Pierwsza Pomoc Przedmedyczna Prezentacja jest efektem zajęć

www.isz.wodip.opole.pl
Pierwsza Pomoc Przedlekarska
╬
Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 5 w Opolu
Projekt: ,,Pierwsza Pomoc Przedmedyczna” –
wykonany przez dwie grupy w ramach zajęć Innowacyjnej Szkoły
Zawodowej
Opiekunowie grup:
 Marek Woźniak
 Wojciech Piernikarski
Fundamentalne definicje
 Czynności życiowe – to czynności organizmu
decydujące o jego przeżyciu. Zaliczamy do nich:
 Czynność oddechowa – pobieranie tlenu z powietrza
atmosferycznego i wydalanie dwutlenku węgla,
 Czynność serca i krążenia krwi – transport tlenu i
substancji odżywczych do poszczególnych komórek oraz
wydalanie resztek przemiany materii,
Nagły przypadek

Doraźnej pomocy wymaga pacjent, u którego w
wyniku urazu (zranienia) lub groźnego dla życia
ostrego zachorowania dochodzi do zaburzenia
ważnych życiowo czynności, to jest oddychania, akcji
serca i krążenia. To samo dotyczy sytuacji, gdy stan
pacjenta budzi obawę wystąpienia wspomnianych
zaburzeń lub obserwujemy ich początek
Nagły przypadek
 Nagłe przypadki są wynikiem:
 Ciężkich uszkodzeń ciała występujących na skutek
wszelkiego rodzaju nieszczęśliwych wypadków,
 Groźnych dla życia ostro występujących schorzeń,
 Zatruć.
Nagła sytuacja

To ostry stan chorobowy, któremu towarzyszą ciężkie
zaburzenia czynności ustrojowych nie stanowiące
jednak zagrożenia czynności życiowych.

Odróżnienie nagłego przypadku od nagłej sytuacji
jest trudne nawet dla osób doświadczonych.
Schemat działania w
nagłych przypadkach
transport
wezwanie
pomocy
czynności
doraźne
pierwsza
pomoc
pomoc
lekarska
Czynności doraźne ratujące życie
 Ewakuacja
ofiary z miejsca zagrożenia,
 Resuscytacja, reanimacja,
 Opanowanie groźnego krwawienia,
 Ułożenie na boku,
 Walka ze wstrząsem,
 Zabezpieczenie miejsca wypadku.
Ewakuacja
ofiary

W wypadku komunikacyjnym natychmiast zabezpieczyć
miejsce zdarzenia trójkątem ostrzegawczym (bez takiego
ostrzeżenia zagrożenie może się rozszerzać).

W wypadku innego rodzaju usunąć przeszkody utrudniające
lub uniemożliwiające czynności ratownicze.
Ewakuacja
ofiary
 Jeśli
to możliwe, poszkodowanego należy
jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić
dalsze czynności ratownicze.
Wezwanie
pomocy

Już w trakcie czynności doraźnych należy wezwać pomoc.
Pamiętać należy, iż wzywanie pomocy nie może przerywać
czynności ratowniczych. Dlatego też konieczna jest
współpraca innych osób.

W sytuacji, w której brak jest chętnych do pomocy należy
powierzyć to zadanie konkretnej osobie, błędem jest zdanie:
„niech ktoś wezwie karetkę” – w takiej sytuacji najczęściej
nikt z gapiów nie poczuje się zobligowany do wezwania
pomocy.
Wezwanie
pomocy
 Wezwanie musi zawierać następujące informacje:
 Gdzie się to stało?
 Co się wydarzyło?
 Ile jest ofiar?
 Jakie są uszkodzenia ciała?
 Kto wzywa pomocy?
 W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji
karetka może mieć problemy z odnalezieniem
miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał na
pogotowie w miejscu, do którego łatwo trafić.
Pierwsza
pomoc
 W oczekiwaniu na
przybycie karetki należy
kontynuować czynności ratujące życie, ale
również czas ten można wykorzystać na
zabiegi zmniejszające ból, minimalizujące
ryzyko dalszych uszkodzeń ciała czy
późniejszych powikłań – unieruchamianie
złamań, boczne ułożenie pacjenta, nałożenie
opatrunków na rany, okrycie rannego itp.
Transport

