Współczesna geodezja w budowlanym procesie inwestycyjnym

Moduł „E”
Współczesna geodezja
w budowlanym procesie
inwestycyjnym
Prowadzący
Jerzy GAJDEK
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Program Operacyjny Kapitał Ludzki - Priorytet VIII. Inwestycja w kadry/Działanie 8.1. Rozwój pracowników i
przedsiębiorstw w regionie/Poddziałanie 8.1.1. Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla
przedsiębiorstw
WSPÓŁCZESNA GEODEZJA
W BUDOWLANYM PROCESIE INWESTYCYJNYM
0 . Spis treści – program szkolenia str. 2 –4.
1. Krótki rys historyczny „Geodezja w Prawach budowlanych” z : 1928,
1961, 1974 i 1994 roku oraz w przepisach wykonawczych do tych prawstrony 5-7.
2. Problemy z granicami czyli granice nieruchomości ustalone według stanu
prawnego i granice ewidencyjne – str. 8 oraz rys. na str. 8A.
3. Nowe układy poziome „2000” i „1992”, zasady pozycjonowania
(nawigacji) przy pomocy systemów GPS + GLONASS oraz GALILEO
(układ WGS 84) – strony 9 – 13. Układ pionowy „Kronsztadt 86”[60] –
Problemy związane z zastosowaniem niewłaściwych układów–rys. na str.
14.
4. Zagadnienie wymiarowania - Norma PN-B-01027/lipiec 2002 – Rysunek
budowlany Oznaczenia graficzne stosowane w projektach
zagospodarowania działki lub terenu w aspekcie Normy PN – EN ISO
11091/luty 2001 – Rysunek budowlany – projekt zagospodarowania
terenu. Wpadka architekta z finałem w sądzie – strony 15 –16.
5. Numeryczne mapy do celów projektowych (NMDCP). Narzędzia
matematyczne do pomiarów i projektowania. Pokaz na Ŝywo elementów
pomiarów i projektowania (sytuowania) obiektów budowlanych na
NMDCP. Eksport i import map numerycznych z systemu do systemu –
strony 17-20. Pozostałe materiały dostępne w internecie : InŜynier
budownictwa 5, 6, 7-8/2006.
6. Rastrowe mapy do celów projektowych. Zagadnienie rozdzielczości
skanerów (300,400 dpi), formatów zbiorów (JPG, PCX, TGA, BMP, PSD,
TIF, EPS) i metody kalibracji (izotropowa – równoskalowa [Helmerta],
anizotropowa – róŜnoskalowa [afiniczna], biliniowa, bikwadratowa i
bisześcienna). „Składanie” skalibrowanych map rastrowych w mapy do
celów projektowych w układzie jednostkowym i jednostkowym
wstęgowym. Pokaz na Ŝywo kalibracji metodą afiniczną (Helmerta)
oraz elementów pomiarów (wektoryzacji – określania współrzędnych)
i projektowania na RMDCP- strony 21 –26.
7. Hybrydowe mapy do celów projektowych – str. 27- 27A.
8. Zagadnienie uzgadniania projektów w ZUDP przez internet na
przykładzie matematycznego (cyfrowego) opracowania Regionalnego
Centrum
Dydaktyczno-Konferencyjnego
i
BibliotecznoAdministracyjnego Politechniki Rzeszowskiej – strony 28-29 wraz z
plikiem tekstowym - postacią matematyczną projektu ( str. 29A ) oraz
Art. 34 Prawa budowlanego (str. 29B) i artykułem z GEODETY (str.
29C-29F) .
9. Wytyczanie obiektów budowlanych metodą klasyczną i satelitarną.
Zagadnienia niezawodności wytyczenia (poziomego i pionowego).
Ryzyko wytyczania od istniejących szczegółów terenowych: strony 30–
31, art. z Przeglądu budowlanego str. 32 – 35.
Str. 2
10.Sterowanie maszynami budowlanymi (spychacze, równiarki, koparki,
rozściełacze, frezarki) wykorzystującymi technikę satelitarną przy
wykorzystanie systemów 2D i 3D : GPS, LPS, mmGPS, RSS, Leveller.
Str. 36 oraz 36A i 36B (strony tytułowe materiałów reklamowych Firmy
TOPCON)
11.Obsługa montaŜu budynków o powtarzalnych kondygnacjach przy
pomocy techniki satelitarnej- strony 37-38. Art. z Przeglądu
Geodezyjnego 7/2008 str. 38A –38D.
12.Aktualność map a inwentaryzacja powykonawcza zrealizowanych
obiektów budowlanych oraz problem pomiaru obiektów podlegających
przykryciu – strony 39 - 40.
13. Pomiary osiadań i przemieszczeń niektórych obiektów budowlanych –
strony – str. 41, art. z XXIII KNT Szczecin – Międzyzdroje „awarie
budowlane 2007” str. 41A – 41H.
14.Monitoring obiektów mogących ulec potencjalnej katastrofie budowlanej
przy pomocy skanerów laserowych- strony 42 - 44.
15.Metody sprawdzeń niwelatorów - str. 45 – 47.
16. Katalogi znaków umownych dla map analogowych i numerycznych – str.
48.
Jerzy G A J D E K
PIŚMIENNICTWO
[1] E. Brzostowska ; KATALOG PROBLEMÓW I ZASTRZEśEŃ ZGŁASZANYCH PRZEZ
INWESTORÓW I PROJEKTANTÓW BUDOWLANYCH W ZAKRESIE INTERPRETACJI
OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWA w związku z dokonywaną koordynacją usytuowania
projektowanych sieci uzbrojenia terenu ; Mapa zasadnicza i geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia
terenu w Polsce – stan na dzień 31 grudnia 2007 roku. Główny Urząd Geodezji i Kartografii – W-wa.
[2] Gajdek J. Mapy rastrowe i hybrydowe w projektowaniu obiektów budowlanych. Drogownictwo
2/2004 – www.geokatedra.pk.edu.pl/kalibracja.htm - zakładka ogłoszenia.
[3] Gajdek J. Sytuowanie obiektów budowlanych na mapach rastrowych. Przegląd Geodezyjny
3/2004.
[4] Gajdek J. Problemy wymiarowania i wytyczania projektowanych budynków. Przegląd Geodezyjny
5/2005.
[5] Gajdek J. Technologia projektowania obiektów budowlanych na mapach elektronicznych InŜynier
budownictwa 5/2206; 6/2006 i 7-8/2006 - www.piib.org.pl -zakładka InŜynier Budownictwa.
[6] Polska Norma PN-B-01027 / 2002 Rysunek budowlany - Oznaczenia graficzne stosowane w
projektach zagospodarowania działki lub terenu
[7] PN-EN ISO 11091 / 2001 Rysunek budowlany – Projekty zagospodarowania terenu
[8] Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w
sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych i czynności geodezyjnych
obowiązujących w budownictwie - Dz. U. Nr 25/1995 r.
[9] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 w sprawie
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej Dz. U. Nr 38/2001.
[10] Gajdek J. Propozycja nie do odrzucenia - Uzgadnianie on-line projektów obiektów
budowlanych w ZUDP GEODETA 3/2008 www.geokatedra.pk.edu.pl - zakładka „ Nasza
Dydaktyka”.
str. 3
[11] Gajdek J. Proces on-line w wytyczaniu projektów obiektów budowlanych Przegląd
Budowlany 5/2008 – www.prz.rzeszow.pl/wbiis/kg - zakładka Publikacje
[12] Gajdek J. Obsługa montaŜu budynków w aspekcie procesu on-line uzgadniania i
wytyczania
obiektów
budowlanych.
Przegląd
geodezyjny
7/2008
–
www.prz.rzeszow.pl/wbiis/kg - zakładka Publikacje
[13] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych (Infrastruktury) w sprawie
szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego – Dz.U:120/2003
[14] Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Ogólne specyfikacje techniczne GG-00.11.01wykonanie mapy dla celów projektowania dróg Warszawa 1998.
[15] Gajdek J. ; Zientek D. ; Materiały Konferencji „Kartografia numeryczna i informatyka
geodezyjna” Katedra Geodezji im. Kaspra Weigla Politechniki Rzeszowskiej Rzeszów –
Polańczyk 2005 { www.prz.rzeszow.pl/wbiis/kg - zasoby}.
[16] Gajdek J. Mapy elektroniczne podstawą projektowania. Poradnik inspektora nadzoru,
kierownika budowy i inwestora nr 11/2006 - Warszawskie Centrum Postępu TechnicznoOrganizacyjnego Budownictwa WACETOB
[17] Pietrzak L. Metoda pozyskiwania danych dla map numerycznych obszarów rolnych i
leśnych poprzez ich skanowanie i wektoryzację Rozprawa doktorska na Wydziale Geodezji i
Kartografii Politechniki Warszawskiej WARSZAWA 1999
[18] Grzechnik B. ; Marzec Z. Mapy do celów prawnych, podziały i scalanie oraz
rozgraniczanie nieruchomości. Wydanie drugie, poszerzone. Agencja Geodezyjno – Prawna
„GRUNT” Warszawa 1998
[19] Gajdek J. O rzetelności opracowań geodezyjno-kartograficznych do celów projektowych.
InŜynier budownictwa 10/2008
[20] Gajdek J. Mapy rastrowe – komputerowe nośniki informacji. Przegląd Geodezyjny
4/2009.
[21] Gaździcki J. Leksykon geomatyczny. Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
Warszawa 2001
[22] Toś C. ; Wolski B. ; Zielina L. : Inwentaryzacja obiektów zabytkowych metodą
tachimetrii skanującej. Zakład Geodezji InŜynieryjnej, Instytut Geotechniki – Politechnika
Krakowska.
[23] GeoForum - portal magazynu geoinformacyjnego GEODETA – www.geoforum.pl
[24] Strona internetowa Politechniki Krakowskiej –
dydaktyka” i „ogłoszenia”
www.geokatedra.pk.edu.pl
- zakładki : „Nasza
[25] Strona internetowa Politechniki Rzeszowskiej (Katedry Geodezji) – www.prz.rzeszow.pl/wbiis/kg
- zakładki : „Publikacje”, i „GLOB”.
[26] Strona internetowa firmy Topcon – www.topcon.com.pl - zakładka „Produkty”
[27] Strona internetowa Polskiej Izby InŜynierów Budownictwa
„InŜynier Budownictwa”
www.piib.org.pl
- zakładka
[28] Łuczyński R. Granice działek w ewidencji gruntów i budynków w aspekcie wymagań
współczesnego katastru nieruchomości. Przegląd geodezyjny 2/2009
Str. 4
Temat 1: Krótki rys historyczny „Geodezja w Prawach budowlanych” z :
1928, 1961, 1974 i 1994 roku oraz w przepisach wykonawczych do tych
praw.
str.5
Uwagi
Pb
1994
[2]
Czynności
geod.w bud.
1975 [3]
Czynności
geod.w bud.
1995 [4]
Pb
1974
[1]
Akt
prawny
Art. 25 odniesienie do
rozporządzenia [3]
Rozdział 3
Art. 22 ust. 3
Rozdział 5
Art. 41 ust. 2; Art. 43 ust. 1
Rozdział 3
§9 - §13
Mapy do celów
projektowych
(MDCP)
Art. 25 odniesienie do
rozporządzenia [3]
Rozdział 4
Art. 34 ust. 3
Rozdział 2
§4 - §8
str.6
Rozdział 2
Rozdział 3
§3 - §6
§8 - §11
Za niezwykle pilną
Wg. [3] wytyczać obiekty
naleŜy uznać nowelibudowlane mógł teŜ kierownik
zację pozwalającą
budowy
projektować na maZ uwagi na postęp techn. usyt.
pach numerycznych,
obiekty budowlane porastrowych i hybrywinny uzyskać postać cydowych. Art. 34 Pb [2] frową w biurze projektów, która
powinien być uzuposłuŜy do :
pełniony o zapis dot.
1) uzgodn. za pomocą intern.
uzgodnień w ZUDP.
2)wytycz. techn. satelit.
3) sterowania masz. budowl.
Geodezyjne
wyznaczenia
obiektów bud.
w terenie
Rozdział 4
§12 - §16
W/w czynności
realizowane były
głównie na podstawie
instrukcji resortowych
GEOPROJEKTU
Rozdział 4
§14 - §17
Odniesienie
do rozporządzenia [3]
Art. 43 ust. 4
Art. 25 odniesienie do
rozporządzenia [3]
Czynności
geodezyjne
w
toku budowy
Rozdział 5
§17 - §18
Wg. [3] za inwet.
odpowiadał inwestor,
aktualnie wg. [2] za
inwent.
powykonawczą
odpowiada kierownik
budowy
Rozdział 5
§18 - §20
Rozdział 3
Art. 22 ust. 8
Rozdział 5
Art. 43 ust. 1,3
Art. 25 odniesienie do
rozporządzenia [3]
Czynności
geodezyjne
po zakończeniu
budowy
Rozdział 6
§19 - §21
---
Rozdział 5
Art. 57 ust.
