wojewódzki inspektorat ochrony środowiska w olsztynie

advertisement
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W OLSZTYNIE
DELEGATURA
W
ELBLĄGU
INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA NA OBSZARZE
MIASTA ELBLĄGA W 2007 ROKU
Materiał przygotowano
w Dziale Monitoringu
Delegatury WIOŚ w Elblągu
przy współpracy Działu Inspekcji
Kierownik Delegatury
w Elblągu
mgr inż. Krystyna Wątroba
Elbląg sierpień 2008
I. WSTĘP ................................................................................................................................................................. 3
II. MONITORING ŚRODOWISKA............................................................................................................................3
WODY POWIERZCHNIOWE ............................................................................................................................... 4
Ścieki komunalne .............................................................................................................................................. 5
Ścieki przemysłowe ............................................................................................................................................ 8
MONITORING POWIETRZA ............................................................................................................................... 9
MONITORING HAŁASU .................................................................................................................................... 15
Hałas instalacyjny ........................................................................................................................................... 16
Hałas drogowy ................................................................................................................................................. 18
OBCIĄŻENIE ŚRODOWISKA ODPADAMI ....................................................................................................... 18
Odpady powstające w sektorze przemysłowym ................................................................................................ 18
Odpady niebezpieczne ..................................................................................................................................... 19
Odpady komunalne .......................................................................................................................................... 19
Selektywna zbiórka odpadów................................................................................................... ..........................20
III. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA NA TERENIE MIASTA ........................................................................... .......22
Instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego..........................................................................................23
Substancje zubożające warstwę ozonową...........................................................................................................24
Recykling pojazdów wycofanych z ekspoloatacji................................................................................................25
Ochrona powietrza........................................................................................................................... ...................26
Gospodarka odpadami........................................................................................................................................27
Ograniczenie uciążliwości hałasowej w środowisku.........................................................................................30
Przeciwdziałanie poważnym awariom................................................................................................................31
Kontrola rynku............................................................................................................... .....................................32
Transgraniczne przemieszczanie odpadów................................................................................................ .........32
Polski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń......................................................................................32
Zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny............................................................................................................33
Weryfikacja rocznych raportów emisji CO2............................................................................................................................................................... 35
Inne działania inspekcyjne.................................................................................................................... .............35
22
I. WSTĘP
Elbląg leżący na pograniczu dwóch mezoregionów: Żuław Wiślanych i Wysoczyzny
Elbląskiej zajmuje powierzchnię 79,5 km2 i zamieszkiwany jest przez 127 tys. osób. Zachodnia
część miasta położona jest na terenie Żuław Wiślanych, gdzie występują tereny depresyjne (0,4 m
ppm). Pozostała część położona jest na Wysoczyźnie Elbląskiej. Jest to teren falisto-pagórkowaty z
licznymi, erozyjnymi, wąwozami o głębokościach dochodzących do 60 m. Na terenie Wysoczyzny
Elbląskiej, ze względu na wybitne walory krajobrazowe i przyrodnicze, utworzono Park
Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej.
Struktura użytkowania gruntów miasta przedstawia się następująco:
-
33,1 % powierzchni terenu zajmują użytki rolne
-
24,5 % lasy i zadrzewienia
-
18,5 % tereny osiedlowe
-
7,2 % tereny komunikacyjne
-
17,6 % nieużytki i wody
Stan środowiska na terenie miasta opracowano na podstawie informacji uzyskanych w
ramach wykonywania ustawowych zadań Delegatury WIOŚ w Elblągu we wszystkich zakresach jej
działania tj. kontroli przestrzegania prawa ochrony środowiska, monitoringu środowiska,
informowania o stanie środowiska, działalności laboratoryjnej, współpracy międzynarodowej i
działaniach organizacyjnych.
Rok 2007 był pierwszym rokiem realizacji zadań określonych w „Ogólnych kierunkach
działalności inspekcji ochrony środowiska na lata 2007 – 2013” i „Programu Państwowego
monitoringu środowiska na lata 2007 – 2009”.
II. MONITORING ŚRODOWISKA
Główne zadania w zakresie monitoringu obejmowały wykonywanie pomiarów, ocen i prognoz
stanu środowiska oraz gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o stanie
środowiska. Pozyskane informacje pochodziły zasadniczo od podmiotów które z mocy prawa są
zobowiązane do ich gromadzenia.
W 2007 roku WIOŚ realizował zadania monitoringowe związane z badaniami i oceną wód
powierzchniowych, jakości powietrza i pomiaru hałasu.
Generalna liczba punktów monitoringowych obsługiwanych przez Delegaturę w poszczególnych
komponentach środowiska uległa zmniejszeniu w stosunku do roku 2006. Przyczyną spadku liczby
33
punktów była przede wszystkim rekonfiguracja sieci pomiarowych i dostosowanie ich do
aktualnych potrzeb województwa i programów pomiarowo–badawczych oraz ograniczone środki
finansowe.
W roku 2007 rozpoczęto również badania wód Zalewu Wiślanego w oparciu o wymagania
Ramowej Dyrektywy Wodnej. Program badań oraz stanowiska poboru prób ustalono w oparciu o
wymagania
RDW,
podręcznik
„Opracowanie
sposobu
prowadzenia
monitoringu
wód
powierzchniowych oraz zasad funkcjonowania systemu ocen wg wymagań Ramowej Dyrektywy
Wodnej” (praca zbiorowa wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pod
kierunkiem prof. dr hab. Marka Nawalanego) oraz projekt rozporządzenia w sprawie form i
sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych.
Próby pobierane są z 9 stanowisk pomiarowych. Powyższy program badań obejmuje lata 2007 –
2008 i jest współfinansowany z dotacji NFOŚiGW.
MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Pod względem hydrograficznym miasto Elbląg znajduje się na obszarze dorzecza rzeki
Elbląg. Jest to rzeka skanalizowana o niekorzystnych cechach hydrologicznych, które decydują o
intensywności procesów samooczyszczania. Najważniejszymi dopływami rzeki Elbląg na terenie
miasta są: Dąbrówka, Babica, Kumiela i Fiszewka. W systemie hydrograficznym rzeki Elbląg
bardzo ważną rolę odgrywa sieć kanalizacji burzowej i drenażowej miasta mająca znaczny wpływ
na zwiększenie przepływu w okresie intensywnych opadów lub gwałtownych roztopów. Poza tym
zmywane z ulic i placów zanieczyszczeń, głównie pochodzenia komunikacyjnego (substancje
ropopochodne i inne związki chemiczne) które przedostają się do rzeki wpływając niekorzystnie na
jej stan czystości.
W 2007 roku Delegatura prowadziła badania jakości wód rzeki Elbląg w przekroju
Nowakowo. Ze względu na jej znaczenie dla miasta, uznano za celowe podanie informacji o
wynikach prowadzonych badań pomimo, iż monitorowany punkt rzeki znajduję się poza granicami
administracyjnymi Elbląga.
Zgodnie z cytowanym na wstępie planem monitoringu na lata 2007-09 w roku 2008
prowadzone są badania rzeki Kumieli w przekroju Elbląg - Zatorze.
Rzeka Elbląg – ppk Nowakowo
Rzeka Elbląg o długości 14,5 km i powierzchni zlewni 1499,9 km2 wypływa z jeziora
Drużno i uchodzi do Zalewu Wiślanego.
Wyniki badań przeprowadzonych w przekroju ujściowym wskazują na niezadowalającą
jakość (IV klasa) w 5 stopniowej skali klasyfikacji wód. Wskaźnikami, które charakteryzowały się
najwyższymi wartościami były barwa oraz azot Kjeldahla.
44
O obniżonej jakości wody
zadecydowały ponadto niekorzystne warunki tlenowe, substancje organiczne, biogenne i
zanieczyszczenie bakteriologiczne.
Ocenę dokonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 w
sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu
prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód.
Przy ocenie ogólnej nie uwzględniono wskaźników zasolenia (przewodność elektrolityczna,
substancje rozpuszczone ogólne, chlorki), których bardzo wysokie wartości związane są z
napływem słonawych wód z Zalewu Wiślanego. Przy silnych wiatrach z sektora północnego
następuje cofka, kierunek przepływu wody jest wtedy odwrotny – od Zalewu do jeziora Drużno – i
wlewanie się wód zalewowych do rzeki Elbląg. Zmiana kierunku przepływu powoduje duże
wahania zasolenia oraz resedymentację osadów dennych.
W stosunku do badań przeprowadzonych w roku 2006 jakość wód rzeki Elbląg nie uległa
zmianie.
Głównym źródłem zanieczyszczenia rzeki jest mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia
ścieków dla miasta Elbląga, odprowadzająca oczyszczone ścieki bezpośrednio do rzeki. Rzeka
stanowi również odbiornik ścieków przemysłowych i wód pochłodniczych z zakładów
znajdujących się na terenie Elbląga.
Obniżenie walorów jakościowych i użytkowych wód powierzchniowych, czyli ich
zanieczyszczenie, powodowane jest przez czynniki fizykochemiczne i biologiczne. W przeszłości o
przekształceniach ekosystemów wodnych decydowały procesy naturalne, takie jak eutrofizacja,
wymywanie substancji humusowych, gnicie obumierającej masy roślinnej i zwierzęcej, czy też
erozja
skał.
Obecnie
o
jakości
wód
powierzchniowych
decydują
przede
wszystkim
zanieczyszczenia związane z działalnością gospodarczą i bytowaniem człowieka.
Źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie miasta są w głównej mierze
ścieki komunalne i przemysłowe, a także wody opadowe i spływy powierzchniowe.
ŚCIEKI KOMUNALNE
W 2007 roku, z terenu miasta, do wód powierzchniowych odprowadzono ogółem 8367,6
tys. m3 oczyszczonych ścieków komunalnych, których głównym źródłem jest oczyszczalnia
mechaniczno - biologiczna eksploatowana przez Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i
Kanalizacji. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków z komunalnej oczyszczalni w Elblągu jest rzeka
Elbląg, do której w 2007 roku odprowadzono 8365,1 tys. m3 ścieków (99,9 % ogólnej ilości
ścieków komunalnych pochodzących z Elbląga). Jedynie około 2,5 tys. m3 stanowią ścieki z:
 mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowo 55
Usługowego „Patrex” Poland Import - Export (do Danówki odpływało 5,4 m3 ścieków socjalno
- bytowych w ciągu doby);
 mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków Nadleśnictwa Elbląg (do rzek Kumiela oraz
Srebrny Potok odpływało około 1,6 m3 ścieków w ciągu doby).
Charakterystykę ilościową i jakościową ścieków odprowadzanych z miasta do wód
powierzchniowych zamieszczono w tabeli 1.
Tabela 1. Oczyszczalnie ścieków komunalnych zlokalizowane na terenie
przedłożonych informacji o korzystaniu ze środowiska
Nazwa zakładu
Elbląskie
Przedsiębiorstwo
Wodociągów i
Kanalizacji Sp. z o.o.
w Elblągu –
oczyszczalnia
ścieków w Elblągu
Odbiornik
ścieków
Rzeka Elbląg
Rodzaj
oczyszczalni; ilość
ścieków
odprowadzonych
(m³/d)
Mechanicznobiologicznochemiczna o
projektowanej
przepustowości 105
600 m3/d;
Elbląga. Dane na podstawie
Ładunek zanieczyszczeń
w odprowadzanych ściekach (kg/d)
BZT5 –75,0
ChZT–508,0
Zaw. og.–140,0
Pog. – 21,0
Nog.–140,0
22918 m3/d
27.09.2007
Przedsiębiorstwo
ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe
„Patrex” Poland
Import-Export w
Elblągu –
oczyszczalnia
ścieków socjalnobytowych
Rów
melioracyjny
szczegółowy
łączący się z
Danówką
Mechanicznobiologiczna
5,4 m3/d
BZT5 – 0,346
ChZT–1,23
Zaw. og.– 0,13
11 i 19.03.2004
rzeka Kumiela
Lasy Państwowe
Nadleśnictwo Elbląg
14.08.2003
Mechanicznobiologiczny
3
1,10 m /d
BZT5 – 5,025
ChZT-Cr – 25,125
Zaw. og. – 7,035
BZT5 – 2,5
rzeka „Srebrny
Potok”
ChZT-Cr – 12,5
0,55 m3/d
Zaw. og. – 3,5
66
W tabeli 2 zestawiono ilości ścieków i ładunki zanieczyszczeń odprowadzane z Elbląga do wód
powierzchniowych w latach 2000-2007.
Tabela 2. Ilość ścieków oraz ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych odprowadzanych do wód
powierzchniowych z terenu miasta Elbląga w latach 2000-2007
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Ilość ścieków
tys. m3/rok
11844
11230
10799
10182
10175
9195
8583
8367
BZT5
ChZT-Cr
45
25
66
27
27
51
36
21
393
364
523
322
320
453
330
136
Zawiesina ogólna
Mg/rok
82
65
202
33
32
49
47
37,6
Azot ogólny
Fosfor ogólny
190
101
65
64
58,6
46,9
51,1
7
4
9
8
7,5
8,7
7,1
7,7
Rys. 1
Ładunki zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do wód powierzchniowych z Elbląga w latach 2000 - 2007
600
500
2000
2001
400
2002
2003
300
2004
2005
200
2006
2007
100
0
BZT5
ChZT-Cr
Zawiesina ogólna
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Rys. 2
Ścieki komunalne odprowadzone do wód powierzchniowych z terenu Elbląga w
latach 2000 - 2007
12000
10000
8000
Ilość ścieków
tys. m3/rok
6000
4000
2000
0
2000
2001
2002
2003
2004
77
2005
2006
2007
W roku 2007, w stosunku do roku poprzedniego, ilość ścieków komunalnych
odprowadzanych do wód powierzchniowych
zmniejszenie
zmniejszyła się o ok. 3%. Nastąpiło również
ładunku zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach, zarówno pochodzenia
organicznego (BZT5 i ChZT-Cr) jak i zawiesiny ogólnej.
ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE
Z elbląskiego przemysłu do wód powierzchniowych odprowadzane są:

