie, w podejściu do pracy, wychowania. 6. KODEKS ETYCZNY – niesprzeczny układ norm, regulujący sferę moralną życia społecznego i rozwiązujący problemy jednostki wynikające z jej stosunku do grupy społecznej, innego człowieka, samej siebie oraz do boga. Może występować w formie spisanej bądź w formie przekazu ustnego. Swym zasięgiem kodeks obejmuje duże grupy społeczne np. Wyznawców danej religii, grupy związane z wykonywaniem określonego zawodu. 7. WZÓR OSOBOWY – model cech i zachowań ludzkich, postulowany z punktu widzenia przyjętej hierarchii wartości i ideałów społecznych. Wzory osobowe jako zespoły wyobrażeń o tym, jakim powinien być człowiek są spójnym uporządkowanym zestawieniem cech wg określonej hierarchii wartości. Pozwalają regulować i kontrolować postępowanie poszczególnych członków grupy społecznej, a jednocześnie nadają kierunek i stymulują procesy wychowawcze przez określenie celów i zadań dla konkretnych zabiegów wychowawczych. Wzory takie zawierają na ogół wzajemnie ze sobą powiązane zespoły cech, które charakteryzują człowieka jako: człowieka ”dobrego” - czyli prawego, szlachetnego, wiernego dotrzymującego słowa, życzliwego, dobrego obywatela – a więc takiego, którego postawa wobec ojczyzny i państwa będzie pomnażać jego prestiż i sprzyjać jego rozwojowi, dobrego pracownika – rzetelna, solidna, uczciwa, gospodarna praca, dobrego członka organizacji lub instytucji. 8. WOLNOŚĆ – to swoboda działania z poczuciem indywidualnej odpowiedzialności za innych ludzi i w imię miłości do ludzi jako takich. Wolność zakłada swobodę działania, tym samym czynności podejmowane pod przymusem, w przypływie furii lub przemocy, jako ograniczone w swej swobodzie, nie są w pełni wolne. Wolny wybór powinien być oparty o analizę wszelkich dostępnych informacji mogących mieć wpływ na późniejszą ocenę moralną. Granicą naszej wolności jest wolność drugiego człowieka. 2 NORMY MORALNE A NORMY PRAWNE PODSTAWOWE POJĘCIA: 1. NORMA – przepis, prawidło, miernik, wzór 2. NORMA MORALNA – reguluje postępowanie ludzi za pośrednictwem ogólnych nakazów i zakazów odnoszących się do określonego typu postępowania. Nie jest przymusem państwowym (w odróżnieniu od normy prawnej), lecz obyczajem i opinią społeczną. Normy moralne można podzielić na: - normy teleologiczne – odzwierciedlające związek celu z przedsięwziętymi środkami, np., jeżeli chcesz, by darzono cię szacunkiem, musisz być uczciwy, - normy aksjologiczne – operujące terminami: „dobro” i „zło”, - normy tetyczne – przyjmujące formę nakazów lub zakazów opartych na uznawanych autorytetach np. „bądź pokorny, bo bóg tego żąda”. 3. OCENA MORALNA – stanowi wynik porównania czynu z zaleconą normą moralną, zawiera, więc pochwałę lub naganę różnych zjawisk rzeczywistości społecznej oraz ludzkich postępków w zależności od tego, jaką wartość moralną posiadają. Ocena moralna ustala stosowność lub niestosowność postępków moralnych. Ocena może też dotyczyć samego człowieka bądź jego postępków. Ogólnej oceny moralnej dokonuje się na bazie kategorii dobra i zła, przy czym jej przedmiotem bywają różne cechy z zakresu moralności. Są to czasem motywy lub intencje, z których wypływają określone postępowania moralne. Czasami poddaje się ocenie skutki moralne czynów. W teorii moralności nie ma jednoznaczności w rozstrzyganiu, co jest przedmiotem oceny lub, co ona wyraża. Jednak oceny, zarówno moralne, jak i te rozumiane najszerzej, są nieodłącznym składnikiem ludzkich reakcji na otaczający świat i wyrażają świadomościową lub uczuciową aprobatę czy dezaprobatę określonych zjawisk. 4. SUMIENIE – świadomość moralna, zdolność wydawania ocen dotyczących wartości moralnej czynów człowieka. Głos ludzkiego rozumu, informujący człowieka, co jest dobre a co złe, co jest wartościowe, a co etycznie bezwartościowe. Rozróżnia się sumienie przeduczynkowe – przewidujące moralne konsekwencje czynu i nakłaniające lub odwodzące od spełnienia go oraz sumienie pouczynkowe – aprobujące czyny dobre i potępiające czyny złe. 5. NORMA PRAWNA – jest popartą przymusem państwowym, stosowanym przez policję, prokuraturę i sady, ogólną regułą postępowania skierowaną do abstrakcyjnego adresata, określającą jego postępowanie w przewidzianej tą normą sytuacji. Każda norma prawna określa, jak mają zachować się ci, do których jest skierowana. Może być regułą bądź nakazującą, bądź zakazującą, bądź upoważniającą do jakiegoś zachowania. Normy prawne mają określoną strukturę wewnętrzną: hipoteza, dyspozycja, sankcja. HIPOTEZA – określa krąg adresatów, do których norma się odnosi i okoliczności, w jakich ma zastosowanie. DYSPOZYCJA – wyznacza sposób postępowania w sytuacji, w której spełnione zostały warunki w hipotezie. SANKCJA – określa następstwa zachowania się w sposób niezgodny ze wskazaniami określonymi w dyspozycji. Sankcje są zróżnicowane mogą mieć charakter represji karnej (kara pozbawienia wolności, grzywna), kary administracyjnej (grzywna, mandat), zagrożenie egzekucją majątkową. Normy prawne formułować mogą w sposób bezwzględny obowiązek postępowania w sposób przewidziany w danej normie. Normy takie nazywamy imperatywnymi (bezwzględnie obowiązującymi). Istnieją także normy, które mimo ustanowienia pewnych reguł postępowania, pozostawiają stronom swobodę ukształtowania swoich stosunków w sposób odmienny od wskazanego w normie. Są to normy dyspozytywne (względnie obowiązujące). 6. PRZEPISY PRAWNE – są wyodrębnionymi zdaniami zamieszczonymi w aktach prawnych np. Ustawach i rozporządzeniach. Ujmuje się je w formie artykułów lub paragrafów. Te dzieli się na ustępy (oznaczone cyfrą arabską z kropką), na punkty (oznaczone cyfrą arabską z nawiasem) oraz litery. 