1.5
---
Geodezyjna
dokumenta
cja
powykonaw
cza
Porównanie zapisów dotyczących geodezji w Prawach budowlanych z 1974 i 1994 roku i przepisach wykonawczych z 1975 i 1995
roku
Ustawa
Prawo
geod. i kart.
z 1989 r.
Art. 28 ust. 4
oraz Rozporz. {1} §9 ust.4 , czyli
pośrednio
Prawo budowlane
z 1994 r.
Ustawa
Prawo
budowlane
z 1994 r.
Art. 34 ust. 6 pkt.1
Rozporz. Min.
Infrastruktury
z 3 lipca 2003 r.
w spr. Szczegółowego
zakresu i formy
projektu
budowlanego {3}
Podstawa
prawna
Ustawa
Prawo
budowlane
z 1994 r.
Art. 43 ust. 4
Rozporz. Min.
Rozwoju
Regionaln. i Bud.
z 2 kwietnia 2001 r.
w spr. geod. ewid.
sieci uzbr. ter. oraz
zesp. uzgadniania
dokum. proj. {2}
Rozporz. Min. Gosp.
Przestrz. i Bud.
z 21 lutego 1995 r.
w spr. oprac. g-k
i czynn. geod. obow.
w budownictwie {1}
Rozporządzenie
str. 7
Mapa analogowa tzn.
„kopia aktualnej mapy
zasadniczej” lub „mapa
jednostkowa”
sporządzone : na folii, kalce
technicznej lub papierze
Mapa analogowa tzn.
„kopia aktualnej mapy
zasadniczej” lub „mapa
jednostkowa”
sporządzone : na folii, kalce
technicznej lub papierze
oraz mapa i projekt
„sporządzone na „komputerowych
nośnikach informacji”
Rodzaj nośnika
informacji na MDCP
Mapa analogowa tzn.
„kopia aktualnej mapy
zasadniczej” lub „mapa
jednostkowa”
sporządzone : na folii, kalce
technicznej lub papierze
Rozporządzenie w sposób
pośredni poprzez Prawo
budowlane z 1994 r. stanowi,
Ŝe MDCP powinna mieć
postać analogową
Rozporządzenie dopuszcza
Projektowanie na
„komputerowych nośnikach
informacji”
Co jest róŜnie interpretowane.
GUGiK i GUNB uwaŜają, Ŝe
chodzi tutaj wyłącznie o mapy
numeryczne
Uwagi dotyczące
MDCP
Zapis w Rozporz. {1} powiela
praktycznie postanowienia
z podobnego Rozporządzenia
z 1975 r. – „kopia (wyrys)
mapy zasadniczej”, zupełnie
nie uwzględniając ówczesnego
stanu techniki
Propozycja
nowych zapisów
Wszystkie zacytowane w
niniejszej tablicy
rozporządzenia powinny
stanowić, Ŝe projekty
zagospodarowania działki
lub terenu powinny być
sporządzane nie tylko na
kopiach aktualnych map
zasadniczych (lub mapach
jednostkowych), czyli
mapach analogowych, ale
równieŜ na mapach
elektronicznych
(komputerowych) tzn. :
■ mapach numerycznych
(wektorowych,
obiektowych) –nazwa za
Instr. K-1 z 1998 r.
■ mapach rastrowych
(pikselowych)
po
uprzedniej kalibracji co
najmniej
metodą
afiniczną – nazwa za
Leksykonem
geomatycznym prof. J.
Gaździckiego z 2001 roku
■ mapach hybrydowych
(numeryczno-rastrowych)
Porównanie zapisów dotyczących map do celów projektowych ( MDCP )
w aktualnie obowiązujących rozporządzeniach i propozycja nowych zapisów
Temat 2 : Problemy z granicami czyli granice
nieruchomości ustalone według stanu prawnego i
granice ewidencyjne.
Działka i jej granice
•
działka - ciągły obszar gruntu znajdujący się w granicach
tego samego obrębu i jednolity ze względu na tzw. "stan
prawny". Działka jest podstawowym obiektem ewidencji
gruntów i budynków (EGiB) i stanowi podstawę do
oznaczenia nieruchomości gruntowej w księdze wieczystej.
Dane działki ujawniają tzw. "stan faktyczny".
•
granice prawne nieruchomości są to ustalone, pomierzone i
zastabilizowane granice, dla których istnieje operat
techniczny (dokumentacja geodezyjna) złoŜony do zasobu
geodezyjno - kartograficznego, w stosunku do których
istnieje prawomocna decyzja administracyjna lub ostateczne
orzeczenie sądowe. ^
Innymi słowy
postępowań :
granice
jako
prawne
stają
się
w
a)
rozgraniczeniowych(administracyjnych, sądowych)
b)
podziałowych (administracyjnych, sądowych)
c)
d)
wyniku
scaleniowych i wymiany gruntów
sądowych w zakresie dowodów stanowiących podstawę
rozstrzygnięć sądowych
Punkty załamań w/w działek w wyniku wykonanych pomiarów
otrzymują współrzędne, które zawsze pozwolą na ew.
jednoznaczne wznowienie granic (y).
----------------------------------------------------------------Natomiast granice powstałe przy zakładaniu ewidencji gruntów i
budynków nie
są
granicami prawnymi, powstały na mocy
Dekretu o ewidencji gruntów i budynków z 2 lutego 1955 roku,
który obowiązywał do 1989r. Granice mierzono według stanu
faktycznego istniejącego na gruncie w momencie pomiaru.
Stosowano pomiar bezpośredni i technologię fotogrametryczną.
Granice te noszą ze sobą duŜy stopień ryzyka, mogą być
podwaŜone w wyniku postępowania rozgraniczeniowego.
-----------------------------------------------------------------Sumując zagadnienie moŜna zauwaŜyć, Ŝe część granic danej
działki moŜe mieć status „granic prawnych” (pewnych – w
granicach
tolerancji
pomiaru)
i
granic
ewidencyjnych
(niepewnych).
Przedstawione zagadnienie jest zilustrowane
przedstawionym przez R. Łuczyńskiego (str. 8A).
na
rysunku
str.8
Temat 3 : Nowe układy poziome „2000” i „1992” oraz
układ pionowy „Kronsztadt 86”[60]).
Zasady
pozycjonowania (nawigacji) przy pomocy systemów
GPS + GLONASS oraz GALILEO (układ WGS 84).
Układ „2000” – cztery trzystopniowe pasy odwzorowania
Gaussa-Krugera (zniekształcenia od –7.7 cm/km na południku
osiowym do ok. + 7 cm/km na brzegu strefy)
System współrzędnych – elipsoida WGS 84 ( Word Geodetic
System 1984) – obowiązek stosowania od 1 I 2010.
str. 9
Odwzorowanie walcowe G-K
Układ „1992”
str. 10
Układ pionowy Kronsztadt 86
Kronsztadt 86 – europejski układ wysokości normalnych. Nazwa
pochodzi od miejscowości Kronsztadt połoŜonej w Zatoce Fińskiej
oraz roku powstania tego układu. Bazował on na starszym
układzie Kronsztadt 60. Wysokość 0 wyznaczona jest przez średni
stan morza. Do tego rodzaju pomiarów słuŜy mareograf. RóŜnice
pomiędzy K60 a K86 na terenie Polski wynoszą od 2 cm do ok. 10
cm. Nie jest to spowodowane zmianą poziomu morza, lecz
dołoŜeniem kolejnych obserwacji i ponownym wyrównaniem sieci
wysokościowej. Dla punktu o znanych wysokościach K60 i K86,
rzędna K60 będzie miała większą wartość niŜ rzędna K86.
System pozycjonowania GPS - GLONASS
Początek układu pokrywa się ze środkiem mas Ziemi. Oś Z jest
skierowana do umownego bieguna północnego. Kierunek osi X
jest przecięciem płaszczyzny równika z płaszczyzną południka
zerowego.
str. 11
Zasady działania
• Wcięcie liniowe na płaszczyźnie
• Wcięcie liniowe przestrzenne
str.12
• Segmenty systemów GPS –GLONASS
• Wysokości GPS - GLONASS
str.13
Temat 4 : Zagadnienie wymiarowania - Norma PN-B01027/lipiec 2002 – Rysunek budowlany Oznaczenia
graficzne stosowane w projektach zagospodarowania
działki lub terenu w aspekcie Normy PN – EN ISO 11091 –
Rysunek budowlany – projekt zagospodarowania terenu.
Wpadka architekta z finałem w sądzie.
Tablica 4 – Wymiarowanie
Przedmiot
oznaczenia
Przedstawienie graficzne
Grubość linii
mm
NaleŜy wymiarować
obrys obiektu, odległości
usytuowania
projektowanego obiektu
od granic terenu lub
działki, odległości
projektowanych obiektów
od istniejących projektów
budowlanych.
0,18 dla linii
wymiarowych,
pomocniczych
i ograniczających
Wymiarowanie budynków
Dla oznaczania wymiarów
naleŜy przyjmować
minimalną wysokość liter
2,5mm
0,25 dla znaku //
Przedmiot
oznaczenia
Siatka współrzędnych
Przedstawienie graficzne
Uwagi
Symbolem // naleŜy
oznaczać występowanie
elementów równoległych
(np. usytuowanie
projektowanego budynku
i granicy działki).
Uwagi
Odniesienia naleŜy oznaczać
krzyŜykiem umieszczonym w
tym samym kierunku co
siatka i w połoŜeniu
opisanym za pomocą dwóch
współrzędnych określonych z
tą samą dokładnością:
pierwszą x, drugą y
str. 15
str.16
Temat 5 : Numeryczne mapy do celów
projektowych (NMDCP). Narzędzia matematyczne
do pomiarów i projektowania. Pokaz na Ŝywo
elementów
pomiarów
i
projektowania
(sytuowania) obiektów budowlanych na NMDCP.
Eksport i import map numerycznych z systemu do
systemu.
• rzutowanie na prostą
• obliczenia ortogonalne
• obliczenia biegunowe (tachimetr z serwomotorem)
• przecięcia prostych
• wcięcia
• kąt ze współrzędnych
• odległości i azymuty
• obliczenie powierzchni
-------------------------------Informacje dyskretne na warstwach elektronicznych:
• współrzędne
• powierzchnie
• obwody
• długości
str. 17
Warstwy na mapach elektronicznych
str. 18
6. Rastrowe mapy do celów projektowych. Zagadnienie rozdzielczości
skanerów (300,400 dpi), formatów zbiorów (JPG, PCX, TGA, BMP, PSD,
TIF, EPS) i metody kalibracji (izotropowa – równoskalowa [Helmerta],
anizotropowa – róŜnoskalowa[afiniczna], biliniowa, bikwadratowa i
bisześcienna). „Składanie” skalibrowanych map rastrowych w mapy do
celów projektowych w układzie jednostkowym i jednostkowym wstęgowym.
Pokaz na Ŝywo kalibracji metodą afiniczną oraz elementów pomiarów
(wektoryzacji) i projektowania na RMDCP.
W słownikach wyrazów obcych pojęcie raster oznacza przyrząd złoŜony z
dwóch poliniowanych płytek szklanych (a z łac. rastrum – to grabie ?)
słuŜących do rozłoŜenia oryginału obrazu na punkty.
Współcześnie ten przyrząd nazywa się skanerem a punkty to piksele,
najmniejsze dwuwymiarowe elementy obrazu o przypisanych atrybutach jak
np. kolor, intensywność.
A samo skanowanie to „rozbijanie” obrazu na te najmniejsze punkty, co z
kolei wiąŜe się z rozdzielczością dpi (dots-per-inch) tzn. liczbą linii na cal
(25,4 mm). Rozdzielczości 300 i 400 dpi uwaŜane są za inŜynierskie, nie
gubiące szczegółów z mapy gdzie najcieńsze linie rysowane są grubością
0,18 mm, bowiem 300 dpi oznacza, ze piksel ma wymiary 0,085 mm
(25,4:300) a przy 400 dpi piksel ma 0,064 mm (25,4:400).
Podczas kalibracji map mamy do czynienia z tzw. współrzędnymi
pikselowymi, dzięki którym moŜemy łatwo rozpoznać jaka była
rozdzielczość skanera. Istnieją jeszcze pojęcia rozdzielczości optycznych i
interpolowanych.
