PORADNIK DLA RODZICÓW DZIECI Z ZESPOLEM DOWNA

PORADNIK
DLA RODZICÓW DZIECI Z
ZESPOLEM DOWNA
Opracowały; Michalina Ogdowska, Monika Nowacka, Joanna Walczak, Paulina Piętowska
Doradztwo zawodowe i rehabilitacyjne II rok
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
2. Kalendarz
2.1.
Styczeń- Biblioterapia
2.2.
Luty- Ćwiczenia logopedyczne
2.3.
Marzec- Muzykoterapia
2.4.
Kwiecień- Silwoterapia
2.5.
Maj- Dogoterapia
2.6.
Czerwiec- Trening umiejętności społecznych
2.7.
Lipiec- Hipoterapia
2.8.
Sierpień- Hydroterapia
2.9.
Wrzesień- Ergoterapia
2.10. Październik- Zdobnictwo i dekoratorstwo
2.11. Listopad- Ludoterapia
2.12. Grudzień- Zajęcia plastyczno-manulane
3. Ciekawostki
3.1.
Ćwiczenia Weroniki Sherborne
4. Ważne adresy
5. Przydatna literatura
WPROWADZENIE
Wiadomość o przyjściu na świat dziecka jest chyba jedną z
najwspanialszych chwil w życiu dorosłego człowieka. Jednakże w
momencie gdy dowiedzieliście się o chorobie Waszego maleństwa
informacja ta przyćmiła Waszą wcześniejsza radość i zrodziła wiele
wątpliwości oraz pytań. Wiadomo, iż do jak najpełniejszego rozwoju u
osób z zespołem Downa konieczna jest ciągła opieka, stymulacja i
rehabilitacja realizowana nie tylko pod okiem specjalistów ale przede
wszystkim w domu rodzinnym. Wielu z Was zada pewnie w tym
momencie pytanie „ Gdzie i w jaki sposób mogę pomóc Swojemu
dziecku?” Poradnik, który trzymacie w rękach powstał w odpowiedzi na
takie pytania. Przedstawiony on został w formie kalendarza w, którym
każdy miesiąc zawiera propozycję terapii. Każda z tych metod została
pokrótce opisana, dodatkowo zamieszczone tu są zdjęcia oraz przykłady
ćwiczeń. Na początku tej pozycji postanowiłyśmy umieścić podstawowe
informacje dotyczące zespołu Downa, natomiast na końcu poradnika
znajdziecie Drodzy Rodzice adresy instytucji, które mogą być przydatne w
opiece nad Waszym dzieckiem.
Zespól Downa (trisomia 21) dawniej choroba była określana mianem
mongolizmu. Jest to zespół wad wrodzonych spowodowany obecnością 21
chromosomu. Eponim choroby pochodzi od nazwiska brytyjskiego lekarza
Johna Langdona Downa który jako pierwszy opisał ja w 1866 roku.
Etiologia: Zespół Downa jest abberacją chromosomową
(chromosomopatią ) spowodowany obecnością 21 chromosomu lub jego
częścią do którego dochodzi na skutek wystąpienia nietypowej liczby
chromosomów (aneuploidii).Objawy kliniczne zależą od ilości
dodatkowego materiału genetycznego chromosomu 21 lub innych
nieokreślonych czynników.
Do aneuploidii może dojść na kilka sposobów:
● trisomia 21 – powstaje gameta (jaja lub plemnika) z nieprawidłową
liczbą chromosomów autosomalnych równą 23 zamiast 22, w momencie
gdy dochodzi do zapłodnienia zygota ma 47 zamiast 46 chromosomów.
Trisomia 21 występuje w 95 % zachorowań na Zespół Downa.
● mozaicyzm – jest to sytuacja w której część komórek organizmu
pozostaje prawidłowa a część jest aneuploidalna. Mozaicyzm jest
przyczyną 1 – 2% przypadków Zespołu Downa.
● translokacja Robertsonowska ,„rodzinny Zespół Downa”- przypadek gdy
długie ramię chromosomu 21 przyłączone jest do innego chromosomu 14
lub 21 (izochromosom). Wówczas podział mejotyczny obarczony jest
znacznym ryzykiem powstania aneuploidalnych komórek płciowych.
Dotyczy 2 – 3 %zachorowań.
● duplikacja fragmentu chromosomu 21 - duplikacja prowadzi do trisomii
części genów 21 chromosomu, taka sytuacja występuje niezwykle rzadko.
Częstość występowania: Częstość występowania Zespołu Downa szacuje
się na 1 przypadek na 800 – 1000 żywych urodzeń. Choroba ta występuje
jednakowo we wszystkich grupach etnicznych i społecznych.
Czynniki zwiększające ryzyko urodzenia dziecka z Zespołem Downa:
Wykazano zależność między wiekiem matki a częstością zespołu Downa
dziecka. I tak na przykład u matek w wieku 20 – 24 lat ryzyko urodzenia
chorego dziecka wynosi 1:1490 podczas gdy u czterdziestolatek ryzyko
wzrasta praktycznie 25 krotnie a u kobiet po 49 roku życia 1: 60 dziecko
dotknięte jest ta chorobą. Również wiek ojca zwiększa ryzyko pojawienia się
dziecka z Zespołem Downa. Inne czynniki zwiększające ryzyko nie są znane.