Jedynymi środkami komunikacji, nadającymi się do
transportu chorych w stanach zagrożenia życia, jak
również ciężko rannych, są karetki pogotowia
ratunkowego. Należy unikać transportowania
poszkodowanych innymi środkami transportu, nawet
jeśli wiązałoby się to z wydłużeniem czasu dotarcia do
szpitala.
Reanimacja, ożywianie,
resuscytacja
 Zabiegi
mające na celu przywrócenie
do życia osób znajdujących się w stanie
śmierci klinicznej.
Reanimacja a resuscytacja

Jeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz
przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu
nerwowego, choremu wraca świadomość, to jest to stan
reanimacji.

Jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych
funkcji życiowych bez powrotu świadomości, to jest to
stan resuscytacji. Występuje on wtedy, gdy czynności
ratownicze zostały podjęte po upływie dłuższego okresu
czasu od momentu zaniknięcia objawów życia.
Reanimacja to:

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Śmierć kliniczna
w
okresie tym poszczególne narządy i tkanki
zachowują nieraz indywidualną żywotność, co
jeszcze daje szansę przywrócenia do życia za
pomocą reanimacji, jeśli nie doszło do
nieodwracalnego uszkodzenia ważnych dla
życia ośrodków mózgowych, a zatem w czasie
nie dłuższym niż 3-4 minuty po zatrzymaniu
oddychania i krążenia.
Gdzie szukamy tętna?

Tętnice szyjne wewnętrzne (2-3 cm bocznie od
chrząstki tarczowatej)

Tętnice promieniowe (wewnętrzne powierzchnie
nadgarstków po stronie kciuka)

Tętnice udowe (1/3 wewnętrzna pachwin)

Tętnice pachowe (u małych dzieci)
Sposoby kontroli oddechu
 Wzrokowe
piersiowej)
(obserwacja ruchów klatki
(nasłuchiwanie szmerów
oddechowych)
 Słuchowe
(wyczuwanie ruchów
oddechowych)
 Palpacyjne
Cechy osoby nieprzytomnej
 Brak
reakcji na bodźce słowne
 Brak
reakcji na bodźce bólowe
Z
reguły ciało wiotkie
Objawy nagłego zatrzymania
krążenia
Pewne
Brak tętna na dużych tętnicach
Brak oddechu
Osoba nieprzytomna
Dodatkowe
Sinica powłok
Szerokie, sztywne źrenice
Objawy zatrzymania krążenia

Brak tętna - badamy na tętnicach szyjnych wspólnych lub
promieniowych;

Brak oddychania - zatrzymanie krążenia może nastąpić
równocześnie z zatrzymaniem wentylacji lub wkrótce potem;
nie występuje zjawisko odwrotne - zatrzymanie krążenia nie
poprzedza nigdy zatrzymania oddychania;

Brak odruchów (rozszerzenie i sztywność źrenic) rozszerzenie źrenic następuje 1- 1,5 min po ustaniu krążenia
mózgowego;
Objawy zatrzymania krążenia

Wiotkość pacjenta - zatrzymanie krążenia powoduje przerwanie
ukrwienia ośrodkowego układu nerwowego, a to z kolei jest
przyczyną zniesienia napięcia wszystkich mięśni prążkowanych;
całkowicie zwiotczenie (w tym także mięśni żuchwy - co jest
szczególnie ważne dla podjęcia sztucznej wentylacji) jest
nieodłączną cechą zatrzymania krążenia; utrzymanie napięcia
mięśni dowodzi istniejącej czynności serca;

