Powszechna_Historia_Panstwa_Prawa___M

Powszechna_Historia_Panstwa_Prawa___M._Sczaniecki_skrypt_.d
oc
(779 KB) Pobierz
POWSZECHNA HISTORIA PAĹƒ STWA I PRAWA-skrypt z podrÄ™cznika MichaĹ‚ a Szczanieckiego
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
I.DESPOTIE WSCHODNIE
Oś rodki geograficzne stanowiące kolebkę wielkich pań stw:
a)dolina Nilu (Egipt)
od IV tysiąclecia p.n.e.- 30r. p.n.e.- egzystencja pań stwa mimo wstrząsów najazdów- do podboju Egiptu
przez Rzym
b) dorzecze Eufratu i Tygrysu-(Mezopotamia)- oś rodek imperiów, które wielokrotnie zmieniał y swą
nazwę i wł adców
III/IItys. p.n.e.- Mezopotamia przedmiotem rywalizacji ludĂłw sumeryjskich i semickich
1850p.n.e.- na gruzach pań stwa Ur powstał Babilon (panowanie Hammurabiego)
1650p.n.e.- rzÄ…dy HettytĂłw
1530p.n.e.- rzÄ…dy KasytĂłw
VIIIw.p.n.e.- na terenie Babilonu powstał o pań stwo aryjskie, później królestwo Medów a potem
krĂłlestwo chaldejskie
VIw.pn.e.- duşe znaczenie pań stwa perskiego
330r.p.n.e.- Aleksander Macedoń ski podbija pań stwo perskie. Aleksander rządzi takşe Grecją, Egiptem
i Azją aş po Indus. Po jego ś mierci Imperium rozpada się na monarchie hellenistyczne (księstwo
Macedonii, zachodnio- azjatyckie królestwo Selenkidów, Egipt pod rządami ptolomeuszy), które następnie
został y podbite przez Rzym
Śródł a prawa w despotiach rzymskich:
-setki tysięcy tablic zapisanych pismem klinowym- mają wielkie znaczenie dla poznania stosunków
społ ecznych i gospodarczych na Bliskim Wschodzie. Zapiski o treś ci prawniczej ilustrują praktykę
prawniczÄ…, lecz nie zawierajÄ… ogĂłlniejszych norm prawnych
-1901-odkrycie w Suzie spisu praw pań stwa babiloń skiego z XVII w. p.n.e. Kodeksu Hammurabiego- tekst jest
wyryty na bazaltowej skale ok. 2 metrów (obecnie przechowywany w Luwrze). Liczy okoł o 300 paragrafów,
zawierających przepisy z dziedziny prawa procesowego, karnego i prywatnego (pomieszane). Sformuł owane
sÄ… kazuistycznie. Przepisy prawa majÄ… charakter klasowy. Szeroko znane sÄ… przepisy normujÄ…ce karÄ™
talionu (oko za oko ząb za ząb) i kary odzwierciedlające (ukradł - odciąć rękę). Brak w nich
jakiejkolwiek konstrukcji teoretycznej ani jakiegokolwiek systemu oraz logiki abstrakcyjnej.
-inspiracje Ksiąg Starego Testamentu- kultura prawnicza Izraelu- zwł aszcza 5-cio ksiąg Mojşeszowy
Cechy staroĹźytnych despotii:
1.Rozciągał y się gł ownie na wielkich przestrzeniach i miał y charakter kontynentalny
2.Gospodarka opierał a się na pracy niewolników
3.Monarcha miał despotyczna wł adzę (o charakterze teokratycznym- powiązane z religią). Jednostka
był a cał kowicie podporządkowana pań stwu
4.Pań stwo zarządzane centralistycznie przez urzędników podporządkowanych monarsze.