Cechy charakterystyczne osób dotkniętych Zespołem Downa:
♦ charakterystyczne cechy twarzy – krótkogłowie, spłaszczona potylica,
płaski profil twarzy mongoidalne ustawienie szpar powiekowych
(przyśrodkowe kąty oka poniżej poziomu kątów bocznych), zmarszczka
nakątna, plamki Brushielda (jasne plamki na tęczówce)
♦ upośledzenie umysłowe – w większości przypadków lekkie (IQ 50 – 70)
lub umiarkowane (IQ 35 – 50). Osoby z lekkim upośledzeniem wymagają
tylko nieznacznej pomocy opiekuna. W przypadku cięższego upośledzenia
konieczna jest pomoc niemal w każdej dziedzinie życia.
♦ wrodzone wady serca – typowo ubytek przegrody międzykomorowej
♦ deficyty słuchu
♦ zaburzenia wzroku
♦ celiakia
♦ niskorosłość
♦ niedobory odporności
♦ nadwaga
♦ wiotkość mięśni – odpowiada za tendencję do otwierania ust i wysuwania
języka
♦ dzieci cierpiące na Zespół Downa rozwijają się wolniej niż ich zdrowi
rówieśnicy co można zauważyć pod koniec 1 roku życia gdyż uczą się
wolniej stać i mówić natomiast z obserwacji ich opiekunów wynika iż
rozumieją one znacznie więcej niż są w stanie wypowiedzieć
Oczekiwana długość życia: Problemy ze zdrowiem mogą znacznie skrócić
długość życia osób chorych na Zespół Downa. Badania wykazują że obecna
długość życia wynosi średnio 49 lat ze znacznymi wahaniami między
różnymi grupami etnicznymi (dłużej żyje rasa biała) i społeczno –
ekonomicznymi.
STYCZEŃ- BIBLIOTERAPIA
Biblioterapia jest terapeutycznym wykorzystaniem materiałów drukowanych i niedrukowanych jako środka pomagającego
w rozwiązywaniu problemów dziecka. Celem biblioterapii jest hamowanie pobudliwości nerwowej, eliminowanie stresów,
niesienie bodźca zaspokajania emocji czyli wyzwolenia uczuć radości , szczęścia i ciepła poprzez aktywny kontakt z książką.
Ćwiczenie 1. Oddziaływanie psychoterapeutyczne przez pobyt w
bibliotece.
Sam fakt przebywania w bibliotece jest już swoistą terapią, zatem
wybierzmy się z naszym Dzieckiem do biblioteki. Chwile czy godziny
spędzone w zaciszu biblioteki, wśród kolorowych książek, czasopism
i dekoracji wpływają uspokajająco na
Dziecko. Tutaj pozbywa się ono stresu,
strachu, uczucia zagrożenia. Izolowane
jest od hałasu, odreagowuje się.
Poddawane jest zatem
terapeutycznemu oddziaływaniu
samym klimatem biblioteki.
Ćwiczenie 2. Oglądanie książek.
Dziecko może wziąć do ręki książkę,
która z jakiegoś powodu wzbudziła
jego zainteresowanie. Dziecko
oglądając książkę skupia uwagę , wzbudza swoje zainteresowania,
działa wolno bez przynaglania do pośpiechu, nie odczuwa lęku
przed nakazami i zakazami, uspakaja się. Przekładając stronice
książki bądź manipulując jej ruchomymi częściami usprawnia
koordynację ruchowo-wzrokową, wyrabia sprawność swoich
palców, nabywa nowych umiejętności np.: w zakresie samoobsługi,
poprawnej wymowy. Jednocześnie znajduje się w świecie kolorów,
odbiera wrażenia estetyczne, poznaje nowe treści. Oglądanie
książek, czasopism, sprawia dziecku przyjemność, zadowolenie z
samodzielności wykonywanego zadania, wyzwala uczucie radości,
podnosi poziom jego wartości.
Ćwiczenie 3.
Dla Twojego Dziecka często słowo zawarte w książce
jest abstrakcją i nie może wywoływać u niego gry
wyobraźni i myśli. Należy więc stwarzać sytuacje, w
których Dziecko słucha opowiadań, baśni, wierszy,
wykonuje do nich prace plastyczne, inscenizuje utwory,
wchodzi w rolę. Przeżywa wówczas losy bohaterów jak
własne, cieszy się lub martwi razem z nimi.
Ćwiczenie 4.
Dzieci chętnie oglądają wydawnictwa albumowe.
Pociąga je piękna szata graficzna, wysoki poziom
artystyczny i przystępność odbioru. Albumy stanowią doskonałą
pomoc w rozszerzaniu i pogłębianiu wiadomości. Albumy
poświęcone jakiemuś tematowi możemy również wykonywać z
Dzieckiem, np. Warszawa – stolica Polski. Albumy wykonane przez
Dziecko mają duże wartości dydaktyczne i wychowawcze. Dziecko,
zbierając ilustracje, odczytuje podpisy, szuka objaśnień w tekście,
podpisuje obrazki.
