Socjologia zmian spo__ecznych - notatki

Socjologia zmian spo__ecznych - notatki.doc
(310 KB) Pobierz
NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA
Dawne podejścia – Comte (statyka i dynamika społeczna), Spencer (analogia między społeczeństwem a
organizmem biologicznym, struktura (wewnętrzna budowa) w opozycji do funkcji (sposoby działania
społeczeństwa).
PODEJŚCIE MORFOGENETYCZNE – alternatywne podejście podkreślające zmienność społeczeństwo:
Zmiany na poziomie: makro (system, społeczeństwo, mezzo (państwo narodowe), mikro (społeczności
lokalne, stowarzyszenia, kręgi przyjaciół)>
RODZAJE ZMIAN: zmiana w systemie (zachodząca wewnątrz systemu-zmiana modyfikacyjna, adaptacja)
albo zmiana systemu (zmiana systemu jako całości)  zmiana w systemie może prowadzić do zmiany
systemu i na odwrót.
ZMIANA SPOŁECZNA: różnica w różnych momentach czasy między stanami tego samego systemu.
PROGI GRANICZNE – po których przekroczeniu, rozległość, natężenie i siła rozpędu pojedynczych,
niewielkich zmian doprowadza do przekształcenia tożsamości systemu w sposób jakościowy i ilościowy.
ELEMENTY SYSTEMU – stan systemu to sumaryczny rezultat stan tych elementów:

Podstawowe elementy – liczba i różnorodność jednostek i ich działań.

Relacje między elementami – więzi, wspólnoty, zależności, interakcje.

Funkcje elementów systemu jako całości – np. role zawodowe

Granice systemu - kryteria włączenia, rekrutacji do grup, selekcji w organizacjach.

Podsystemu – liczba i różnorodność wyspecjalizowanych segmentów.

Środowisko – warunki naturalne, bliskość innych społeczeństw.
Zmianom mogą podlegać:
Skład (np. migracje między grupami, zmniejszanie liczebności, rozpad grupy)
Struktura (nierówności, relacje władzy, więzi, współpracy czy konkurencji).
Funkcje (specjalizacja czy różnicowanie się zawodów, przejmowanie funkcji)

Granice (łączenie grup, łagodzenie ekskluzywności, podboje)

Relacje między podsystemami (np. społeczeństwo totalitarne włada nad rodziną)

Środowisko (skażenie środowiska, zmiana równowagi sił międzynarodowych).



PROCES - wiele zmian przyczynowo i sekwencyjnie następujących w obrębie tego samego systemu 
wielość zmian, odnoszących się do tego samego systemu, zachodzących wewnątrz niego albo obejmujących
go jako całość, przyczynowo powiązanych ze sobą; zmiany te następują po sobie sekwencyjnie  mogą
występować na różnych poziomach od mikro do makro
Przykłady procesów: industrializacja, globalizacja, sekularyzacja, demokratyzacja, likwidacja
przedsiębiorstwa, mobilizacja ruchu społecznego, rozpad stowarzyszenia, kryzys rodziny.
RODZAJE PROCESÓW:
1. ROZWÓJ: proces kierunkowy (żaden stan się nie powtarza) i monotoniczny (stałe zwiększanie natężenia
wybranej cechy) wynikający z samego systemu  każdy kolejny stan zbliża system do pewnego stanu
pożądanego, zmiany stymulują immanentne (wewnętrzne) skłonności systemu do przezwyciężania
wewnętrznych sprzeczności przez ustanawianie nowym form życia społecznego.
2. CYKL: proces nie jest kierunkowy, ale też nie chaotyczny  składa się z powtarzalnych stanów
charakteryzujących się oscylacjami, falowaniem  ruch okrężny: każdy stan systemu pojawia się ponownie
w odpowiednim momencie w przyszłości, będąc jednocześnie repliką tego co już było.
Również wynika z immanentnej skłonności systemu do oscylacji.
3. POSTĘP: kierunkowy proces prowadzący do realizacji pożądanej (aspekt normatywny) wartości lub
stanu idealnego  poszerza kategorię rozwoju o wymiar oceniający.
4. Model alternatywny: DYNAMICZNE POLE SPOŁECZNE, nazywane też polem społeczno-kulturowym,
opiera się na dwóch założeniach
I.
Uznaniu dynamiki – podkreślanie powszechnym dynamicznych właściwości rzeczywistości
społecznej, to jest postrzeganie społeczeństwa w ruchu.
II.
Odejście od traktowania społeczeństwa jako obiektu.
Społeczeństwo nie jest sztywnym systemem, ale miękkim polem relacji  rzeczywistość społeczne jest
interpersonalna, istnieje między ludźmi, to sieć więzi, zależności i wymiany.
Najważniejsze są procesy organizacji i dezorganizacji bardziej niż stabilne organizacje  procesy
strukturacji (Giddens), figuracje (Elias), procesy formowania się niż samej formy.
Elementarną jednostką analizy jest zdarzenie, czyli chwilowy stan pola społecznego.
Społeczeństwo posiada cztery odpowiadające sobie wymiary pola jednostkowego i tkanki społecznej:
CZTERY WYMIARY POLA
CZTERY RODZAJE TKANKI SPOŁECZNEJ
POŁĄCZONE TKANKI
JEDNOSTKOWEGO
SPOŁECZN TWORZĄ:
Idealny
Idei, myśli i wierzeń
Świadomość społeczna
Normatywny
Reguły, normy
Instytucje społeczne
Interakcyjny
Działań
Organizacja społeczna
Szans życiowych
Interesów
Hierarchia społeczna
To właśnie te wymiary tworzą pole społeczno-kulturowe.
RODZAJE ZMIAN:
Ciągłe formułowanie się idei, pojawianie się i zanikanie ideologii, systemów wartości, doktryn i
teorii