wody pochłodnicze (traktowane jako wody umownie czyste)

ścieki technologiczne
Największe ilości wód pochłodniczych w 2007 roku odprowadziły następujące zakłady
przemysłowe

Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o.
–
4364,9 tys.m3

ALSTOM POWER Sp. z o.o.
–
143,0 tys. m3

MAAG Gear Sp. z o.o.
–
85,4 tys. m3

Odlewnia Elzamech Sp. z o.o.
–
66,0 tys. m3
Tabela 3. Ścieki przemysłowe odprowadzane do wód powierzchniowych z Elbląga w latach 2000-2007
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Wody pochłodnicze
Ścieki technologiczne
tys. m3
22519
11696
12665
12794
13506
10010
5287
4659
47,7
46,4
47,8
46,2
45,5
85,5
49,2
47,1
W roku 2007 do wód powierzchniowych odpłynęło ogółem 4659 tys.m3 wód
pochłodniczych i 47,1 tys. m3 ścieków technologicznych. Głównym źródłem wód pochłodniczych
jest Elektrociepłownia Elbląg, z której do wód trafiło blisko 94 % ogólnej ilości. Ścieki
technologiczne odprowadzane są do rzeki wyłącznie z Elektrociepłowni Elbląg. Przed
odprowadzeniem ich do odbiornika są one oczyszczane w zakładowej oczyszczalni.
88
Strukturę ścieków odpływających do wód powierzchniowych z terenu miasta przedstawiono na
rysunku 3.
Rys. 3
Procentowa struktura ścieków odprowadzanych do wód z Elbląga do
wód powierzchniowych w roku 2007
35,6%
Wody pochłodnicze
Ścieki technologiczne
64,0%
Ścieki komunalne
0,4%
MONITORING POWIETRZA
Zanieczyszczenia powietrza to gazy, ciecze i ciała stałe obecne w atmosferze, nie będące
jego naturalnym składnikami, lub też substancje występujące w ilościach zwiększonych w
porównaniu z naturalnym składem powietrza. Antropogeniczne źródła powstawania zanieczyszczeń
powietrza można podzielić na:

energetyczne spalanie paliw,

przemysłowe procesy technologiczne

komunikacyjne – głównie transport samochodowy

komunalne – gospodarstwa domowe, gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków.
Rodzaje i ilość podstawowych zanieczyszczeń emitowanych do powietrza – dwutlenek siarki
(SO2), tlenki azotu (wyrażone w NO2) pyły i tlenek węgla (CO), wynikają przede wszystkim z
rodzaju i ilości spalanych paliw. Głównym źródłem emisji podstawowych zanieczyszczeń do
atmosfery są:
SO2 – energetyka zawodowa i sektor komunalno-bytowy,
NO2 – transport, komunikacja i energetyka zawodowa,
pyły – energetyka i technologie przemysłowe,
CO – spalanie paliw w kotłowniach, transport drogowy.
Do określenia wielkości emisji ze źródeł punktowych w roku 2007 z terenu Elbląga
wykorzystano informacje z zestawienia opłat za korzystanie ze środowiska.
99
W roku 2007 emisja do powietrza z tych zakładów w podstawowych wskaźnikach
zanieczyszczeń wyniosła:
pył ogółem
-
143,2 Mg
dwutlenek siarki SO2
-
1514,7 Mg
tlenki azotu w przeliczeniu na NO2 -
537,1 Mg
tlenek węgla
332,1 Mg
-
Tabela 4. Emisja do powietrza podstawowych zanieczyszczeń z terenu Elbląga w latach 2000-2007
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Pył
ogółem
[Mg]
238
253
342
341
386
396
170
143
Dwutlenek
siarki
[Mg]
1748
1304
1173
887
866
1032
651
1515
Tlenki azotu w
przeliczeniu na
NO2 [Mg]
1169
895
941
810
609
749
558
537
Tlenek
węgla [Mg]
215
151
308
291
369
359
286
332
Gazy
ogółem
[Mg]
3132
2350
2422
1988
1844
2140
1494
2384
Pyły i gazy
ogółem [Mg]
3370
2603
2764
2329
2230
2536
1664
2527
Rys. 4.
Emisja podstawowych zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza w latach 2000 - 2007
na obszarze Elbląga
1800
Mg
1600
2000
1400
2001
1200
2002
1000
2003
800
2004
600
2005
400
2006
200
0
2007
Pył ogółem
Dwutlenek siarki
Tlenki azotu
Tlenek węgla
W roku 2007, w porównaniu z rokiem ubiegłym, emisja pyłów i tlenków azotu uległa
nieznacznemu obniżeniu, natomiast emisja dwutlenku siarki i tlenku węgla zwiększyła się. W tabeli
poniżej przedstawiono procentowo zmiany ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w
110
0
porównaniu z rokiem 2006.
Tabela 5.
Pył ogółem
(Mg)
Dwutlenek siarki
[Mg]
Tlenki azotu w
przeliczeniu na
NO2 [Mg]
Tlenek węgla
[Mg]
2006
169,7
650,8
557,7
286,4
2007
143,2
1514,7
537,1
332,1
redukcja 16%
wzrost 137%
redukcja 4%
wzrost 16%
Rok
Znaczy wzrost emisji dwutlenku siarki SO2 z Elektrociepłowni Elbląg wynika ze zmiany
dostawcy surowców użytych do produkcji (węgiel o wyższej zawartości siarki). Pomimo wzrostu
emisji nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm.
Podobnie jak w latach ubiegłych największy udział w emisji zanieczyszczeń na terenie
Elbląga miały Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o. (w pyle ogółem, dwutlenku siarki i tlenkach
azotu) oraz ALSTOM Power Sp. z o.o. (w tlenku węgla). Drugim co do wielkości źródłem emisji
podstawowych wskaźników
zanieczyszczeń do powietrza na terenie miasta jest Elbląskie
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej.
W roku 2007 procentowy udział zanieczyszczeń pochodzących z w/w podmiotów wynosił:
79% zanieczyszczeń pyłowych i 95% zanieczyszczeń gazowych w stosunku do emisji ogólnej
(tabela 6.).
Tabela 6. Porównanie wielkości emisji do powietrza podstawowych zanieczyszczeń z Elektrociepłowni Elbląg
o.o., Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. i ALSTOM Power Sp. z o.o. w 2007 roku
Emisja
ogółem
Elektrociepłownia
Elbląg Sp. z o.o.
Elbląskie
Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej
Sp. z
ALSTOM Power
Sp. z o.o.
Sp. z o.o.
Wskaźnik
zanieczyszczeń
Mg/rok
Wielkość
emisji z
terenu
zakładu
Wielkość
emisji z
terenu
zakładu
[Mg]
% udział w
całkowitej
emisji z
terenu
miasta
% udział w
całkowitej
emisji z terenu
miasta
[Mg]
Wielkość
emisji z
terenu
zakładu
% udział w
całkowitej
emisji z terenu
miasta
[Mg]
Pył ogółem
143
62,1
43,4
42,8
29,9
8,5
5,9
SO2
1515
1437,6
94,9
59,7
3,9
-
-
NOx
537
445,3
82,9
52,5
9,7
36,4
6,8
CO
332
30,2
9,1
65,7
19,8
145,6
43,9
11
Tabela 7. Porównanie wielkości emisji do powietrza podstawowych zanieczyszczeń z Elektrociepłowni Elbląg
Sp. z
o.o., Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. i ALSTOM Power Sp. z o.o. w 2006 i 2007 roku
Elektrociepłownia Elbląg
Sp. z o.o.
Wskaźnik
zanieczyszc
% udział w
zeń
Wielkość emisji
z terenu zakładu
[Mg]
całkowitej
emisji z terenu
miasta
Elbląskie Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej
ALSTOM Power
Sp. z o.o.
Sp. z o.o.
Wielkość emisji
z terenu
zakładu
[Mg]
% udział w
całkowitej
emisji z terenu
miasta
Wielkość emisji
z terenu zakładu
[Mg]
% udział w
całkowitej
emisji z terenu
miasta
Rok
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
2006
2007
Pył
ogółem
84,6
62,1
49,9
43,4
48,12
42,8
28,4
29,9
14,05
8,5
8,3
5,9
SO2
577,2
1437,6
88,7
94,9
61,19
59,7
8,94
3,9
-
-
-
-
NOx
462,8
445,3
83,0
82,9
50,72
52,5
9,1
9,7
38,26
36,4
6,9
6,8
CO
39,0
30,2
13,6
9,1
63,4
65,7
22,1
19,8
116,94
145,6
40,8
43,9
W kształtowaniu zmian klimatycznych dużą rolę odgrywa między innymi emisja do
powietrza dwutlenku węgla. Głównym źródłem emisji CO2 jest spalanie paliw do celów
energetycznych i transportowych. Największe ilości CO2 do powietrza emituje Elektrociepłownia
Elbląg (89,6% emisji całkowitej) i Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (9,5% emisji
całkowitej).
Tabela 8 . Emisja CO2 do powietrza z terenu Elbląga w latach 2000 – 2007
Rok
Wielkość emisji
zanieczyszczeń
[Mg]
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
386 491
415 099
395 229
375 006
358 806
355355
335 765
305765
Tabela 9. Rodzaje gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (na podstawie Obwieszczenia Ministra Środowiska
z 4 października 2006 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2007 (M.P. z dnia
17.10.2006r.) z zakładów na terenie Elbląga
Emisja ogółem (kg/rok)
Rodzaj gazów lub pyłów
Lp.
2006
1.
akrylonitryl
2007
0,29
2.
aldehydy alifatyczne i ich pochodne
8,49
3.
aldehydy pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne
4.
alkohole alifatyczne i ich pochodne
5.
7,76
7440,31
4729,39
alkohole pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne
1,87
387,15
6.
aminy i ich pochodne
2,3
319,42
7.
amoniak
8.
arsen
9.
azbest
144,46
112
2
10.
benzen
8,38
81,83
11.
benzo/a/piren
7,96
24,82
12.
bizmut
13.
cer
14.
chlorek winylu (w fazie gazowej)
0,732
0,52
15.
chlorowcopochodne węglowodorów typu CFC
16.
chlorowcopochodne węglowodorów: związki typu HCFC
17.
Chrom
202,92
58,45
18.
Cyna
0,42
19.
Cynk
0,18
20.
czterochlorek węgla
21.
dwusiarczek węgla
22.
dwutlenek siarki
650780
1514720,96
23.
dwutlenek węgla
335765000
305052529,63
24.
etery i ich pochodne
25.
halony: 1211,1301,2402
26.
halony: 1211,1301,2402
27.
kadm
28.
ketony i ich pochodne
29.
kobalt
30.
kwasy nieroganiczne, ich sole i bezwodniki
40,01
59,07
31.
kwasy organiczne, ich związki i pochodne
7661,3
10096,28
32.
mangan
25,47
52,38
33.
metan
0,732
1608,92
34.
molibden
35.
nikiel
35,58
7,29
36.
oleje (mgła olejowa)
37.
ołów
0,2812
11,04
38.
organiczne pochodne związków siarki
39.
pierwiastki metaliczne i ich związki
966,8
902,38
40.
pierwiastki niemetaliczne
41.
polichlorodibenzo-p-dioksyny i polichlorodibenzofurany
42.
polichlorowane bifenyle
43.
pyły cementowo - wapiennicze i materiałów ogniotrwałych
44.
pyły krzemowe
45.
pyły nawozów sztucznych
46.
pyły polimerów
47.
pyły środków powierzchniowo czynnych
48.
pyły węgla brunatnego
49.
pyły węglowo-grafitowe (sadza)
50.
51.
52.
rtęć
53.
sole niemetali
54.
substancja organiczne
55.
1963,35
19513,35
10896,43
3,88
2,44
0,49
272,6
29,7
366,69
503,92
5211,58
pyły ze spalania paliw
56717,63
120437,68
pyły pozostałe
112404,3
16985,13
tlenek węgla
286360
332171,51
56.
tlenki azotu
557670
537135,79
57.
tlenki niemetali
58.
1,1,1-trójchloroetan
59.
węglowodory alifatyczne i ich pochodne
1914,8
7104,51
60.
węglowodory pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne
9824,6
27745,2
61.
związki azowe, azoksy, nitrowe i nitrozowe
62.
związki heterocykliczne
63.
związki izocykliczne
8,08
144,07
1,2
2,75
61,3
0,13
113
3
Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomu substancji w
powietrzu w strefie, a następnie dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom:

choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines
tolerancji – strefa C

choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem
dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji – strefa B

substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego – strefa A
Na terenie województwa wydzielono 9 stref dla których dokonuje się oceny jakości powietrza:
 miasto Olsztyn,
 miasto Elbląg,
 powiat Elbląski,
 powiat Olsztyński,
 strefa bartoszycko – lidzbarska (powiaty: bartoszycki, kętrzyński, lidzbarski, braniewski),
 strefa ełcko – węgorzewska (powiaty: ełcki, olecki, gołdapski, giżycki, węgorzewski),
 strefa iławsko – ostródzka (powiaty: iławski, ostródzki),
 strefa mrągowsko – szczycieńska (powiaty: mrągowski, szczycieński, piski),
 strefa nidzicko – działdowska (powiaty: nidzicki, działdowski, nowomiejski),
Ocenę przeprowadzono oddzielnie dla każdego zanieczyszczenia z uwzględnieniem dwóch
grup kryteriów:
1. Ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla substancji:
benzen, dwutlenek siarki,
dwutlenek azotu, ozon, tlenek węgla, pył PM10 oraz kadm, nikiel, ołów, arsen i
benzo(a)piren w pyle zawieszonym PM10. Dla obszarów ochrony środowiskowej
wprowadzono bardziej rygorystyczne kryteria oceny dla:C6H6, NO2, CO.
2. Ze względu na ochronę roślin dla substancji: dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon.
Ocenę jakości powietrza w 2007 roku przeprowadzono w oparciu o dane zgromadzone w
Inspektoracie, wyniki z automatycznej stacji zanieczyszczeń powietrza w Elblągu oraz pozyskane z
badań prowadzonych przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną, Instytut Ochrony
Środowiska, Instytut Badawczy Leśnictwa.
Automatyczna stacja monitoringu zanieczyszczeń powietrza zlokalizowana przy ul. Bażyńskiego w
Elblągu uruchomiona w czerwcu 2005 roku ma za zadanie pomiar tła zanieczyszczeń powietrza w
rejonach dzielnic mieszkaniowych. Na stacji wykonywane są pomiary stężeń 1-godzinnych, 8godzinnych i 24-godzinnych pyłu PM 10, SO2, NO/NO2/NOx, CO oraz O3 wraz z równoległymi
114
4
pomiarami meteorologicznymi. Dane ze stacji monitoringu powietrza udostępnione są na stronie
internetowej www.olsztyn.csms.com.pl.
Tabela 10.Wyniki badań zanieczyszczeń powietrza w Elblągu w 2007 roku
Stacja
pomiarowa
Elbląg ul.
Bażyńskiego
6
Substancje
SO2
NO2
Czas
uśredniania
1h
24 h
rok
1h
rok
24 h
Dopuszczalne i
docelowe
poziomy
substancji w
powietrzu
350
125
20
230
46
50
Dopuszczalna
częstość
przekraczania
dopuszczalneg
o poziomu w
roku
kalendarzowy
m
24
3
18
35
wartość max.
113,8
22,1
100,8
80,8
średnia
4,7
PM 10
15,2
liczba
przekroczeń
CO
Ozon
Benzen
rok
8h
1.V.31.VIII.
8h
rok
40
10000
24000
(μg/m3xh)
120
8
25
dni
1563,5
144,4
23
10
1,47
15
W wyniku przeprowadzonej analizy danych strefę powiat miasto Elbląg w roku 2007 zaliczono do
klasy A (na obszarze strefy nie zostały przekroczone normy dotyczące dopuszczalnych stężeń dla
żadnego z branych pod uwagę wskaźników zanieczyszczeń).
MONITORING HAŁASU
W ostatnich latach hałas wysuwa się na pierwsze miejsce spośród czynników
środowiskowych powodujących największą uciążliwość. Ochrona środowiska przed hałasem
polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:
 utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie,
 zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego gdy nie jest on dotrzymany.
Podstawowymi aktami prawnymi w zakresie ochrony środowiska przed hałasem jest ustawa
Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62, poz. 627), rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w
środowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841). Wskaźnikiem służącym do liczbowego opisu klimatu
akustycznego jest równoważny poziom dźwięku A oznaczany LAeq i wyrażony w decybelach (dB).
Z uwagi na pochodzenie źródeł hałasu można wyodrębnić:

hałas instalacyjny – tradycyjnie zwany przemysłowym,

hałas komunikacyjny (drogowy - uliczny, kolejowy, lotniczy).
115
5
HAŁAS INSTALACYJNY
Źródłem hałasu instalacyjnego są różnego rodzaju maszyny i urządzenia, procesy
technologiczne, wyposażenie małych zakładów rzemieślniczych i usługowych, a także urządzenia
obiektów handlowych (wentylatory ścienne i dachowe, skraplacze, urządzenia klimatyzacyjne) oraz
urządzenia nagłaśniające w lokalach gastronomicznych i rozrywkowych. Kształtowanie właściwego
klimatu akustycznego w otoczeniu obiektów prowadzących działalność gospodarczą należy do
obowiązków podmiotu posiadającego do nich tytuł prawny.
Ocenę stanu akustycznego środowiska, ze względu na uciążliwość hałasu przemysłowego,
wykonano w oparciu o wyniki kontroli (planowanych i interwencyjnych) przeprowadzonych w
2007 roku. Działalnością kontrolną objęto 6 podmiotów gospodarczych, w każdym z nich
wykonano kontrolne pomiary hałasu. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku
stwierdzono w 5 zakładach. W tabeli 11 zestawiono przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu.
Tabela 11. Przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku na terenie Elbląga w 2007 roku
Zakład
Data
Decyzja
kontroli/pomiaru
Elbląg
5-14.12.07
decyzja
ul. Dębowa 55 w 2 p.p.
dzień/noc
6,3dB w dzień
12,3dB w nocy
Firma Handlowo –
Usługowa „Rudnicki”
Skład złomu
ul. Dębowa
brak
decyzji
1,4 dB*
„Kuusakoski” Sp.z.o.o
Gdynia –Oddział EgSkład złomu
ul. Dojazdowa 23-24.05.07
w 2 p.p.
dzień
decyzja
wyd.
19.07.07
7,1 dB
Centrum Handlowe
„Ogrody”
ul. Płk. Dabka
152
16-20.08.07
dzień/noc
brak
decyzji
1,5dB* w nocy
Stacja
transformatorowa
„Leśna” Energa
Operator S.A.interwencja
P.P.H.”Eldom” Sp. z.
o.o
ul. Kaszubska
27-28.08.07
dzień/noc
brak
decyzji
bez przekroczeń
ul. Mazurska
20
17.08.07
dzień
brak
decyzji
8,8dB*
Korporacja
Produkcyjno –
Handlowa „Stanbor”
Sp.z o.o.