LUTY- ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Mowa jest nieodzownym atutem komunikacji i zdobywania informacji. Daje możliwość wyrażania uczuć i sądów. Często
jednak u Waszego Dziecka występować będzie opóźniony rozwój mowy, który nasila wady wymowy. Potraktujmy
ćwiczenia jako zabawę, będą one dla dziecka czystą przyjemnością. Rola Rodzica polega na pokazaniu poprawnie
wykonanego ćwiczenia i zachęcaniu dziecka do pracy przez chwalenie za podejmowany wysiłek, choćby efekty nie były od
razu widoczne.
Ćwiczenie 1. Ćwiczenia oddechowe.
Zabawa z piórkiem. Dziecko swobodnie porusza się po pokoju.
Trzyma w dłoni ptasie pióro. Podrzuca je do góry, a
następnie dmucha na nie tak, aby jak najdłużej unosiło
się w powietrzu. Puszczanie baniek mydlanych.
Mobilizowanie Dziecka do wykonania jak największej
bańki mydlanej.
Ćwiczenie 2. Ćwiczenia artykulacyjne.
Ćwiczenia szczęki dolnej
• Zabawa „Grzebień”. Dziecko zakłada dolne zęby na
górną wargę i porusza nimi. Potem cofa żuchwę.
Następnie zakłada górne zęby na dolną wargę i
brodę i porusza nimi.
• Dziecko naśladuje ziewanie, wykonuje przy tym
ruchy rąk, przeciągając się, wyginając.
Ćwiczenia warg
• Zły pies – naśladujemy złego psa – unosimy górną wargę,
pokazujemy zęby. Dziecko może również naśladować
warczenie psa Dziecko zamienia się w „chudzielca” wciągając
policzki. Potem w „grubasa” nadymając policzki.
Ćwiczenia języka
• Dziecko wykonuje szybkie i energiczne ruchy
języka. Wysuwa język na zewnątrz jamy ustnej,
następnie go chowa.
• Wysuwanie języka do przodu, unoszenie go
nad górną wargę, potem opuszczanie do
brody.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego
• Dziecko bierze w usta rurkę, wciąga przez nią
powietrze. Musi tak wciągnąć powietrze, aby
do rurki przyssały się kolorowe kółeczka.
Następnie przenosi je na obrazek biedronki i
układa na niej kropki z tych kółeczek.
Nabranie powietrza nosem i zatrzymanie go w jamie ustnej. Policzki
są „nadęte”. Nos zatykamy i nadymamy policzki, a następnie
połykamy powietrze.
MARZEC- MUZYKOTERAPIA
Od dawna wiadomo, że muzyka łagodzi obyczaje. Ważne jest, żeby Dziecko miało jakąś dziedzinę, w której może się
realizować i osiągać sukcesy.
Muzykoterapia jest swoistą metodą terapeutyczną. Jest to metoda postępowania wielostronnie wykorzystująca wieloraki
wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka. Poprzez różne elementy i rodzaje, zróżnicowane formy odbierania i
uprawiania, muzyka wywiera leczniczy wpływ zarówno na dzieci, jak i osoby dorosłe. Ma ona wyjątkową zdolność
wzbudzania emocji. Zaspokaja potrzebę ekspresji emocji i zabawy. Pobudza potrzeby estetyczne i poznawcze człowieka.
Dociera do głębi ludzkiej duszy, do podświadomości.
Ćwiczenie 1.
Sadzamy sobie Dziecko na kolanach. Jeżeli jest na to za duże, to
sadzamy je przed sobą. Jeden Rodzic, chowając się za plecami
drugiego, gwałtownie uderza w bęben.
Rodzic trzymający dziecko powinien
natychmiastsię odwrócić i wskazać mu
rodzica z instrumentem. Jeżeli Dziecko po
pewnym czasie samo będzie chciało się
odwrócić, to natychmiast je nagradzamy.
Ćwiczenie 2.
Stajemy z Dzieckiem przed radiem lub
magnetofonem. Włączamy aparat.
Pozwalamy Dziecku dotykać głośnika i
poczuć wibracje. Kiedy radio gra, w sposób werbalny i
pozawerbalny okazujemy swoją radość z tego faktu. Następnie
wyłączamy radioodbiornik. Dziecko nie czuje drgań, a Rodzic
demonstruje smutek i niezadowolenie. Po pewnym okresie ćwiczeń
Dziecko samo powinno stwierdzać za pomocą słuchu, czy radio gra,
czy nie. Nie powinno chcieć dotknąć głośnika, jeżeli będzie uważało,
że radio nie gra. Prawidłowe reakcje Dziecka nagradzamy. W trakcie
tych zajęć możemy sprawdzić, czy na pewne rodzaje
muzyki (np. bardzo rytmiczne melodie) Dziecko
reaguje żywiej, a na inne z mniejszym
zaangażowaniem.
Ćwiczenie 3.
Rodzic kolejno demonstruje Dziecku dźwięki ciche i
głośne. Obserwuje, czy Dziecko zmienia reakcję pod
wpływem zmiany natężenia dźwięków.
Ćwiczenie 4.