Natomiast skanowanie map analogowych oznacza zamianę nośnika treści
mapy z folii, kalki czy papieru na nośnik elektroniczny, inaczej
komputerowy.
Bardzo istotnym zagadnieniem przy pracy na mapach rastrowych jest
format zbioru pikseli, poniewaŜ decyduje o rozmiarze zbioru a ten rzutuje na
szybkość operowania mapą rastrową.
W poniŜej zaprezentowanej tabeli podaje się za [17] wielkości zbiorów w
wybranych formatach z zeskanowanej, tej samej mapy.
Format
Pełna nazwa formatu
EPS
TIFF
PSD
BMP
TGA
PCX
JPG
Encapsulated Post Script
Tag Image File Format
Photoshop File Format
Windows Bitmap
Targa File Format
Zsoft PCX file format
Joint Photographic Experts Group
Wielkość zbioru
(bajtach)
8 740 537
4 459 498
4 205 588
4 205 574
4 205 538
1 848 335
203 822
Dodać naleŜy, Ŝe rozwaŜając wielkość zbiorów trzeba brać pod uwagę
metodę kodowania i kompresji.
str. 21
Porównanie projektowania na mapie
rastrowej i analogowej
Lp. Zagadnienie
1
2
Mapa do celów projektowych
rastrowa
analogowa
±
Kartometryczność Po zeskanowaniu mapy (z
klauzulą, opisami i podpisami),
poddaje się ją kalibracji na
wszystkie
krzyŜe
siatki
współrzędnych (co najmniej
metodą
afiniczną,
transf.
metodą
Helmerta
jest
wykluczona). Wczytana do
posiadanego
systemu
skalibrowana mapa (np. do
CadRastra, MicroStation, CGeo)
jest
produktem
doskonalszym od oryginału.
A np. mapa wstęgowa (tak
często
stosowana
przy
projektowaniu
obiektów
liniowych) składająca się z
„kawałków”
skalibrowanych
sekcji, ulokowana na jednej
warstwie
elektronicznej
zachowuje na całym obszarze
jednolity układ współrzędnych.
Technika
Przy
pomocy
pasków
projektowania
narzędziowych. Do dyspozycji
jest pełny aparat matematyczny
(geometria
analityczna,
rachunek
współrzędnych),
którym dysponuje kaŜdy system
mapy numerycznej mogący
współpracować
z
mapą
rastrową.
3
MoŜliwość
korekty projektu
4
Wymiarowanie
projektu
Z reguły obiekty budowlane
projektuje
się
na
kilku
warstwach elektronicznych (
mapa rastrowa powinna być na
osobnej,
„nietykalnej”
warstwie).
Zaprojektowane
obiekty moŜna usunąć i
zaprojektować je od nowa, bądź
wykorzystać opcje przesuwania
i obrotu wskazanych obiektów.
Tradycyjne zwymiarowanie( z
reguły są to odległości) moŜna
zrealizować za pomocą aparatu
matematycznego posiłkując się
współrzędnymi
zaprojektowanych
obiektów
budowlanych
i
zwektoryzowanymi, wybranymi
punktami
mapy rastrowej
przedstawiającymi : osie ulic,
linie
granic,
ogrodzeń,
krawęŜników itp.
W niektórych, uzasadnionych
przypadkach,
w
celu
wykluczenia ew. wpadki moŜna
zaŜyczyć sobie pomiar w
terenie wybranych punktów.
str. 22
Uwagi
±
+
Zachowują się wszelkie
ułomności
w
postaci
mniejszych (folie), lub
większych (kalki, papiery)
skurczy.
Mapy wstęgowe, powstałe
w
wyniku
połączenia
taśmami
klejącymi
poszczególnych
„kawałków” sekcji na folii
nie są w stanie zachować
jednolitego
układu
współrzędnych na całym
obszarze. Tym samym ich
globalna kartometryczność
pozostawia
wiele
do
Ŝyczenia.
-
Autor
przeprowadził
drobny, ale bardzo waŜny
eksperyment związany z
kalibracją mapy opisany
w [2].
A skurczom podlegają
nawet folie, co zauwaŜył
po
przeprowadzeniu
eksperymentów i opisał
autor w [3].
+
Manualna z reguły przy
pomocy tzw. podziałek
architektonicznych.
W
biurach
projektów
praktycznie nie stosuje się
cyrkli
i
podziałek
transwersalnych. Projekty
kreśli się najpierw w
ołówku a następnie tuszem.
-
Z
długoletniego
doświadczenia
autora
wynika,
Ŝe
zawsze
(zawsze !!!) opracowane
manualnie
projekty
zawierały
istotne
nieścisłości
i
niejednoznaczności.
+
Istnieją dwie moŜliwości
korekty : mechaniczna i
chemiczna. Narysowane na
prawej
stronie
tuszem
obiekty usuwa się z reguły
Ŝyletką ( uszkadzając przy
okazji warstwę matową) lub
likwiduje się rysunek przy
pomocy
specjalnych
płynów.
Wymiarowanie na mapach
analogowych realizowane
jest z reguły przy pomocy
skalówek
archtektonicznych. Nie jest
ono
najdokładniejsze.
Często geodeta ma dylemat
nie rozstrzygnięty Ŝadnym
przepisem
co
jest
waŜniejsze: podana miara z
wymiarowania, czy miara
starannie odczytana ( z
uwzględnieniem
skurczu
papieru)
przy
pomocy
cyrkla
i
podziałki
transwersalnej.
Czasami
dochodzi
do
omyłek
mających finał na sali
sądowej co jest przytoczone
w [4].
-
Korekty
projektów
zdarzają się z róŜnych
przyczyn, najczęściej są
to Ŝyczenia Inwestora.
Nie
trudno
sobie
wyobrazić jak kłopotliwa
jest korekta projektu
wykonanego ręcznie.
-
Najnowsza
norma
„Rysunek budowlany –
Oznaczenia
graficzne
stosowane w projektach
zagospodarowania działki
lub terenu” [6], oprócz
tradycyjnego
wymiarowania (Tablica
4) - Lp. 4-1, po raz
pierwszy
przewiduje
wymiarowanie
przy
pomocy współrzędnych –
Lp. 4.2.
Projekt wg. Normy nie
tylko powinien mieć
postać graficzna ale i
matematyczną w postaci
współrzędnych
wydrukowanych
na
papierze i postaci pliku
tekstowego dołączonego
+
5
Reprodukcja
(wydruk) projektu
z mapą do celów
projektowych
6
Uzgodnienie
projektu
7
Wytyczanie
zaprojektowanych
obiektów
budowlanych
8
Stwierdzanie
zgodności
realizacji
obiektów z
projektem
Gotowy projekt moŜna przesłać
do wydruku za pomocą poczty
elektronicznej.
Firmy
zajmujące
się
wydrukiem
(plotowaniem)
gotowych
dokumentacji posiadają plotery
róŜnych firm i trzeba mieć to
na uwadze. Np. dla ploterów
firmy Hewlett Packard trzeba
przygotować format HPGL
(Hewlett Packard Graphics
Language). Bardzo uŜyteczny
jest teŜ format PDF.
Projekt
zagospodarowania
działki lub terenu moŜe być
uzgodniony
za
pomocą
internetu. Autor zaproponował
to rozwiązanie w GEODECIE
3/2008
[10]
(
www.geokatedra.pk.edu.pl
zakładka „Nasza Dydaktyka”).
Nie naleŜy wykluczyć nieco
innych
sposobów
w
uzgadnianiu przez internet.
+
Mapę z gotowym projektem
Biuro Projektów
musi
dostarczyć pod adres firmy
zajmującej się wydrukiem
kompletów
gotowej
dokumentacji. A tu juŜ nie
będzie innego wyjścia jak
zeskanowanie
przyniesionego materiału a
następnie
wydrukowanie
niezbędnej
ilości
egzemplarzy.
-
+
Trzeba odwiedzić siedzibę
ZUDP i zrealizować utarty
w danym powiecie tok
postępowania.
-
Dzięki współrzędnym, które
powstaną
na
etapie
projektowania, projekt będzie
gotowy do wytyczenia „z
marszu” np. przy pomocy
techniki satelitarnej co zostało
przetestowane i opisane w [5] i
[11].
Zdefiniowane przy pomocy
współrzędnych
obiekty
budowlane
posłuŜą
do
porównania
ich
ze
współrzędnymi
z
inwentaryzacji powykonawczej.
Zagadnienie zgodności, bądź jej
braku będzie sprawą oczywista.
+
Projekt opracowany na
mapie
analogowej
gwarantuje problemy i
kłopoty.
Zostało
to
wielokrotnie opisane przez
autora np. w [3] i [4].
-
+
Porównanie papierowego,
często niejednoznacznego
projektu
z
wynikami
inwentaryzacji
powykonawczej
jest
kłopotliwe.
-
do
dokumentacji
na
płycie CD.
W PG 5/2005 [4] autor
zamieścił
stosowne
rysunki z cytowanej
Normy.
NaleŜy przypuszczać, Ŝe
kopiowanie
mapy
z
projektem
poprzez
naświetlanie na papierze
ozalidowym (uczulonym
związkami dwuazowymi)
i
wywoływania
w
oparach
amoniaku
przeszło juŜ do historii.
ZUD-y
nie
dojrzały
jeszcze do uzgadniania
przez
internet
a
projektanci nie oswoili
się
jeszcze
z
wymiarowaniem
w
postaci współrzędnych.
NaleŜy przypuszczać, Ŝe
tam
gdzie
zostanie
uruchomiona
druga,
internetowa
ścieŜka
uzgadniania to branŜa
projektowa
szybko
przestawi
się
na
wykorzystanie internetu.
Tzw.
„Opracowanie
geodezyjne
projektu”
przewidziane
w
[8],
instrukcjach
i
wytycznych
geodezyjnych G-3; G-3.1
i G-3.2 będzie czynnością
marginalną.
NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe
obiekty
budowlane
wyraŜone
w
postaci
współrzędnych
są
tworami
bezbłędnymi,
jeŜeli
pominiemy
śladowe zniekształcenia
odwzorowawcze w ukł.
2000.
Wnioski
Z Tablicy 1 wynika, Ŝe analizując „za” (plusy) i „przeciw” (minusy)
„mecz” wygrała mapa rastrowa w stosunku 8:0.
Ponadto mapa rastrowa pozwoli na bezproblemowe, dopuszczalne
dwukrotne pomniejszenie lub powiększenie wyjściowej mapy
analogowej. A idąc dalej, projektanci esteci mogą zaŜyczyć sobie
wektoryzacji takiej mapy w celu stworzenia mapy numerycznej. Nie
jest to jednak zabieg niezbędny.
str. 23
Gm. Przytyk - mapa do celów projektowych
Na mapie powinny być opisane współrzędne co najmniej dwóch krzyŜy
siatki współrzędnych
str. 24
Kalibracja – eksperyment
str. 25
Kalibracja metodą Helmerta i metodą afiniczną
str. 26
Temat 7 : Hybrydowe mapy do celów
projektowych
(HMDCP)
str. 27
Temat 8 :
Zagadnienie uzgadniania
projektów w ZUDP w tym propozycja
uzgadniania przez internet ( artykuł autora
w Magazynie GEODETA 3/2008 ).
Zakres uzgodnień w świetle art. 34 Prawa
budowlanego.
str. 28
Skala wydruku
1 : 1000
Regionalne Centrum
jest opisane 218 punktami (bez małej architektury)
str. 29 A
TECHNOLOGIE
Uzgadnianie on-line projektów obiektów budowlanych w ZUDP (Zespołach
Propozycja nie
Uzgadnianie lokalizacji obiektów budowlanych w Zespołach
Uzgadniania Dokumentacji Projektowej wymaga radykalnego
usprawnienia. Zagadnienie to nabiera szczególnej wagi po przyznaniu Polsce i Ukrainie organizacji Euro 2012. Autor proponuje,
aby uzgadnianie odbywało się wyłącznie za pośrednictwem internetu. Być może w niektórych powiatach tak już się dzieje.
Jerzy Gajdek
S
tosowne urzędy w powiatach
grodzkich i ziemskich i branża
projektowa są pod ciągłym ostrzałem krytyki inwestorów za ślamazarne
procedury formalno-projektowe. W tej
sytuacji podejmowane są różne próby
usprawnienia załatwiania wszelkich
formalności. Jedną z nich była próba likwidacji ZUDP. Na szczęście nie doszło
do tego i światli projektanci odetchnęli
z ulgą, nie wyobrażają sobie oni bowiem
projektowania bez tej instytucji. Należy
jednak wyciągnąć wnioski i odpowiedzieć na pytanie, dlaczego próbowano
zlikwidować ZUDP.