3 7. STOSUNEK PRAWNY – to stosunek społeczny regulowany przez normy prawne, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków. O tym, jaki zakres stosunków objąć regulacją prawną, decyduje wola ustawodawcy. Z reguły unormowanie za pomocą prawa dotyczy tych stosunków społecznych, które uznane zostają w danym państwie za istotne, wymagające utrwalenia lub ochrony. 8. ZDARZENIA PRAWNE – to zdarzenie wywołujące skutki prawne w postaci powstania, zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego, np. Zawarcie umowy powoduje powstanie stosunku prawnego pomiędzy stronami, wygaśnięcie umowy- wygaśnięcie tego stosunku. Niektóre zdarzenia są niezależne od woli ludzkiej np. Śmierć, są jednak zdarzeniami prawnymi, wywołują, bowiem skutki prawne. Śmierć powoduje wygaśnięcie pewnych praw rodzinnych, powstanie praw spadkowych. Większość zdarzeń prawnych zależy jednak od woli ludzkiej. Nazwane są one działaniami. Tu zaliczamy zawarcie umowy, złożenie oferty, wystawienie weksla, kradzież. Działania dzielimy na dwie grupy: akty prawne i czyny. AKTY PRAWNE – TO zdarzenia zmierzające do wywołania skutków prawnych np. Zawarcie umowy najmu. Wyróżnia się akty cywilnoprawne oraz akty organów państwowych wywołujące skutki prawne. Akty cywilnoprawne mogą być jednostronne np. Oferta, testament oraz dwustronne i wielostronne np. Umowy. Akty organów państwowych to takie akty, jak akty administracyjne lub orzeczenia sądowe. CZYNY – są zdarzeniami prawnymi bez zamiaru wywołania skutków prawnych, choć oczywiście skutki takie wywołują. Np. Złodziej działa dla osiągnięcia korzyści majątkowej, nie zaś w celu wywołania skutku prawnego, skutek ten, bowiem jest dla niego niekorzystny. Wśród czynów najliczniejszą grupę stanowią czyny niedozwolone np. Przestępstwa, czyny zabronione przez prawo cywilne czy administracyjne, tzw. Delikty. Czynem dozwolonym jest np. Objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej. WIELKIE SPRAWY CZŁOWIEKA SPRAWIEDLIWOŚĆ – polega na tym, aby każdy otrzymał to, co mu się należy. DO PODZIAŁU MIĘDZY LUDZI: 1. Dobra losowe: - szanse życiowe, - pomyślny (niepomyślny) bieg zdarzeń. 2. Dobra społeczne: - funkcje społeczne (miejsce wśród ludzi), - dobra materialne. SPRAWIEDLIWOŚĆ: 1. Boska (losowa), 2. Ludzka: - osobista, - społeczna. SPRAWIEDLIWY PODZIAŁ DÓBR: • Nie zależy od przymiotów człowieka: 1. Każdemu po równo 2. Każdemu tyle, ile mu przypadnie: - drogą losowania, - drogą podboju. • Zależy od przymiotów człowieka: 1. Od jego zasług: - wobec ideału, - wobec społeczeństwa, 2. Od jego potrzeb. 4 SPRAWIEDLIWOŚĆ – to w społecznym, politycznym i moralnym współżyciu ludzi zasada moralna, która domaga się szacunku dla prawa; także postawa poszanowania praw innych ludzi. W sferze polityki sprawiedliwość oznacza równość szans i uprawnień obywateli w państwie, w sferze społecznej natomiast jest synonimem proporcjonalnego podziału dóbr. Pojęcie sprawiedliwości zakłada, więc pojęcie równości, co oznacza, że wszyscy, niezależnie od swych przypadkowych różnic, są do pewnego stopnia tacy sami. TRZY KATEGORIE SPRAWIEDLIWOŚCI: 1. sprawiedliwość dystrybucyjna – uczciwy podział dóbr, 2. sprawiedliwość korygująca – kara za uczynione zło, 3. sprawiedliwość proceduralna – właściwy sposób zbierania informacji lub właściwy sposób podejmowania decyzji. SZCZĘŚCIE Dwa pojęcia szczęścia; 1. pomyślność osobista (sukcesy w życiu), 2. zadowolenie z życia: - brak cierpień, - radość lub przyjemność. ODPOWIEDZIALNOŚĆ – to konieczność ponoszenia konsekwencji swoich czynów. Może mieć ona charakter prawny lub moralny. Zasada odpowiedzialności zakłada, że sprawca danego czynu był wolny, tzn., iż mógł postąpić inaczej. Człowiek odpowiedzialny to człowiek obowiązkowy. OBOWIĄZEK – to powinność lub zobowiązanie danej osoby do: - zrobienia czegoś lub zachowania się w określony sposób; - nierobienia czegoś lub niezachowywania się w określony sposób. ŹRÓDŁA OBOWIĄZKÓW – wychowanie, przyrzeczenia, przydzielone zadanie, nominacja, zawód wykonywany, prawo, tradycja, zasady obywatelskie, zasady moralne. Korzyści wynikające z obowiązków – przewidywanie następstw, poczucie bezpieczeństwa, efektywność, współpraca, nagrody indywidualne, poczucie wspólnoty. KOSZTY WYNIKAJĄCE Z OBOWIĄZKÓW – uciążliwość, uraz, obawa przed porażką, poczucie zwolnienia od obowiązku, wyrzeczenie się innych celów. MOTYWY SKŁANIAJĄCE DO RESPEKTOWANIA OBOWIĄZKÓW: strach przed karą, świadomość, że przyczyniają się do dobra, przekonanie, że inni je respektują, więc ja też muszę, jakieś inne wewnętrzne uczucia (głos sumienia). UCZCIWOŚĆ – człowiek uczciwy, to człowiek prawy, wykonuje swoje obowiązki względem ludzi, nie skłamie, nie oszuka, nikomu nic nie zabierze, dotrzyma przyrzeczenia. Człowiek uczciwy wobec siebie nie ukrywa przed sobą faktycznych motywów swego postępowania, nie samooszukuje się. GODNOŚĆ – zgodność zachowania, sposobu życia oraz myślenia, natury pragnień z pewnym standardem. Godność osobista – życie zgodne z przekonaniami; godność ogólnoludzka – życie w sposób godny człowieka – tzw. Honor człowieka. HONOR 1. REPUTACJA – czyli uznanie, zaszczytna opinia, szacunek, podziw, sława, które przysługują komuś, jeśli sobie na nie zasłuży, 2. CZEŚĆ – zespół cech charakteru, będących przedmiotem tradycyjnego wychowania w obrębie pewnej grupy, które uprawniają do roszczenia sobie ludzkiego szacunku bez jakiejkolwiek dodatkowej zasługi. CECHY HONORU: - elitarność – ma nas wyróżniać od innych, jako członków określonej grupy lub jako ludzi o wyższym niż inni prestiżu; - pogarda śmierci, skłonność do zachowań heroicznych; - estetyczność i efektywność zachowań. 