Chowamy nakręcony budzik. Gdy zaczyna dzwonić, mobilizujemy
Dziecko do poszukiwań. Zamiast budzika możemy użyć zabawki pozytywki.
Kwiecień- Silwoterapia
Terapia, której głównym założeniem jest kontakt z przyrodą. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa silvo (las). W pracy z
niepełnosprawnymi intelektualnie najlepsze efekty osiągamy przez bezpośredni kontakt z roślinami. W silwoterapii
możemy znaleźć również elementy chromoterapii – leczenie kolorami, gdyż barwa zielona która jest dominującym kolorem
w kontaktach z przyrodą ma działanie uspokajające i relaksacyjne.
Jakie działanie ma silwoterapia ?
Terapia ta ma bardzo pozytywny wpływ na osoby niepełnosprawne między innymi dlatego, iż:
♦ uspokaja i relaksuje
♦ odpręża
♦ edukuje
♦ uczy wrażliwości
♦ wpływa na poprawę naszego samopoczucia i sprawności fizycznej
Przykładowe ćwiczenia;
1. Hodowla roślin doniczkowych
2. Hodowla roślin w przydomowym ogródku
3. Spacery po lesie
4. Organizowanie wycieczek
5. Zbieranie warzyw
6. Rozpoznawanie i nazywanie kwiatów ,drzew
MAJ- KYNOTERAPIA (DOGOTERAPIA)
Dogoterapia to metoda wspomagająca proces rehabilitacji i terapii z udziałem odpowiednio wyszkolonych psów w celu
pomocy osobom niepełnosprawnym i nieprzystosowanym społecznie. Ojcem dogoterapii jest Boris Levinson, amerykański
psychiatra dziecięcy. Więź między psem a pacjentem, która tworzy się podczas zajęć, motywuje do większego wysiłku w
walce z chorobą oraz stanowi uzupełnienie deficytów w kontaktach międzyludzkich. Warto również dodać iż kontakt osoby
niepełnosprawnej z psem relaksuje i poprawia samopoczucie.
Jakim usposobieniem powinien wyróżniać się pies wykorzystywany w
kynoterapii ?
Podstawowe cechy psa to:
● łagodność w kontaktach ludźmi
● cierpliwość
● towarzyskość
● ciekawość
● chęć do zabawy
Jakie rasy psów wykorzystuje się w
dogoterapii ?
Labrador ratriever
Golden retriever
Husky
Przykładowe ćwiczenia
1. Poznawanie budowy ciała psa:
- dotykanie zwierzęcia jednym palcem
- dotykanie dłonią od strony wewnętrznej dłoni
- dotykanie dłonią od strony zewnętrznej dłoni
- wsłuchiwanie się w odgłosy bicia serca
- wysłuchiwanie różnych odgłosów wydawanych przez zwierzę
- dotykanie elementów budowy ciała zwierzęcia
- nazywanie elementów ciała zwierzęcia
2 .Nauka pielęgnacji psa:
- karmienie zwierzęcia
- czesanie psa
- wyprowadzanie czworonoga na spacer
3. Ćwiczenia relaksacyjne
- leżenie obok zwierzęcia
- leżenie na zwierzęciu ( np. duży pies)
- przytulanie do zwierzęcia
- zabawy relaksacyjne z wykorzystaniem zwierząt
4. Doskonalenie sprawności ruchowej u dziecka:
- wspólne przewroty z boku na bok, kołyska
- turlanie
- czołganie, przeciąganie
- wyścigi na czworakach
- przeciąganie ze zwierzęciem liny
- omijanie przeszkody, np. zwierzęcia
CZERWIEC- TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
Rozwijanie umiejętności społecznych jest jednym z podstawowych oddziaływań terapeutycznych w pracy z osobami cierpiącymi
na zespół Downa. Powszechnie wiadomo iż osoba z zespołem Downa ma ograniczony i utrudniony kontakt z innymi ludźmi.
Jednakże uczestnictwo w tych zajęciach pomaga przełamać bariery poprzez pokazanie i nauczenie podstawowych norm
obowiązujących w stosunkach interpersonalnych. Trening umiejętności społecznych odbywa się w grupach. Praktyczne
zastosowanie zdobytych umiejętności ma miejsce najczęściej w środowisku naturalnym, np. w restauracji, w kinie, czy też
podczas wycieczek.
Do najistotniejszych celów Treningu Umiejętności Społecznych
należą:
 rozpoznanie problemów w zakresie umiejętności społecznych u
uczestników zajęć,
 uświadomienie sobie przez dzieci i młodzież, że
wykorzystywany przez nich na co dzień zakres zachowań
społecznych jest dość ograniczony,
 pobudzenie u uczestników motywacji do poszerzania
repertuaru zachowań społecznych,
 zmiana zachowań na bardziej efektywne społecznie,
 przenoszenie uczonych umiejętności na sytuacje codzienne.