Odległ oś ć miedzy wł adzą centralną a organami lokalnymi utrudniał y lub wykluczał y
trwał oś ci centralizacji pań stwowej (źródł o sł aboś ci despotii i przyczyna częstego rozpadania
siÄ™ ich)
II.STAROZYTNE PAĹƒ STWA Ĺš RĂ“ DZIEMNOMORSKIE
- związane bezpoś rednio z gospodarką morską powstał y najpierw u wschodnich wybrzeşy Morza
Ś ródziemnego (Grecja, Azja Mał a) a później u wybrzeşy zachodnich (Wł ochy, Sycylia pd. Francja)
2000r. p.n.e.- kultura kreteń ska (wyparta przez Achajów)
1100r. p.n.e-Dorowie panami Mał ej Azji i Gracji- początek cywilizacji greckiej
1. Sparta
XIw. p.n.e.- powstanie Sparty w wyniku podboju Peloponezu przez Dorów. Sparta był a monarchią
rządzona przez dwóch królów (Likurg- stworzył podstawy arystokratycznego ustroju Sparty). Handel
zewnętrzny nie odgrywał zbyt wielkiej roli a podstawą gospodarki był o rolnictwo w związku z czym
społ eczeń stwo dzielił o się na 3 klasy:
Â Â Â Â Â Â Â Â Spartiaci- Klasa panujÄ…ce. Od 7 roku Ĺźycia byli wychowywani w rygorach Ĺźycia
wojskowego. Bronili kraju i brali udział w wojnie (charakter militarny pań stwa). Tylko oni mieli
prawa polityczne
        Periojkowie- ludnoĹ› ć miast zajmujÄ…ca siÄ™ głównie rzemiosĹ‚ em i handlem.
byli wolni ale nie mieli praw politycznych. Był o ich wielu dlatego eferowie mieli prawo pozbawienia
Ĺźycia bez sÄ…du dowolnej iloĹ› ci periojkĂłw w wypadku najazdu wroga
        helioci- ludnoĹ› ć autochtoniczna podbita przez spartiatĂłw, ale bez praw politycznych
oraz cywilnych- stanowili wł asnoś ć pań stwa. Krypteje- ekspedycje karne przeciw helotom
podczas ktĂłrych zabijano ich okreĹ› lona liczbÄ™
Ustrój pań stwa- wł adza królewska zredukowana do funkcji kapł ań skich. Organy arystokracji:
*Geruzja- 28 spartiatów po 60r. şycia- decydował a o najwaşniejszych sprawach pań stwowych. W skł ad
jej wchodził y osoby wybrane przez Apellę
*Apella- organ o charakterze doradczym. Początkowo wszyscy spatiaci po 20 roku şycia, później
kilkadziesiÄ…t osĂłb
*5 eforów- wł adza wykonawcza wybierana na 1 rok- większoś ć uprawnień królewskich. Centralny
zarzÄ…d kraju.
2.Ateny- pierwotnie monarchia, nastepnie ustrĂłj arystokratyczny, a potem demokratyczny.
Arystokracja rodowa (eupatrydzi) skł adał a się z :
-9 archontĂłw
-Areopag (organ kolegialny)- zł oşony z był ych archontów. decydował o najwaşniejszych sprawach i
był najwyşszym trybunał em
VIIw. p.n.e.- tendencje demokratyzacji ustroju zwiÄ…zane z greckÄ… ewolucjÄ… gospodarczÄ… i
pieniÿną. Pojawił a się nowa kategoria społ eczna- rodzaj burşuazji, plutokracji, zł oşonej z
osób bogacących się na handlu i produkcji przemysł owej. Nastąpił y dł ugotrwał e walki miedzy
rodową arystokracją ziemską a klasami miejskimi. Nastąpił y liczne reformy. Ludnoś ć Aten
dzielił a się na obywateli i nieobywateli a po reformach:
-594p.n.e- reformy Solona- podział społ eczeń stwa na 4 klasy wg kryterium majątkowego
-507 i 506p.n.e.- reformy Kleistenesa- zniesienie dotychczasowego ustroju rodowego przez wprowadzenie ( w
miejsce 4 fyl rodowych) podział u kraju wedle terytorialnego kryterium (10 fyl terytorialnych dzielących się
na 100demĂłw)
Nieobywatele:
*Metjojkowie- cudzoziemcy, nie mieli praw politycznych
*Niewolnicy- na ich pracy fizycznej opierał a się ateń ska gospodarka. Nie mieli şadnych praw. pan miał
nad nmi cał kowitą wł adzę, lecz na karę ś mierci mógł ich skazać tylko sąd
Instytucje ustroju demokratycznego:
a)Zgromadzenie Ludowe (Eklezja)- mieli w nim prawo uczestniczyć wszyscy obywatele. Zwoł ywano je 3 lub
4 razy w miesiącu. miał a bardzo szerokie uprawnienia- wł adza ustawodawcza, nadzór nad wł adzą
wykonawczą. Demokracja miał a formę bezpoś rednią
b)Rada Pięciuset (Bule)- organ zarządu pań stwa. uczestniczył o w niej 500 czł onków powoł anych
na drodze losowania spoś ród peł noprawnych obywateli. Proponował a wnioski ustawodawcze dla Eklezji.