Bladość lub sinica - bladość powłok miewa charakter odruchowy
i nie może służyć za podstawę do wnioskowania o stanie
krążenia; sinica jest wyrazem obecności w tkankach krwi o
niedostatecznym wysyceniu tlenem.
Podjęcie próby resuscytacji jest
celowe, gdy:
 Zatrzymanie serca nastąpiło nagle na skutek gwałtownych
bodźców uszkadzających, jak np.:
 rażenie prądem,
 zatkanie dróg oddechowych,
 zawał mięśnia sercowego
 Zatrzymanie serca jest skutkiem gwałtownych zaburzeń
ustrojowych, dających się odwrócić lub usunąć, jak np.:
 bardzo obfity krwotok,
 nadmierne podrażnienie układu przywspółczulnego
Z reguły skazane na
niepowodzenie są sytuacje, gdy:
 Zatrzymanie serca jest wynikiem od dawna toczącego się w ustroju procesu
chorobowego, np.:
 niewydolności krążenia,
 zapalenia płuc,
 ciężkiej miażdżycy,
 choroby nowotworowej.
 Nie istnieje szansa wyrównania zaburzeń, które doprowadziły do
zatrzymania serca, np.:
 nieopanowane krwawienie z wielkiego naczynia (przerwanie aorty,
pęknięcie serca)
 Nie podejmuje się jednocześnie wentylacji płuc.
Ocena stanu poszkodowanego
i pierwsza pomoc
Poszkodowany
przytomny
tak
Obserwacja
nie
Poszkodowany
oddycha
tak
Pozycja boczna
bezpieczna
nie
Czy zachowane
krążenie
nie
Masaż serca,
sztuczny oddech
tak
Udrożnienie dróg oddecho-wych,
sztuczny oddech
Reanimacja

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Udrożnienie dróg oddechowych
 Aby nasze czynności były efektywne powinniśmy
zapobiec niedrożności górnych dróg oddechowych do
której najczęściej dochodzi w wyniku zapadania się
języka blokującego wejście do krtani. Aby to zrobić
należy:
 Skontrolować jamę ustną usuwając z niej resztki pokarmu,
protezy zębowe czy też muł ofiarom utonięć
 Położyć chorego na wznak a następnie trzymając jedną dłoń na
czole ofiary odchylić głowę do tyłu oraz jednocześnie dwoma
palcami drugiej ręki unieść podbródek do góry
Udrożnienie dróg oddechowych
 Przesunąć żuchwę ku przodowi tak, aby zęby dolne znalazły się
przed górnymi
 Jeśli podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa szyjnego nie
powinniśmy odginać głowy do tyłu. Możemy jednak
przesunąć żuchwę do przodu oraz powinniśmy
unieruchomić kręgosłup
Reanimacja

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Sztuczne oddychanie
Zabieg stosowany w celu przywrócenia
czynności oddechowej. Warunkiem
powodzenia zabiegu jest:
natychmiastowe rozpoczęcie zabiegu,
utrzymanie drożności dróg oddechowych,
stosowanie do momentu rozpoczęcia samoistnego
oddychania.
Sztuczne oddychanie
 Bezprzyrządowe
 metoda usta-usta (usta-usta nos)
 Przyrządowe
 Bez sztucznej drogi oddechowej
 maseczka twarzowa, worek samorozprężalny
 Ze sztuczną drogą oddechową
 rurka intubacyjna
 rurka tracheostomijna
 (maseczka krtaniowa- u dzieci większych)
 worek samorozprężalny lub respirator
Sztuczne oddychanie
 Kolejność czynności przy metodzie „usta-usta":
 ratowanego układa się na wznak z barkami uniesionymi
około 10 cm nad poziom podłoża przez podłożenie wałka
lub zwiniętego koca w celu odchylenia głowy do tyłu;
 ratownik oczyszcza jamę ustną ratowanego (muł rzeczny w
przypadku utonięć, ziemia, wydzielina, ciała obce itp.) za
pomocą palca lub gazy i podciąga do góry żuchwę;
Sztuczne oddychanie
 Odciągając żuchwę jedną ręką i
odginając głowę ratowanego ku
tyłowi, drugą ręką położoną na
czole (kciuk i palec wskazujący
tej ręki zaciskają nozdrza)
ratownik wdmuchuje powietrze
do ust ratowanego bezpośrednio
albo przez cienki płat gazy i
czeka chwilę, aby umożliwić
ratowanemu samoistny wydech;
Sztuczne oddychanie
Cykl ten składa się z dwóch wdechów i 30
uciśnięć mostka; wdmuchując powietrze do ust
ratowanego, należy kątem oka obserwować jego
nadbrzusze i klatkę piersiową; dowodem
skutecznej wentylacji jest ich rytmiczne unoszenie
się oraz słyszalny szmer wydechu następujący po
każdym wdechu.
Sztuczne oddychanie - dzieci
 Zmienia się technika wykonywania
uciśnieć mostka bez zmiany ilości
powtórzeń:
 noworodek, niemowlę, dzieci w wieku przedszkolnym:
- rozpoczynamy od 5 oddechów , 30 uciśnięć dalej jak
u dorosłej osoby (2/30), masarz serca wykonuje się
dwoma palcami np. kciukami
 dziecko większe:
- 2/30 technika taka sama jak u osoby dorosłej
Oddech zastępczy – warunki
powodzenia
 Natychmiastowe
 Utrzymanie
 Stosowanie
rozpoczęcie zabiegu
drożności dróg oddechowych
do momentu rozpoczęcia
samoistnego oddychania
Reanimacja

