Właściwości gleby Gleba

Właściwości gleby
Gleba, pedosfera – biologicznie
czynna powierzchniowa (do 2 m
miąższości warstwa skorupy ziemskiej,
powstała w procesie glebotwórczym ze
skały macierzystej pod wpływem
czynników glebotwórczych. Gleba
składa się z części mineralnej i
organicznej. Częścią gleby są
organizmy glebowe.
Gleba składa się z trzech faz:
1. stałej – obejmującej cząstki
mineralne, organiczne i
organiczno-mineralne o różnym
stopniu rozdrobnienia, tworzące
kompleks sorpcyjny ,
2. ciekłej – wody, w której są
rozpuszczone związki
mineralne i organiczne
tworzące roztwór glebowy,
3. gazowej – powietrza i pary
wodnej.
Gleba składa się z warstw zwanych poziomami
glebowymi. Poziom najwyższy zwany próchniczym,
ma zwykle barwę ciemną, a nawet czarną. W tej
warstwie znajduje się dużo związków organicznych
stanowiących próchnice, a ponadto bakterie
pierwotniaki i grzyby. Im jest ich więcej tym gleba
jest bardziej żyzna. Kolejna warstwa- podglebie-jest
znacznie jaśniejsza, zawiera piasek i żwir. Pod
podglebiem znajduje się skała z której wytworzyła
się gleba. Pod względem fizycznym gleba stanowi
mieszaninę ciał stałych cieczy i gazów. Oczywiście
zawartość poszczególnych składników zależy od
rodzaju gleby.
Typy gleb:
a) bielicowe - 25%(piasek, żwir) - lasy iglaste.
b) brunatne i płowe-52%(glina,piasek,żwir)-lasy iglaste i
mieszane.
c) czarnoziem (bardzo dobra gleba) 80% - Występują
płatami w całej Polsce.
d) Czarne-ziemie (bardzo dobra gleba) 2% (piasek,żwir,glina)
roślinność - leśno-łąkowa.
Np..Kujawy Nizina Szczecińska Wrocław(okolice) Nizina Wielkopolska
e) mady(dobre gleby) 5% powstaje z aluwiów, czyli nanosów
rzek - lasy liściaste, wzdłuż dolin, rzek np..Żuławy Wiślane
2. Części ziemniste:
Rodzaje gleb dzielą się na:
1. części szkieletowe:
a) kamienie:
-duże
-średnie
-małe
b) żwir:
-gruby
-średni
-drobny
a)piasek:
-bardzo gruby
-gruby
-średni
-drobny
-bardzo drobny
b) Pył
-gruby
-drobny
c) ił:
-gruby
-drobny
1. Piaski (luźne, słabo gliniasty, gliniasty)
2. Gliny (lekkie, piaszczysta, ciężka, pylasta)
3. Iły (pylasty, piaszczysty, ciężki)
4. Pył (ilasty, piaszczysty)
Dwie najważniejsze właściwości gleby to
chłonność i sorpcja.
Chłonność wody polega na tym, że
woda z opadów atmosferycznych
zostaje w znacznych ilościach
zatrzymana w glebie. Do podłoża
skalnego przychodzą dopiero ilości
nadmiarowe, których gleba nie może
już pochłonąć. W ten sposób gleba
staje się magazynem wody dla roślin
na czas suszy między deszczami.
Sorpcja to wspólna grupa zjawisk polegających na
pochłanianiu substancji cieczy lub gazu przez ciało
stałe zwane sorbentem. Istnieją dwa rodzaje sorpcji;
sorpcja powierzchniowa tzw. adsorpcja polegająca na
zagęszczaniu się substancji pochłanianej na
powierzchni ciała stałego, oraz sorpcja wgłębna, tzw.
absorpcja, która polega na pochłanianiu substancji
przez cala objętość ciała stałego – tym razem
nazywanego absorbentem.
Dzięki właściwościom sorpcyjnym gleba magazynuje wiele
cennych substancji niezbędnych do życia roślin. Składniki
wprowadzone do gleby, między innymi w postaci nawozów –
zarówno naturalnych jak i sztucznych, nie są wymywane
przez wodę opadowa i mogą być stopniowo pobierane przez
rośliny.
Właściwości fizyczne gleby:
1. Skład mechaniczny
(granulometryczny)
2. Właściwa gęstość i objętość
3. Porowatość
4. Zwięzłość
5. Plastyczność
6. Lepkość
7. Pęcznienie i kurczenie się gleb
Skład chemiczny;
Skład chemiczny gleby jest równie złożony.
Składnikami podstawowymi są substancje zawarte w
skale macierzystej, a wiec krzemionka i krzemiany.
Do tego dochodzą sole (głownie węglany, siarczany,
azotany i fosforany)takich metali, jak : żelazo, wapń,
magnez, potas i sód oraz – większych ilościach –
mangan, miedź, cynk, kobalt i chrom. Nie należy
zapominać że w śladowych ilościach gleba zawiera
wszystkie pozostałe pierwiastki występujące na
Ziemi.
f) rędziny 0,9% (wapienie, gipsy.
margle,dolomity) - lasy liściaste
np.. Wyżyna Niecko-Nidziańska,
Wyżyna Lubelska, Wyżyna KieleckoSandomierska, Wyżyna Krakowsko Częstochowska
g) Inicjalne (górskie) 8% (granity,
piaskowce, zlepieńce) - Bory
Świerkowe np.. Karpaty i Sudety
Tabela pH gleb i ich zastosowanie do
upraw:
1.
2.
3.
4.
5.
Gleby bardzo kwaśne do 4,5 – np..borówka
amerykańska
Gleby kwaśne 4,5-5,5 – np..żurawina, agrest,
cykoria
Gleby lekko kwaśne 5,6-6,5 – np..truskawki,
maliny, jabłonie, kukurydza, ziemniaki
Gleby obojętne 6,6-7,2 - np..róże, czereśnie,
wiśnie, kapusta, brokuły
Gleby zasadowe powyżej 7,2 – np..winorośle
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
materia organiczna
minerały
woda
powietrze
Czynniki wpływające na
niszczenie gleb
*wysypiska śmieci
*powodzie
*kopalnie węgla brunatnego
*przemysł chemiczny i energetyczny
(kwaśne deszcze)
*zbyt duże nawożenie gleby i
stosowanie chemicznych środków
ochrony roślin
*niewłaściwa orka
Ochrona gleb !!
Po pierwsze należy zapobieganie erozji
gleby. Następnie musimy zadbać, aby
utrzymać w niej właściwe stosunki
hydrologiczne i zapobiec napływaniu
zanieczyszczeń różnego pochodzenia i
rodzaju. Najważniejsze jest zastąpienie
wielu pracochłonnych i energochłonnych
zabiegów naturalną samoregulacją. Wzrost
wilgotności powietrza determinuje
zadrzewienie śródpolne, jednocześnie
zmniejszając intensywność parowania
wody z gleby.