5 MORALNOŚĆ A ETYKA MORALNOŚĆ – zachowania, postawy, sposoby postępowania, poglądy zgodne z przyjętymi przez daną jednostkę czy społeczność kryteriami dobra i zła. Moralność jest zjawiskiem, które można obserwować, badać, uczestniczyć w nim. Każdego można ocenić z punktu widzenia moralności. ETYKA – ta dziedzina filozofii, której przedstawiciele tworzą, propagują, opisują i uzasadniają jakąś koncepcję dobra i próbują ustalić, jakie dyrektywy powinny kierować ludzkim działaniem. Etyka, czyli nauka o moralności. DWA ZNACZENIA SŁOWA „MORALNY”: 1. neutralne (moralny to tyle, co należący do dziedziny moralności), 2. wartościujące (moralny to tyle, co dobry moralnie). Kształt naszym zachowaniom moralnym nadają rodzice, wychowawcy, katecheci, osoby publiczne, bohaterowie utworów literackich, własne doświadczenia, przeżycia. Moralność kształtuje się poprzez przykład, autorytety, doświadczenie, wrażliwość, naśladownictwo. PROCESY DECYZYJNE DECYZJA – wybór lub postanowienie. W filozofii mianem decyzji określa się trzecią po zamiarze i namyśle fazę aktu woli, która prowadzi do wykonania powziętego zamiaru. FAZY AKTU WOLICJONALNEGO: 1. powzięcie zamiaru 2. rozważenie i ocena motywów czy powodów zamierzonego działania 3. decyzja, czyli wybór kładący kres rozważaniu 4. wykonanie, czyli przejście do działania TROISTY UKŁAD CYKLU ORGANIZACYJNEGO: 1. preparacja, tzn. przygotowanie 2. realizacja 3. kontrola TRZY ASPEKTY DECYZJI: 1. przedmiotowy – sama decyzja jako taka, 2. podmiotowy – decydent, czyli osoba podejmująca decyzję, 3. organizacyjny – proces podejmowania decyzji. CECHY TRAFNEJ DECYZJI: • świadoma, powinna być ona aktem woli decydenta, wynikiem dokonanego przez niego wyboru niebędącego dziełem przypadku lub losowania, • racjonalna – w aspekcie rzeczowym zgodność z istniejącym stanem wiedzy, a w aspekcie metodologicznym – rozstrzygnięcie dokonane na podstawie dostępnych informacji i z zachowaniem reguł sztuki podejmowania decyzji (nie na wyczucie), • zaadresowana do określonego odbiorcy czy wykonawcy, • zwięzła – przygotowana w sposób krótki i jednoznaczny, • przygotowana kolektywnie – nie trzeba jej wtedy długo uzasadniać. CECHY DOBREGO DECYDENTA: • wiedza w zakresie spraw będących przedmiotem decyzji, • znajomość własnego obszaru decyzyjnego, • czas, czyli umiejętność uchwycenia właściwej pory dla podjęcia decyzji i wykorzystania w związku z tym sprzyjających okoliczności, • wola podejmowania decyzji. 6 ETAPY PROCESU DECYZYJNEGO: • przygotowanie decyzji – dostrzeżenie sytuacji decyzyjnej i jej rozpoznanie, • podjęcie decyzji – sformułowanie problemu decyzyjnego, wypracowanie wariantów jego rozwiązania, ich analiza z punktu widzenia przyjętej skali ocen, wybór wariantu najbardziej zadowalającego, • realizacja - wykonanie decyzji i ocena jej trafności. DELEGOWANIE UPRAWNIEŃ – nie o wszystkim trzeba decydować osobiście. To upoważnienie bezpośrednio, a także pośrednio podległych pracowników do podejmowania decyzji w określonym zakresie. Za delegowaniem uprawnień przemawia: • odciążenie przełożonego od zajmowania się sprawami mniej istotnymi, • umożliwienie mu racjonalnego gospodarowania własnym czasem, • ochrona przed decyzjami dotyczącymi spraw, na których się przełożony nie zna, • demokratyzacja procesu kierowania, dowartościowania podwładnych. PO CO GROMADZIĆ INFORMACJE? • aby podejmować trafne decyzje, • aby przewidywać problemy, • aby być wiarygodnym źródłem informacji, • aby nie tracić czasu na ich wyszukiwanie. Cechy człowieka odznaczającego się wysokim poziomem kultury organizacyjnej: • wiedza organizacyjna, • chęć wykorzystania jej w działaniach praktycznych, • umiejętność postrzegania i oceny zjawisk organizacyjnych, • prospołeczna postawa. JAKIE ARGUMENTY PRZEMAWIAJĄ ZA PLANOWANIEM PRACY? • aktywne podejście do przyszłości (eliminacja zaskoczenia i spiętrzenia prac), • eliminacja chaosu w działaniach praktycznych, • umożliwienie wykonywania czynności zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej, • możliwość koncentracji na priorytetach. TECHNIKI TWÓRCZEGO MYŚLENIA: HEURYSTYKA to metodologia twórczego rozwiązywania zadań, której przedmiotem staje się ogół działań przedsiębranych przez człowieka twórczo rozwiązującego zadania praktyczne, zadania poznawcze lub zadania przekazu; inaczej nazwana innowatyką lub inwentyką. „BURZA MÓZGÓW” jako technika grupowego poszukiwania rozwiązań; tzw. Odroczone wartościowanie, czyli czasowe powstrzymanie się od krytyki i oceny zgłaszanych pomysłów. „PROGRAMOWANIE HEURYSTYCZNE” – służy również zwiększaniu liczby rozwiązań, z tym jednak założeniem, że zamiast poszukiwać ich w odniesieniu do całego problemu (i znaleźć ich kilka), problem „rozbija się” na pewne jego aspekty i poszukiwania prowadzi się w ramach każdego z nich (i z reguły znajduje więcej rozwiązań). FAZY DOBREJ DECYZJI PROWADZĄCEJ DO SUKCESU: • pozytywne i kreatywne myślenie, • twórcza wizualizacja (kreowanie pozytywnych wizji), • efektywna komunikacja międzyludzka, • pozytywne i konstruktywne działanie. TEORIA DECYZJI – dział matematyki zajmujący się normatywnymi modelami decyzyjnego zachowania się; zadaniem teorii decyzji jest znajdowanie metod wyboru decyzji (zwłaszcza optymalnych); znajduje ona szerokie zastosowanie w ekonomii, polityce, wojskowości. 7 METODY PODEJMOWANIA DECYZJI: 1. RECEPTYWNE – polegające na wcześniejszym zbieraniu informacji; tzw. Recepcja, czyli odbiór warunków wstępnych 2. ASOJOCJACYJNE – teoria, wg której działanie umysłu daje się wyjaśnić zjawiskiem skojarzeń wywoływanych przez powtarzające się doświadczenie. Samo kojarzenie odbywa się automatycznie, wiążąc ze sobą na mocy podobieństwa, kontrastu i czasoprzestrzennej styczności – proste składniki tworzące treści psychiczne 3. ZBIERANIE I PODPORZĄDKOWANIE danych celów i ludzi mających wykonać daną decyzję; 4. KOMBINOWANIE – polega na takim łączeniu różnych prawdopodobnych zdarzeń losowych, aby prowadziły do optymalnych decyzji 5. DEDUKCYJNE – wnioskowanie, w którym między wnioskiem a przesłankami zachodzi konieczny związek wynikania logicznego; „od ogółu do szczegółu”; niezawodne, w którym zawsze z prawdziwych przesłanek logicznie wynika wniosek; prawdziwe i dobre