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Masaż serca

Zabieg mający na celu przywrócenie akcji serca.

Ratowanego umieszcza się na twardym podłożu, możliwie nisko
(najlepiej na podłodze).

Istotą zabiegu jest rytmiczne masowanie klatki piersiowej
między mostkiem a kręgosłupem

Oraz jednoczesne prowadzenie wentylacji płuc (resuscytacja
krążeniowo-oddechowa – RKO)
Masaż serca

Rytmiczne uciski dolnej części mostka
w
kierunku kręgosłupa – daje ok. 10-40%
normalnego rzutu serca

Ilość ta zapobiega przez 1-2 h śmierci mózgu,
ale nie wystarcza, by przywrócić świadomość
Masaż serca
 Klęcząc
lub stojąc
obok ofiary,
ratownik
rytmicznie i dość
silnie uciska w 1/3
mostka,
Masaż serca

W rytmie 60-70 (100) razy na
minutę.

Według wytycznych Europejskiej
Rady Resuscytacji z 2000 roku:
nie ma już podziału na 1 i 2
ratowników.

Według wytycznych Europejskiej
Rady Resuscytacji z 2005 roku :
30 uciśnięć mostka na 2 wdechy,
rozpoczyna się od uciśnięć klatki
piersiowej.
Warunki skutecznego masażu serca
 Twarde podłoże
 Właściwy punkt przyłożenia rąk:
 1/3 dolna mostka (2 palce powyżej końca mostka)




Do klatki piersiowej przylegają tylko nadgarstki!!!
Właściwa częstość uciśnięć (80-100/min)
Głębokość ucisku 3-5 cm
Wyprostowane ramiona
Powikłania masażu serca
 Urazy
żeber
 Wyłamanie mostka
 Odma opłucnej
 Pęknięcie żołądka
 Obrażenia narządów wewnętrznych
(wątroba, śledziona)
Masaż serca – noworodki
Miejsce ucisku
w połowie mostka
Technika masażu
noworodek, małe niemowlę
dwoma palcami jednej ręki
kciukami
Masaż serca - noworodki
 Częstość ucisków:
 noworodek, niemowlę: 120/min
 dziecko większe: 100/min.
 Siła ucisku:
 ugięcie klatki piersiowej ok. 2-3 cm
 fala tętna na tętnicach udowych
Masaż serca – dzieci

Mostek uciska się kłębem
prawego nadgarstka,
podtrzymując plecy dziecka
lewą dłonią.