Autor, po publikacji „Technologia
projektowania obiektów budowlanych
na mapach elektronicznych” [4], otrzymał z całej Polski obszerną korespondencję, w której jeden motyw był wspólny
– ZUDP są potrzebne, ale kompetencje
i merytoryczna wiedza odpowiedzialnych za ich działalność urzędników są
niekiedy żenujące. Dodać należy do tego opieszałość i arogancję administracji
w załatwianiu spraw. Jeżeli jeszcze wytkniemy horrendalne ceny za uzgodnienie każdego metra obiektu, to nie należy
się dziwić, że ZUDP są traktowane jak
zło konieczne.
Autor już w ubiegłym roku przedstawił w sprawie uzgodnień propozycje na
XIX Sesji NT w Nowym Sączu [6] i powtórzył je w na II Ogólnopolskiej KNT
Katedry Geodezji Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów-Polańczyk-Solina [7].
Wszystko wskazuje na to, że nikt się tymi propozycjami nie przejął.
l Stan przepisów prawa
Art. 34 Prawa budowlanego [12] stanowi m.in., że: „Projekt budowlany powinien zawierać: 1) projekt zagospodaro-
24
MAGAZYN geoinformacYJNY nr 3 (154) marzec 2008
wania działki lub terenu, sporządzony
na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych,
sieci uzbrojenia terenu (...) ze wskazaniem charakterystycznych elementów,
wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich”.
Z kolei w art. 3 zapisano, że przez
obiekt budowlany należy rozumieć:
„a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami
i urządzeniami,
c) obiekt małej architektury”.
Przez budowle należy rozumieć „każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury,
jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, (...), sieci uzbrojenia terenu (...)”.
Jedy ny m a ktem w ykonawczy m
o uzgadnianiu jest rozporządzenie z 2
kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej
ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej (ZUDP) [14]. W rozdziale 3 wymienione są tylko te sieci uzbrojenia terenu,
które należy „uzgodnić”. Jeżeli zapisy
z rozdziału 3 skonfrontujemy z przytoczonymi powyżej artykułami Prawa budowlanego, to w pełni unaocznimy sobie
ułomność rozporządzenia.
Jest jeszcze jedno zagadnienie, które
wystawia nie najlepszą notę temu aktowi wykonawczemu. Otóż mapa i projekt
(sieci uzbrojenia terenu – § 9 ust. 4) mogą być sporządzone także na komputerowych nośnikach informacji. A więc
część (sieci) można projektować nowocześnie, a resztę (dominującą, z obiekta-
mi kubaturowymi włącznie) po staremu,
czyli na mapach analogowych, zgodnie
z archaicznym rozporządzeniem sprzed
23 lat [13].
l Propozycja nowego
rozwiązania
Rzeszowski MODGiK od lipca 2007
szczyci się posiadaniem mapy numerycznej w układzie 2000 prowadzonej
w systemie MicroStation. Do kompletności mapy – zgodnie z § 24 instrukcji
technicznej K-1 [8] – brakowało tylko
warstwy (warstw) z nakładką tematyczną „R” – realizacyjne uzgodnienia projektowe. Nakładka ta została wykonana
przez OPGK Rzeszów S.A. na zlecenie
Wydziału Geodezji UM Rzeszowa. Ponad dwa tysiące map do celów projektowych z uzgodnionymi projektami poddano zabiegowi skanowania, kalibracji
i wektoryzacji. Wektoryzowane były nie
tylko sieci uzbrojenia terenu, ale również pozostałe obiekty budowlane (z budynkami i budowlami), czyli wszystkie
obiekty, o których właśnie stanowi Prawo budowlane.
Należy zadać zasadnicze pytanie, kto
powinien być odpowiedzialny za współrzędne opisujące postać graficzną projektów. Odpowiedź może być tylko jedna
– biuro projektów (jednostka projektowania). W licznych publikacjach [1], [2],
[3], [4], [6] i [7] autor uświadamia czytelnikom fakt, że przyszedł czas na zmiany. Polska Norma PN-B-01027:2002 [10]
oparta na PN-EN ISO 11091:2001 [11]
obowiązkiem tym jednoznacznie obarcza biura projektów.
Jak pokazuje praktyka, wektoryzacja
manualnie opracowanego projektu, prawie zawsze obarczonego błędami i niejednoznacznościami, nie likwiduje ich,
tylko je powiela. Tych błędów można
uniknąć, jeśli projekt zostanie opracowany za pomocą narzędzi systemu mapy numerycznej. Czynności te powinny
być wykonane tylko i wyłącznie w biurze projektów.
Sprawą drugorzędną będzie zagadnienie, czy w tym biurze współudział w zaprojektowaniu (usytuowaniu) obiektów
budowlanych na mapie elektronicznej
TECHNOLOGIE
Uzgadniania Dokumentacji Projektowej
do odrzucenia
będzie miał geodeta, czy też projektant
poradzi sobie sam. Wydaje się, że ci projektanci, którzy na studiach zetknęli się
z zagadnieniem projektowania na mapach numerycznych, powinni poradzić
sobie sami.
Już ponad 20 lat temu autor miał okazję w ramach pracy w Biurze Projektów
Budownictwa Komunalnego w Rzeszowie zwymiarować w postaci współrzędnych (a więc zgodnie z przyszłą PN [10])
wszystkie obiekty budowlane dużego
osiedla Misiągiewicza w Przeworsku.
W sumie było to ponad tysiąc punktów
i zważywszy na ówczesną technikę obliczeniową, było to zadanie bardzo pracochłonne. Warto dodać, że podczas tego
matematyczno-geodezyjnego opracowania wykryto wiele błędów i niejednoznaczności, co pozwoliło uniknąć niewątpliwych strat finansowych, jakie
zaistniałyby w trakcie realizacji osiedla [3].
Sumując powyższe rozważania, autor uważa, że uzgodnienie zaprojektowanych obiektów może się odbyć za pośrednictwem internetu. Do ZUDP należy
przesłać następujące materiały:
1. Mapę do celów projektowych
z projektem zagospodarowania działki lub terenu w formacie graficznym
WMF (rys.1.) z opisem współrzędnych
co najmniej dwóch krzyży siatki współrzędnych w celu sprawnego zidentyfikowania lokalizacji inwestycji. Format
graficzny WMF (Windows Metafile Format) zawiera instrukcję dla systemu operacyjnego Windows, jak wyświet­lać gra-
Rys. 1. Projekt obiektu kubaturowego (kryta pływalnia) i trzech przyłączy na mapie numerycznej
w układzie 2000 zaimportowanej do systemu C-GEO z systemu MicroStation
fikę wektorową i rastrową. Pliki WMF
zajmują mniej miejsca niż zawierające
te informacje bitmapy.
2. Plik tekstowy z odpowiednio opisanymi współrzędnymi punktów obiektów budowlanych (patrz tab.).
Wysłany materiał powinien być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W drugą stronę ZUDP ma
do przesłania protokół z uzgodnienia
i rachunek płatny przelewem bankowym.
Punkty PROJEKTOWANEJ PŁYWALNI OBLICZONE W RÓŻNYCH SYSTEMACH
Jerzy Gajdek, geodeta,
system C-GEO
Nazwa
x
y
punktu
P1
5542854.361
7570348.282
P2
5542830.233
7570415.935
P3
5542862.679
7570427.507
P4
5542860.664
7570433.158
P5
5542876.892
7570438.945
P6
5542906.058
7570357.165
P7
5542889.830
7570351.377
P8
5542886.807
7570359.854
Paweł Delekta, architekt,
system AutoCad 2006
Nazwa
x
y
punktu
P1
5542854.357
7570348.280
P2
5542830.228
7570415.936
P3
5542862.676
7570427.509
P4
5542860.661
7570433.160
P5
5542876.890
7570438.948
P6
5542906.058
7570357.164
P7
5542889.829
7570351.376
P8
5542886.806
7570359.853
l Na konkretnym przykładzie
Przedstawione dane, tzn. rysunek
w formacie WMF (rys. 1) i plik tekstowy
(lewa strona tabeli), powstały w wyniku
zaprojektowania obiektu kubaturowego
(kryta pływalnia) i trzech przyłączy na
mapie numerycznej w układzie 2000 zaimportowanej do systemu C-GEO z systemu MicroStation. Pływalnię zaprojektowano w ten sposób, żeby spełniła dwa
warunki:
llico ściany P6-P5 było równoległe do
DS Alchemik (punkty A1, A2) i odległe
o niego o 23,00 m,
lnaroże P6 było wysunięte w stosunku do rzutu prostokątnego punktu A1 na
prostą P6-P5 o 24,00 m.
Ponieważ system C-GEO jest stworzony raczej z myślą o geodetach, autor postanowił uwiarygodnić swoje rozważania, prosząc architekta Pawła Delikata z
renomowanego Biura Projektów „Orlewski” o zaprojektowanie pływalni w systemie AutoCAD 2006 na tej samej mapie
numerycznej. Otrzymane współrzędne
zaprezentowane są w prawej części tabeli. Różnice we współrzędnych sięga-
25
MAGAZYN geoinformacYJNY nr 3 (154) marzec 2008
TECHNOLOGIE
wstęgowy), to należy zeskanować i skalibrować osobno każdą część mapy wstęgowej i dopiero później połączyć je na
jednej warstwie pliku, co zapewni właściwą kartometryczność całej mapy.
Mając przygotowaną mapę rastrową,
możemy wykonać identyczne czynności jak w projektowaniu na mapie numerycznej. Biorąc pod uwagę przedstawiony przykład projektowania, należałoby
wcześniej wykonać jeszcze drobną czynność – zwektoryzować wyjściowe naroża
(punkty A1 i A2) DS Alchemik.
Rys. 2. Fragment mapy numerycznej z hipotetycznego ośrodka dokumentacji (ZUDP)
z zaprojektowanymi obiektami budowlanymi
jące kilku mm wynikają z tego, że system AutoCAD nie uwzględnia poprawek
odwzorowawczych i poprawki ze względu na poziom morza. Płynie z tego praktyczna wskazówka, że w systemach map
numerycznych powinny istnieć opcje
włączania i wyłączania tych poprawek.
W przypadku projektowania uwzględnienie poprawki odwzorowawczej powinno
być wyłączone, natomiast uwzględnienie
poprawki ze względu na poziom morza
(w Rzeszowie śr. 200 m n.p.m.) powinno
być włączone. Praktyczne znaczenie tych
niuansów jest jednak do pominięcia na
mapach w układzie 2000.
Projektantom warto jeszcze zwrócić
uwagę na problem właściwego „osadzenia” współrzędnych przy imporcie danej mapy numerycznej. Należy pamiętać o skierowaniu osi X na północ, a osi
Y na wschód.
nej. Dodatkowo można wykonać niezbyt pracochłonną czynność kalibracji
pliku WMF z projektem (po przejściu
np. na format jpg) i wczytać go (w kolorze niezasłaniającym warstwy mapy numerycznej z projektami) na osobną warstwę z projektami. Rys. 3 obrazuje taki
stan rzeczy – na tle mapy numerycznej
z warstwą uzgodnionych projektów widzimy projekt w postaci rastrowej w kolorze seledynowym. Kalibracja została
wykonana metodą afiniczną (mt=0,12 m)
na podstawie 14 punktów siatki współrzędnych. Będzie to kontrola przysłanego pliku tekstowego opisującego grafikę
projektowanych obiektów budowlanych
i jednocześnie potrzebny podgląd na tle
mapy numerycznej usytuowania projektu, którego widoczność można w każdej
chwili wyłączyć.
l Co dalej z projektem?
Końcowym efektem dla biura projektów będzie protokół z uzgodnienia przesłany internetem wraz z rachunkiem,
natomiast dla danego ośrodka dokumentacji – aktualna warstwa z wszystkimi
projektowanymi i uzgodnionymi obiektami budowlanymi. Rys. 2 przedstawia
fragment mapy numerycznej z hipotetycznego ośrodka dokumentacji (ZUDP)
z zaprojektowanymi powyżej obiektami
budowlanymi.
Przysłany do ZUDP materiał należy
zarchiwizować w postaci elektronicz-
o przygotowaniu map
26
MAGAZYN geoinformacYJNY nr 3 (154) marzec 2008
l Kilka uwag
Na razie wciąż dominują w zasobie
mapy do celów projektowych sporządzone na foliach. Można ten materiał zeskanować i po kalibracji (przynajmniej
metodą afiniczną) na siatkę współrzędnych można taką mapę już w postaci rastrowej wprowadzić do komputera w posiadanym systemie mapy numerycznej.