przesłanki to dobra i rozsądna decyzja 6. INDUKCYJNE – rodzaj rozumowania, w którym wniosek stwierdzający jakąś ogólną prawidłowość wyprowadza się ze zdań opisujących jednostkowe zdarzenia „od szczegółu do ogółu”; przejście od jednostkowych faktów do ogólnych praw; w poznaniu naukowym u podstaw indukcji leży zawsze ukryta dedukcja 7. ZINTEGROWANE – próba połączenia różnych metod podejmowania decyzji „Podejmowanie decyzji jest ogniwem między zamiarem a jego wykonaniem. Bez niego nie można osiągnąć sukcesu. Aby łańcuch wydarzeń był silny, każde ogniwo musi być silne. Najsłabsze ogniwo stanowi o sile całego łańcucha. Podejmowanie decyzji jest, więc bardzo ważne. Możliwość podejmowania decyzji oznacza wolność, a jednocześnie odpowiedzialność. Wielu ludzi pragnie wolności, a równocześnie nie chce podejmować decyzji, pozwalając, aby kto inny podejmował je za nich. Boją się odpowiedzialności za realizację swoich marzeń. Nawet najlepszy pomysł po to by przyniósł efekty, musi być zrealizowany. Ludzie czynu to tacy, którzy nie boją się działać, kochają bezpośrednie doświadczanie i z niego najlepiej się uczą”. (g. Rogala, Oki i jego mistrz, WSiP Warszawa 1996) PODEJMOWANIE DECYZJI W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH: 1. OKREŚLENIE ISTNIEJĄCEGO PROBLEMU – wymaga uwzględnienia własnego postępowania, zachowania drugiej osoby oraz zaistniałej sytuacji, ważne jest zrozumienie podobieństw i różnic, jakie istnieją miedzy uczestnikami konfliktu, ponieważ w wielu sytuacjach różnice pozostają niejasne, a podobieństwa nieznane 2. OKREŚLENIE PRZYCZYN KONFLIKTU – ważne jest zrozumienie czynników, które uruchamiają konflikt, pracując nad nimi można konflikty ograniczyć lub nawet zniwelować, należy pamiętać, że zawsze istnieje możliwość pojawienia się podobnego konfliktu w przyszłości 3. POSZUKIWANIE MOŻLIWYCH ROZWIĄZAŃ; 4. WYBÓR ROZWIĄZANIA OPTYMALNEGO – które będzie wspólnie zaakceptowane -decyzja powinna obejmować ocenę prawdopodobnych skutków każdego spośród możliwych rozwiązań oraz zrozumienie potrzeby współdziałania w następstwie przyjętego rozwiązania 5. PODJĘCIE DECYZJI ROZWIĄZUJĄCEJ SYTUACJĘ KONFLIKTOWĄ – wcielenie w życie przyjętych wspólnie rozwiązań 6. EWALUACJA PODJĘTEJ DECYZJI – ocena, czy przyjęte postępowanie rzeczywiście rozwiązało problem, jeśli nie udało się rozwiązać problemu, procedurę należy powtórzyć, cały czas świadomie analizując motywy własnego działania 8 NORMY MORALNE W SYTUACJACH KONFLIKTOWYCH KONFLIKT NORM MORALNYCH INACZEJ ZWANY KONFLIKTEM SUMIENIA, MOŻE PRZYBIERAĆ RÓŻNE FORMY: 1. CZYJE ŻYCIE WAŻNIEJSZE: MOJE CZY PRZESTĘPCY?: - z punktu widzenia moralnego jak i prawnego celowanie w głowę lub klatkę piersiową z broni palnej w czasie obrony koniecznej jest usprawiedliwione 2. ŻYCIE LUDZKIE A DOBRO MATERIALNE – pozbawienie życia złodzieja uciekającego z łupem, o ile nie mamy do czynienia z obroną konieczną – będzie pogwałceniem zasad moralnych, a także norm prawnych 3. OCHRONA DOBRA MATERIALNEGO, ŻYCIA I ZDROWIA LUDZKIEGO – zawsze należy stawiać wyżej zdrowie i życie człowieka, nawet wtedy, gdy zagrożenie jest tylko prawdopodobne np. Przy ochronie napadniętego banku, głównym celem działania systemu ochrony jest zapewnienie bezpieczeństwa ludziom, którzy znaleźli się w obszarze działania napastników, bez względu na to, jakie straty materialne może spowodować ich działanie ETYKA ZAWODOWA ETYKA ZAWODOWA – zespół zasad i norm, określających jak z moralnego punktu widzenia powinni zachowywać się przedstawiciele danego zawodu. Uporządkowany logicznie zespół takich norm zwie się „kodeksem deontologicznym” danego zawodu. Kodeksy tworzy się poprzez konkretyzację i uszczegółowienie norm etyki ogólnej funkcjonującej w danym społeczeństwie, dostosowując je do specyfiki danego zawodu. Potrzeba tworzenia etyki zawodowej odnosi się przede wszystkim do zawodów wyróżnionych, których przedstawiciele mają do czynienia z wartościami szczególnie cenionymi społecznie jak zdrowie i życie (etyka lekarska), wolność ( etyka adwokata, sędziego), kształtowanie osobowości (etyka nauczyciela). Współcześnie tworzą się także etyki tych grup zawodowych, których działalność zyskała szersze społeczne znaczenie (etyka uczonego) lub, w których kwestia kwalifikacji moralnych człowieka jest, co najmniej tak ważna, jak sprawa kwalifikacji zawodowych np. Etyka detektywów i etyka pracowników służb ochrony. WARUNKI DECYDUJĄCE O MORALNOŚCI PRACOWNICZEJ: • praworządność, • rzeczywisty udział w zarządzaniu, • sprawiedliwa ocena wkładu pracy, • jawność życia zawodowego, • prawidłowa organizacja pracy, • warunki sprzyjające inicjatywie pracowniczej, • odpowiedni klimat i atmosfera w miejscu pracy, • stosunki na linii: kierownictwo – pracownicy CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ETYKĘ ZAWODOWĄ: • podstawowe założenia określonego systemu etycznego, • tradycje danego zawodu, • warunki zewnętrzne funkcjonowania danego zawodu, • charakter zadań spełnianych przez przedstawicieli danego zawodu, • uprawnienia danego zawodu, • struktura wewnętrzna danego zawodu. Tradycje etyki zawodowej, przynajmniej w odniesieniu do niektórych zawodów, sięgają epoki starożytnej. Dotyczy to np. Etyki lekarskiej, odległe tradycje ma etyka prawników, naukowców, rzemieślników. Współcześnie problematyka etyki zawodowej uległa znacznemu poszerzeniu i uzyskała ogromną rangę społeczną. Problematyka ta dotyczy już nie tylko grup zawodowych tradycyjnie uchodzących za wyróżnione (lekarze, nauczyciele, wojskowi), lecz również wszelkich grup zawodowych o szerszym znaczeniu społecznym, w tym również nowo tworzących się. 9 CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE ZAWÓD I STRUKTURĘ ZAWODOWĄ: • etyka zawodowa jako zespół norm i dyrektyw (zasad) wynikających z tradycji danego zawodu, kultury narodowej i tzw. wskazań społecznych, • czynności