Geografia w Liceum Ogólnokształcącym w Zakopanem

Materiał nauczania w Liceum Ogólnokształcącym – zakres podstawowy
Geografia w Liceum Plastycznym i Ogólnokształcącej Szkole Sztuk
Plastycznych w Zakopanem
Zakres podstawowy – klasa I
Numer dopuszczenia: DKOS-4015-80/02
Plan nauczania obejmujący 36 godzin lekcyjnych.
Numer
lekcji
1
Temat lekcji
Treści kształcenia
2
3
Omówienie zagadnień z podstawy programowej, wymagań
edukacyjnych i rozkładu materiału nauczania w klasie I. Pojęcie,
zakres badań i podział geografii na poszczególne dyscypliny, związek
nauk geograficznych z innymi naukami.
Odkrycia geograficzne, sporządzanie arkuszy obserwacji, obserwacja i
pomiar w terenie (obserwacje meteorologiczne i hydrologiczne, szkic
terenowy), korzystanie z roczników statystycznych, raportów
spisowych, internetu, weryfikowanie danych pod względem ich
przydatności, przykłady różnych interpretacji materiałów źródłowych.
Wyszukiwanie i dobieranie danych liczbowych, prezentowanie danych
liczbowych wybranymi metodami geograficznymi, interpretowanie
zestawień statystycznych.
Znajomość rodzajów odwzorowań, podstawowych cech mapy,
Czytanie i interpretowanie mapy, znajomość podstawowych zasad
tworzenia mapy, umiejętność przeliczania skali mapy.
Metody przedstawiania cech ilościowych na mapie, ćwiczenia ze skalą
mapy, czytanie kierunków na mapie, orientacja mapy w terenie.
Odczytywanie form rzeźby.
Rodzaje minerałów, skala twardości minerałów, podział skał.
Zasięg, budowa i właściwości litosfery, powierzchnie nieciągłości,
właściwości astenosfery.
Rozmieszczenie płyt litosfery, procesy zachodzące w strefie ryftów i
subdukcji, wykorzystywanie metod: sejsmicznej i grawimetrycznej do
badań struktur tektonicznych, ruchy pionowe: epejrogeniczne,
talasogeniczne i oscylacyjne, izostazja.
Typy intruzji zgodnych i niezgodnych, trzęsienia Ziemi i ich
konsekwencje, obszary sejsmiczne, asejsmiczne i pensejsmiczne, skale
trzęsienia, sejsmografy.
Zróżnicowanie form i struktur wulkanicznych, wulkany czynne i
wygasłe, rodzaje erupcji i efuzji wulkanicznych, wulkanizm w
przeszłości geologicznej Polski.
Tempo i przebieg wietrzenia, zróżnicowanie szybkości wietrzenia
mechanicznego i chemicznego na różnych szerokościach
geograficznych, czynniki wpływające na proces wietrzenia.
Ruchy masowe, denudacja, lawiny, formy denudacyjne, akumulacja.
Działalność wód płynących, profil podłużny i poprzeczny rzeki,
rodzaje ujść rzecznych, rodzaje ustrojów rzecznych, elementy doliny
rzecznej.
Rodzaje pustyń, ich rozmieszczenie, niszczenie i akumulacja materiału
w wyniku działalności wiatru.
Budująca i niszcząca działalność morza, pływy i prądy morskie,
rodzaje wybrzeży morskich.
Rzeźba lodowcowa, formy polodowcowe. wpływ zlodowacenia na
ukształtowanie Polski, rodzaje lodowców i warunki ich powstawania.
Podstawowe formy terenu, krzywa hipsograficzna, ukształtowanie
powierzchni Polski.
1
Lekcja organizacyjna. Geografia, jako
nauka
2
Historia nauk geograficznych. Bezpośrednie
i pośrednie metody zbierania informacji
geograficznych
3
Mapa głównym źródłem informacji
geograficznej
4
Metody prezentacji treści na mapie.
Obliczenia związane ze skalą mapy.
5
Minerały i skały
6
Budowa wnętrza Ziemi
7
Teorie powstawania wielkich
współczesnych form powierzchni Ziemi
8
Plutonizm i zjawiska sejsmiczne
9
Zjawiska wulkaniczne
10
Wietrzenie jako czynnik egzogeniczny,
kształtujący powierzchnię Ziemi
11
Ruchy grawitacyjne mas skalnych
12
Rzeźbotwórcza działalność wód płynących
13
Działalność wiatru
14
Procesy brzegowe – działalność morza
15
Procesy glacjalne
16
Formy ukształtowania powierzchni Ziemi
17
18
Powtórzenie wiadomości – klasyfikacja
uczniów za I okres
Podstawowe struktury tektoniczne
19
Dzieje Ziemi
Opracował: Piotr Zięba
Zagadnienia lekcji 2 – 16.
Struktury tektoniczne i przykłady ich rozmieszczenia na Ziemi
Metody względnego i bezwzględnego datowania wieku skał.