Warto tutaj przytoczyć tylko jedną uwagę – jeżeli projekt położony jest na więcej niż jednej sekcji (dotyczy to zwłaszcza obiektów liniowych położonych na
wielu sekcjach – tzw. układ jednostkowy
l Oprogramowanie
Nietrudno zauważyć, że obydwie strony, tzn. i branża projektowa, i ZUDP, będą musiały się przygotować do uzgadniania projektów przez internet. Wydaje
się, że więcej problemów do pokonania
będą mieli projektanci. Dla małych biur
projektów problemem może być zakup
licencji systemu mapy numerycznej.
W rachubę wchodzi co najmniej kilkadziesiąt takich systemów w bardzo różnych cenach. Na drogie programy na
pewno nie zdecydują się firmy małe, bo
po prostu nie będzie to posunięcie ekonomiczne.
Autorowi wydaje się, że dwa funkcjonujące na polskim rynku programy
(choć nie aspirują one do rangi systemu
umożliwiającego prowadzenie mapy numerycznej w ODGiK) powinny spełnić
oczekiwania małych biur projektów. Są
to C-GEO firmy Softline i Mikromap firmy Coder. Obydwa systemy zapewniają import podstawowych formatów, takich jak DXF/DWG, EWMAPA, DGN.
W obydwu możemy wczytać rastry po
uprzedniej kalibracji i wykonać wektoryzację wybranych punktów rastra.
W obydwu można wykonać proces projektowania obiektów budowlanych, wykonania stosownych opisów punktów i
wyeksportowania pliku tekstowego ze
współrzędnymi. Niestety, systemy te nie
posiadają biblioteki symboli i linii zgodnych z PN [10]. Tych linii i symboli jest
sporo, różnią się w większości od tych
z K-1. Z pewnością ten producent oprogramowania, który zainteresuje się branżą projektową, nie powinien narzekać
na brak zamówień. W przypadku średnich i dużych biur projektów w rachubę będą wchodzić dwa najpoważniejsze
i najdroższe systemy AutoCad i Microstation.
Jeżeli chodzi o systemy funkcjonujące
w powiatach, to wyniki ankiety przeprowadzonej przez Magazyn Geoinformacyjny GEODETa [9] pokazują, że prawie
TECHNOLOGIE
Rys. 3. Kalibracja pliku wmf z projektem
wszystkie dysponują oprogramowaniem
do prowadzenia części geometrycznej
EGiB. W tej sytuacji dodanie warstwy
(warstw) z uzgodnionymi projektami do
istniejących już danych nie będzie stanowić żadnego problemu.
l Wspólnymi siłami
Dla powiatów, gdzie będą realizowane
inwestycje związane zwłaszcza z Euro
2012, przedstawiona propozycja uzgadniania projektów budowlanych on-line,
jest nie do odrzucenia. W realizacji zadania geodeci powiatowi powinni otrzy-
mać wsparcie merytoryczne i finansowe
od geodetów województw, wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego
i kartograficznego i wreszcie Głównego
Urzędu Geodezji i Kartografii. Zdaniem
autora propozycja jest prawie kompletnie
dopracowana, ale jeżeli ktoś ją ulepszy
bądź zaproponuje jeszcze coś ciekawszego, nie będzie to dla autora powodem do
zmartwienia.
Jerzy GAJDEK
st. wykładowca w Katedrze Geodezji
im. Kaspra Weigla Politechniki Rzeszowskiej
LITERATURA
l [1] Gajdek J.: Mapy rastrowe i hybrydowe
w projektowaniu obiektów budowlanych,
„Drogownictwo” 2/2004, www.geokatedra.pk.edu.pl/
kalibracja.htm (zakładka ogłoszenia).
l [2] Gajdek J.: Sytuowanie obiektów budowlanych na
mapach rastrowych, „Przegląd Geodezyjny” 3/2004;
l [3] Gajdek J.: Problemy wymiarowania i wytyczania
projektowanych budynków, „Przegląd Geodezyjny”
5/2005.
l [4] Gajdek J.: Technologia projektowania obiektów
budowlanych na mapach elektronicznych. „Inżynier
budownictwa” 5, 6/2006 i 7-8/2006, www.piib.org.pl
(zakładka „Inżynier budownictwa”);
l [5] Gajdek J.: Kilka uwag do wytycznych, GEODETA
1/2007;
l [6] Gajdek J.: Czy ZUDP staną na wysokości zadania
w procesie realizacji autostrad i innych obiektów
budowlanych na EURO 2012?, XIX Sesja NT z cyklu
„Aktualne zagadnienia w geodezji”, SGP, GIG i inni,
Nowy Sącz, 14-16 czerwca 2007, www.sgp.geodezja.
org.pl (zakładka XIX KNT Nowy Sącz Referaty do
pobrania);
l [7] Gajdek J.: System informacji o terenie a uzgadnianie
zaprojektowanych obiektów budowlanych II
Ogólnopolska Konferencja NT „Kartografia numeryczna
i informatyka geodezyjna”, Katedra Geodezji im. Kaspra
Weigla Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów-PolańczykSolina, 27-19 września 2007 (www.prz.rzeszow.pl/
wbiis/kg – zakładka zasoby);
l [8] Instrukcja Techniczna K-1 Mapa zasadnicza (dla
map numerycznych), GGK, Warszawa 1998;
l [9] Pakuła-Kwiecińska K.: Powiatowa ankieta EGiB,
GEODETA 11/2007;
l [10] PN-B-01027/2002 Rysunek budowlany –
Oznaczenia graficzne stosowane w projektach
zagospodarowania działki lub terenu;
l [11] PN-EN ISO 11091/2001 Rysunek budowlany –
Projekty zagospodarowania terenu;
l [12 ] Prawo budowlane – ustawa z 7 lipca 1994 r.,
DzU nr 156/2006 poz. 1118;
l [13] Rozporządzenie ministra gospodarki przestrzennej
i budownictwa z 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju
i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych
i czynności geodezyjnych obowiązujących
w budownictwie, DzU nr 25/1995;
l [14] Rozporządzenie ministra rozwoju regionalnego
i budownictwa z 2 kwietnia 2001 w sprawie
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz
zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej,
DzU nr 38/2001;
l [15] Wytyczne techniczne G-3.1 Pomiary
i opracowania realizacyjne, strona internetowa
GUGiK 2007.
R E K L AMA
27
MAGAZYN geoinformacYJNY nr 3 (154) marzec 2008
Temat 9 : Wytyczanie obiektów budowlanych metodami klasycznymi
i metodą satelitarną. Zagadnienie niezawodności wytyczenia pionowego i
poziomego (ryzyko wytyczania od istniejących szczegółów terenowych)
str. 30
str. 31
ZARZĄDZANIE – ORGANIZAC J A
Proces on-line w wytyczaniu projektów
obiektów budowlanych
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
St. wykładowca Jerzy Gajdek, Politechnika Rzeszowska
40
1. Wprowadzenie
2. Warunek sine qua non
Wytyczanie obiektów budowla­
nych za pomocą odbiorników sa­telitarnych korzystających z syg­
nałów z amerykańskich satelitów GPS i rosyjskich GLONASS
staje się normalną praktyką na
placach budów. W 2006 roku
Naukowe Koło Geodetow GL☺B
Politechniki Rzeszowskiej zaprosiło do Rzeszowa przedstawiciela firmy TOPCON z Warszawy
(z odbiornikiem HiperPRO), aby
przybliżyć tą technikę studentom
Wydziału Budownictwa i Inży­
nierii Środowiska, wykonawstwu
budowlanemu i geodezyjnemu
oraz administracji budowlanej
i geodezyjnej. Pokaz odbył się
w trzech turach, a na łamach
Inżyniera budownictwa [1] można
się zapoznać z wykonanymi ćwiczeniami.
W 2007 roku firma TOPCON wy­pożyczyła odbiornik GL☺B-owi
na okres wakacji. Przeprowadzo­
no eksperymenty związane z bezpośrednim wyznaczeniem osi konstrukcyjnych na ławach ciesielskich i możliwości wykorzystania
odbiornika do obsługi montażu
(wyznaczania wskaźników konstrukcyjnych) na powtarzalnych
kondygnacjach.
Z pewnością najwyższy budynek
w Europie (282,4), jaki powstanie w Warszawie u zbiegu ulic
Chmielnej i Miedzianej [inf. w PB
nr 1/2008] będzie obsługiwany za
pomocą techniki satelitarnej.
W niniejszym artykule autor skupia się głównie na wyznaczeniu
osi konstrukcyjnych na ławach
ciesielskich (drutowych).
Warunkiem niezbędnym do posłużenia się techniką satelitarną jest
konieczność transmisji do odbiornika GPS/GLONASS współrzędnych opisujących postacie graficzne projektowanych obiektów
budowlanych.
To, na jakim etapie te współrzędne mają powstać, budzi na razie
kontrowersje. Dla części projektantów sprawa jest oczywista. Jeżeli
mapa do celów projektowych jest
w postaci elektronicznej [1], to pro­jektując (sytuując) obiekty na tej
mapie generuje się automatycznie współrzędne. Po zakończonym
projektowaniu wystarczy nazwać
odpowiednio te punkty i stworzyć
plik tekstowy, który właśnie zostanie przesłany do odbiornika satelitarnego.
Ale część projektantów uważa, że
wystarczy tylko stworzyć rysunek
nie zajmując się współrzędnymi.
Zamiast komentarza, autor odsyła
zainteresowanych do Polskiej Nor­
my PN-B-01027/2002 [3], gdzie
w Tablicy 4.2 podaje się, że drugą
formą wymiarowania jest określenie współrzędnych. Norma
poświęcona jest projektowaniu,
więc wniosek nasuwa się sam
– współrzędne powinny powstać
w biurze projektów.
A że jest to zadanie możliwe do
wykonania, autor zaprojektował
w systemie C-GEO budynek z pew-
Rys. 1. Projekt budynku (kryta pływalnia) na mapie numerycznej w układzie
2000 zaimportowanej z systemu MicroStation do systemów C-GEO i AutoCAD
PRz eg l Ąd bu d owl any 5/2008
ZARZ ĄDZAN IE – ORGANIZAC J A
Tabela 1. Zagadnienie wytyczania on-line obiektów przy możliwości uzyskiwania danych w czasie rzeczywistym
Paweł Delekta
Architekt w Biurze Projektów
„ORLEWSKI” w Rzeszowie
System AutoCad 2006
Jerzy Gajdek
Katedra Geodezji im. Kaspra Weigla
Politechniki Rzeszowskiej
System C-GEO v.8
5542854.361 5542830.233 5542862.679 5542860.664 5542876.892 5542906.058 5542889.830 5542886.807 7570348.282
7570415.935
7570427.507
7570433.158
7570438.945
7570357.165
7570351.377
7570359.854
nymi warunkami do istniejącego
budynku (odsunięcie i przesunięcie w stosunku do naroży A1 i A2)
– rys. 1 i poprosił o wykonanie
czynności zaprojektowania w systemie AutoCAD dwóch młodszych
kolegów. Wyniki zamieszczone
zo­stały w tabeli 1. Różnice są milimetrowe.
Określone w ten sposób współrzędne mogą posłużyć do uzgodnienia za pomocą internetu w Ze­spole Uzgadniania Dokumentacji
Projektowej zaprojektowanych
(usytuowanych) obiektów budowlanych. Szerzej z tym zagadnieniem moż­na się zapoznać w [9].
Warto dodać, że układ 2000 ma
obowiązywać w całej Polsce od
1 stycznia 2010 roku. Grodz­ki
Ośrodek Dokumentacji Geo­de­
zyjnej i Kartograficznej w Rze­
szo­wie szczyci się mapą numeryczną w systemie MicroStation
w układzie 2000 od lipca 2007.
Zaprezentowany przykład jest
nawiązaniem do eksperymentu opisanego w Inżynierze Budownictwa
[1] nr 7–8/2006. Wówczas wytyczono punkty P1-P8, które przy
tradycyjnym podejściu do zagadnienia wytyczenia budynku są
eta­pem pośrednim do utrwale­nia go poprzez zespoły linii
(w osiach lub obrysie) wyznaczone za pomocą zwykłych
teodolitów na ławach ciesielskich (drutowych), często też
wzmocnione
tzw.
punktami
zabezpieczającymi (pod ławami
na poziomie terenu). Etap ten
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 5542854.357 5542830.228 5542862.676 5542860.661 5542876.890 5542906.058 5542889.829 5542886.806 7570348.280
7570415.936
7570427.509
7570433.160
7570438.948
7570357.164
7570351.376
7570359.853
można całkowicie pominąć wyz­
naczając ślady prostych, bezpośrednio na ławach ciesielskich.