czy prace wykonywane przez pracownika systematycznie lub trwale jako wyuczone, • spełnianie tych czynności jako podstawy ekonomicznego bytu pracownika, jego prestiżu i pozycji społecznej. PODSTAWOWE ZADANIA ETYKI ZAWODOWEJ: • regulowanie stosunków wewnątrz grupy zawodowej, np. solidarność zawodowa, wzajemna pomoc, życzliwe przekazywanie wiadomości i umiejętności współpracownikom zwłaszcza młodszym uczącym się zawodu, • określenie stosunku przedstawicieli zawodu do przedmiotu pracy, zwłaszcza, jeśli stanowi go bezpośrednio jednostka ludzka, tzn. jeśli zadaniem jest ochrona i realizacja dóbr danego człowieka (zdrowie, życie, uroda, majątek, poszanowanie godności), • zabezpieczenie przedstawicieli poszczególnych zawodów lub specjalności przed szczególnie zagrażającymi im niebezpieczeństwami moralnymi i pokusami, przed możliwością swoistych nadużyć moralnych wiążących się z charakterem wykonywanej pracy, • podnoszenie prestiżu grupy zawodowej w opinii społeczeństwa. TRZY PODSTAWOWE ZASADY KAŻDEJ ETYKI ZAWODOWEJ: 1. tajemnica zawodowa 2. dobro potencjalnego klienta 3. odpowiedzialność ODPOWIEDZIALNOŚĆ – to prawo i obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawa i normy moralne konsekwencji zachowania się. ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA – to rodzaj odpowiedzialności prawnej, który charakteryzuje się majątkowym charakterem sankcji, czyli rekompensaty: - w przypadku wyrządzenia szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie usługi, - w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym np. naruszenie czyjejś godności lub zabór mienia. Odpowiedzialność cywilna może wynikać z winy wykonującego usługę, z tytułu ryzyka zawodowego lub też z zasad współżycia społecznego np. obraźliwego traktowania klienta. Odpowiedzialność cywilna może dotyczyć sankcji innych niż odszkodowawcze np. unieważnienie umowy. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA – to odpowiedzialność sprawcy czynu społecznie zabronionego, pod groźbą kary przez ustawę w czasie jej obowiązywania. Wg prawa polskiego ponoszą ją tylko osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Warunkiem odpowiedzialności jest wina sprawcy umyślna, a w pewnych przestępstwach również nieumyślna np. lekkomyślność lub niedbalstwo. W prawie polskim nie istnieje odpowiedzialność karna zbiorowa, każdy odpowiada za swój czyn stosownie do rodzaju i stopnia swojej winy. Odpowiedzialność karną stosuje się za dokonanie przestępstwa i za jego usiłowanie. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA – to odpowiedzialność moralna, która może stanowić podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej lub służbowej. Obejmuje ona zachowania niezgodne z etyką zawodową lub przewinienia służbowe i w zakresie dyscypliny pracy. Każdy, kto ponosi jakąś odpowiedzialność powinien mieć prawo wyboru zachowań oraz odpowiednie przygotowanie (kompetencje). POSTAWY ZAWODOWE: • postawa społecznej dyscypliny (m.in. podporządkowanie się zadaniom, jakich się podjęliśmy, przestrzeganie reguł i norm współżycia społecznego), • postawa społecznej użyteczności (m.in. gotowość do inicjatywy i twórczego działania, postępowanie wg dyrektywy „nie bierz więcej, niż dajesz”), • postawa społecznej gospodarności (m.in. umiejętność racjonalnego gospodarowania majątkiem własnym, cudzym i społecznym; w postawie tej dominuje aspekt ekonomiczny, np. oszczędność, efektywność), 10 • • • postawa społecznego zaangażowania (m.in. aktywność w działalności społecznej, wrażliwość na problemy i troski zespołu), postawa społecznej otwartości, np. umiejętność sprawiedliwego oceniania, niezależnie od osoby, gotowość do niesienia pomocy i współpracy z innymi, postawa zespołowości, np. lojalność, solidarność, odpowiedzialność za czyny wobec innych ludzi i własnego zespołu. ZDROWIE I ESTETYKA WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO: • utrzymanie dobrego stanu zdrowia i higieny osobistej, • dbałość o wygląd zewnętrzny, • uroda – styl życia – sukces, • humor i dowcip, • kosmetyka wewnętrzna, czyli obraz samego siebie („myślenie pozytywne”). ELEMENTY SKŁADOWE ETYKI ZAWODOWEJ PRACOWNIKA OCHRONY: • osobowość pracownika, jego postawy, umiejętności, motywy, potrzeby, • kultura osobista, • zdrowie fizyczne i psychiczne, • higiena i estetyka wyglądu zewnętrznego, • kultura duchowa, czyli tzw. „nasze wnętrze”, • umiejętność współżycia z innymi, • samokontrola i samodoskonalenie się, • świadomość norm życia społeczno – zawodowego, • umiejętność wychodzenia z trudnych sytuacji i rozwiązywania konfliktów, • moralność, • kultura języka, • umiejętność postępowania z innymi ludźmi. ETYCZNE ASPEKTY RELACJI PRACOWNIK OCHRONY – OBYWATEL RELACJE PRACOWNIK OCHRONY OBYWATEL SĄ ZALEŻNE OD: 1. postaw etycznych, 2. profesjonalizmu pracownika ochrony. ZASADY ETYCZNE OBOWIĄZUJĄCE PRACOWNIKÓW OCHRONY: A. budowanie zaufania w społeczeństwie poprzez nienaganną postawę, B. dbanie o wizerunek i dobro firmy, C. dbanie o dobre kontakty z lokalną administracją samorządową i rządową, D. kreowanie dobrego obrazu pracownika ochrony w środkach społecznego przekazu, E. przestrzeganie norm dobrego wychowania. ETYCZNE NORMY STOSOWANIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO PRZEZ PRACOWNIKÓW OCHRONY: 1. moralnie i prawnie dopuszczalne jest stosowanie przymusu bezpośredniego w przypadkach uzasadnionych i w rozmiarach niezbędnych do osiągnięcia celu 2. niedopuszczalne i moralnie naganne jest nadużywanie środków przymusu bezpośredniego i stosowanie ich bez uzasadnionej potrzeby 3. moralnie naganne jest np.: - czynienie dolegliwości fizycznej zatrzymanemu, - poniżanie i ośmieszanie zatrzymanego. 