Adres
16-18.05.07
dzień
Przekroczenie
Podmiot poinformował o
zamiarze ograniczenia
działalności i przeniesienia jej
na inny teren.
Prowadzone jest
postępowanie w sprawie
zamknięcia działalności
prowadzonej bez
wymaganych zezwoleń.
Wydano stosowne
zarządzenia.
Podmiot podjął działania
mające na celu zmniejszenia
emisji.
przekroczenie w stosunku do załącznika z obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007
(Dz. U. Nr 120, poz. 826)
116
6
Tabela 12. Rozkład przekroczeń dopuszczalnego poziomu dźwięku w obiektach skontrolowanych na terenie Elbląga
w latach 2001-2007
Rok/
Przekroczenie
<5
5-10
10-15
>15
2001-2002
dzień noc
1
1
1
1
1
-
2003
dzień noc
1
2
-
2004
dzień
noc
1
3
2
1
1
2005
dzień
noc
1
3
1
-
2006
dzień noc
1
1
1
-
2007
dzień
noc
1
1
3
1
-
Rys.5
Obiekty emitujące hałas skontrolowane na terenie Elbląga w latach 2001 - 2007
90
80
70
60
%
nie przekraczające dopuszczalnych
norm
50
40
przekraczające dopuszczalne normy
30
20
10
0
20012002
2003
2004
2005
2006
2007
Rys. 6
Procentowy udział przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu w poszczególnych
zakresach na terenie Elbląga w latach 2001 - 2007
70
60
50
2001-2002
2003
40
2004
30
2005
2006
20
2007
10
0
bez przekroczeń
<5
5 – 10
10 – 15
>15
W latach 2001-2002 przekroczenia dopuszczalnych norm wystąpiły w 5 na 14 skontrolowanych
podmiotów. W roku 2003 na 14 skontrolowanych podmiotów z pomiarem przekroczenia wystąpiły
w 7, natomiast w 2004 roku przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu wystąpiły w 3 na 6
skontrolowanych podmiotów z pomiarem. W 2005 roku dokonano pomiaru w 8 podmiotach i
117
7
przekroczenia wystąpiły
w 5. W roku 2006 przekroczenia wystąpiły w 2 zakładach na 4
skontrolowane z pomiarem. Natomiast w roku 2007 przekroczenia dopuszczalnych norm wystąpiły
w 5 na 6 skontrolowanych podmiotów.
HAŁAS DROGOWY
W 2007 roku Delegatura w Elblągu nie prowadziła badań monitoringowych hałasu
drogowego na terenie Elbląga. Ostatnie badania prowadzone były w 2005 roku.
OBCIĄŻENIE ŚRODOWISKA ODPADAMI
Odpady powstają we wszystkich dziedzinach ludzkiej działalności, a ich skład i ilość zależą
w dużym stopniu od modelu życia społeczeństwa oraz rodzaju prowadzonej gospodarki.
Nieprawidłowe gospodarowanie odpadami może wywierać negatywny wpływ na
środowisko naturalne oraz zdrowie i życie ludzi.
Za priorytetowe cele w gospodarce odpadami na najbliższe lata przyjęto:
 zwiększenie poziomu odzysku odpadów przemysłowych poprzez odpowiednią politykę
podatkową i system opłat za korzystanie ze środowiska,

stworzenie
podstaw
dla
nowoczesnego
gospodarowania
odpadami
komunalnymi,
zapewniającego wzrost odzysku a zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez
składowanie,

zbudowanie krajowego systemu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
W roku 2007 roku ocenę gospodarki odpadami opracowano w oparciu o informacje
pochodzące z bazy Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie (WSO – Wojewódzki System
Odpadowy) oraz dane własne Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Olsztynie
Delegatury w Elblągu gromadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, uzupełniane
wynikami kontroli Wydziału Inspekcji.
ODPADY POWSTAJĄCE W SEKTORZE PRZEMYSŁOWYM
W wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w 2007 roku w Elblągu powstało łącznie
294 807,6 Mg odpadów (dane WSO), z czego 894,8 Mg to odpady niebezpieczne.
Tabela 13. Wykaz największych wytwórców odpadów na terenie Elbląga w 2007 roku
Lp.
Odpady
[tys. Mg]
53,6
52,4
17,4
Nazwa wytwórcy
1.
2.
3.
„Alstom Power” Sp. z o.o.
Grupa Żywiec S.A. – Browar w Elblągu
PWiK Sp. z o.o.
4.
Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o.
15,2
118
8
Odpady
przemysłowe
w
zależności
od
rodzaju
przemysłu
przekazywane
są
wyspecjalizowanym odbiorcom posiadającym pozwolenie na odbiór lub zagospodarowanie jeśli
jest to zasadne i możliwe.
ODPADY NIEBEZPIECZNE
Odpady niebezpieczne stanowią specyficzną grupę odpadów. Powstają zarówno w sektorze
gospodarczym, jak i komunalnym. Źródłami odpadów niebezpiecznych są placówki służby
zdrowia, szkolnictwo, środki transportu, stacje obsługi pojazdów, bazy transportowe i remontowe,
zakłady metalurgiczne. W 2007 roku według danych Urzędu Marszałkowskiego na terenie Elbląga
powstało 894,8 Mg odpadów niebezpiecznych.
Tabela 14. Rodzaj i ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych w największych ilościach
Kod odpadu
120109*
130508*
180103*
Nazwa odpadu
Odpadowe emulsje i roztwory z
obróbki metali niezawierające
chlorowców
Mieszanina odpadów z
piaskowników i z odwadniania
olejów w separatorach
Inne odpady, które zawierają żywe
drobnoustroje chorobotwórcze lub
ich toksyny
Masa w Mg
234,9
168,0
18,9
Największe ilości odpadów niebezpiecznych powstały w zakładach: „Alstom Power” Sp. z
o.o. w Elblągu – 192,69 Mg, Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu – 95,677 Mg,
Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o. – 14,146 Mg.
Odpady niebezpieczne typu komunalnego przyjmowane są przez ZUO bezpośrednio lub za
pośrednictwem punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych zorganizowanych w mieście.
Odpady niebezpieczne z przemysłu przekazywane są przez ich wytwórców firmom, które
posiadają decyzje właściwych organów na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania
odpadami niebezpiecznymi.
ODPADY KOMUNALNE
W roku 2007 z terenu miasta złożono na składowisku 51637 Mg odpadów komunalnych.
Największą składowaną grupę, ok. 80% całości odpadów, stanowią niesegregowane (zmieszane)
odpady komunalne. Pozostałe odpady to głównie skratki, zawartość piaskowników oraz komunalne
osady ściekowe. Dużą część wytwarzanych odpadów komunalnych stanowią odpady ulegające
biodegradacji, głównie odpady kuchenne i odpady z terenów zieleni.
W ostatnich latach wzrasta systematycznie ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych.
119
9
Odpady opakowaniowe powstają w sektorze komunalnym jak i przemysłowym. Na terenie
województwa warmińsko - mazurskiego największy udział w ogólnej masie wytworzonych
odpadów opakowaniowych stanowią odpady z papieru i tektury, tworzyw sztucznych oraz szkła.
SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW
Selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest na terenie miasta od roku 1995 i obejmuje
80% mieszkańców. Firmą odbierającą odpady jest Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elblągu
oraz CLEANER Sp. z o.o. w Elblągu. Ilość i rodzaj zebranych odpadów przedstawiono w tabeli
poniżej.
Tabela 15. Ilość i rodzaj odpadów zebranych w wyniku selektywnej zbiórki
Kod odpadu
150102
150104
150107
170202
200101
Nazwa odpadu
Ilość w Mg
Opakowania
z
tworzyw 326,31
sztucznych
Opakowania z metali
6,50
Opakowania ze szkła
421,80
Szkło techniczne
35,78
Papier i tektura
646,18
Punkty selektywnej zbiorki odpadów niebezpiecznych zlokalizowane na terenie Elbląga:
- Apteki – (40 punktów) – pojemniki na przeterminowane leki;
- Placówki oświatowe – (~65 pkt.) – pojemniki na zużyte baterie;
- Stacje paliw + Z.U.O. – (6 pkt.) – Punkty Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych;
- Sklepy komputerowe – (5 pkt.) – pojemniki na zużyte tonery;
- Urzędy, szkoły wyższe, spółdzielnie mieszkaniowe, firmy, punkty handlowo – usługowe,
zakłady fotograficzne – (64 pkt.) – pojemniki na baterie;
Tabela 16. Selektywna zbiórka odpadów na terenie Elbląga w latach 2000-2006
Ilość poszczególnych rodzajów odpadów [Mg]
Rodzaj odpadu
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Papier i tektura
181,13
227,52
248,59
257,6
334,43
371,49
Szkło
182,4
245,75
220,59
293,3
345,05
406,98
Tworzywa
68,08
97,72
148,04
257,78
267,07
293,79
sztuczne
Opakowania
2,56
9,6
10,38
11,2
wielomateriałowe
Metale
22
10
10,79
Razem
431,61
570,99
619,78
840,28
966,93
1094,25
220
0
2006
561,65
414,86
2007
646,18
457,58
326,77
326,31
-
-
6,00
6,5
1309,28 1436,57
Rys. 7
Selektywna zbiórka odpadów na przestrzeni lat 2000 2007
700
600
Mg
500
Papier i tektura
400
Szkło
300
Tworzywa sztuczne
200
Opakowania wielomateriałowe
Metale
100
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Tabela 17. Ilość i rodzaj odpadów niebezpiecznych zebranych w punktach zbiórki
Kod odpadu
200132
Ilość w Mg
1,51
200133
Nazwa odpadu
Leki inne niż wymienione w
200131
Baterie i akumulatory
200121
Lampy fluorescencyjne
0,02
200128
Farby, tusze, farby drukarskie
0,28
200136
Zużyte urządzenia elektryczne i
elektroniczne
6,10
3,11
Tabela 18. Ilość osadów ściekowych wytworzona w oczyszczalni ścieków
Rodzaj oczyszczalni
Forma uwodniona
s.m.o.
Oczyszczalnia mechaniczno
– biologiczna w Elblągu
16618,25 Mg
3038,2 Mg
221
1
III. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA
W ramach działalności inspekcyjnej Delegatura w Elblągu
przestrzegania
prowadziła kontrolę
przez użytkowników środowiska przepisów dotyczących szeroko rozumianej
ochrony środowiska oraz warunków decyzji administracyjnych.
Kontrole WIOŚ prowadzone w 2007 roku stanowiły kontynuację działań dotychczasowych
z uwzględnieniem obowiązków związanych z wypełnianiem wymagań określonych w wybranych
dyrektywach Unii Europejskiej.
Obecnie Inspekcja realizuje ponad 230 zadań, a w 2007 roku zakres jej działania poszerzył
się o ok. 20 nowych obowiązków.
Podczas każdej kontroli sprawdzano ponadto wykonywanie obowiązków wynikających z art. 284286 ustawy Prawo ochrony środowiska w zakresie opłat za korzystanie ze środowiska wnoszonych
do Urzędu Marszałkowskiego.
Łącznie liczba zakładów z terenu powiatu grodzkiego znajdujących się w na bieżąco
aktualizowanej ewidencji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynosiła
170
podmiotów wg stanu na koniec 2007 r.
W roku 2007 skontrolowano 39 podmiotów, przeprowadzając ogółem 57 kontroli w tym
14 kontroli nieplanowanych i 13 interwencji.
Kontrole pozaplanowe oraz interwencje wynikały zarówno z wniosków organów administracji
publicznej, jak i z wniosków mieszkańców. (Wykaz skontrolowanych w 2007 roku podmiotów
znajduje się w załączonej tabeli)
Wydano 33 zarządzenia pokontrolne, skierowano 38 wystąpień do organów rządowych i
samorządowych, w stosunku do 5 skontrolowanych podmiotów Wojewódzki Inspektor Ochrony
Środowiska prowadził postępowanie w sprawie wstrzymania użytkowania instalacji funkcjonującej
z naruszeniem prawa.
Wyboru podmiotów i celów kontroli na rok 2007 Inspektorat dokonał wypełniając
obowiązki ustawowe dotyczące sprawowania kontroli przestrzegania przepisów ochrony
środowiska oraz realizując zdania określone przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska jako
priorytetowe w skali kraju.
Dobór celów kontrolnych był oparty o następujące kryteria decydujące o poprawie bezpieczeństwa
ludzi i środowiska.
Przeprowadzono kontrole :
1. w zakresie ograniczenia uciążliwości powodowanej przez instalacje ,których prowadzenie
wymaga pozwolenia zintegrowanego, których funkcjonowanie ze względu na rodzaj i
skalę
prowadzonej
działalności
może
powodować
znaczne
zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości : 3
222
2
2. w zakresie eliminowania lub ograniczenia wykorzystania substancji niebezpiecznych dla
środowiska, w tym substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) 6
3. kontrole działalności w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o recyklingu pojazdów
wycofanych z eksploatacji (stacje demontażu pojazdów) 3
4. w zakresie ochrony powietrza : 8
5. w zakresie poprawy stanu gospodarki odpadowej 16
6. w zakresie ograniczenia uciążliwości hałasowej 6
7. w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom 8
8. w zakresie gospodarki wodno - ściekowej 3
9. w zakresie spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań 1
10. kontrole związane z wydawaniem zaświadczeń w trybie przepisów odrębnych 1
11. spełnianie wymagań związanych z transgranicznym przemieszczaniem odpadów : 2 oceny
12. kontrola przestrzegania przepisów w procesie inwestycyjnym : 1
13. weryfikacja rocznego raportu emisji CO2 pod względem wiarygodności zamieszczonych
informacji: 1
Wypełnienie wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje wymagające
pozwolenia zintegrowanego (Dyrektywa 96/61/WE)
Na terenie miasta znajduje się 5 następujących podmiotów prowadzących siedem instalacji
wymagających posiadania pozwolenia zintegrowanego:
* Grupa Żywiec S.A. Browar w Elblągu, ul. Browarna 71 - instalacja do obróbki lub przetwórstwa
produktów spożywczych i napojów z surowych produktów roślinnych o zdolności produkcyjnej
ponad 300 ton wyrobów gotowych na dobę.
* Elektrociepłownia Elbląg sp. z o.o. ,ul. Elektryczna – instalacja w przemyśle energetycznym do
spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MWt oraz instalacja do składowania odpadów z
wyłączeniem odpadów obojętnych , o zdolności przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dobę lub
o całkowitej pojemności ponad 25 tys. ton w Jagodnie
* Zakład Utylizacji Odpadów , ul. Szańcowa 1- Składowisko odpadów w Elblągu – instalacja do
składowania odpadów z wyłączeniem odpadów obojętnych , o zdolności przyjmowania ponad 10
ton odpadów na dobę lub o całkowitej pojemności ponad 25 tys. t
* Alstom Power Sp. zo.o. w Warszawie, Oddział w Elblągu – instalacja do odlewania metali
żelaznych o zdolności produkcyjnej ponad 20 ton wytopu na dobę oraz instalacja do wtórnego
wytopu metali nieżelaznych lub ich stopów, w tym oczyszczania lub przetwarzania metali z
223
3
odzysku, o zdolności produkcyjnej powyżej 4 ton wytopu na dobę dla ołowiu lub kadmu lub
powyżej 20 ton wytopu na dobę dla pozostałych metali
* Odlewnia Elzamech Sp. z o.o , ul. Dolna 4a – instalacja do odlewania metali żelaznych o
zdolności produkcyjnej ponad 20 ton wytopu na dobę
W roku 2007 skontrolowano trzy podmioty: Elektrociepłownię Elbląg Sp. z o.o., Odlewnię
Elzamech Sp. z o.o. oraz Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o .
Tylko Odlewnia Elzamech Sp. z o.o , mimo złożenia wniosku , do końca roku 2007 nie
uzyskała pozwolenia zintegrowanego.
W przypadku tej instalacji Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, w związku z
prowadzonym przez inny organ postępowaniem w sprawie wydania pozwolenia, zawiesił wszczęte
wcześniej postępowanie w sprawie wstrzymania użytkowania instalacji, do czasu rozstrzygnięcia
postępowania.
Przestrzeganie zasad postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową
(Dyrektywa 2037/2000/WE/w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową)
Na terenie miasta skontrolowano 6 podmiotów pod kątem wypełniania zasad
postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową
14. Zakłady Mięsne „Elmeat” S.A. ul. Mazurska 15A
15. Firma P-P-U-H „Mocek” J.Mocek ul. Janowska 11/11
16. Mechanika i Elektromechanika AGD R.Gburzyński ul. R.Traugutta 68/2
17. Elektromonter Instalacji I Urządzeń Chłodniczych Z.Niewiadomski, ul.Skierniewicka 18
18. Przedsiębiorstwo R-M-H „Spomasz” ul. Fabryczna 16
19. Zakład P-H-U „Klimat-El” B. Bidziński ,ul. Wierzbowa
Stwierdzono głównie następujące nieprawidłowości