Należy zauważyć, że teren bezpośrednio pod przyszłym budynkiem
niekoniecznie musi być splantowany i oczyszczony, co niekiedy
ma dość istotne znaczenie dla kierownika budowy (nie przeszkadza
to wytyczeniu). Przyglądając się
rysunkowi 3 w [1], warto zwrócić
uwagę na duże różnice pomiędzy
projektowaniem manualnym (rysunek rastrowy) a projektowaniem
komputerowym.
Aby w pełni zrozumieć zagadnienie wytyczenia on-line, przypomniane zostanie zagadnienie obliczenia miary bieżącej „a” i domiaru
„b” (inaczej odciętej i rzędnej)
rzutu ortogonalnego punktu (P3)
o znanych współrzędnych na prostą (P6-P5) zadaną dwoma punktami też o znanych współrzędnych.
Prostą nazwiemy bazą o wskazanym początku (P6) i końcu (P5).
Wskazane współrzędne, oznaczenia
i wyliczenia należy prześledzić posiłkując się tabelą 1 i rysunkiem 2.
Klasyczne obliczenie odciętej
a i rzędnej b polega na rozwiązaniu
trójkąta prostokątnego P6, P5, P3,
w którym na razie w sposób niejawny dysponujemy przeciwprostokątną c i kątem β. Tę przeciwprostokątną wyliczymy korzystając
z twierdzenia Pitagorasa:
2
c $X 2 $Y =
PR zeglĄ d bu d ow l an y 5/2008
(43.379) 2 70.342 2 82.643
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 5542854.361 5542830.227 5542862.674 5542860.658 5542876.887 5542906.061 5542889.833 5542886.809 7570348.275
7570415.929
7570427.504
7570433.155
7570438.945
7570357.163
7570351.373
7570359.850
gdzie przyprostokątne w rachunku
współrzędnych nazywa się przyrostami współrzędnych. Oblicza się
je następująco:
∆XP6-P3 = XP3 – XP6 =
5542862.679 – 5542906.058 =
– 43.379
∆YP6-P3 = YP3 – YP6 =
7570427.507 – 7570357.165 =
70.342
Z kolei kąt β (w gradach) możemy
obliczyć jako różnicę dwóch azymutów:
β = A P6-P3 – A P6-P5 =
135.1797 g – 121.8095g =
13.3702g
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 Sylwester Podulka
Zakład Geometrii i Grafiki Inżynierskiej
Politechniki Rzesz.
System AutoCad 2002
Sposób obliczenia azymutu ze
współrzędnych dwóch punktów
przedstawiono w [1] nr 7-8/2006,
dlatego pomija się tutaj oblicze­nia powyżej zapisanych azymutów
AP6-P3 i AP6-P5.
W końcu otrzymamy:
a = c cos β =
82.642 x cos 13.3702g =
80.83
b = c sin β =
82.642 x sin 13.3702g =
17.23
Po zapoznaniu się z przedstawionym sposobem obliczania odciętej
(a) i rzędnej (b), można przystąpić do wirtualnego wytyczenia krytej pływalni. Na początku należy
przystąpić do wytyczenia położeń
41
ZARZĄDZANIE – ORGANIZAC J A
Tabela 2.
A R T Y K U ŁY P R OBLE M OWE
Nr słupka
pod ławę
ciesielską
Ł1
a
b
ok. 77,8
–2,00
Ł2
88,83
–2,00
Ł3
88,83
ok. 1,0
Ł4
88,83
ok. 16,2
Ł5
88,83
19,23
Ł6
ok. 85,8
19,23
Ł7
82,83
ok. 50,7
Ł8
82,83
53,68
Ł9
ok. 79,8
53,68
Ł10
ok. 10,0
53,68
Ł11
7,00
53,68
Ł12
7,00
ok. 50,7
Ł13
ok. 1,0
19,23
Ł14
–2,00
19,23
Ł15
–2,00
ok. 16,2
Ł16
–2,00
ok. 1,0
Ł17
–2,00
–2,00
Ł18
ok. 6,0
–2,00
Ł19
ok. 10,0
–2,00
słupków Ł1–Ł19 (z żerdzi bądź krawędziaków), do których na określonym poziomie, z reguły ppp
(poziomie posadowienia parteru)
przymocowane będą ławy ciesielskie. Załóżmy, że kierownik budowy mając odpowiednią wiedzę
(głównie dotyczącą głębokości
wykopu) zadysponował, że ławy
te powinny otaczać skrajne gabaTabela 3.
Nr
wskaźnika
21
42
a
b
80,830
ok. –2,00
22
86,830
ok. –2,00
23
ok. 88,83
0,000
24
ok. 88,83
17,230
25
86,830
ok. 19,23
26
ok.82,83
51,680
27
80,830
ok. 53,68
28
9,000
ok. 53,68
29
ok. 7,00
51,680
30
0,000
ok. 19,23
31
ok. –2,00
17,230
32
ok. –2,00
0,000
33
0,000
ok. –2,00
34
9,000
ok. –2,00
ryty obiektu w odległości 2,00 m.
W tej sytuacji wskazując jako bazę
tyczenia punkty P6 (początkowy)
i P5 (końcowy) ustalimy położenie w stosunku do tej bazy położenia słupków (a i b) od Ł1 do
Ł19. Będzie to swoisty prostokątny układ lokalny (P6 początkiem
układu) wytyczanego budynku –
tabela 2.
Włączając ruchomy odbiornik
satelitarny GPS/GLONASS działający w trybie RTK (Real Time
Kinematic) w stosunku do stacji
bazowej (drugi, nieruchomy tzw.
odbiornik bazowy ustawiony na
punkcie o znanych współrzędnych
– możliwe wytyczanie i pomiar do
ok. 2 km od stacji bazowej) lub
stałej stacji referencyjnej (w 2007
zamontowano na budynku „P”
Politechniki Rzeszowskiej piątą stację referencyjną w Polsce – z możliwością wytyczania i pomiaru do
około 25 km) możemy uzyskać
w czasie rzeczywistym współrzędne X i Y tyczki z zamocowanym odbiornikiem GPS/GLONASS
(fot. 1). Na fotografii 2 na planie
pierwszym widzimy odbiornik bazowy, a w głębi odbiornik ruchomy.
Zdjęcie pochodzi z dużego pokazu
zorganizowanego przez Naukowe
Koło Geodetów GL☺B Politechniki
Rzeszowskiej z zastosowań techniki satelitarnej w budownictwie,
o czym wspomniano w [1].
Mając w danym momencie czasowym X i Y położenia tyczki i włączony program, obliczenie odciętej (a) i rzędnej (b) – obserwujemy właśnie te dwa składniki i bez
Fot. 1.
większych problemów znajdziemy położenia zaprogramowanych
punktów; w naszym przypadku
położenia miejsc, gdzie wkopiemy
słupki pod ławy ciesielskie – patrz
[8] str. 89. Zanim czytelnik zechce
prześledzić rysunek 2 i tabelę 2,
aby zrozumieć na czym polega ten
proces wytyczania, autor sugeruje,
aby zastanowić się jakie odczyty
a i b w kontrolerze odbiornika GPS/
GLONASS (tachimetru) powinniśmy mieć, aby trafić do punktów
P6 i P5, czyli punktów wskazanych
jako punkty odniesienia (zdefiniowanych jako baza lub inaczej lokalny układ współrzędnych). Otóż,
po znalezieniu się w punkcie P6
Fot. 2.
PRz eg l Ąd bu d owl any 5/2008
z aRz Ąd za n Ie – oRga nIza CJa
som: Łukaszowi Szarkowi, Annie
Karaś i Pawłowi Tokarzowi za ich
oraz członków Koła pracę, która
przyniosła tak wiele satysfakcji.
powinniśmy mieć na kontrolerze
a=0,00 i b=0,00. Z kolei w punk­
cie P5 powinniśmy otrzymać
a=86,83 i b=0,00.
Przykładowo na punkcie Ł17
powinniśmy mieć a = – 2,00 i b =
– 2,00. Istotną uwagą będzie to,
iż wytyczając położenia słup­
ków pod ławy ciesielskie odbior­
nik będziemy mogli trzymać
rękami, co zapewni dokładność
1–3 cm. W przypadku wyznacza­
nia wskaźników wyznaczających
zespoły prostych (wyznaczających
osie, rzadziej obrysy), tyczka
z odbiornikiem powinna być od­
powiednio przystawiana do ław
i utrzymywana w pionie za pomo­
cą ciężkiego stojaka z uchwytem
szczypcowym. Precyzja odpo­
wiednich odczytów a i b powinna
być realizowana z dokładnością
0,001 m. W tabeli 3 mamy dane,
które obrazują przedstawioną kwe­
stię.
i duży pokaz między innymi dla
wykonawczej branży budowlanej
z wytyczania obiektów w czasie
rzeczywistym za pomocą techniki
satelitarnej.
Młodzież udowodniła w sposób
praktyczny, że przyszedł czas na
zmiany.
Autor, który jest opiekunem NKG
GL☺B w Politechnice Rzeszowskiej
pragnie wyrazić uznanie i podzię­
kowanie kolejnym trzem preze­
a R T y K u Ły P R o b l e M o w e
Rys. 2. Budynek krytej pływalni otoczony ławami ciesielskimi (drutowymi), na
których naniesiono bezpośrednio przy pomocy odbiornika GPS/GLONASS obrys
(osie konstrukcyjne)
BIBLIOGRAFIA
[1] Gajdek J., Technologia projektowania
obiektów budowlanych na mapach
elektronicznych Inżynier budownictwa
5/2206; 6/2006 i 7–8/2006 – www.piib.org.pl
– zakładka Inżynier Budownictwa
[2] Gajdek J., Mapy rastrowe i hybrydowe
w projektowaniu obiektów budowlanych.
Drogownictwo 2/2004 – www.geokatedra.
pk.edu.pl/kalibracja.htm – zakładka
ogłoszenia
[3] Polska Norma PN­B­01027 / 2002
Rysunek budowlany ­ Oznaczenia graficzne
stosowane w projektach zagospodarowania
działki lub terenu
[4] PN­EN ISO 11091 / 2001 Rysunek
budowlany – Projekty zagospodarowania
terenu
[5] Rozporządzenie Ministra Gospodarki
Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21
lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu
opracowań geodezyjno­kartograficznych
i czynności geodezyjnych obowiązujących
w budownictwie – Dz. U. Nr 25/1995 r.
[6] Gajdek J., Sytuowanie obiektów
budowlanych na mapach rastrowych.
Przegląd Geodezyjny 3/2004.
[7] Gajdek J., Problemy wymiarowania
i wytyczania projektowanych budynków.
Przegląd Geodezyjny 5/2005
[8] Poradnik majstra budowlanego ARKADY –
Warszawa 1997
[9] Gajdek J., Propozycja nie do odrzucenia
GEODETA 3/2008
www.przegladbudowlany.pl/archiwum.html
Archiwum od ręki
3. Komentarz
W 2006 i 2007 roku chyba jedy­
ne w Polsce Naukowe Koło
Geodetów, działające na kierunku
inżynieryjno­budowlanym (Wydział
Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Politechniki Rzeszowskiej), dzięki
firmie TOPCON z Warszawy prze­
prowadziło wiele eksperymentów
PR zeglĄ d bu d ow l an y 5/2008
archiwalne spisy treści
na stronach www
43
Temat 10 :
Sterowanie maszynami budowlanymi
(koparki, spychacze, równiarki,
rozściełacze, frezarki)
wykorzystującymi technikę
satelitarną.
Katalog „Szybsza praca, lepsze efekty”. Strona
tytułowa katalogu (36A)
• systemy 2D i 3D (GPS + GLONASS) – str.12-13
• system 3D LPS (Local Positioning System przy
pomocy tachimetrów z serwomotorami ) – str. 5
• system „mmGPS” – str. 5 i 11
• system RSS ( Road Scanning System) – str. 15
• system Leveller – str. 17
Katalog „Nowoczesne pomysły na pomiary w
budownictwie”. Strona tytułowa katalogu (36B)
str. 36
Temat
12
:
Aktualność
map
a
inwentaryzacja
powykonawcza
zrealizowanych obiektów budowlanych oraz
problem pomiaru obiektów podlegających
przykryciu.
str. 39
str. 40
Temat 13
Pomiary osiadań i
przemieszczeń niektórych
obiektów budowlanych.
str. 41
Dr hab. inŜ. Jerzy SĘKOWSKI, prof. PŚl., [email protected]
Dr inŜ. Krzysztof STERNIK, [email protected]
Politechnika Śląska, Gliwice
USZKODZENIA BUDYNKU MIESZKALNEGO W NASTĘPSTWIE
BŁĘDÓW W JEGO POSADOWIENIU
DAMAGES OF A BLOCK OF FLATS DUE TO INCORRECT FOUNDATION
Streszczenie Po kilkunastu latach uŜytkowania, w wielorodzinnym budynku mieszkalnym wystąpiły lokalnie
uszkodzenia. W pracy, po krótkim scharakteryzowaniu obiektu i jego uszkodzeń, omówiono wyniki badań
kontrolnych oraz wynikające z nich wnioski. Zdefiniowano przyczyny zaistniałej sytuacji i propozycje jej
przeciwdziałania.