Co 30 ucisków 2 wdechy.
Objawy skutecznej reanimacji






Obecność ruchów klatki piersiowej podczas
wentylacji
Obecność tętna na dużych naczyniach
przy każdym uciśnięciu mostka
Zaróżowienie skóry pacjenta
Zwężenie się źrenic
Pojawianie się poronnych oddechów pacjenta
Powrót świadomości u niektórych
Reanimacja – duże szanse
powodzenia
 Gdy
NZK jest efektem gwałtownych,
odwracalnych procesów, jak: gwałtowny
krwotok, niedrożność dróg oddechowych,
zawał mięśnia sercowego, wstrząs,
porażenie prądem, niektóre zatrucia,
zaburzenia metaboliczne, tamponada
osierdzia, odma opłucnowa
Reanimacja – nikłe szanse
powodzenia
 NZK
jest wynikiem długotrwałego procesu
chorobowego, jak: przewlekła niewydolność
krążenia, nerek, oddechowa, rozsiany proces nowotworowy, uogólniona miażdżyca
 Nie
istnieje możliwość usunięcia przyczyny
NZK – gwałtowny krwotok wewnętrzny,
niektóre zatrucia, wstrząs septyczny
Przerwanie postępowania
resuscytacyjnego
 Zawsze
jest decyzją lekarza
 Następuje
w chwili stwierdzenia
nieodwracalnych cech śmierci
 Następuje
w chwili powrotu
hemodynamicznie skutecznej pracy serca i
stabilizacji stanu pacjenta
Błędy podczas resuscytacji
 Zbyt
długa przerwa w czynnościach
reanimacyjnych (nie powinna trwać
powyżej 5s, wyjątek – intubacja, <15s)
 Uciskanie górnej części mostka
 Uciskanie okolicy serca (na lewo
od mostka)
 Odrywanie dłoni od klatki piersiowej
pomiędzy uciśnięciami
Błędy podczas resuscytacji cd.
 Ucisk
żeber pacjenta palcami ratownika
 Brak kontroli efektów reanimacji w
krótkich i regularnych odstępach czasu
 Brak synchronizacji wentylacji i masażu
serca
Reanimacja

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Leki w reanimacji
 Mogą
być stosowane tylko na zlecenie lekarza
 Ich podawanie nie wchodzi więc w zakres
pierwszej pomocy przedlekarskiej
 W zasadzie jedyną skuteczną drogą podaży
jest droga dożylna
 Wyjątkowo – podjęzykowo, dotchawiczo lub
do jamy szpikowej (noworodki)
Reanimacja

Udrożnienie dróg oddechowych

Oddech (wspomaganie oddechu)

Krążenie (masaż serca)

Leki

Stymulacja elektryczna
Stymulacja elektryczna
 Jest również w zasadzie zarezerwowana dla
wykwalifikowanego personelu, choć od 2005 roku
jest również częścią pierwszej pomocy
przedlekarskiej
 Polega na przywróceniu rytmu serca przy użyciu
bodźca elektrycznego
 Kardiowersja – (zawsze w znieczuleniu), z koordynacją
z czynnością serca
 Defibrylacja – bez koordynacji z czynnością serca (w
migotaniu komór)
Stymulacja elektryczna
 Programy publicznego
dostępu do defibrylacji
są zalecane w miejscach, w których
spodziewane użycie automatycznego
defibrylatora zewnętrznego przez świadków
NZK przekracza 1 raz w ciągu 2 lat
 Po
jednej defibrylacji należy podjąć RKO i
prowadzić ją przez 2 minuty bez sprawdzania
oznak życia czy analizy tętna
Reanimacja
 Warunkiem powodzenia reanimacji
jest
dostatecznie wczesne podjęcie zabiegów
reanimacyjnych, prawidłowe ich wykonanie, a
następnie wezwanie kwalifikowanej pomocy
medycznej.
 Decyzja
zaniechania akcji ratowniczej należy
do lekarza.
Zasady udzielania pierwszej
pomocy

Podczas udzielania pierwszej pomocy należy usunąć
z bezpośredniego otoczenia chorego wszystkie osoby,
których obecność nie jest potrzebna, a które mogą
utrudniać sprawność działania.

Należy zatrzymać te, które mogą pomóc w
czynnościach ratowniczych, transporcie,
unieruchomieniu itp.
Zasady udzielania pierwszej
pomocy
 Należy
zawsze pamiętać, że przy udzielaniu
pierwszej pomocy obowiązuje zachowanie
maksymalnej czystości, gdyż zanieczyszczenie
rany może doprowadzić do zakażenia i
późniejszych powikłań.
Zasady udzielania pierwszej
pomocy

Jeśli zachodzi konieczność obnażenia uszkodzonej części
ciała, to należy tego dokonać z największą ostrożnością;
zdejmuje się wówczas najpierw ubranie ze zdrowej okolicy
ciała, a dopiero później - z uszkodzonych.