11 PODSTAWOWE ZASADY ETYCZNE W PRACY AGENTA OCHRONY FIZYCZNEJ OSÓB I MIENIA: 1. ZASADA POSZANOWANIA ŻYCIA I ZDROWIA – nie ma nic bardziej wartościowego od życia człowieka. Dobra materialne /bez względu na ich wartość/ nie są warte poświęcenia życia lub zdrowia ludzkiego. Użycie siły wobec drugiej osoby musi następować proporcjonalnie do zaistniałej okoliczności. 2. ZASADA ZNAJOMOŚCI I POSZANOWANIA PRAWA – pracownik ochrony winien bezwzględnie znać i przestrzegać normy prawne. 3. ZASADA UCZCIWOŚCI – pracownik ochrony nie powinien przyjmować łapówek, dodatkowych zleceń powodujących konflikt interesów, oczerniać konkurencji i podkupować jej pracowników. Obowiązuje go dyskrecja w zakresie posiadanych informacji i prawdomówność w kontaktach ze współpracownikami i kierownictwem firmy. 4. ZASADA RZETELNOŚCI – pracownik ochrony winien realizować powierzone zadania skutecznie i planowo. Aby było to możliwe, powinien być profesjonalnie przygotowany do ich realizacji /merytorycznie, psychicznie i fizycznie/. 5. ZASADA PROFESJONALIZMU – pracownik ochrony winien zawodowo podchodzić do wykonywanych działań, czyli kierować się najlepszymi wzorcami, najskuteczniejszymi technikami, sprawdzonymi metodami. Powinien również stale podnosić własne kwalifikacje zawodowe poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju kursach, seminariach i szkoleniach. 6. ZASADA LOJALNOŚCI – pracownik ochrony nie powinien wykorzystywać posiadanych informacji przeciw klientowi, własnej firmie lub jej pracownikom. PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU SAVOIR - VIVRE KULTURY DNIA CODZIENNEGO SAVOIR – VIVRE – zwrot pochodzi z języka francuskiego. Savoir – znaczy: umieć, potrafić, wiedzieć; vivre – znaczy: żyć. Wzięte razem, tworzą splot słów, który można rozumieć jako: znajomość obyczajów, form towarzyskich i reguł grzeczności; umiejętność postępowania w życiu i radzenie sobie w różnych złożonych sytuacjach. UŚMIECH – ułatwia codzienne życie. W sklepie uśmiechając się, dostaniemy ładniejszy kawałek chleba, w urzędzie szybciej załatwimy sprawy. Z pogodnym wyrazem twarzy witamy oczekiwanych gości, uśmiech towarzyszy w czasie składania życzeń, pojawia się, gdy prosimy o jakąś pomoc i gdy dziękujemy za życzliwość. Uśmiech sprzyja wytworzeniu dobrej atmosfery, łagodzi nieporozumienia, jeśli jest ciepły, przyjacielski, serdeczny i życzliwy. ŻYCZLIWOŚĆ – to przychylne ustosunkowanie się do innego człowieka, wczucie się w jego sytuację i pragnienie okazania pomocy. Może przejawiać się w rozmaity sposób, np. przez przychylny, ośmielający uśmiech, ciepłe spojrzenie, szczerą wypowiedź, uprzejme powitanie, zrozumienie sprawy i jej załatwienie. Okazana ludziom wraca bardzo szybko. Powinno się być życzliwie nastawionym do wszystkich ludzi, co nie znaczy, że należy się dawać naiwnie wykorzystywać. DYSKRECJA – człowiek dyskretny nie wnika w sprawy innych ludzi. Gdy jednak zetknie się z nimi, wyczuje, czego należy nie widzieć lub nie słyszeć i nie powtarzać innym. Nie lubimy, gdy nasze tajemnice są rozpowiadane, więc również nie powinniśmy tego robić. Plotkarstwo jest w bardzo złym tonie. Ludzie bardzo cenią osoby, które potrafią dochować tajemnicy, są dyskretne, nie starają się wnikać w niczyje życie prywatne i nie powtarzają zasłyszanych plotek. LOJALNOŚĆ – należy być lojalnym wobec rodziny, przyjaciół, pracodawców. Jeżeli nie jest się zadowolonym z pracy, to można ją zmienić, a jeżeli się pracuje, to należy być lojalnym wobec szefów i firmy. 12 UPRZEJMOŚĆ – człowiek dobrze wychowany powinien być jednakowo uprzejmy wobec wszystkich, niezależnie od stanu społecznego i zamożności. Kulturalnych ludzi poznajemy po tym, że jednakowo kłaniają się szefowi i sprzątaczce. Ludzie, którzy traktują innych uprzejmie, są darzeni szacunkiem i także traktowani uprzejmie. Uprzejmość przejawia się w rozmaitych formach. Jedną z nich jest nasza codzienna mowa. Nie powinno w niej zabraknąć takich słów jak: „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam”. Uprzejmość w rozmowie wyraża się również w ciepłym, łagodnym tonie. Utrzymując kontakty z ludźmi nie tylko mówimy, ale i słuchamy. Nie powinniśmy, więc przerywać osobie mówiącej i słuchać tak, aby ta osoba odnosiła wrażenie, że jesteśmy zainteresowani jej wypowiedziami. Uprzejmość w rozmowie wyraża się także w równym traktowaniu obecnych, niezależnie od zajmowanego stanowiska. Mówimy zwracając się do wszystkich, a nie do jednej wybranej osoby. PUNKTUALNOŚĆ – zapewnia porządek w naszym życiu i ułatwia wzajemne kontakty międzyludzkie. Zwyczaj przestrzegania punktualności narodził się w xix w. W związku z powstaniem fabryk, gdzie praca wymagała współdziałania całej brygady. „punktualność jest uprzejmością królów” – ludwik xiv. KŁAMSTWO – „nie kłam” to norma moralna i reguła obyczajowa. Kłamać to znaczy świadomie wprowadzać kogoś w błąd. Kłamiemy posługując się słowem, gestem, postawą, mimiką. Tylko mówienie prawdy zapewnia zgodne współżycie, budzi zaufanie. Kłamiąc poniżamy własną godność, tracimy zaufanie u ludzi. KRADZIEŻ – potajemne zabranie cudzej własności, złodziejstwo. Mamy do czynienia z różnymi formami kradzieży, np. Kradzież pieniędzy, kradzież cudzej tajemnicy, kradzież cudzego czasu, kradzież czyjegoś pomysłu; każda z nich narusza normy moralne i reguły obyczajowe. POWITANIE – mężczyzna kłania się kobiecie, młodszy starszemu, pracownik przełożonemu, idący stojącemu, jadący samochodem idącemu pieszo, jedna osoba grupie, idący schodami w górę schodzącemu w dół, idący szybciej idącemu wolniej, wchodzący obecnym w pomieszczeniu. Przy powitaniu kobieta pierwsza wyciąga rękę do mężczyzny, starsza osoba do młodszej. Będąc pracownikiem, kobieta nie wyciąga pierwsza ręki do swego zwierzchnika, podczas prywatnego spotkania natomiast tak. W zakładzie pracy wszyscy postępują wg reguły „przełożony pierwszy podaje rękę swoim pracownikom”. Jeżeli osoba, która powinna pierwsza wyciągnąć dłoń tego nie czyni, nie należy przejmować inicjatywy. Jeżeli