Abstract After nearly twenty years of exploitation local damages have occurred in a block of flats. The paper
presents the short characteristics of the damaged building, control investigation and the following conclusions.
The reasons of the damage state have been defined as well as suggested remedies.
1. Wprowadzenie
Na jednym z typowych dla lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku
wielorodzinnym budynku mieszkalnym wystąpiły lokalne uszkodzenia. Podobne sytuacje
zdarzają się względnie często, jednakŜe w tym przypadku zwracały uwagę: nietypowy
charakter i przebieg uszkodzeń, ich koncentracja w jednej części budynku oraz fakt, Ŝe
wystąpiły one po kilkunastu latach w miarę spokojnej eksploatacji budynku.
W prezentowanym referacie, po krótkiej charakterystyce obiektu oraz opisie zaistniałych
uszkodzeń, omówiono wyniki przeprowadzonych badań oraz ich analizę. W jej następstwie
zdefiniowano przyczyny oraz przedstawiono propozycje naprawy zaistniałej sytuacji.
2. Krótki opis budynku i istniejących uszkodzeń
Z dostępnych materiałów archiwalnych wynikało, Ŝe istniejący budynek mieszkalny
(rys.1) to obiekt wolnostojący, pięciokondygnacyjny całkowicie podpiwniczony o wymiarach
w rzucie 38,79x12,39 m i wysokości 17,69 m oraz kubaturze 7338,6 m3 i powierzchni
uŜytkowej 1612,5 m2. Niezdylatowany, trzyklatkowy, obiekt został posadowiony w sposób
bezpośredni na Ŝelbetowych ławach fundamentowych.
Budynek wyposaŜony jest w instalację elektryczną, teletechniczną, wodno-kanalizacyjną,
gazową oraz c.o. W wybudowanym w latach 1980 ÷ 1982, w technologii W-70, budynku juŜ
z chwilą oddania do uŜytku pojawiły się pierwsze uszkodzenia. Skoncentrowały się one w
473
jego południowo-zachodnim naroŜniku, obejmując zachodnią ścianę szczytową, fragment
przyległej ściany południowej oraz ściany wewnętrzne w rejonie klatki schodowej, a takŜe
stropy. Były one na tyle początkowo niewielkie, Ŝe nie skutkowały podejmowaniem bardziej
zdecydowanych działań w kierunku ich ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania.
Zarysowania mają zasadniczo przebieg pionowy lub poziomy, widoczny szczególnie na
fragmencie ściany południowej (rys. 2).
Uszkodzony naroŜnik
Rys. 1. Wielorodzinny budynek mieszkalny w widoku od strony północno-zachodniej
Rys. 2. Fragment ściany południowej z widocznymi zarysowaniami (X.2006 r.)
Przebiegają one na linii łączenia elementów prefabrykowanych a ich rozwarcie dochodzi
maksymalnie do 20 mm. Autorzy, mając moŜliwość makroskopowego porównania obrazu
zarysowań obiektu w roku 2003 z aktualnym, nie dopatrzyli się rys dodatkowych, jak równieŜ
progresji rys juŜ istniejących. O nieustabilizowanym jednak do końca, przynajmniej w tym
474
okresie, procesie rozwoju zarysowań świadczy m.in. fakt ich „odnawiania się” na
zamalowanych powierzchniach wewnętrznych i powiększające się pola uszkodzonego tynku
na zewnątrz obiektu. W przekonaniu części mieszkańców proces uszkadzania budynku
wyraźnie nasilił się pod koniec lat 90-tych, ulegając spowolnieniu przez ostatnie kilka lat.
Niepokojącym dla właściciela budynku był zwłaszcza fakt, Ŝe zdarzeń takich nie
zaobserwowano na Ŝadnym z kilkunastu podobnych obiektów, zlokalizowanych w
bezpośrednim sąsiedztwie.
3. Opis i wyniki przeprowadzonych badań
Sytuacja opisana powyŜej moŜe wiązać się z trudnymi do zdefiniowania przyczynami.
Charakter uszkodzeń budynku i ich umiejscowienie, a takŜe przebieg wskazywały na podłoŜe,
jako potencjalną przyczynę ich wystąpienia. Stąd teŜ pierwszym krokiem było rozpoznanie
warunków gruntowo-wodnych w podłoŜu i geotechnicznych warunków posadowienia
budynku w obrębie uszkodzonej części, tym bardziej, Ŝe autorom nie udało się dotrzeć do
dokumentacji geotechnicznej, wykonanej dla potrzeb budowy budynku..
3.1. Warunki gruntowo - wodne w podłoŜu
Z dokumentacji wykonanej dla osiedla sąsiadującego bezpośrednio z budynkiem (ok.50 m)
wynika, Ŝe teren ten leŜy na pograniczu dwóch jednostek geograficznych: Równiny Opolskiej
i Progu Woźnickiego, utworzonych na ilastych osadach triasu górnego, przykrytych na
powierzchni piaszczysto-gliniastymi utworami czwartorzędu. Pod względem hydrograficznym teren ten leŜy w zlewni Małej Panwi, w dorzeczu rzeki Odry. PodłoŜe budują utwory
czwartorzędowe, reprezentowane przez powierzchniowo zalegające utwory wodnolodowcowe (piaski o róŜnej granulacji, w tym gliniaste) i podścielające je gliny zwałowe. We
wnioskach tejŜe dokumentacji zalecono bezpośrednie posadowienie wszystkich budynków,
ustalając jako wartość dopuszczalną nacisków na podłoŜe 180 ÷ 220 kPa. Nie przewidziano
dylatacji budynków. Jeśli więc nasz budynek został w taki sam sposób zaprojektowany, to z
pewnością wyniki cytowanej dokumentacji uznano za miarodajne równieŜ dla niego.
Badania kontrolne podłoŜa w obrębie uszkodzonego naroŜnika budynku objęły łącznie
cztery otwory badawcze (nr 1 ÷ 4) i jedną odkrywkę fundamentową (W1). Lokalizację
wszystkich otworów badawczych pokazano na rys. 3.
Na rys. 4 przytoczono natomiast wybrany przekrój geotechniczny poprowadzony przez
otwory 2-W1-4 (przekrój II-II).
Rys. 3. Lokalizacja kontrolnych otworów badawczych
475
Przekrój II-II
poziom terenu
przyległego do
budynku
2
255,60 m n.p.m.
odkrywka
W1 poziom posadzki piwnicy 255,80 m n.p.m.
4
255,80 m n.p.m.
0,0
0,0
poziom posadowienia 254,80 m n.p.m.
1,3
1,5
1,7
1,9
2,0
Pd (nasypowy)
πp IL =0,12
Pπ ID=0,61
πp IL =0,12
2,0
2,2
2,4
2,8
2,65
2,7
3,0
Nm IL =0,20
Gp
3,9
IL =0,12
Pg//Gp
IL =0,00
4,3
Pg
4,9
5,2
Pg//Gp
IL =0,00
6,0
15m
Rys. 4. Przekrój geotechniczny II-II
Z badań tych wynikało, Ŝe podłoŜe w tej części obiektu budują powierzchniowo zalegające
grunty piaszczyste, najprawdopodobniej nasypy oraz podścielające je czwartorzędowe grunty
niespoiste (piaski drobne i średnie) w stanie średnio zagęszczonym (ID= 0,61 ÷ 0,66) i
wodnolodowcowe gliny, gliny piaszczyste oraz pyły piaszczyste w stanie twardoplastycznym
(IL= 0,00 ÷ 0,12). Nawiercono ponadto w podłoŜu (otwór nr 2) namuły organiczne w stanie
twardoplastycznym (IL= 0,20), których próŜno szukać w dokumentacji geologicznej
wykonanej dla potrzeb budowy pobliskiego osiedla mieszkaniowego. Wodę gruntową
stwierdzono na głębokości 2,0 ÷ 2,5 m ppt. Związana z utworami niespoistymi ma charakter
swobodny lub lekko napięty.
3.2. Geotechniczne warunki posadowienia budynku.
Jak juŜ wspomniano posadowienie budynku zaprojektowano z warunku nieprzekroczenia
napręŜeń dopuszczalnych na podłoŜe na poziomie 180 kPa. Posadowiono go w sposób
bezpośredni na Ŝelbetowych ławach fundamentowych o szerokościach B∈0,6÷1,5 m. Przy
pełnym podpiwniczeniu budynku i minimalnym poziomie posadowienia D= 1,0 m ppp.,
zagłębienie ław fundamentowych w stosunku do powierzchni terenu wynosiło D= 2,2 m.
Trzyklatkowy wielorodzinny budynek mieszkalny nie został zdylatowany.
Dane powyŜsze w odniesieniu do sposobu i głębokości posadowienia budynku oraz
geometrii ław fundamentowych potwierdziły badania kontrolne (odkrywka W1). Stan
fizyczny nasypu określono jako średnio zagęszczony, przy pełnym kontakcie z fundamentem.
476
4. Przyczyny uszkodzeń budynku mieszkalnego
W świetle wyników badań kontrolnych oraz analizy fragmentarycznej dokumentacji
technicznej budynku (w tym dziennika budowy), za zasadniczą przyczynę jego uszkodzeń
uznano błędne posadowienie budynku. Jego naroŜnik, w przeciwieństwie do pozostałej
części, posadowiony został pośrednio na soczewce silnie odkształcalnych gruntów
organicznych, zalegających ok. 2,0 m ppp (rys. 4). Wniosek ten potwierdzają zarówno
charakter zarysowań, jak i ich umiejscowienie, „korespondujące” z geometrią i przestrzennym
rozmieszczeniem warstwy namułów w podłoŜu. Zastanawiać moŜe w tej sytuacji
niefrasobliwość projektanta, gdyŜ na istnienie takiego zagroŜenia wskazywało pierwotne
ukształtowanie terenu z lokalnym jego obniŜeniem, w którym zwykle zbierała się woda i rosła
roślinność.
Z przekroju geotechnicznego (rys. 4) wynika, Ŝe bezpośrednio pod fundamentami
uszkodzonego naroŜnika zalega piasek w kolorze szarym. Wobec braku odpowiednich
zapisów w dzienniku budowy, gdzie wspomniano o wykopach fundamentowych dwukrotnie,
nie sposób wyjaśnić pochodzenia wspomnianych piasków. Równie dobrze mogą one
reprezentować pierwotnie zalegający nasyp niebudowlany, lecz mogą takŜe być następstwem
lokalnej jego wymiany. Z analizy dostępnych materiałów wynika jednak, Ŝe zarówno jeden
jak i drugi nie zostały przed wylaniem ław dostatecznie dogęszczone, podlegając w dodatku
wpływom wody opadowej i mrozu. Stąd teŜ, zdaniem autorów, niewłaściwe wykonawstwo
oraz okres prowadzenia robót ziemnych i fundamentowych (przełom roku 1980/81) moŜna
uznać za dodatkowe przyczyny zaistniałej sytuacji.
Efekty tych zaniedbań i błędów skutkowały pojawieniem się pierwszych zarysowań i
pęknięć niemalŜe z chwilą oddania budynku do uŜytku. Były one skoncentrowane w rejonie
południowo-zachodniego naroŜnika budynku i w sposób niezauwaŜalny rozwijały się do
końca lat dziewięćdziesiątych. Wyraźne nasilenie zarysowań i spękań zaobserwowano na
przełomie wieków. U podstaw ich wystąpienia leŜały w przekonaniu autorów co najmniej
dwie przyczyny. Pierwszą były opady atmosferyczne, szczególnie intensywne w roku 1997 i
kolejnym, drugą głębokie wykopy pod sieć kanalizacyjną, wykonywane wzdłuŜ ściany
szczytowej w roku następnym. Znaczna sztywność budynku, w dodatku niezdylatowanego,
wpływała opóźniająco na skutki jego nierównomiernych osiadań. Sztywność tę nieco
osłabiały, na co zwrócił autor jednej z opinii technicznej, niestaranności wykonania
poszczególnych elementów budynku i ich połączeń.