Sprawował a szeroka wł adzę wykonawczą.
c)urzędy wybierane był y w drodze gł osowania, lub losowania na 1 rok na Zgromadzeniu Ludowym
d)Sądownictwo ludowe (Heliai)- 6000 czł onków. dzielili się na 10 sekcji (dikasteriów), które
rozpatrywał y sparawy w kompletach po 600 osób. W wyjątkowych przypadkach komplet zbierał się w
cał ym skł adzie
Cechy demokracji ateń skiej:
*wł adza suwerenna naleşał a do ludu ateń skiego (w praktyce wł adza najczóciej znajdował a
siÄ™ w rekach najbogatszych)
*demokracja bezpoĹ› rednia
*lud uzyskał suwerenne prawa sądowe- sądownictwo ludowe zapewniał o powaşną ochronę i
był o gwarancją praw politycznych zdobytych przez lud.
3.Śródł a prawa greckiego- poś rednie (tradycje przekazane przez pisarzy greckich). Dzieł a Arystotelesa i
Platona- stworzenie pierwszego teoretycznego systemu wł adzy politycznej
4.Cechy charakterystyczne pań stw ś ródziemnomorskich:
-powiÄ…zanie z gospodarkÄ… morskÄ…, Ĺźegluga i handlem
-powiÄ…zanie z oĹ› rodkami miejskimi oraz niewielki rozmiar greckich polis i rzymskich civitas
-róşne formy zarządu pań stwa- organizacje pań stw dostosowane do mał ego terytorium
-prawa jednostki na wysokim miejscu
- grupy narodoś ciowe obce etnicznie nie miał y praw obywatelskich.
-pań stwa te opierał y się na eksploatowaniu niewolników
III.RZYM W OKRESIE CESARSTWA
1.Rozwój formy pań stwa- okresy:
a)okres królewski (753-509p.n.e.)- stanowisko królów sł abł o w miarę rozwoju Zgromadzeń
Ludowych i Senatu, które rozszerzył y poza krąg arystokracji rodowej liczbę obywateli mających prawa
polityczne i wyzwolił y sił y oraz tendencje republikań skie. Obywatele zostali podzieleni na klasy pod
względem majątkowym- klasy zamoşniejsze uzyskał y większe przywileje oraz większoś ć w
Zgromadzeniach Ludowych
b)okres republikań ski (509-27r.p.n.e.)- początkowo uporczywe walki plebejuszy z patrycjuszami o uzyskanie
praw politycznych i o udział we wł adzy (zwycięstwo republiki arystokratycznej). Zgromadzenie Ludowe w
IIIw został o wyparte przez Senat (reprezentujący arystokrację). Na czele urzędów stali 2 konsulowie.