nieprzekazywanie ewidencji do BOWO (Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej)

brak ewidencji,

brak oznakowywania instalacji i urządzeń,

brak kart obsługi technicznej,

brak okresowego sprawdzania szczelności instalacji,

brak aktualnych kart charakterystyki używanych substancji kontrolowanych.
224
4
Przestrzeganie przepisów w zakresie przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z
eksploatacji (stacje demontażu pojazdów)
(Dyrektywa 2000/53/WE)
Pojazd wycofany z eksploatacji jest odpadem kwalifikowanym w katalogu odpadów jako
odpad niebezpieczny o kodzie 16 01 04*.Po przeprowadzeniu demontażu staje się odpadem o
kodzie 16 01 06. Ok. 85% masy wraku samochodowego ma wartość surowcową , przeznaczoną do
recyklingu : złom, akumulatory, oleje, opony, szkło, guma, płyny chłodnicze i hamulcowe,
tworzywa sztuczne, zużyte opony.
Na terenie Miasta Elbląga funkcjonowały w 2007r. 3 stacje demontażu pojazdów wycofanych z
eksploatacji, wpisane do rejestru prowadzonego przez Wojewodę Warmińsko – Mazurskiego,
eksploatowane przez :
1. „KANON” Daniel Burnos & Sławoj Odya, ul. Malborska 91,
2. Firma Wielobranżowa „PAMA” Mirosław Sienkiewicz, ul. Warszawska 125 B.
3. Firma Handlowa „Rudnicki” Stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji, ul.
Żuławska 2c
Kontrolą objęto wszystkie funkcjonujące stacje znajdujące się w wykazie w zakresie
zgodności postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji określonymi ustawą z dnia 20
stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.), która weszła w życie
w dniu 14 marca 2005 oraz z zapisami rozporządzenia w sprawie minimalnych wymagań dla stacji
demontażu oraz sposobu demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji / Dz. U. Nr 143, poz.
1206 ).
Na wniosek Wojewody Warmińsko – Mazurskiego i powołanego przez Urząd Wojewódzki
w Olsztynie Zespołu Doradczego do spraw rządowego programu ograniczania przestępczości i
aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” Delegatura w Elblągu przeprowadziła w dniach
10.09. i 21.09.2007 r. ramach w/w programu kontrolę punktu wytypowanego przez Komendę
Wojewódzką Policji w Olsztynie.
Wspólnej kontroli poddano firmę „KANON” Daniel Burnos & Sławoj Odya, ul. Malborska 91,
82-300 Elbląg, działającej jako stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji i
umieszczonej w wykazie Wojewody pod numerem – N/7.
W wyniku kontroli ustalono, że
stacja demontażu prowadzi proces odzysku R14 - działania
polegające na wytwarzaniu odpadów w całości lub części oraz proces R15- działania polegające
na przetwarzaniu odpadów w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu.
Ponadto podczas kontroli stwierdzono, iż
225
5
stacja przyjmuje do demontażu pojazdy
wycofane z eksploatacji wydając zaświadczenia o ich przyjęciu zgodne z art. 24 ust.1 pkt .2
ustawy z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji / Dz. U. Nr 25,
poz. 202 / a także prowadzi ich ewidencję.
Przeprowadzona z udziałem funkcjonariuszy Policji kontrola w tym zakresie nie ujawniła działań
przestępczych.
Kontrolę Firmy Handlowej
„Rudnicki” -
Stacji demontażu pojazdów wycofanych z
eksploatacji, ul. Żuławska 2 c, przeprowadzono w związku ze zgłoszeniem przez inwestora zamiaru
oddania instalacji do użytku oraz na wniosek Wojewody.
W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących braku wyodrębnienia na stacji
sektorów magazynowania wymontowanych części wyposażenia nadającego się do ponownego
użycia oraz sektora magazynowania odpadów , braku ich oznakowania oraz braku sorbentów do
neutralizacji ewentualnych wycieków substancji niebezpiecznych ( płynów eksploatacyjnych,
paliwa) skierowano wystąpienie do Wojewody.
Stwierdzone prze Inspektorat nieprawidłowości inwestor usunął w wyznaczonym czasie,
co pozwoliło uzyskać decyzję Wojewody na wytwarzanie odpadów oraz zezwolenie na
prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadów..
Powyższe zezwolenia posiadały pozostałe, kontrolowane podmioty.
Ochrona powietrza
( Dyrektywa 2000/76/we w sprawie spalania odpadów, Dyrektywa 2001/80/WE W sprawie
ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw)
W 2007 roku skontrolowano 8 podmiotów :

KPH „Stanbor” Fabryka Mebli S.Borowski i Wspólnicy S.j.

Fabryka Mebli „Stolpłyt” Sp. z o.o.

PPHU „Qraś” J. Kuraś

Zakład produkcyjny „Grab”

Alstom Power Sp.z o.o. Zakład Metalurgiczny

Odlewnia “Elzamech” Sp.z o.o.

Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.