W pewnych sytuacjach lepiej jest ubranie lub obuwie przeciąć
(złamanie otwarte, zmiażdżenie, silne przyklejenie się odzieży
do ran, przy dużych obrzękach itp.).
Postępowanie ratownicze
 Do podstawowych czynności składających się na
postępowanie ratownicze należą:
 przywrócenie drożności dróg oddechowych,
 zastosowanie w razie potrzeby sztucznego oddychania,
 pośredni masaż serca, gdy występują cechy przerwania
krążenia (zagadnienia te zostały omówione powyżej),
 zatamowanie krwotoku i właściwe ułożenie chorego,
 w razie rozpoznania lub podejrzenia wstrząsu urazowego
natychmiastowe rozpoczęcie postępowania
przeciwwstrząsowego,
Postępowanie ratownicze
 Do podstawowych czynności składających się na
postępowanie ratownicze należą (cd.):
 zamknięcie odmy otwartej, odbarczenie odmy
ciśnieniowej, ułożenie chorego na tej stronie klatki
piersiowej, po której stwierdza się rozległe złamania żeber
w celu uniknięcia ruchów opacznych,
 w razie potrzeby zastosowanie środków przeciwbólowych,
 założenie opatrunków,
 unieruchomienie złamań i zwichnięć,
Postępowanie ratownicze
 Do podstawowych czynności składających się na
postępowanie ratownicze należą (cd.):
 ułożenie chorego nieprzytomnego w „pozycji bocznej
ustalonej", jeżeli nie ma do tego przeciwwskazań (np.
złamania kręgosłupa),
 przekazanie chorego do szpitala w celu udzielenia pomocy
kwalifikowanej.
Krwotoki (krwawienia)
 Krwotokiem nazywamy nagłą
utratę krwi
(dużej ilości w krótkim czasie), prowadzącą do
zaburzeń ogólnoustrojowych, a nawet
zagrożenia życia.
– to powolna utrata krwi,
początkowo nie dająca objawów klinicznych.
 Krwawienie
Krwotok tętniczy

gwałtowne tryskanie z rany żywoczerwonej krwi: przy
zranieniu większych tętnic krew tryska falami wyrzucanymi w
rytmie tętna.

Pierwsza pomoc polega na natychmiastowym zatrzymaniu
krwotoku.

Uszkodzoną tętnicę należy ucisnąć powyżej rany.

Można to wykonać stosunkowo łatwo w tych miejscach, gdzie
tętnica przebiega powierzchownie i może być przyciśnięta do
kości.
Krwotok tętniczy - miejsca ucisku
tętnic
Krwotok tętniczy



Tego rodzaju zatrzymanie krwotoku może być
tylko krótkotrwałe, do czasu nałożenia na ranę
opatrunku uciskowego.
Wszelkie krwotoki w obrębie kończyn należy
tamować opatrunkiem uciskowym nałożonym na
ranę.
W wyjątkowych przypadkach stosuje się okrężne
uciśnięcie całej kończyny za pomocą elastycznej
opaski uciskowej.
Krwotok żylny
się wypływaniem z rany krwi
koloru ciemnego.
 Charakteryzuje
 W tych
przypadkach do zatrzymania krwotoku
wystarcza założenie opatrunku uciskowego.
Krwawienie po ekstrakcji zęba
się przez założenie małego
tamponu z gazy.
 Zatrzymuje
 W przypadku przedłużonego krwawienia
konieczna jest wizyta u lekarza
U
chorych na hemofilię bywa niebezpieczny
dla życia
Krwawienie z nosa






Chorego należy wygodnie posadzić (nie wolno kłaść),
Pochylić głowę do przodu
Na nos, czoło i kark położyć zimny kompres.
Nie należy łykać krwi (może o wywołać wymioty)
Do nozdrzy wsunąć tampon gazy nasycony uprzednio
wodą destylowaną (koniec tamponu powinien
wystawać z nosa),
Część źródeł nie zaleca zatykania nozdrzy
Krwawienia i krwotoki
wewnętrzne
 mogą
objawiać się wypływaniem krwi na
zewnątrz otworami naturalnymi ciała
 lub
też mogą pozostawać niewidoczne - są to
wylewy krwi do jam ciała
 Krew
wypływająca z ust może pochodzić z
płuc lub z przewodu pokarmowego.
Krwawienie z ust
 Krwotok płucny charakteryzuje się wypływaniem z
ust krwi żywoczerwonej, pienistej.
 Chorego należy umieścić w pozycji półleżącej, na klatkę
piersiową położyć worek z lodem.
 Krwotok żołądkowy objawia się wymiotami
krwawymi, przy czym krew jest zwykle ciemna,
czasem przypomina fusy od kawy.
 Chorego należy ułożyć wygodnie z lekko uniesionym
tułowiem, na okolicę żołądka położyć zimny okład.
Krwotoki do jam ciała

W takich sytuacjach nie widać wynaczynionej krwi, gdyż
zbiera się ona w jamie otrzewnej, opłucnowej itp.