Urzędy był y kolegialne (na dany urząd powoł ywano co najmniej dwie osoby), bezpł atne i
odpowiedzialne przed Zgromadzeniem Ludowym. Wszyscy urzędnicy mieli potestas (okreś lony zakres
wł adzy) oraz imperium (min. uprawnienia wojskowe, szczególne uprawnienia sądowe, prawo zwoł ywania
Zgromadzeń Ludowych i Senatu. Hierarchia urzędowa:
*2 konsulĂłw wybieranych na 1rok
*pretorzy- od 367r.p.n.e.- wł adza sądowa w sprawach cywilnych a w 242r.p.n.e.- powoł ano pretora dla
peregrynów. Powoł ywał sędziów
*cenzorowie- uzupeł niali i rewidowali listy czł onków senatu
Dyktator- powoł ywano go w razie niepokojów zewnętrznych lub wewnętrznych. Moşna go był o
powoł ać tylko na 6 miesięcy
Iw. p.n.e.- Sulla otrzymuje dyktaturÄ™ na czas nieokreĹ› lony
44r. p.n.e.- Juliusz Cezar otrzymuje doĹźywotniÄ… dyktaturÄ™
*trybuni ludowi- wprowadzeni w 494r. p.n.e.- ochrona interesów plebejuszy. Mieli bardzo doniosł e
uprawnienia. mieli prawo zwoł ywania zebrań plebejskich, później takşe Senatu, prawo sprzeciwu wobec
zarządzeń urzędników i wobec uchwał Senatu (jeşeli ich zdaniem zarządzenia był y krzywdzące
dla interesu plebejuszy). byli nietykalni. Republika z czasem powiększył a objętoś ć co wymagał o dla
jednoś ci pań stwa jego totalnej przebudowy- pierwotnie zarząd prowincji powierzano jako namiestnikom
pretorom, później konsulom lub pretorom- po ukoń czeniu ich kadencji jako prokonsulom albo propretorom
(stanowili oni czynnik groşący rozsadzeniem jednoś ci pań stwa gdyş nie byli oni kontrolowani)
Iw.p.n.e.- Rzym przechodził kryzys polityczny i wojny o wł adzę- zw. Oktawiana- początek cesarstwa
c)Okres pryncypatu (27p.n.e.-248n.e.)- Oktawian posiadł szereg urzędów republikań skich i stał się
princepsem- zmierzał do uchwycenia wł adzy absolutnej
d)okres dominatu (248-476)- od panowania Dioklecjana i jego reform- zerwanie z rzymskimi urzędami
republikań skimi. Nieograniczona wł adza dla cesarzy.
395- podział cesarstwa na zachodnie i wschodnie (Konstantynopol, Bizancjum)
476- koniec istnienia zachodniego cesarstwa rzymskiego
2.Rozwój terytorialny Rzymskiego pań stwa. Fazy:
I.264-146p.n.e.- do okresu wojen punickich- tylko rzymskie civitas+ terytorium ś rodkowych i poł udniowych
WĹ‚ och.
II.od wojen punickich do Iw.p.n.e.- roszczenia o fenicką Kartaginę, nastepnie o pań stwa hellenistyczne w
Gracji (146p.n.e.), Mał ej Azji oraz Syrii
III.- od Iw.p.n.e.
30r.pn.e.- zajęcie Egiptu. Następnie zajęcie terenów Bliskiego Wschodu: Mał ej Azji, Syrii i kraje po
Eufrat a takĹźe kraje europejskie.
58-51-p.n.e.- Cezar podbija GaliÄ™
43p.n.e.- Zajęcie Wielkiej Brytanii i oparcie swojej granicy na Dunaju, oraz zajęcie Dacji (Rumunia)
3.Podstawy gospodarcze- duşa zawartoś ć gospodarcza i moşliwoś ć wszechstronnej oraz rozległ ej
wymiany produktów. Posiadał o rozwiniętą produkcję rolną i znacznie rozbudowany przemysł a
takĹźe ĹźeglugÄ™ i znakomite brukowane drogi.
IVw.- pogorszenie stanu gospodarki przez nadmierny ucisk fiskalny ze strony rzymskiego aparatu pań stwowego.
Stale pogł ębiający się kryzys na rynku pracy (wywoł any zmniejszeniem liczby niewolników)
Postawa Rzymskiej gospodarki:
-wielkie latyfundia ziemskie- powstał e u schył ku republiki. Ich tworzeniu próbowano zapobiec przez reformy
podejmowane w II i Iw.p.n.e. (np. Grakchów- 1333p.n.e.) mające na celu zabezpieczenie drobnej wł asnoś ci
w rękach chł opów oraz jej pomnoşenie przez odebranie ziemi najbogatszym wł aś cicielom i rozdanie
ich chł opom- reformy bezskuteczne- latyfundia stał y się podstawowym oś rodkiem gospodarczym oraz
podstawÄ… rzymskiej klasy panujÄ…cej.
IIIw.n.e- przemiany w systemie gospodarki latyfundialnej:
*mniejsza liczba niewolników- latyfundia szukają innych metod gospodarki- wydzielanie z częś ci swych
gruntów dział ek nadawanych w uprawę tzw. kolonom, którzy zobowiązani byli do pewnych
ś wiadczeń na rzecz panów
Servi cosati- niewolnicy osadzani na ziemi na podobnych zasadach co kolonii
*ograniczenie w ramach latyfundiów przemysł u rzemieś lniczego na wł asne potrzeby- ograniczył o to
rynek zbytu miast.
*uzaleşnienie od wł aś cicieli latyfundiów mał ych gospodarstw będących w posiadaniu wolnych
chł opów. Pogorszenie sytuacji chł opów przez olbrzymie podatki pań stwowe, wobec czego uciekali się
chętnie pod opiekę moşnych w zamian za pewne ś wiadczenia (patrocinium)- popadanie chł opów w
zaleşnoś ć od wielkiej wł asnoś ci.
-miasta- za pryncypatu znajdował y się jeszcze w peł nym rozkwicie- oś rodki handlu i przemysł u
rękodzielnego, zaopatrującego wieś i dział ającego na szerszą wymianę
IIIw- objawy kryzysu Ĺźycia miejskiego przez min. Ucisk fiskalny i podporzÄ…dkowanie kolegiĂłw
rzemieś lniczych pań stwu. Liczne miasta w celu ochrony otoczył y się systemem fortyfikacyjnym.
Gł ówną przyczyną upadku şycia miejskiego był o zwichnięcie dotychczasowej równowagi
gospodarczej między mistem a wsią, stanowiącej podstawę pomyś lnoś ci gospodarczej cesarstwa za
pryncypatu.
4.Ustrój społ eczny
A)kryterium wolnoś ci osobistej- wolni i niewolnicy. Jedynie wolni podlegali prawom, niewolnik był
rzeczą. Za czasów cesarstwa pojawił y się tendencje do zł agodzenie najsurowszych zasad
okreś lających poł oşenia niewolników, w czym niemał ą rolę odegrał o chrześ cijań stwo.
Pół wolni- koloni byli dziedzicznie przywiązani do gleby- nie mieli prawa opuś cić uprawianego gruntu,
ale pan takşe nie mógł wyrugować ich z gruntu
B)kryterium przynaleşnoś ć i etnicznej- obywatele i nieobywatele (tylko w przypadku wolnych bo
niewolnicy...
Plik z chomika:
krishna007
Inne pliki z tego folderu:

Sejm Rzeczypospolitej.pdf (152892 KB)
 W. Stanek , Konfederacje generalne koronne XVIIIw.rar (155256 KB)
 Zeszyty_historyczne_5.pdf (9139 KB)
 Sierakowskie Zeszyty Historyczne Wysiedlenia ludnoĹ› ci polskiej z powiatu
międzychodzkiego 12 grudnia 1939 roku w relacjach i opracowaniach.pdf (3688 KB)
 Powszechna_Historia_Panstwa_Prawa___M._Sczaniecki_skrypt_.doc (779 KB)
Inne foldery tego chomika:

Archiwoznawstwo
Edytorstwo


Europa Ĺ› rodkowo-wschodnia
 Geografia polityczna
 Historia nowoĹźytna Polski
Zgł oś jeś li naruszono regulamin







Strona główna
AktualnoĹ› ci
Kontakt
Dla MediĂłw
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatnoĹ› ci
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawcĂłw
Copyright © 2012 Chomikuj.pl