Elektrociepłownia Elbląg Sp.zo.o.
Na terenie miasta użytkowanych jest 6 instalacji posiadających urządzenia do termicznego
226
6
przekształcania odpadów .
W
2007
skontrolowano
4
instalacje
pod
względem
przestrzegania
obowiązku
monitorowania termicznego przekształcania odpadów :
* KPH „Stanbor” Fabryka Mebli,
* Fabryka Mebli „Stolpłyt” Sp.z o.o.,
* PPHU ’”Qraś”,
* Zakład Produkcyjny „Grab”
Wszystkie skontrolowane instalacje wyposażone były w urządzenia do monitorowania procesów
spalania.
Ponadto skontrolowano 2 instalacje pod kątem emisji zanieczyszczeń z procesów
technologicznych :
* Alstom Power Sp. zo.o.
* Odlewnia Elzamech Sp.z o.o.
W zakresie energetycznego spalania paliw skontrolowano 2 podmioty:
* Elektrociepłownię Elbląg Sp. z o.o.
* Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.
Oba podmioty posiadały urządzenia pomiarowe do ciągłych pomiarów wielkości emisji
zanieczyszczeń do powietrza i kontroli procesów spalania.
W wyniku kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości :
- przekroczenia dopuszczalnych poziomów emisji ustalonych decyzją (PP-H-U Qraś, Zakład
Produkcyjny Grab, Fabryka Mebli „Stolpłyt” Sp. z o.o.)
- brak pozwolenia zintegrowanego na emisję (Odlewnia „Elzamech”)
W przypadku przekroczeń zobowiązano podmioty do wyeliminowania stwierdzonych
nieprawidłowości
W przypadku instalacji Odlewni „ Elzamech” Sp. z o.o. działającej bez wymaganego pozwolenia,
po uzyskaniu informacji o złożonym przez zakład wniosku o uzyskanie pozwolenia
zintegrowanego, zawieszono wszczęte postępowanie do czasu rozstrzygnięcia przez organ.
Przestrzeganie prawidłowego postępowania z odpadami przez ich wytwórców
(Dyrektywa 2006/12/WE Ramowa dyrektywa w sprawie odpadów)
Pod kątem przestrzeganie prawidłowego postępowania z odpadami, w tym prawidłowego
postępowania z odpadami niebezpiecznymi skontrolowano 16 podmiotów .

Zakład Kaletniczy „Sara” K. Songin, ul. Flisaków 6

Wyroby skórzane Import-Export D. Morawski, ul. Kolejowa 1
227
7

Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1,

Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1

„Draspel” Sp. zo.o ,ul. Dębowa 1d Punkt skupu złomu ,ul. Warszawska 128

Przedsiębiorstwo Zieleni Miejskiej, Sp.z o.o. ul. Krakusa 16/17

„Cleaner „ Zakład Sprzątania Sp.j. M.Bukowski, G. Misiewicz

Jednostka Wojskowa Nr 132,ul. Królewiecka 169

Kuusakoski Sp. zo.o w Gdyni, Punkt skupu złomu,ul. Dojazdowa

PPHU”’Patrex” Import- Export I.Sowa, ul.Mazurska 46

Firma Handlowa “Elmet”J. Rudnicka ul. Wyczółkowskiego,

KPH ‘Stanbor” Fabryka Mebli S.Borowski i Wspólnicy Sp.j., ul. Dębowa 55

Fabryka Mebli „Stolpłyt” Sp.z o.o. ,ul. Żuławska 18

PPHU „Qraś”, ul. Grabowa 4

Zakład produkcyjny „Grab”, ul. Grabowa 4
Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły
braku pełnej ewidencji odpadów lub jej
nieprawidłowego prowadzenia, oraz nieprzestrzegania warunków decyzji .
Ponadto Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w celu prześledzenia strumienia
odpadów komunalnych kontrolą objął w roku 2007 gminne jednostki organizacyjne i „firmy
komercyjne” prowadzące działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych na terenie Gminy Miasto Elbląg.
Kontrole prowadzono w ramach * Ogólnokrajowego cyklu kontrolnego GIOŚ dotyczącego
oceny spełniania wymogów ochrony środowiska w zakresie zbierania, transportu, odzysku i
unieszkodliwiania odpadów komunalnych, z wyłączeniem składowisk odpadów.
Powyższy cykl kontrolny pozwolił prześledzić zmiany w prowadzonej na terenie Gminy Miasto
Elbląg gospodarce odpadami komunalnymi oraz ocenę zgodności postępowania przedsiębiorców i
organów administracji z przepisami ustawy o odpadach oraz znowelizowanej ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach.
Kontroli poddano 5 podmiotów :
* „CLEANER” Zakład Sprzątania ZPChr. Spółka Jawna, Maciej Bukowski, Grzegorz Miśiewicz,
ul. Mazurska 10, 82-300 Elbląg,
* Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1, 82-300 Elbląg,
* Rejonowy Zarząd Infrastruktury w Olsztynie, WAK5 - Wojskowa Administracja Koszar przy
Jednostce Wojskowej 4260, ul. Królewiecka 169, 82-300 Elbląg,
* Przedsiębiorstwo Zieleni Miejskiej Sp. z o.o., ul. Krakusa 16/17, 82-300 Elbląg,
228
8
* Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1, 82-300 Elbląg.
W wyniku kontroli ustalono, że instalacja do składowania odpadów ZUO jest eksploatowana
zgodnie z pozwoleniem zintegrowanym uzyskanym w dniu 27.09.2007r.
Zakład zajmuje się też na terenie miasta unieszkodliwianiem odpadów
niebezpiecznych
pochodzących z budowy, remontów i rozbiórek zaklasyfikowanych jako materiały izolacyjne
zawierające azbest o kodzie 170601 oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest o kodzie
170605. Miejscem składowania odpadów niebezpiecznych jest kwatera składowa na terenie ZUO
Sp. z o. o w Elblągu przy ul. Mazurskiej 42., o całkowitej powierzchni 1200 m² i pojemności
całkowitej nie przekraczającej 5000 Mg.
Kontrola wykazała, że podmiot uzyskał zezwolenie na unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych
wydane dnia 16.02.2007r.
Składowisko jest monitorowane, a wcześniejsze zarządzenie dotyczące uzyskania pozwolenia na
rozbudowę, przebudowę i zmianę sposobu użytkowania rurociągu tranzytowego gazu dla potrzeb
przesyłania ścieków ze składowiska zostało w terminie wykonane.
Do nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli pozostałych podmiotów należy zaliczyć :
- brak zbiorczych zestawień danych dotyczących odpadów, które należy przekazywać do
Urzędu Marszałkowskiego („Cleaner”)
- brak decyzji zezwalającej na odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,
wydanych na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, („Cleaner”,
Miejskie
Przedsiębiorstwo Oczyszczania)
- brak zezwoleń w zakresie zbierania i transportu odpadów, zgodnie z art. 28 ustawy
o odpadach. („Cleaner”, Przedsiębiorstwo Zieleni Miejskiej)
Na podstawie przeprowadzonych kontroli oraz zebranych informacji stwierdzono, że na
obszarze Gminy Miasta Elbląg
prowadzona jest również selektywna zbiórka odpadów
komunalnych oraz odpadów niebezpiecznych typu: zużyty sprzęt elektroniczny, zużyte baterie,
przeterminowane leki.
Odpady komunalne są selektywnie odbierane od właścicieli nieruchomości oraz przedsiębiorstw
przez następujące firmy:
”- ”CLEANER” Zakład Sprzątania ZPChr. Spółka Jawna, Maciej Bukowski, Grzegorz Miśiewicz,
ul. Mazurska 10, 82-300 Elbląg,
- Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1, 82-300 Elbląg,
- Przedsiębiorstwo Zieleni Miejskiej Sp. z o.o., ul. Krakusa 16/17, 82-300 Elbląg,
229
9
- Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., ul. Szańcowa 1, 82-300 Elbląg
Selektywna zbiórka jest prowadzona w mieście przez w/w podmioty głównie w systemie
pojemnikowym. Na podstawie
danych uzyskanych przez tut. Delegaturę
w trakcie kontroli
stwierdzono, iż na terenie Gminy Miasta Elbląg obecnie znajduje się 724 pojemniki na szkło,
makulaturę i plastyk, każdy oznaczony innym kolorem tj. niebieski-makulatura, żółty –plastyk,
zielony-szkło.
Ograniczenie uciążliwości hałasowej w środowisku
( Dyrektywa 2002/49/WE odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w
środowisku)
Skontrolowano 6 podmiotów na terenie miasta :

Kuusakoski” Sp. zo.o. w Gdyni – Punkt skupu złomu ul. Dojazdowa

Firma Handlowa „Rudnicki” Plac załadunku Złomu, ul. Dębowa

PPU „Eldom” Sp.z o.o. ,ul. Mazurska 20

ING PFCE Ogrody Sp. z o.o. Centrum Handlowe „Ogrody”, ul. Płk.Dąbka

KPH „Stanbor” Fabryka Mebli S.Borowski i Wspólnicy Sp.j., ul. Dębowa 55

Energa Operator S.A. Oddział w Elblągu, Stacja Transformatorowa
Większość kontroli spowodowana była wnioskami o
podjęcie interwencji z powodu
uciążliwości hałasu stwierdzanej przez mieszkańców miasta .
Na podstawie ustaleń kontrolnych i pomiarów można stwierdzić, że uciążliwość powodowana
była głównie przez : agregaty chłodnicze i klimatyzacyjne , wentylatory instalacji wyciągowej i
instalacje przeładunkowe pracujące na zewnątrz.
W przypadkach stwierdzonego przekroczenia norm poziomu dźwięku, o wynikach pomiarów
informowano właściwe organy
w celu podjęcia działania zmierzającego do wydania decyzji
określającej dopuszczalne poziomy hałasu lub zobowiązania podmiotu do wyciszenia źródeł
uciążliwości. Podmioty zobowiązano do podjęcia działań wyciszających .
Ponadto na podstawie przeprowadzonych przez Inspektorat w zakładzie Kuusakoski Sp. z o.o w
Gdyni Oddział w Elblągu, działań kontrolnych i pomiarów Prezydent Miasta Elbląga wydał
decyzję ustalającą poziom hałasu..
330
0
Przeciwdziałanie poważnym awariom
(Dyrektywa 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych
z substancjami niebezpiecznymi (zmieniona dyrektywą 2003/105/WE-SEVESO II)
Według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. prowadzony w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony
Środowiska rejestr zakładów, potencjalnych sprawców poważnych awarii obejmował na terenie
miasta Elbląga następujące 8 zakładów :

ALSTOM POWER Sp. z o. o. ul. Stoczniowa

„ELEKTROCIEPŁOWNIA ELBLĄG” Sp. z o. o., ul. Elektryczna 20 a.

„METAL EXPERT” Sp. z o. o., Oddział w Elblągu, ul. Stoczniowa 2.

„HANYANG” Sp. z o. o., ul. Warszawska 72.

„MAAG GEAR” Sp. z o. o., ul. Stoczniowa 2.

„GRUPA ŻYWIEC” S. A. Browar, ul. Browarna 71.

ELBLASKIE PRZEDSIEBIORSTWO WODOCIĄGÓW I KANALAIZACJI Sp.z o.o.