mężczyzna czuje, że kobieta nie chce być pocałowana w rękę, nie powinien tego robić. W kontaktach oficjalnych, w urzędach i na ulicy nie powinno się całować pań w rękę. Przy spotkaniu służbowym zaczyna się witanie od szefa, nawet, jeśli jego zastępcą jest kobieta lub znacznie starszy mężczyzna. Osoba wchodząca do pomieszczenia powinna się przywitać pierwsza (np. powiedzieć „dzień dobry”), niezależnie od stanowiska. Gdy przełożony wchodzi do pokoju powinien pozdrowić pracowników, a oni po odpowiedzeniu powinni kontynuować swoją pracę. Jeżeli przełożony podchodzi i podaje rękę, to mężczyzna wstaje, a kobieta siedzi, gdy zostaje nawiązana rozmowa, to kobieta powinna wstać, ale przełożony powinien ją poprosić, by usiadła. W prywatnym mieszkaniu gospodarze stojąc, witają gości przyjaznym uśmiechem, pomagają rozebrać płaszcze. Mężczyzna pomaga rozebrać się kobiecie i mężczyźnie, a kobieta tylko kobiecie. Jeśli mężczyzna to inwalida lub staruszek to i kobieta może mu pomóc. Dopiero po zdjęciu okryć następuje powitanie. Gospodarze pierwsi wyciągają ręce. Kolejność przywitania odbywa się wg zasad: • kobieta z kobietą, • kobiety z mężczyznami, • mężczyzna z mężczyzną. W ten sposób unika się krzyżowania rąk. Z kolei witamy się z innymi gośćmi. O ile gospodarze witając gości stoją, o tyle goście postępują inaczej. Kobiety z reguły siedzą. Gdy jednak witają się ze starszą lub równym wieku kobietą, wstają. Mężczyźni natomiast witając się z kobietami wstają, lub też unoszą się podając rękę mężczyźnie.. Opuszczając dom gospodarzy, najpierw żegnamy się z innymi gośćmi. Potem zaś żegnamy się z gospodarzami. Odchodzących gości odprowadza gospodarz, pomaga im się ubrać. Goście kłaniają się i wychodzą. PRZEDSTAWIANIE – grzeczność wymaga, by osoby spotykające się w określonym towarzystwie znały się. Nie ma to znaczenia, czy jest to domowe przyjęcie czy spotkanie znajomych w klubie. Kolejność przedstawienia jest tu wprost związana z kolejnością wymieniania nazwiska i ewentualnie tytułu naukowego lub stanowiska. Ogólna zasada jest następująca: osoby niższe rangą przedstawiają się osobom wyższej rangi. Przedstawia się mężczyznę kobiecie, młodszego starszemu, młodszego rangą starszemu rangą, pojedynczą osobę niezależnie od płci przedstawia się małżeństwu. Wymienia się najpierw nazwisko osoby 13 przedstawianej, np. „chciałbym przedstawić pana Nowaka, pani Witczak” lub w bardziej zażyłych kontaktach „poznajcie się Michał Kruk, Kasia Bednarek”. Przy przedstawianiu mamie i osobom wysokiej rangi stosuje się uroczystą formę; „mamo, pozwól, że ci przedstawię mojego przyjaciela...”, „pozwoli pan prezes, że przedstawię naszego sumiennego pracownika, pana Kmitę”. PRZECHODZENIE NA „TY” – propozycję przejścia na „ty” składa starszy młodszemu, kobieta mężczyźnie, przełożony podwładnemu, starszy pracownik młodszemu pracownikowi. Zanim zaproponuje się przejście na „ty”, należy się zastanowić, czy na pewno tego chcemy, czy dzieje się to w potrzebie chwili, czy następnego dnia nie będziemy tego żałować. ROZMOWY TELEFONICZNE – zaczynanie rozmowy przez tego, kto telefonuje od słów „kto mówi?” jest niegrzeczne. Podnosząc słuchawkę mówimy: „słucham” lub „halo”. Dzwoniący przedstawia się i pyta: „czy mieszkanie państwa Kowalskich?”, albo „czy zastałem pana Kowalskiego?”. W biurze natomiast osoba podnosząca słuchawkę dobrze zrobi, jeśli od razu wymieni nazwę instytucji. Powinniśmy pamiętać, aby nie dzwonić w sprawach służbowych w niedzielę, bez wyraźnej konieczności, nie dzwonić do domu, gdy leży ktoś poważnie chory; gdy się umówiliśmy, że o jakiejś porze zadzwonimy bądźmy punktualni, gdy gdzieś dzwonimy i nikt się nie zgłasza na pierwszy, drugi sygnał - to jeszcze czekamy, aż telefon przedzwoni piąty raz, po czym odkładamy słuchawkę. Będąc świadkami czyjejś rozmowy telefonicznej, wypada na moment „ogłuchnąć”. Za rozmowę z aparatu sąsiadów należy się opłata. Nie wypada dzwonić po godzinie 22.00. Pamiętajmy, że telefon m.in. po to wynaleziono, by nie wpadać do znajomych bez zapowiedzi. Telefon nie powinien zadzwonić: w teatrze, w kinie, w bibliotece, na koncercie, na zebraniu w pracy, w kościele, na pogrzebie, na służbowym spotkaniu. W sklepie, restauracji czy w kawiarni powinniśmy się rozejrzeć, czy swoją rozmową nie będziemy nikomu przeszkadzać. Jeżeli siedzimy w kącie lub wokół nas są wolne stoliki, to możemy kontynuować rozmowę lub sami do kogoś zadzwonić. Są tez sytuacje pośrednie, kiedy dzwoniący telefon możemy odebrać, ale musimy się oddalić. SPÓŹNIANIE SIĘ – teoretycznie nie należy się spóźniać. Czasem jednak gospodarze oczekują, że goście się spóźnią i są jeszcze niegotowi. Niektórzy natomiast przygotowują podanie jakiegoś dania na określoną godzinę i spóźnianie psuje im pracę włożoną w przygotowanie danego posiłku. Jeżeli jest się zaproszonym na 20.00 to przychodzi się punktualnie. Jeżeli gospodarze zapraszają między 19.00 a 20.00. To umożliwia to przybycie w zależności od komunikacji. Idąc na imprezę czy do restauracji należy przyjść punktualnie. Nie należy się spóźniać do szkoły, pracy, teatru, kina, na przedstawienie, do kościoła, na pogrzeb. ODRUCHY - piękny chód, postawa, ruchy zdobią tak mężczyznę, jaki kobietę. Należy, więc pięknie chodzić, prosto się trzymać. Nie należy stać na rozstawionych nogach. Głowy nie należy zadzierać do góry, ani nosić spuszczonej, patrząc spode łba. - młodzi ludzie często nie wiedzą, co zrobić z rękami. Dopuszczalne jest włożenie jednej ręki do kieszeni marynarki, nawet podczas rozmowy z kimś, ale lepiej nie trzymać jej tam bez przerwy. Do kieszeni spodni można tylko po coś sięgnąć. Trzymanie w niej ręki jest niegrzeczne wobec rozmówcy. Nie można sobie pozwolić na trzymanie w kieszeniach obu rąk, nawet w towarzystwie zaprzyjaźnionego rówieśnika. Nie należy wymachiwać rękami podczas marszu czy