Po przeanalizowaniu dostępnych danych uznano, Ŝe sytuacja nie jest awaryjna, a do
podjęcia ostatecznej decyzji w odniesieniu do sposobu zabezpieczenia budynku przed
dalszymi deformacjami konieczny jest monitoring. Miałby on objąć pomiary osiadań
budynku i obserwacje zachowania się plomb.
5. Monitorowanie budynku
W następstwie opinii opracowanej w roku 2003, podjęto decyzję o objęciu monitoringiem
budynku. W tym teŜ celu zainstalowano dziewięć reperów i kilkanaście gipsowych plomb.
Pierwsze z nich umoŜliwiały rejestrację osiadań i wychyleń budynku, drugie ocenę rozwoju
istniejących zarysowań i pęknięć. Na rys. 5 pokazano miejsca, w których na wysokości ok.
0,5 m powyŜej poziomu terenu zainstalowane zostały specjalne repery. Pomiary
przemieszczeń pionowych (osiadań) i wychyleń oraz obserwacje zarysowań, prowadzone są
od trzech lat.
477
Łącznie dokonano sześciu odczytów, z których odczyt nr I traktowany jest jako „zerowy” i
punkt odniesienia dla odczytów pozostałych. Pomiary wykonano w następujących terminach:
IX 2003r. (zerowy); VI 2004r.; VIII 2004r.; XII 2005r.; VI 2006r. i XI 2006 r.
Na rysunkach 6 i 7 w układzie: „czas pomiaru-osiadanie”, przedstawiono przebieg osiadań
budynku na przestrzeni ostatnich trzech lat w wybranych osiach (rys. 5).
Rys. 5. Miejsca usytuowania i numery reperów oraz wybrane przekroje osiadań
Rp4
Rp5
0.0
przemieszczenie pionowe, mm
-0.5
-1.0
VI 2004
-1.5
VIII 2004
-2.0
XII 2005
-2.5
VI 2006
XI 2006
-3.0
-3.5
-4.0
-4.5
Rys. 6. Osiadanie budynku wzdłuŜ osi pomiędzy reperami 4 i 5
Rp5
Rp6
Rp7
Rp8
Rp9
0.0
Przemieszczenie pionowe, mm
-0.5
-1.0
-1.5
-2.0
`
-2.5
VI 2004
VIII 2004
-3.0
XII 2005
-3.5
VI 2006
-4.0
XI 2006
-4.5
Rys. 7. Osiadanie budynku wzdłuŜ osi pomiędzy reperami 5 i 9
478
Z analizy wyników pomiarów geodezyjnych i obserwacji zachowania się plomb, wynikają
następujące wnioski i spostrzeŜenia:
a) przez niemalŜe cały okres prowadzonych pomiarów geodezyjnych wszystkie repery
wykazywały narastające osiadania. Pomimo tego, Ŝe są to relatywnie niewielkie wartości
(ok. 1 ÷ 3 mm) zwraca uwagę ich progresja. Dotyczy to w szczególności naroŜnika
południowo-zachodniego. Osiadania budynku są nierównomierne. W ich następstwie
doznaje on lekkiego wygięcia i przechylenia w kierunku południowym. Najbardziej
„wytęŜonym” fragmentem budynku jest jego naroŜnik południowo-zachodni. Dopiero
ostatni pomiar wskazuje na stabilizację osiadań w kaŜdym praktycznie punkcie
pomiarowym;
b) większość z załoŜonych plomb gipsowych uległa zarysowaniom. Są one nieznaczne (do
1,0 mm) i względnie stabilne, przynajmniej od początku roku 2006. Nie zauwaŜono takŜe
większych dodatkowych zarysowań na elementach konstrukcyjnych budynku.
Stwierdzono natomiast, głównie na klatce schodowej i w kilku przyległych
pomieszczeniach, „otwieranie się” wcześniej zamalowanych istniejących zarysowań.
6. Propozycje działań zabezpieczających
Wstępnie zaproponowano cztery sposoby zabezpieczenia budynku przed dalszymi
uszkodzeniami. Pierwszy sprowadzałby się do lokalnego wzmocnienia podłoŜa poprzez
iniekcję klasyczną z uŜyciem środków chemicznych, co stworzyłoby przesklepienie w
podłoŜu budynku, ograniczając tym samym dalsze jego osiadania. Sposób drugi
sprowadzałby się do wykonania wokół uszkodzonego naroŜnika budynku ścianki szczelnej.
W tym przypadku zmniejszenie osiadań wynikałoby z ograniczenia moŜliwości
przemieszczeń poziomych podłoŜa. Kolejny sposób sprowadzałby się do wykonania pali
(wciskanych lub mikropali) pod osiadającym naroŜnikiem budynku. Ostatnia propozycja
polegałaby na pozostawieniu podłoŜa w obecnym stanie, bez ingerencji w posadowienie
budynku (rozwiązanie optymistyczne).
WdroŜenie większości z rozwaŜanych sposobów wymaga jednak wykonania
poprzedzających je dodatkowych badań i analiz oraz odpowiednich projektów. Z ujemnych
stron kolejnych propozycji naleŜałoby wymienić: ograniczoną moŜliwość oceny stopnia i
zakresu wzmocnienia podłoŜa z pozostawieniem w nim odkształcalnych namułów (koncepcja
iniekcji), małą skuteczność, koszty i negatywny wpływ wstrząsów na budynek (zabicie
ścianek szczelnych) oraz nieprzejrzystą, sprzyjającą postępującym uszkodzeniom budynku
formułę posadowienia, przy duŜych równocześnie kosztach przedsięwzięcia (pale).
Wybór któregokolwiek ze sposobów zabezpieczenia budynku uzaleŜniono od wyników
analizy jego osiadań, tym bardziej, Ŝe ich wystąpienie i przebieg po tylu latach uŜytkowania
budynku były nieco zaskakujące.
W świetle dotychczasowych wyników monitoringu bliska realizacji jest ostatnia z
przedstawionych koncepcji. Autorzy w porozumieniu z właścicielem budynku zdecydują się
ostatecznie na takie rozwiązanie, pod warunkiem uzyskania równie zachęcających wyników
w odniesieniu do osiadań budynku w najbliŜszym roku (dwa pomiary). Realizacja powyŜszej
koncepcji wymagać będzie jedynie wykonania prac, obejmujących naprawę powstałych
uszkodzeń i pęknięć poprzez wypełnienie ich np. Ŝywicami dwuskładnikowymi na bazie
poliuretanu lub innymi środkami wiąŜącymi. W przypadku zarysowań ścian zewnętrznych,
tam gdzie istnieje moŜliwość bezpośredniego dojścia, zaleca się ich „zszycie” płaskownikami,
zamocowanymi w ścianie prostopadłe do rys.
479
7. Wnioski końcowe
Z przeprowadzonych badań, analiz i poczynionych obserwacji wynikają następujące
wnioski natury ogólniejszej.
1. Jakkolwiek za podstawową przyczynę uszkodzeń południowo-zachodniego naroŜnika
budynku mieszkalnego moŜna uznać jego niewłaściwe posadowienie, to jednak prawdziwych
przyczyn naleŜy szukać w szerszym kontekście. U podstaw błędnego rozwiązania tkwi
bowiem brak geotechnicznego rozpoznania podłoŜa pod projektowany budynek mieszkalny.
Jego opracowanie i umiejętna interpretacja mogłyby skutkować niewielką korektą lokalizacji
budynku, a w najgorszym przypadku dostosowaniem jego konstrukcji do spodziewanych
nierównomierności osiadań. Naganne było takŜe w tym przypadku wykonawstwo robót
ziemnych i fundamentowych oraz „powściągliwość” w dokumentowaniu tych prac. Trudno w
takiej sytuacji „odtworzyć” ich przebieg i wykorzystać przy opracowywaniu jakiejkolwiek
opinii.
2. Osiadania budynku miały charakter nierównomierny. W ich następstwie doznał on
lekkiego wygięcia i przechylenia w kierunku południowym. Proces ten i towarzyszące mu
uszkodzenia były najprawdopodobniej „blokowane” przez duŜą, mimo wszystko, sztywność
budynku. Przekroczenie pewnego poziomu wytęŜenia konstrukcji a takŜe określone
uwarunkowania zewnętrzne (nawodnienie podłoŜa pod koniec lat 90-tych, roboty ziemne
związane z wykonywaniem instalacji kanalizacyjnej), spowodowały powstanie w krótkim
czasie zauwaŜalnych zarysowań i spękań. Towarzyszyć teŜ temu mogły słyszane przez
mieszkańców odgłosy pękań i tarć fragmentów budynku. Proces ten powoli stabilizuje się,
stwarzając szansę dla podjęcia skutecznych prac zabezpieczających.
3. Analiza przebiegu oraz charakteru uszkodzeń i miejsce ich występowania mogą
stanowić cenną wskazówkę przy analizowaniu przyczyn ich wystąpienia. Równie waŜnym
kierunkiem poszukiwania odpowiedzi na temat sposobu zabezpieczenia uszkodzonych
budowli jest objęcie ich monitoringiem.
480
Temat 14 : Monitoring obiektów mogących ulec potencjalnej
katastrofie budowlanej przy pomocy skanerów
laserowych na przykładzie Barbakanu
i tachimetrów
str. 42
Model bramy utworzony z siatki skanowania
Model Barbakanu – widok krawędziowy 3D
str. 43
Model bryłowy Barbakanu (linie ukryte)
Model Barbakanu – cieniowanie Gouraud ′a
str. 44
Temat 15 : Sprawdzenie niwelatorów :
- mechaniczno – optycznych (samopoziomujących)
- kodowych (cyfrowych)
metodą tradycyjną i prof. Kukkamaki
- oraz niwelatorów laserowych wirujących
str. 45
Protokół sprawdzenia niwelatora ...........................
firmy ................... nr .....................
1. Sprawdzenie ogólnego stanu sprzętu niwelacyjnego:
2. Sprawdzenie szczegółowe niwelatora:
2.1 Sprawdzenie i rektyfikacja prostopadłości osi libelli do osi obrotu niwelatora
2.2 Sprawdzenie i rektyfikacja równoległości osi celowej do osi libelli
[mm]
I pomiar II pomiar
Stano- Cel do Długość wstecz t
wstecz t Średnia
wisko punktu celowej w przód p w przód p
∆hśr
D
róŜnica ∆h róŜnica ∆h
I
II
∆h1śr=
1
I
II
∆h2śr=
2
Uwagi
nierównoległość osi h1śr - h2śr =
Rektyfikacja: obliczenie odczytu w przód
t2
h1
p’2
kontrola
t
h
p
p’2= t2 – h1
3. Sprawdzenie krzyŜa nitek:
4. Inne uwagi dotyczące rektyfikacji niwelatora:
Rzeszów, dnia ............... 200......r.
Sprawdził: ..................................
str. 46
Protokół sprawdzenia niwelatora ...........................
firmy ................... nr .....................
1. Sprawdzenie ogólnego stanu sprzętu niwelacyjnego:
2. Sprawdzenie szczegółowe niwelatora:
I pomiar II pomiar
t
t
Średnia
Stano- Cel do Długość
p
wisko punktu celowej
p
∆hśr
D
róŜnica róŜnica
(ok.20,0m)
∆h
∆h
20,0
20,0
∆h1śr=
1
A
B
40,0
80,0
∆h2śr=
2
A
B
Uwagi
∆h1 = (t1 + r) - (p1 + r) = t – p
∆h2 = (t2 + 2r) - (p2 + 4r)
t1 - p1 = t2 + 2r - p2 - 4r
t1 - p1 = t2 - p2 - 2r
2r = (t2 - p2) - (t1 - p1)
(t2 - p2) - (t1 - p1)
Niwelator naleŜy uznać za sprawny jeŜeli r ≤ 1mm
r=
=
2
∆h2sr - ∆h1sr
=
2
3. Sprawdzenie krzyŜa nitek:
4. Inne uwagi dotyczące rektyfikacji niwelatora:
Rzeszów, dnia ............... 200......r.
Sprawdził: ..................................
str. 47
Temat
16
: Katalogi znaków
umownych dla :
- map
analogowych
(Instrukcja
Techniczna K-1 z 1987 r.)
- map
numerycznych
(Instrukcja
Techniczna K-1 z 1998 r. )
Omówienie instrukcji z uwzględnieniem róŜnic,
wskazanie adresów pod którymi instrukcje są dostępne.
str. 48