„KAMOL” Sp. z o. o., Skład Paliw, ul. Portowa 4.
Z tej listy skontrolowano w roku 2007 w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom 2
zakłady: MAAG GEAR” Sp. z o. o. oraz „ELEKTROCIEPŁOWNIE ELBLĄG” Sp. z o. o., w
ramach kontroli przestrzegania warunków pozwolenia zintegrowanego.
Ponadto skontrolowano w mieście 2 stacje paliw :

„Nestle oil Poland” Ltd. ul. Bagatela 14

STW stacja paliw „Dakar” Sp. c. Chruściński, Szeląg, Dutko, Prokaziuk , ul. Dębowa
W związku z nieprawidłowościami dotyczącymi nieoczyszczonego separatora substancji
ropopochodnych oraz brakiem urządzenia do podczyszczania wód opadowych z terenu
parkingowego wydano stosowne zarządzenia
Ponadto w 2007 roku na terenie miasta WIOŚ uczestniczył w 4 zgłoszonych interwencjach
dotyczących wycieków substancji ropopochodnych do cieków wodnych .
Zdarzenie z
dnia 10.04.2007
na
rzece Kumieli oraz zanieczyszczenie substancjami
ropopochodnymi rzeki Elbląg w dniu 31.05.2007 zostały zaliczone do zdarzeń o znamionach
poważnej awarii.
W tych przypadkach we współpracy z Państwową Strażą Pożarną rozpoznano i
sklasyfikowano zdarzenie oraz
oceniono przyczyny i skutki zanieczyszczenia; powiadomiono
GIOŚ DPPA z/s w Gdańsku, Miejskie Centrum Zarządzania Kryzysowego w Elblągu. oraz WIOŚ
Olsztyn.
331
1
Kontrola rynku
(Dyrektywa 2001/14/WE w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich
odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz
pomieszczeń)
Zakres kontroli obejmował przestrzeganie spełnienia zasadniczych wymagań określonych w
dyrektywach nowego podejścia przez wyroby wprowadzane do obrotu oraz przestrzeganie
przepisów ochrony środowiska. W Elblągu skontrolowano 1 podmiot:
* Zakład Zaopatrzenia Leśnictwa D. Pyl Dealer Husqvarna
Stwierdzono nieprawidłowości
z zakresu kontroli kilku urządzeń podlegających oznaczeniu
gwarantowanego poziomu mocy akustycznej i z zakresu ustawy o odpadach ( brak programu
gospodarki odpadami niebezpiecznymi a tym samym decyzji jej zatwierdzającej, niewłaściwe
przechowywanie olejów odpadowych, brak ewidencji odpadów).
Transgraniczne przemieszczanie odpadów
(Rozporządzenie nr 1013/2006 PEiR - W sprawie przemieszczania odpadów)
Na podstawie Porozumienia zawartego 30 listopada 2007r pomiędzy
Warmińsko -
Mazurskim Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska, Komendantem Morskiego Oddziału
Straży Granicznej oraz Dyrektorem Izby Celnej w Olsztynie w sprawie współdziałania w zakresie
kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów, w minionym roku, Inspekcja - na wniosek
Urzędu Celnego w Elblągu - dwukrotnie przeprowadziła ocenę i klasyfikację towaru w postaci
pojazdów samochodowych sprowadzonych z zagranicy uznając, że sprowadzony towar nie był
odpadem.
Ustanowienia Polskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń.
( Rozporządzenie 166/2006/WE - W sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania
i Transferu Zanieczyszczeń)
Rok 2007 był pierwszym rokiem sprawozdawczym z realizacji dyrektywy dotyczącej
instalacji objętych obowiązkiem raportowania do Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu
Zanieczyszczeń zgodnie z rozporządzeniem(WE) Nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 18 stycznia w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu
Zanieczyszczeń.
Ustalono, że na terenie miasta obowiązkowi raportowania podlegają następujące podmioty:
* Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o. – instalacja do energetycznego spalania paliw
* Alstom Power Sp. z o.o – 2 instalacje : do odlewania metali żelaznych; do wytopu
332
2
* Odlewnia Elzamech Sp. z o.o.- instalacja do odlewania metali żelaznych
* Grupa Żywiec S.A. Browar w Elblągu – instalacja do produkcji produktów spożywczych i
napojów
* Elbląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z. o. o. – oczyszczalnia ścieków
komunalnych
* Zakład Usług Komunalnych w Elblągu - składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne
* Elektrociepłownia
Elbląg Sp. z o.o. składowisko w Jagodnie – składowisko odpadów
paleniskowych
Operatorzy zakładów prowadzących działalność określoną w załączniku I do dyrektywy mieli
obowiązek przygotować dane do raportowania zgodnie z obowiązującymi wytycznymi i przesłać je
do WIOŚ w terminie do 31 marca roku następującego po roku sprawozdawczym.
Wszystkie ww. podmioty wywiązały się w terminie z powyższego obowiązku.
Zweryfikowane dane zostaną przekazane w terminie do końca września 2008 do Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
(Dyrektywa 2002/96/WE w sprawie zużytego sprzęt elektrycznego i elektronicznego)
Od 21 października 2005 r. obowiązuje w Polsce ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i
elektronicznym z dnia 29 lipca 2005r. ( Dz. U. Nr 180, poz. 1495), według której wszystkie zużyte
urządzenia działające wcześniej na prąd lub na baterie m.in. pralki, lodówki, miksery,
mikrofalówki, telefony komórkowe, telewizory, komputery i świetlówki to odpady niebezpieczne,
których nie można wrzucać do pojemników z innymi odpadami.
Sprzedawcy detaliczni i hurtowi sprzętu elektrycznego i elektronicznego są zobowiązani od
1 lipca 2006 przy sprzedaży sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych do nieodpłatnego
przyjęcia zużytego sprzętu , tego samego rodzaju co kupowany przez klienta, w ilości nie większej
niż sprzedawany nowy sprzęt.
Zobowiązani
są
również
do umieszczenia w punkcie sprzedaży informacji
o
wyspecjalizowanych punktach zbierania zużytego sprzętu. Zużyty sprzęt elektryczny i
elektroniczny przyjmują również przedsiębiorcy z którymi właściciele nieruchomości podpisali
umowę na odbieranie odpadów.
Zgodnie z art. 3 ust.2 pkt.6a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13
września 1996 r. ( tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ) na stronie internetowej
333
3
Miasta Elbląg ( http://www.umelblag.pl ) udostępniono mieszkańcom informację o podmiotach
gospodarczych prowadzących zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
pochodzącego z gospodarstw domowych.
Na terenie Miasta Elbląga 23 podmioty prowadzą działalność w zakresie zbierania zużytego
sprzętu elektrycznego i elektronicznego :
1. Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o.,
2. Hurtownia Elektryczna ELBICO Andrzej Winczewski,
3. Salon RTV ZEW Zenon Reszka,
4. InfoPower Sp. z o.o.,
5. PHU KOMET Aleksandra Kosecka, Zbigniew Kosecki, Walenty Rogal Sp. j.,
6. Germanom Polska Sp. z o.o. P.H.U. AJMAX S.C.,
7. ELBLĄGDIS Sp. z o. o.,
8. P.H.U. LEOTEX Leonard Wojciechowicz,
9. COMPUTERTEAM Ewa Fil,
10. COMPUTERTEAM Waldemar Mazur,
11. PHU BKT Krzysztof Tupaj,
12. PHU Lucyna Beata Malinowska,
13. PROMET-SERVICE Sp. z o. o.,
14. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o.,
15. P.H.U.P. INFOTECH K. Zieliński, T. Zieliński Spółka Jawna,
16. K & M Radosław Mazurek, Wojciech Kluge Spółka Jawna,
17. P.P.H.U. KONI Salon Komputerowy Arkadiusz Wojtal,
18. P.P.H.U. COMPUTER-SERVICE.PL,
19. CLEANER Zakład Sprzątania ZPChr. Spółka Jawna M. Bukowski, G. Misiewicz,
20. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe MET-EL HURT-DETAL Ireneusz Wróblewski,
21. PC4YOU s.c. Dariusz Fryc, Arkadiusz Gołota,
22. Biuro Techniczno-Handlowe Jacek Winczewski,
23. P.U.H. NORD SERWIS s.c. Bogdan Wilk, Barbara Abłażewicz
Wszystkie powyższe podmioty zostały wpisane do prowadzonego od 1 lipca 2006 r. przez
Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie rejestru przedsiębiorców i organizacji
odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Na obszarze Elbląga nie jest natomiast prowadzona działalność w zakresie przetwarzania
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (na terenie województwa na koniec roku 2007
znajdowały się dwa zarejestrowane zakłady przetwarzania)
334
4
Na terenie miasta w 2007 roku nie prowadzono kontroli w zakresie przestrzegania przepisów o
zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
Weryfikacja rocznych raportów emisji CO2 pod względem wiarygodności zamieszczonych
informacji
(Dyrektywa 2003/87/WE z dnia 13 października 2003r. ustalającej system handlu
przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie , dyrektywa 2001/81/WE z dnia 23
października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów
zanieczyszczeń powietrza oraz dyrektywa 2001/80/WE z dnia 23 października 2001r. w
sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów
energetycznego spalania.)
Zgodnie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, z
Delegatura w Elblągu kontynuowała wykonywanie weryfikacji rocznych raportów emisji
CO2, o których mowa w ustawie z dnia 22 grudnia 2004 roku o handlu uprawnieniami do emisji do
powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 281, poz. 2784).
Na terenie Elbląga znajdują się 2 zakłady , których instalacjom przyznano uprawnienia do
emisji do powietrza gazów cieplarnianych :

Elektrociepłownia Elbląg Sp. z o.o.