Podczas zajęć szczególną uwagę zwraca się na naukę następujących
umiejętności społecznych:
 zawierania znajomości,
 słuchania,
 zadawania pytań,
 odmawiania,
 inicjowania rozmowy,




dyskutowania,
reagowania w sposób akceptowany społecznie na krytykę,
wyrażania krytyki,
radzenia sobie z uczuciami (rozróżniania uczuć, wyrażania
gniewu, rozczarowania, mówienia komplementów...).
 zachowanie się w społecznie akceptowany sposób w różnych
sytuacjach życia codziennego
Przykładowe ćwiczenia
1. omówienie określonej umiejętności
2. odgrywanie ról, scenek
3.zadania rozwijające tożsamość i samoocenę,
4. ćwiczenia na twórcze myślenie,
5. praca nada emocjami
6. Nauka odpowiedniego zachowania w różnych sytuacjach życia
codziennego (wyjście do restauracji, kina, sklepu).
LIPIEC- HIPOTERAPIA
Jest to metoda doskonale uzupełniająca wszystkie inne oddziaływania rewalidacyjne i rehabilitacyjne a jej uniwersalność
polega na jednoczesnym oddziaływaniu na sferę ruchową, emocjonalną, społeczną, intelektualną i sensoryczną.
Hipoterapia oddziaływuje na;
 Kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca ruchu miednicy
podczas chodu.
 Normalizowanie napięcia mięśniowego.
 Doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji w
przestrzeni i w schemacie własnego ciała.
 Zwiększenie możliwości koncentracji
uwagi i utrzymanie zorganizowanej
uwagi.
 Poprawę umiejętności komunikowania
się.
 Zwiększenie motywacji do wykonywania
ćwiczeń.
 Rozwój samodzielności.
 Zwiększenie poczucia własnej wartości.
 Zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych,
reakcji nerwicowych, poprawę
umiejętności relaksowania się.
 Umiejętność nawiązywania pozytywnych kontaktów
społecznych.
 Dostarcza okazji do przebywania dziecka w kontakcie z
przyrodą i zwierzęciem.
Formy hipoterapii;
 Terapia ruchem konia;
 Fizjoterapia na koniu;
 Terapia kontaktem z koniem;
 Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka.
Ponadto wyróżnia się jazdę konną dla osób
niepełnosprawnych (sportową i rekreacyjną),
która nie stanowi części hipoterapii, ale jest z nią
ściśle związana i może mieć aspekt terapeutyczny.
Ponadto hipoterapia;
 Może wpłynąć na poprawę chodzenia;
 Wpłynie na stymulację aktywności ucznia;
 Dostarczy niezliczonych, nowych bodźców
do stymulacji wszystkich zmysłów;
 Ma bogaty wymiar emocjonalny i
społeczny;
 Sytuacje terapeutyczne w obecności konia mogą wpłynąć na
umiejętność komunikowania się.
SIERPIEŃ- HYDROTERAPIA
Hydroterapia, dział fizjoterapii, inaczej wodolecznictwo, akwaterapia. Wodolecznictwo, czyli hydroterapia stanowi
najstarszy dział fizjoterapii. Obejmuje ponad 100 różnych metod wykorzystujących do celów leczniczych właściwości
fizyczne zwykłej wody w różnych postaciach: ciekłej, stałej i gazowej. Podstawę leczniczego działania stanowi działanie
termiczne i hydrostatyczne wody odpowiednio użytej do zabiegu.
Zabiegi lecznicze możemy podzielić na;
 Zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody
o Kąpiele całkowite
o Kąpiele częściowe
o Kąpiele
kinezyterapeutyczne
o Kąpiele perełkowe
o Kąpiele tlenowe
o Kąpiele aromatyczne
o Masaż podwodny
 Zabiegi z wykorzystaniem
ciśnienia strumienia wody
o Polewanie
o Natryski stałe
o Natryski ruchome
 Zabiegi za pośrednictwem tkanin
o Zmywanie
o Nacieranie
o Zawijanie
o Okłady
o Kompresy
Sprzęt do wielu tego typu zabiegów można wyposażyć własny dom.
Są to między innymi;
 Maty do hydromasażu
 Wanny medyczne do kąpieli i zabiegów w wodzie
 Wanny do masażu wirowego kończyn dolnych
i górnych
 Katedry biczy szkockich
 Wanny czterokomorowe
Niezwykle skuteczne, choć często jeszcze
niedoceniane jest stosowanie w domu prostych
zabiegów wodoleczniczych. Najprostszym z nich jest
zwykła gorąca kąpiel przeplatana zimnym
nacieraniem całego ciała. Zabieg ten należy
przeprowadzać raz a najlepiej dwa razy dziennie.
Podobny skutek można uzyskać robiąc naprzemienne
gorące i zimne prysznice.
Wrzesień- Ergoterapia
Ergoterapia jest to rodzaj psychoterapii, forma terapii wykorzystująca różne rodzaje pracy i rekreacji jako środki
terapeutyczne. Ergoterapia towarzyszy, wspiera, uzdalnia i usprawnia ludzi w każdym wieku. Ludzi, którzy mają trudności
w wykonywaniu codziennych czynności, którzy nie radzą sobie ze swoimi ograniczeniami i muszą liczyć na pomoc osób
drugich.