Mapa geologiczna, profil geologiczny, tablica stratygraficzna,
-1-
Materiał nauczania w Liceum Ogólnokształcącym – zakres podstawowy
20
Geologiczna przeszłość Polski
21
Powstanie Ziemi
22
Ziemia, jako jedna z planet Układu
Słonecznego
23
Ruchy Ziemi
24
Konsekwencje ruchu obrotowego Ziemi
25
Konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi
26
Skład i budowa atmosfery. Pogoda, a klimat
27
Globalna cyrkulacja atmosfery
28
Strefy klimatyczne Ziemi
29
Przejściowość klimatu w Polsce
30
Oceany i morza
31
Charakterystyka Morza Bałtyckiego
32
Wody podziemne i źródła
33
Rzeki, dorzecza i jeziora
34
Lądolody i lodowce
35
Gleby i przestrzenne ich zróżnicowanie
36
Roślinność i zwierzęta kontynentów
charakterystyka ważniejszych wydarzeń w dziejach Ziemi.
Charakterystyka wybranych zdarzeń geologicznych w Polsce.
Następstwa transgresji, orogenezy, zlodowaceń. Powstawanie złóż
mineralnych.
Umiejętność umiejscowienia Ziemi w poznanym Wszechświecie,
ważniejsze gwiazdozbiory, różnice pomiędzy obrazem widzianym z
Ziemi, a w rzeczywistości.
Powstanie i ewolucja Ziemi, kształt i rozmiary Ziemi na tle planet
Układu Słonecznego, geoida i elipsoida, orientacja na Ziemi, dawniej i
obecnie (GPS)
Dowody i następstwa ruchu obrotowego Ziemi, doba gwiazdowa, a
doba słoneczna, orientacja na Ziemi – współrzędne geograficzne.
Dowody i następstwa ruchu obiegowego Ziemi
Czas miejscowy, czas strefowy, czas urzędowy, linia zmiany daty.
Przykłady oświetlenia Ziemi w pierwsze dni pór roku, strefy
oświetlenia Ziemi, kalendarz.
Zasięg, budowa i właściwości atmosfery. Znaczenie atmosfery i innych
geosfer dla życia organicznego. Składniki pogody. Rozkład
temperatury powietrza na Ziemi. Rodzaje opadów i ich rozkład na
Ziemi, przykłady różnych rodzajów chmur, inne procesy
atmosferyczne, fronty atmosferyczne.
Komórki krążenia powietrza na Ziemi, mechanizm wyżu i niżu
barycznego na półkuli południowej i północnej, wiatry stałe i okresowe
Czynniki kształtujące klimat, przyczyny zróżnicowania klimatu na
Ziemi. Cechy charakterystyczne stref klimatycznych. Odstępstwa od
cech klimatu strefowego (mikroklimat, klimat górski i klimat obszarów
silnie zurbanizowanych).
Wpływ elementów środowiska geograficznego Europy (położenie,
ukształtowanie terenu, odległość od morza) na warunki klimatyczne.
Dzielnice klimatyczne Polski.
Podział oceanu i mórz na świecie. Zróżnicowanie fizyko-chemiczne
wody morskiej. Falowanie, zmiany poziomu wody, fale sejsmiczne.
Typy prądów morskich i ich powstawanie
Geneza Bałtyku, znaczenie Morza Bałtyckiego dla Polski i Europy.
Wpływ zlewiska Morza Bałtyckiego na kształtowanie cech fizycznych,
chemicznych i biologicznych jego wód.
Rodzaje wód podziemnych i ich związki z budową geologiczną.
Źródła, wywierzyska, ponory. Przyrodnicze i gospodarcze znaczenie
wód podziemnych
Rzeki, jako najważniejsze formy wód powierzchniowych. Podział rzek
ze względu na charakter środowiska geograficznego i na ciągłość
zasilania. Powodzie, zjawiska lodowe, główne typy reżimów
rzecznych. Rozmieszczenie i główne typy jezior na świecie i w Polsce.
Główne cechy fizyko-chemiczne i biologiczne wód jeziornych.
Sztuczne zbiorniki wodne, ich funkcje oraz oddziaływanie na
środowisko przyrodnicze.
Warunki powstawania lądolodów i lodowców górskich. Położenie
granicy wiecznego śniegu. Zlodowacenia współczesne, główne typy
lodowców. Zasoby wodne obszarów zlodowaconych i ich znaczenie w
hydrosferze.
Rola wietrzenia skał i innych czynników w procesach glebotwórczych.
Związki między skałami macierzystymi, a typami gleb. Typy
genetyczne gleb strefowych i astrefowych, ich cechy i rolnicza
przydatność. Gleby Polski. Ochrona gleb przed erozją
Formacje roślinne. Strefy i piętra roślinne. Szata roślinna Polski.
Relikty i endemity. Wpływ abiotycznych elementów środowiska
przyrodniczego na zróżnicowanie zbiorowisk leśnych. Geograficzne
uwarunkowania zróżnicowania i występowania zwierząt na lądach i w
oceanach. Krainy zoogeograficzne. Zwierzęta Polski.
Podręcznik:
Jadwiga Kop, Maria Kucharska, Elżbieta Szkurłat, Geografia - część 1, zakres podstawowy, szkoły
ponadgimnazjalne, PWN, Warszawa, 2006.
Opracował: Piotr Zięba
-2-