Energetyka Cieplna Sp. z o.o.
Zgodnie z ww. ustawą prowadzący instalacje , któremu przyznano uprawnienia do emisji
zobowiązany jest sporządzać roczny raport , na podstawie którego dokonuje się rozliczenia
uprawnień do emisji. Roczny raport podlega weryfikacji prze uprawnionych audytorów oraz
wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska w zakresie zgodności informacji zawartych w
raporcie ze stanem faktycznym.
W 2007
roku dokonano
pozytywnej weryfikacji raportu rocznego dla Elbląskiego
Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., ul. Fabryczna 3, Kotłownia nr 11 przy ul.
Dojazdowej 14 , 82-300 Elbląg.
Inne działania inspekcyjne.
Delegatura rozpatruje wnioski o udostępnienie danych z monitoringu i działalności inspekcyjnej na
podstawie których udziela odpowiednich informacji. Rosnąca ilość udzielanych informacji
wskazuje na coraz większe zainteresowanie stanem ochrony środowiska na poziomie regionalnym.
Wnioski składane są do delegatury na piśmie, drogą elektroniczną, oraz ustnie.
W 2007 roku wydano 2 opinie celem przedłożenia w NFOŚiGW dotyczące uzyskanych
efektów ekologicznych zrealizowanych przez ALSTOM Power Sp. z o.o. w Warszawie Oddział w
335
5
Elblągu zadań:

wykonanie instalacji odpylającej z zastosowaniem filtrów tkaninowych w Zakładzie
Metalurgicznym.

wykonanie instalacji do odzysku piasku chromitowego w Zakładzie Metalurgicznym,
Ponadto wydano 1 zaświadczenie EPWiK Sp. z o.o. dotyczące wywiązywania się z obowiązku
uiszczania należnych kar.
Ponadto Delegatura angażuje się w propagowanie wiedzy z zakresu ochrony środowiska poprzez
prezentowanie działalności. Współpracuje również ze szkołami elbląskimi i uczelniami, organizuje
szkolenia, prelekcje i warsztaty praktyczne m.in. z zakresu badań laboratoryjnych i działalności
monitoringowej.
W roku 2007 w działaniach Delegatury w powyższym zakresie uczestniczyli studenci
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej oraz uczniowie następujących szkół:
Szkoła Podstawowa nr 19
Szkoła Podstawowa nr 16
Gimnazjum nr 2
Zespól Szkół Gospodarczych
II liceum Ogólnokształcących
Szkoła Policealna „Medyk”
Organizuje praktyki studenckie, a w przypadku Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej podpisano
porozumienie o współpracy.
336
6
Podmioty skontrolowane w roku 2007 na terenie miasta.
L. p.
1.
2.
3.
4.
Nazwa kontrolowanego
zakładu
"NESTE OIL POLAND", Ltd.,
ul. Bagatela 14, 00-585
Warszawa, Stacja Paliw, ul.
Tysiąclecia, 82-300 Elbląg
STW w Elblągu, stacja paliw, ul.
Dębowa 4, 82-300 Elbląg,
dzierżawca - "DAKAR" Sp. c.
Chruściński, Szeląg, Dutko,
Prokaziuk
MAAG Gear Zamech Sp. z o. o.,
82-300 Elbląg, ul. Stoczniowa 2
Zakłady Mięsne "ELMEAT" S.
A., ul. Mazurska 15A, 82-300
Elbląg
Firma Projektowo-ProdukcyjnoUsługowo-Handlowa
"MOCEK",
Jerzy Mocek, ul. Janowska
11/11, 82-300 Elbląg
5.
14.
Mechanika i Elektromechanika
AGD R. Gburzyński, ul. R.
Traugutta 68/2, 82-300 Elbląg
Elektromonter Instalacji i
Urządzeń Chłodniczych Z.
Niewiadomski, ul.
Skierniewicka 18, 82-300 Elbląg
Przedsiębiorstwo RemontowoMontażowo-Handlowe
"SPOMASZ" w Elblągu, ul.
Fabryczna 16, 82-300 Elbląg
"KLIMAT-EL" Systemy
Wentylacji i Klimatyzacji G.
Bidziński, ul. Wierzbowa 1, 82300 Elbląg
Firma Handlowo-usługowaprodukcyjna ARO Broń ,ul. Zw.
Jaszczurczego12D, Elblag
Niepubliczny Zakład Opieki
Zdrowotnej Centrum Chorób
Wewnętrznych "EL-VITA" Sp. z
o. o., ul. Związku Jaszczurczego
22, 82-300 Elbląg
Zakład Kaletniczy „SARA”
Krzysztof Songin , ul. Flisaków
6, 82-300 Elbląg
Wyroby Skórzane Import-Export
Dariusz Morawski , ul.
Kolejowa 1, 82-310 Elbląg 2
Miejskie Przedsiębiorstwo
Oczyszczania Sp. z o.o., ul.
Szańcowa 1 , 82-300 Elbląg
15.
„DRASPEL” Sp. z o.o., ul.
Dębowa 1d, 82-300 Elblągpunkt skupu złomu, ul.
Warszawska 128, 82-300 Elbląg
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Zarządzenia, wystąpienia,
pouczenia
Rodzaj kontroli
planowana
Z, P
planowana
Z ,P
nieplanowana
Z
nieplanowana
Z
nieplanowana
-
nieplanowana
Z, P
nieplanowana
Z, P
nieplanowana
Z ,P
nieplanowana
Z ,P
nieplanowana
Z, P
nieplanowana
W
interwencyjna
Z, P, W
planowana,
Z, M, W
planowana,
Z, P, W
interwencyjna
Z, M, W
337
7
16.
17.
18
19.
20
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Przedsiębiorstwo Zieleni
Miejskiej Sp. z o.o., ul. Krakusa
16/17, 82-300 Elbląg
Firma Wielobranżowa „PAMA”
Mirosław Sienkiewicz, ul.
Warszawska 125 B, 82-300
Elbląg- stacja demontażu
pojazdów wycofanych z
eksploatacji
Stacja demontażu pojazdów
wycofanych z eksploatacji, W.
Rudnicki , ul. Żuławska
82-300 Elblag
Zakład Utylizacji Odpadów Sp.
z o.o. , ul. Szańcowa 1, 82-300
Elbląg- składowisko odpadów w
Elblągu przy ul. Mazurskiej 42
„Cleaner” Zakład Sprzątania,
ZPchr Spółka Jawna, M.
Bukowski, G. Misiewicz, ul.
Mazurska 10, 82-300 Elbląg
Jednostka Wojskowa Nr 132, ul.
Królewiecka 169, 82-300 Elbląg
KUUSAKOSKI Sp. z o.o., ul.
Polska 1d, 81-339 Gdynia –
punkt skupu złomu w Elblągu,
ul. Dojazdowa
Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo- Usługowe
„PATREX” Import-Export
Ireneusz Sowa , ul. Mazurska
46, 82-300 Elbląg
Firma Handlowa ”ELMET”
Justyna Rudnicka , ul.
Wyczółkowskiego 9/32, 82-300
Elbląg- punkty skupu złomu w
Elblągu przy ul : Dębowej 4c,
Pławskiej 27, Dojazdowej
Korporacja Produkcyjno
Handlowa „STANBOR”,
Fabryka Mebli, Stanisław
Borowski i Wspólnicy s. j., ul.
Dębowa 55, 82-300 Elbląg
Fabryka Mebli „STOLPŁYT”
Sp. z o.o., ul. Żuławska 18, 82300 Elbląg
EPWiK Elbląg Sp. Z o.o. ul.
Rawska 2-4, 82-300 Elbląg
PROVIMI-ROLIMPEX S.A. ul.
Spichrzowa 15, 11-040 Dobre
Miasto, Elewator w Elblągu, ul.
Portowa 4, 82-300 Elbląg
Firma Handlowa„Rudnicki”Plac załadunku złomu ul.
Dębowa 4a, Elbląg
ENERGA Operator S.A.Oddział
w Elblągu
planowana,
Z, P, W
planowana,
Z, P, W
nieplanowana
planowana,
Z, P, W
planowana,
Z, P, W
planowana,
nieplanowana,
W
Z, P, W
planowana,
interwencyjna
Z, P,W
planowana,
Z, P, W
planowana,
Z, P
nieplanowana
Z
interwencyjna,
Z
interwencja
30.
Stacja transformatorowa „Leśna”
interwencja
31.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-
interwencja
W, M
Z,W
338
8
Usługowe „Eldom” Sp. z o.o.,
ul. Mazurska 20, Elbląg
32.
33
34.
35.
36.
37
38.
39.
ING PFCE Ogrody Sp. z o.o.w
Warszawie, Centrum Handlowe
„Ogrody”, ul. Pułkownika
Dąbka 152, Elbląg
interwencja
Elektrociepłownia Elbląg Sp. z
o.o.
ul. Elektryczna
planowana,
82-300 Elbląg
Zakład Metalurgiczny ALSTOM
Power
nieplanowana
Sp. z o.o.
ul. Stoczniowa
82-300 Elbląg
P.P-H-U „QRAŚ” J. Kuraś
ul. Królewiecka 337
planowana,
82-300 Elbląg
Zakład produkcyjny „GRAB”
ul. Grabowa 4
82-300 Elbląg
planowana,
Elbląskie Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.
ul. Fabryczna 3
Kotłownia Nr 11
ul. Dojazdowa 14
planowana,
82-300 Elbląg
Odlewnia „ELZAMECH” Sp. z
o.o.
ul. Dolna 4a,
interwencja
82-300 Elbląg
Zakład Zaopatrzenia Leśnictwa
D.Pyl Dealer Husqvarna - ul.
Królewiecka 229, Elbląg.
planowana,
Z, W
Z, D, P,
Z,D,P
Z,P
Z,W,M,P
Z
Z- zarządzenia pokontrolne
W- wystąpienia do organów
M- mandat
P- pouczenie
339
9
Dyrektywy dotyczące ochrony środowiska
96/61/WE - W sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli
2004/101/WE - Zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów
cieplarnianych we Wspólnocie, z uwzględnieniem mechanizmów projektowych Protokołu z Kioto
99/32/WE - W sprawie redukcji zawartości siarki w niektórych paliwach płynnych
94/63/WE - W sprawie kontrolowania emisji lotnych związków organicznych powstałych wskutek magazynowania
paliw i ich dystrybucji z terminali do stacji obsługi (LZO)
2001/80/WE - W sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw
99/13/WE - W sprawie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych z zastosowaniem rozpuszczalników
organicznych w pewnych zakładach i instalacjach (LZO)
2000/76/WE - W sprawie spalania odpadów
94/62/WE - W sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych
99/31/WE - W sprawie składowania odpadów
91/689/EWG - W sprawie odpadów niebezpiecznych (znowelizowana przez Dyrektywę Rady 94/31/WE)
2006/12/WE - Ramowa dyrektywa w sprawie odpadów
Rozporządzenie nr 1013/2006 PEiR - W sprawie przemieszczania odpadów
2002/96/WE - W sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego
2000/53/WE - W sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji
86/278/EWG - W sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb, przy stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie
2006/11/WE - W sprawie zanieczyszczenia spowodowanego niektórymi substancjami niebezpiecznymi
odprowadzanymi do środowiska wodnego
80/68/EWG - W sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem przez niektóre substancje
niebezpieczne
91/271/EWG - Dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
91/676/EWG - Dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia
rolniczego
2000/14/WE - W sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do
środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń (zmieniona dyrektywą 2005/88/WE)
2002/49/WE - Odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku
87/217/EWG - W sprawie ograniczania zanieczyszczenia środowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu
2006/66/WE - W sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów
440
0
75/439/EWG - W sprawie usuwania olejów odpadowych
96/59/WE - W sprawie usuwania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trifenyli (PCB)
Rozporządzenie 2037/2000/WE - W sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (zmienione przez
rozporządzenia 2038/2000, 2039/2000 i 1804/2003)
Rozporządzenie 842/2006 PEiR - W sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
96/82/WE - W sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi
(zmieniona dyrektywą 2003/105/WE - SEVESO II)
Rozporządzenie nr 1907/2006 PEiR - W sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w
zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów
90/219/EWG - W sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie (zmieniona
przez dyrektywę 98/81/WE - w sprawie zamkniętego użycia mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie)
2001/18 EC - W sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie
166/2006/WE - W sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń
2004/35/WE - W sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom
wyrządzonym środowisku naturalnemu
441
1
Download