Ciągła instytucjonalizacja, przestrzeganie lub odrzucanie norm, powstawanie i zanikanie
kodeksów, reguł, itp.

Ciągłe powstawanie, różnicowanie się i zmiany kanałów interakcji, więzi, powstawanie i rozpad
grup, sieci międzyludzkich.

Ciągła krystalizacja i redystrybucja możliwości, interesów, szans życiowych, powstawanie i
zanikanie hierarchii społecznych.

Typologia procesów społecznych


Kryteria typologii:
1. FORMA - Proces może być:
Kierunkowy (liniowy) – jest nieodwracalny, np. socjalizacja dziecka, rozwój technologiczny,
rozrost miast.
 Mogą mieć charakter teleologiczny, finalistyczny (niezależnie od punktów wyjściowych,
uparcie dążą do określonego celu) lub procesy rozwojowe (nieustannie wypracowują i
rozwijają wrodzony potencjał.
 Mogą być progresywne (zdążają ku pozytywnego zjawisku) albo regresywny.
 Mogą być stopniowe, narastające (linearne), podążają wzdłuż jednej trajektorii lub
przechodzą przez podobne sekwencje koniecznych faz (unilinearne), proces przebiega
wzdłuż różnych trajektorii, omijając pewne etapy, zastępując je innymi czy też dodając
zupełnie nietypowe (multilinearne).
Skokowy, przełomy, nielinearne  po dłuższych okresach ilościowego wzrostu przekraczają
progi graniczne
 Cykliczny – powtarzające się podobne wzory, kolejne fazy są niemal identyczne  może
być regularny (równe fazy), przyspieszający (coraz krótsze fazy), zwalniający (coraz
dłuższe fazy)
 Spiralny (to jest połączenie cyklicznego z liniowym, bo każdy cykl jest na innym poziomie)
 Stagnacja (nic się nie dzieje, płaska linia)
Losowy, przypadkowe, chaotyczne, bez wzoru określonego.
2. SKUTKI

Reprodukcja prosta – niewielka modyfikacja, procesy wyrównawcze, adaptacyjne, służą
utrzymaniu status quo i równowagi  przykłady: socjalizacja, kontrola społeczna,
adaptacja i przystosowanie.

Reprodukcja rozszerzona – powoduje ilościowe wzbogacenie bez zasadniczych
modyfikacji jakościowych  przykłady: wzrost demograficzny,

Reprodukcja zawężona – ilościowe zubożenie

Transformacja – zmiana jakościowa, kryterium to: zmiana struktury z istotną modyfikacją
sieci relacji obowiązujących w systemie społecznym lub polu społeczno-kulturowym i
zmianę funkcji z istotną modyfikację sposobu działania  zmiana systemu.
3. SPOŁECZNA ŚWIADOMOŚC PROCESÓW

Procesy zmiany dostrzegane, planowane, przewidywane  jawne lub ukryte

Procesy bumerangowe – kiedy proces przebiega odwrotnie niż ludzie zamierzali.
4. Siła Napędowa – PRZYCZYNY ZMIANY:

Procesy endogenne (rozwijanie naturalnego potencjału, skłonności i tendencji zwartych w
rzeczywistości)

Procesy egzogenne (mają charakter reaktywny, adaptacyjny, są odpowiedzią na naciski,
bodźce i wyzwania pochodzące z zewnątrz).