spaceru. Nie wolno przesadnie gestykulować podczas rozmowy. Uderzenie pięścią lub dłonią w stół, nie stanowi argumentu, tylko gest niesłychanie wulgarny. Ogólnie gesty rąk powinny być celowe i opanowane. - niestosowne jest zakładanie nogi na nogę w ten sposób, że kostka jest oparta na kolanie. Założywszy nogę na nogę nie należy kołysać podudziem. Objęcie dłońmi założonego kolana jest dopuszczalne tylko na chwilę. Nie wypada podrygiwać kolanem podczas dyskusji, „rozwalać” się na fotelu, bujać się na tylnych nogach krzesła, siedząc w towarzystwie na tapczanie kłaść się na plecy z głową opartą o ścianę czy nawet poduszkę, siedzieć na brzeżku krzesła, fotela czy kanapy. - ziewanie w towarzystwie jest niedozwolone. Przy lekkim kaszlnięciu należy odwrócić głowę trochę na bok i ewentualnie przysłonić usta ręką, przy gwałtownym kaszlu koniecznie należy podnieść do ust chusteczkę. Gdy się zdarzy czkawka, należy udać się do kuchni lub łazienki i popić wodą. PIERWSZE WRAŻENIE – większość ludzi lekceważy cechy zewnętrznego wyglądu, zupełnie pomija drobiazgi, które mogą mieć wpływ na ocenę naszej osoby. Ubranie jest pierwszym, zewnętrznym czynnikiem, które partner rozmowy akceptuje lub odrzuca w myśl przysłowia „jak cię widzą, tak cię piszą”. Duże znaczenie ma także higiena osobista. Przykre zapachy, wygląd włosów i rąk może dyskwalifikować. 14 Można także zaszkodzić sobie zbyt dużą ilością pachnideł. Obowiązuje zasada: im mniej zapachów tym lepiej. Postawa ciała, wyraz twarzy i spojrzenie to kolejne czynniki, które mają wpływ na tzw. Pierwsze wrażenie. UBIÓR - chcąc ubrać się ze smakiem przestrzegamy zasad: - wszystkie części garderoby powinny być czyste, odprasowane, znajdować się w idealnym stanie np. przyszyte wszystkie takie same guziki; - dobierając garderobę, bierzemy pod uwagę figurę, wzrost, wiek, kolor skóry, włosów, oczu. Nie kupujemy garderoby tylko, dlatego że jest modna, - każda okazja wymaga odpowiedniego ubrania się. Udając się na koncert mężczyzna włoży ubranie wizytowe lub spacerowe, a na wczasy strój weekendowy. Nawet najlepsze ubiory mogą ośmieszyć, jeśli nie nosi się ich w odpowiednim czasie i w odpowiednim miejscu, - wspólna bytność męża i żony wymaga, aby ubiór obu partnerów był zharmonizowany. Nie może być tak, że mąż wkłada ubranie sportowe, żona zaś długą suknię, - każdy wiek ma swoje właściwości, z którymi musimy się liczyć. Starszy mężczyzna nie włoży jaskrawych krawatów, młodzieżowych płaszczy, wytartych dżinsów, - ubranie i dodatki, jak kapelusz, krawat, skarpetki, obuwie, pasek, rękawiczki, stanowią jedną całość i muszą być odpowiednio dobrane, - dobierając garderobę, bierzemy pod uwagę rodzaj materiału, jego jakość, kolor i fason ubrania. - strój dobrze ubranego człowieka charakteryzuje się umiarem w doborze kolorów i fasonów, dopasowaniem do figury i typu urody, zharmonizowaniem wszystkich elementów. ZASADY ZACHOWANIA SIĘ MĘŻCZYZN WOBEC KOBIET: - SPACER NA ULICY – mężczyzna ma swoją partnerkę po prawej stronie. Czasami jednak jezdnie są mokre, jadące samochody bryzgają błotem, kiedy indziej chodniki są zbyt wąskie i grozi niebezpieczeństwo. W tych okolicznościach mężczyzna, chroniąc kobietę, idzie, mając ją po lewej stronie. Identycznie postępuje przekraczając jezdnię. Jeśli idą kobieta i dwaj mężczyźni: kobieta idzie w środku, po prawej stronie starszy mężczyzna, a po lewej młodszy. Gdy idą dwie kobiety i mężczyzna: mężczyzna znajdzie się w środku, starsza kobieta po prawej stronie, młodsza po lewej; - NA KLATCE SCHODOWEJ – wchodząc z kobietą po schodach, mężczyzna idzie tuż za nią, a schodząc na dół przed nią, aby w ten sposób chronić ją przed ewentualnym upadkiem. Mężczyzna spotkawszy na schodach kobietę lub osobę starszą, ustępuje miejsca przy poręczy. Na wąskich schodach grzeczność nakazuje zatrzymać się na zakręcie lub półpiętrze i zaczekać, póki osoby starsze lub kobiety wejdą lub zejdą, - W SAMOCHODZIE – miejsce najbardziej zaszczytne znajduje się na pierwszym siedzeniu, obok gospodarza. Jeśli podróż odbywają dwie pary małżeńskie, żona gościa zajmuje miejsce obok gospodarza prowadzącego samochód, a gospodyni siada na tylnym siedzeniu po prawej stronie, gość zaś na tylnym siedzeniu po lewej stronie lub obok gospodarza usiądzie gość, żona gościa z tyłu po prawej stronie, a gospodyni z tyłu po lewej stronie. Jeżeli w podróży oprócz gospodarza uczestniczy jedna para małżeńska, to żona gościa zajmuje miejsce obok gospodarza, a gość usiądzie na tylnym siedzeniu. W samochodzie znajdują się gospodarz z żoną i dwóch mężczyzn – gospodyni usiądzie z przodu, mężczyźni z tyłu. Gdy kobieta wsiada do samochodu, mężczyzna otwiera drzwi i mocno je przytrzymuje. Podczas wysiadania otwiera drzwi, przytrzymuje je prawą ręką, lewą rękę podaje zaś kobiecie. 15 16 17 18 19 20 21 22 DEKALOG PRACOWNIKA OCHRONY PRACOWNIK OCHRONY JEST: 1. ODWAŻNY – STANIE TWARDO W OBLICZU NIEBEZPIECZEŃSTWA, BRONIĄC LUDZI ZDANYCH NA JEGO OCHRONĘ 2. OFIARNY – ŚWIADCZY POMOC, KTÓRA OBEJMUJE WSZYSTKIE OSOBY, KTÓRYCH ŻYCIE LUB ZDROWIE JEST ZAGROŻONE, BEZ WZGLĘDU NA TO, CZY JEST TO SPRAWCA PRZESTĘPSTWA, CZY JEGO OFIARA 3. SPRAWIEDLIWY – NIE ROBI NIKOMU KRZYWDY, ŚWIADCZY KAŻDEMU TYLE, ILE SIĘ SŁUSZNIE NALEŻY 4. PRAWORZĄDNY – ZAWSZE DZIAŁA ZGODNIE Z PRAWEM, SWĄ DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWĄ OPIERA NA NORMACH PRAWNYCH 5. UCZCIWY – NIGDY NIE SIĘGA PO POWIERZONE MU MIENIE 6. BEZINTERESOWNY – MA ŚWIADOMOŚĆ, ŻE KORUPCJA TO PRZESTĘPSTWO I HAŃBA 7. LOJALNY – WOBEC PRACODAWCY, KOLEGÓW Z PRACY, OSOBY CHRONIONEJ, WŁAŚCICIELA DÓBR, KTÓRE OCHRANIA 8. DYSKRETNY – UTRZYMUJE W TAJEMNICY WSZYSTKIE INFORMACJE, KTÓRE MOGŁYBY NARAZIĆ NA SZWANK CZYJEŚ DOBRA OSOBISTE 9. OBIEKTYWNY – NIE ŻYWI DO NIKOGO UPRZEDZEŃ, ZAWSZE SZANUJE GODNOŚĆ CZŁOWIEKA 10.PRAWDOMÓWNY – WAŻNY JEST DLA NIEGO TYLKO RZECZYWISTY STAN RZECZY 23