Celem ergoterapii jest takie leczenie chorych i niepełnosprawnych ludzi aby spełnić ich potrzeby zawodowe, socjalne tak
aby znowu mogli brać aktywny udział w życiu w pełnym tego słowa znaczeniu. Terapia polega także na zachęcaniu osoby
dotkniętej do brania czynnego udziału w życiu osobistym czy też społecznym oraz pokazaniu, że chory sam jest w stanie
poradzić sobie z codziennością, że potrafi przeciwstawiać się codziennym trudnościom i że może sobie dobrze radzić nie
prosząc nikogo o pomoc będąc niezależnym.
Metody ergoterapii;










wikliniarstwo,
tkactwo,
garncarstwo i ceramikę,
krawiectwo,
dziewiarstwo,
hafciarstwo,
kaletnictwo,
metaloplastykę,
stolarstwo,
ogrodnictwo.
Październik- Zdobnictwo i dekoratorstwo
Zdobnictwo i dekoratorstwo to jedna z metod arteterapii. Wykorzystuje się w niej m.in. bogactwa natury jakimi są owoce,
rośliny, mech, muszelki, kora itp. Dziecko poprzez wykonywanie z rodzicem przeróżnych dekoracji, przyklejanie wybranych
elementów ćwiczy przede wszystkim swoją koordynację wzrokowo-ruchową, sprawność manualną palców. Chwytanie
owoców i przedmiotów o różnych kształtach i odmiennej budowie pobudza percepcję dotyku dziecka.
Przykładowe techniki:
* ikebana czyli kompozycje z suszonych lub żywych kwiatów, owoców i dóbr natury:
szyszek, drewna, piór
* zdobienie różnych przedmiotów np. ramki
* wykonywanie stroików, kartek
Listopad- Ludoterapia
Ludoterapia to terapia poprzez różnego rodzaju zabawy tj. manipulacyjne, tematyczne, konstrukcyjne, gry dydaktyczne.
Metody te wyzwalają u dzieci z zespołem Downa inwencję, sprzyjają rozwojowi fizycznemu: wzmacnia wydolność
oddechową, krążeniową, zwiększają zakres ruchowy motoryki małej i dużej. Zabawoterapia stanowi bardzo ważny
element
w rozwoju dziecka, aktywizuje, wyzwala radość, buduje poczucie bezpieczeństwa
oraz akceptacji.
A oto przykłady zabaw:
* zabawy balonami
* zabawy chustą Klanza (patrz zdjęcie)
* układanie piramidek z drewnianych klocków
* nawlekanie dużych korali na sznurek
* zabawy w piasku i w wodzie z wykorzystaniem wiaderka i łopatki
* gry planszowe
Grudzień- Zajęcia plastyczno-manulane
Dzieci z zespołem Downa mają niską sprawność manualną dlatego warto zorganizować im zajęcia plastyczno-manualne.
Tego rodzaju terapia pozwoli ćwiczyć precyzję ruchów dłoni
i palców, pracować nad koncentracją uwagi, a ponadto sprawi dziecku bardzo dużo radości, pozwoli wykazać się inwencją
twórczą co z kolei wspomaga wyobraźnię. Aby zajęcia dały pożądane efekty konieczna jest systematyczność oraz
różnorodność zajęć dlatego proponujemy:





zamalowanie dużych kontur rysunków
zamalowanie farbami dużych płaszczyzn
lepienie z plasteliny, modeliny
kolorowanie obrazków
rysowanie i dokańczanie szlaków, znaków graficznych dowolnie lub po śladzie
Metoda ruchu rozwijającego Weroniki
Sherborne
Wypracowany w latach sześćdziesiątych system ćwiczeń ma zastosowanie we wspomaganiu
prawidłowego rozwoju dzieci i korygowaniu jego zaburzeń. Główna idea metody wyraża się w
stwierdzeniu, że posługiwanie się ruchem jest narzędziem wspomagania rozwoju
psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez W. Sherborne
system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z
dorosłymi w trakcie tzw. "baraszkowania". Prostota i naturalność są głównymi walorami metody
Weroniki Sherborne i stanowią o jej wartości i powodzeniu.
Podstawowe założenia metody, to rozwijanie przez ruch:
 świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,
 świadomości przestrzeni i działania w niej,
 dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.
Dziecko poznaje więc własne ciało i przestrzeń, która je otacza, spotyka w niej innego człowieka,
uczy się współpracować, zdobywa zaufanie do siebie i innych, a czując się bezpieczne może stać
się twórcze. Ruch jest zabawą, która daje przeżycie radości i dzielenia jej z innymi, co jest bardzo
ważne w nawiązywaniu kontaktów społecznych.
W programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń
wspomagających rozwój dziecka:
1. Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała:
Poznanie własnego ciała oraz umiejętność kontrolowania go jest podstawową potrzebą każdego
człowieka. W rozwoju wiedzy o własnym ciele możemy wyróżnić kolejne etapy: wyczuwanie
własnego ciała, nazywanie części ciała, utrwalanie wiedzy o naszym ciele. Na tej podstawie
wykształca się świadoma kontrola ciała i jego ruchów.