ALE to co uważa się za endogenne albo egzogenne zależy od poziomu analizy i perspektywy
czasowej (ekologia – wywołująca zmiany w zachowaniu to zmiana egzogenna, ale zmiany w
środowisku są efektem działania ludzi, więc endogenna).

JAKOŚĆ ZMIANY – procesy materialistyczne (powodowane przez twarde, technologiczne,
ekonomiczne, środowiskowe, biologiczne), procesy idealistyczne (rola sprawcza w ideologii,
religii, etosach)

PODMIOTOWOŚĆ ZMIANY – wszystkie zmiany: gospodarcze, ekonomiczne są wywołane przez
działania ludzkie: podział na: procesy ukryte, procesy spontaniczne, procesy intencjonalne,
planowane.
5. POZIOM RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ – makro, mezzo i mikro
6. ZAKRES CZASOWY

POSTĘP
Krótka historia postępu jest taka. Już starożytni Grecy i Żydzi rozprawiali o postępie, przy czym ci Grecy
upatrywali źródeł postępu w społeczeństwie, a Żydzi – w siłach nadludzkich. Święty Augustyn (IV-V w.)
dokonał syntezy. Następnym sporym krokiem był pomysł Bacona (XIII w.), że wiedza się kumuluje, co też
jest rodzajem postępu. Mniej ciekawie zaczęło się robić w momencie, gdy Europa postanowiła odkryć i
skolonizować świat. Nastały ciemne wieki zachodniego etnocentryzmu. Oświecenie (XVII-XVIII w.), jak
sama nazwa sugeruje, rzuciło nieco światła na kwestię postępu w osobach Giambattisty Vico i Condorceta,
którzy dopatrywali się regularności historycznych. Inną drogą poszedł Kant, który wykombinował historię
porządku wolności opartej na ludzkiej woli (chodzi o to, że człowiek najpierw nieświadomie realizuje wolę
przyrody, a potem sam zyskuje świadomość, rozum i wolność wyboru moralnego) i przepowiedział istnienie
Unii Europejskiej, a dokładniej związek narodów, który zapewnia bezpieczeństwo i współpracę
gospodarczą. Tak czy inaczej, przyszedł wiek XIX, a wraz z nim triumf idei postępu. Poszczególni wielcy
myśliciele tak oto widzieli postęp:
CZŁOWIEK
Saint-Simon, Comte
Spencer
Marks
Weber
MECHANIZM
Rozum prowadzi społeczeństwo przez stadia:
teologiczne, metafizyczne, pozytywne
Ewolucja społeczeństwa i przyrody polegająca na
rosnącym zróżnicowaniu; od społ. militarnego do
industrialnego
Wiadomo
Racjonalizacja
Durkheim
Podział pracy i integracja; od społ.
mechanicznego do organicznego
Tylko Ferdynand Tönnies się opamiętał w tym szale radości i pierwszy wystosował krytykę postępu.
ELEMENTY DEFINICJI POSTĘPU:
 Pojęcie nieodwracalnego, liniowego czasu zapewniającego kontynuację przeszłości, teraźniejszości i
przyszłości  postęp to pozytywnie wartościowana różnica między przeszłością a teraźniejszością lub
między teraźniejszością a przyszłością (postęp przewidywany).
 Pojęcie kierunkowego ruchu, w którym żadna z faz się nie powtarza, a każda z nich zbliża nas do
ostatecznego stanu końcowego.
 Idea kumulatywnego postępu – dokonuje się stopniowo lub przez okresowe, rewolucyjne skorki
jakościowe.
...
Plik z chomika:
ellexm
Inne pliki z tego folderu:


Socjologia zmian spo__ecznych - notatki.doc (310 KB)
 socjologia zmian społecznych.pdf (488 KB)
 sztompka-wykłady (1).doc (107 KB)
 sztompka-wykłady.doc (107 KB)
Teoria zmiany spo+éecznej (2) 10.10.2007.doc (138 KB)
Inne foldery tego chomika:
Analiza danych jakościowych
 Antropologia
 Badania archiwalne
 Filozofia
 Historia myśli socjologicznej

Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski



Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich

Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl