„Separacja faz w układach lipidowych, tratwy lipidowe oraz ich

KOMISJA CHEMII, FIZYKI i TECHNIKI W BIOLOGII
ODDZIAŁ POLSKIEJ AKADEMII NAUK
WE WROCŁAWIU
uprzejmie zaprasza
na posiedzenie naukowe, które odbędzie się w dniu
19 marca 2012 r. (poniedziałek) o godz. 16.00
w siedzibie Oddziału Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu,
ul. Podwale 75 (sala konferencyjna – parter).
Podczas posiedzenia wygłoszony zostanie referat:
„Separacja faz w układach
lipidowych, tratwy lipidowe oraz ich
przypuszczalna rola w działaniu
niektórych leków".
który wygłosi
prof. dr hab. Andrzej Hendrich
Kierownik Katedry i Zakładu Biologii i Parazytologii Lekarskiej,
Wydziału Lekarskiego, Akademii Medycznej we Wrocławiu.
Przewodniczący Komisji
Chemii, Fizyki i Techniki w Biologii
Prof. Stanisław Przestalski
KOMISJA CHEMII, FIZYKI i TECHNIKI W BIOLOGII
ODDZIAŁ POLSKIEJ AKADEMII NAUK
WE WROCŁAWIU
Streszczenie:
Separacja faz jest zjawiskiem zachodzącym w układach lipidowych zarówno sztucznych, modelowych
jak i w błonach biologicznych. Oddziaływania międzycząsteczkowe i/lub różnice właściwości cząsteczek
są głównymi przyczynami separacji faz i powstawania domen w dwuwarstwach lipidowych. W błonach
biologicznych tratwy lipidowe składają się głównie z sfingolipidów oraz cholesterolu. Tratwy są bardziej
sztywne (faza ciekła uporządkowana, Lo) niż otaczająca je błona (faza ciekła nieuporządkowana, Ld).
Tratwy lipidowe pełnią ważne role w funkcjach komórek jak: sygnalizacja, sortowanie czy transport.
Mechanizmy powstawania tratw oraz czynniki decydujące o ich stabilności często badane są w
układach modelowych. Najczęściej stosowane są w nich mieszaniny zawierające sfingolipidy,
fosfolipidy oraz cholesterol.
Wprowadzenie techniki olbrzymich jednowarstwowych pęcherzyków (GUV) umożliwiło bezpośrednią
wizualizację modelowych tratw lipidowych.
Pochodne fenotiazyny oddziałują z dwuwarstwami lipidowymi, zaburzają ich właściwości. Mogą także
indukować separację faz. Badaliśmy wpływ trzech leków fenotiazynowych – trifluoperazyny (TFP),
chloropromazyny oraz tiorydazyny na proces powstawania tratw w GUV. Pośród tych leków TFP
najefektywniej zaburzała proces powstawania tratw. Przyczyną tego było zapewne zwiększenie
odpychania pomiędzy domenami związane ze zmianami w całkowitym momencie dipolowym tratw. Z
drugiej strony, wykorzystując specyficzne właściwości spektralne nonylowego oranżu akrydyny (NAO)
stwierdziliśmy, że subinhibicyjne stężenia ciprofloksacyny zmieniały morfologię domen
kardiolipinowych w błonach Eschericia coli, podczas gdy polimyksyna E nie dawała takiego efektu.
Nasze badania pozwoliły stwierdzić, że różne leki mogą między innymi działać poprzez zmianę układu
domen lipidowych/tratw w komórkach.