Stopy, kolana, uda, nogi to części ciała, których poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak
najwcześniej. Są one szczególnie ważne ze względu na rolę jaką pełnią. Kontrola ich jest
niezbędna do utrzymania pełnej równowagi ciała.
Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała to ćwiczenia polegające na tzw.
"wyczuwaniu". Możemy wymienić tutaj ćwiczenia na:




wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków,
wyczuwanie rąk i nóg,
wyczuwanie twarzy,
wyczuwanie całego ciała.
2. Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu:
Są to ćwiczenia ściśle związane z poprzednią grupą. Należy znać siebie, mieć pewność działania,
aby nawiązywać kontakty z innymi osobami. Ćwiczenia te umożliwiają poznanie otoczenia, dzięki
czemu dziecko może czuć się swobodnie i nie obawiać się go. Wykonywane są wyłącznie na
podłodze. Mogą być przeprowadzane indywidualne, w parach lub w grupie.
3. Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą:
Polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych, ich
rezultat zależy od stopnia zaangażowania ćwiczących. W ćwiczeniach tych partner "bierny" jest
pod opieką osoby aktywnej. Partnerzy poznają siebie, swoją siłę, wspólnie przeżywają
wykonywane zadania. Ćwiczenia te są przede wszystkim dobrą zabawą, w trakcie której uchodzą
nagromadzone emocje i napięcia.
Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu możemy podzielić na cztery grupy:




ćwiczenia "z" w parach,
ćwiczenia "przeciwko" w parach,
ćwiczenia "razem" w parach,
ćwiczenia "razem" w grupie.
4. Ćwiczenia twórcze:
Ćwiczenia "twórcze" pozwalają nawiązać i pogłębić stosunki międzyludzkie, poznać sytuacje,
których ćwiczący mógłby nie doświadczyć w innych warunkach. W trakcie zajęć każde dziecko
może być twórcą w stopniu, w jakim sobie życzy. Szczególnym rodzajem ćwiczeń twórczych
godnych polecenia w pracy z małymi dziećmi są ćwiczenia przy muzyce w formie tańca.
Przykładowe ćwiczenia:
Zestaw wybranych ćwiczeń metodą Weroniki Sherborne z dorosłym partnerem.
1. „Tapczan” =- dorosły kładzie się na wznak – dziecko kładzie się na dorosłym.
2. „Paczka” – dziecko lub dorosły zwija się „w paczkę” – kłębek. Druga osoba usiłuje
rozwiązać „paczkę” tzn. rozprostować nogi i ręce osoby zwiniętej w kłębek.
3. „Skała”- jedna osoba klęka na kolanach podpierając się rękami. Dziecko usiłuje
przewrócić „skałę”.
4. „Naleśnik” – jedno lub dwoje dzieci zawijamy w koc (jak naleśnik) i toczymy po podłodze.
5. „Tunel” – dorośli w szeregu klęczą na kolanach podpierając się rękami – powstaje
„tunel”, pod którym przechodzą dzieci. Jedna osoba pilnuje aby wszystkie dzieci
wchodziły jednym wejściem.
6. „Tratwa” – „tunel” zawala się. Dorośli kładą się więc jeden obok drugiego i powstaje
„tratwa”. Dzieci kładą się na niej.
7. „Pociąg” – wszyscy siedzą blisko siebie w rzędzie (na przemian- dorosły- dziecko). Dorośli
odpychając się od podłogi rękoma poruszają „pociąg” do przodu, każdy popycha przed
sobą dziecko.
8. „Budowanie domu” -= dorośli są cegiełkami, z których dzieci ustawiają przestrzenną
konstrukcję „dom”. Dorośli biernie poddają się zabiegom dzieci.
9. „Karuzela” – dorośli klęczą lub siedzą w kole, każdy z nich trzyma na kolanach jedno
dziecko. Dzieci łapią się za ręce tworząc zamknięty krąg (bez tego karuzela nie może
ruszyć). Jedno dziecko może być „motorem” karuzeli tzn. wydawać poleceni – sygnał
„trzy, cztery”! Dorośli chwytają dzieci pod kolanami i na sygnał podnoszą je do góry.
Zestaw wybranych ćwiczeń metodą Weroniki Sherborne – dzieci ćwiczą w parach.
1. „Koniki” – jedno dziecko leży na podłodze, drugie w pozycji stojącej z tyłu trzyma go za
ręce i ciągnie po podłodze. Zmiana ról.
2. „Kłoda” – jedno dziecko leży na plecach, drugie stara się go obrócić na brzuch. Zmiana
ról.
3. „Skała” – jedno dziecko w klęku prostym, drugie próbuje go przewrócić. Zmiana ról.
4. „Mostek” – jedno dziecko tworzy most w klęku podpartym, drugie wdrapuje się na
„most” i prześlizguje pod nim. Zmiana ról.
5. „Ważenie soli” – dzieci stoją tyłem do siebie, chwytając się pod ręce unoszą partnera.
Zmiana ról.
6. „Kamień” – jedno dziecko leży na plecach, drugie stara się go odciągnąć od podłogi.
Zmiana ról.
7. „Zabawa” – dzieci stoją w parach naprzeciwko siebie trzymając się za ręce wykonują
wspólne oddechy. Później podskakują na jednej nodze, drugiej – wreszcie wspólnie robią
przysiady. Na zakończenie wzajemnie wysłuchują pracy swoich płuc.
INNE PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA:
1.Ćwiczenia na powitanie:
-Iskierka – cała grupa siedzi w kole, trzymając się za ręce, dzieci kolejno przekazują sobie uścisk
dłoni
-Powitanie paluszkami, stopami – uczestnicy witają się stopami, palcami dotykając się wzajemnie
-Piosenka – wszyscy śpiewają „witaj Kasiu”(na melodię Panie Janie), witając w ten sposób
każdego uczestnika zajęć
2.Ćwiczenia kształtujące świadomość schematu ciała:
-Moje-Twoje – wszyscy siedzą w parach naprzeciwko siebie i wykonują kolejno polecenia typu:
dotknij swojego nosa, pokaż prawą rękę, poklep kolano partnera
-Koncert – gra na plecach – dziecko leży na podłodze, a dorosły wystukuje na jego plecach rytm
- Prawidłowe oddychanie w pozycji leżącej – uczestnicy leżą na podłodze i starają się
koncentrować na prawidłowym oddychaniu
3.Ćwiczenia kształtujące świadomość przestrzeni:
-Przeciąganie się – uczestnicy leżą na podłodze i przeciągają się jak najwyżej (sięgając rękami i
nogami do sufitu), jak najszerzej
-Wiatraczek – obracanie się wokół własnej osi
-Raczkowanie – pokonywanie przeszkód leżących na podłodze (zrolowane koce)
-Wagoniki – dziecko siada przed dorosłym i wspólnie przesuwają się do przodu, do tyłu po całej
Sali
4.Ćwiczenia oparte na relacji „z”(opiekuńczej)
-Kołysanie w fotelikach – słuchanie muzyki relaksacyjnej
-Wycieczka – dorosły ciągnie dziecko leżące na kocu po sali (zmiana ról)
-Układanka – dwóch dorosłych przenosi dzieci trzymając za ręce i nogi i układa na stos
PRZYDATNE ADRESY
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA NR 1
UL. OBROŃCÓW BYDGOSZCZY 1
85-054 BYDGOSZCZ
52 322 52 06
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA NR 2 W BYDGOSZCZY
UL. HETMAŃSKA 33
85-039 BYDGOSZCZ
52 321 07 61
BYDGOSKI ZESPÓŁ PLACÓWEK OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH
UL. TRAUGUTTA 5
85-122 BYDGOSZCZ
52 373 63 30
SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY NR 3 DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Z UPOŚLEDZENIEMUMYSŁOWYM
UL. GRANICZNA 12
85-201 BYDGOSZCZ
52 322 34 71
KOŁO RODZICÓW DZIECI Z ZESPOŁEM DOWNA
UL. 20 STYCZNIA 9/1
08-081 BYDGOSZCZ
52 321 01 71
DOGOTERAPIA
FUNDACJA POMOCY TERAPEUTYCZNEJ „CANE PRO HUMANO”
UL. GDAŃSKA 62
85-021 BYDGOSZCZ
52 384 73 17
HIPOTERAPIA
OŚRODEK REKREACJI KONNEJ
UL. KONNA 10
85-674 BYDGOSZCZ
724 560 016
SILWOTERAPIA
LEŚNY PARK KULTURY I WYPOCZYNKU „MYŚLĘCINEK”
UL. GDAŃSKA 173-175
85-674 BYDGOSZCZ
HYDROTERAPIA
CENTRUM ODNOWY BIOLOGICZNEJ „ ZAWISZA”
UL. GDAŃSKA 163
85-915 BYDGOSZCZ
52 588 08 05
LITERATURA
1. Jak pomóc w rozwoju dziecka z zespołem Downa. Poradnik dla rodziców i wychowawców.
Elżbieta M. Minczakiewicz
2. Dzieci z zespołem Downa - Poradnik dla rodziców. Cliff Cunningham
3.Bardziej KOCHANI Pismo Sekcji Dziecięcej Warszawskiego Koła Polskiego Stowarzyszenia na
Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
4. Informator Z myś1ą o Tobie, wydawca Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z
Zespołem Downa, Warszawa 2002 r.
5.Wieczne dzieci czy doroś1i - problem seksualności osób z niepełnosprawnością
intelektualną, red. Andrzej Suchcicki, wyd. Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z
Zespołem Downa, Warszawa 2002 r.
6.Cela. Odpowiedź na zespół Downa, Anna Sobolewska, Wydawnictwo WAB, Warszawa
2002r.
7. Mów, Piotrek! Małgorzata Młynarska
8. Pomyśl, Piotrek! Tomasz Smereka
9. Ratowanie dzieci z uszkodzeniem mózgu. K. Pennock
10. Jaskiniowcy zagubieni w XXI wieku. Praca terapeutyczna z małymi dziećmi. H.
Olechnowicz
11. Terapia zabawą. Terapia przez sztukę. M. Piszczek
12. WSPÓŁtworzenie zajęcia plastyczne z osobami upośledzonymi umysłowo. J. GardaŁukaszewska, T. Szperkowski