Do krwotoków wewnętrznych dochodzi najczęściej po tępych
urazach brzucha.

Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu objawów wstrząsu.

Zatrzymanie krwotoku wewnętrznego wymaga interwencji
chirurgicznej.
Wstrząs
 Wstrząs
jest zagrażającym życiu zaburzeniem
krążenia, które wynika z dysproporcji
pomiędzy pożądanym a rzeczywistym
zaopatrzeniem w krew.
 Występujące
niedostateczne zaopatrzenie
tkanek może być spowodowane różnymi
przyczynami
Wstrząs - przyczyny
Zmniejszenie objętości krwi krążącej - wstrząs
hipowolemiczny
utrata krwi na zewnątrz lub do wewnątrz,
utrata osocza,
utrata wody lub soli (w wyniku masywnych
wymiotów lub biegunki).
Zmniejszenie wydolności serca - wstrząs
kardiogenny.
Wstrząs - przyczyny
 Powiększenie pojemności układu naczyniowego przy
niezmienionej objętości masy krwi krążącej - wstrząs
przywspółczulno-naczyniowy
 na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy - ból,
przerażenie, nagłe bodźce termiczne mogą wywołać gwałtowne
rozszerzenie naczyń i zwolnienie tętna powodując spadek ciśnienia
krwi,
 na skutek zatrucia - wstrząs septyczny lub toksyczny,
 w wyniku reakcji uczuleniowej - wstrząs anafilaktyczny.
Wstrząs - objawy
 Objawy wstrząsu są proporcjonalne do ciężkości i
okresu działania jego przyczyny:
 szybki, płytki oddech,
 bladość i chłód skóry,
 wargi przybierają odcień bladosiny,
 bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli
różowieją,
 chory jest niespokojny i lękliwy, drży,
 na czole występuje zimny, lepki pot,
 bardzo wysokie tętno (180-200 uderzeń na minutę).
Wstrząs - postępowanie
 Czynności ratujące:
 tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie zewnętrzne),
 układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (nogi uniesione na
wysokość około 30-40 cm powyżej poziomu głowy),
 chronimy przed utratą ciepła,
 uspokajamy chorego,
 systematycznie kontrolujemy tętno i oddech (co 1 minutę),
 zakaz palenia oraz podawania pokarmu i alkoholu,
 nie wolno przewozić chorego przypadkowym środkiem transportu.
Pozycja przeciwwstrząsowa
Wstrząs - postępowanie
 Ułożenie
przeciwwstrząsowe nie powinno być
stosowane przy urazach czaszkowomózgowych, duszności, nagłych bólach w
klatce piersiowej i nadbrzuszu.
Wstrząs kardiogenny

Inną postać ma wstrząs sercopochodny
(kardiogenny) spowodowany spadkiem wydajności
serca. Występuje on nieraz w trakcie długotrwałej
choroby serca, a powstaje na skutek zawału serca
mięśniowego lub zatoru tętnicy płucnej.
Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej i
śmiertelną trwogą, wzmożonym wypełnianiem się żył
szyjnych, pacjent odczuwa duszność, może wystąpić
rzężący oddech i wydzielina przy kaszlu podbarwiona
krwią. Ciśnienie krwi spada, nieraz obserwuje się
zwolnienie akcji serca.
Objawy wstrząsu
sercopochodnego
 szybkie,
słabo wyczuwalne tętno,
 zimna,
blada skóra,
 zimny
pot,
 drżenia.
Postępowanie we wstrząsie
kardiogennym
 Czynności ratujące:
 sprawdzamy podstawowe funkcje życiowe,
 układamy poszkodowanego z lekko uniesioną górną
częścią ciała (podobnie jak w przypadku zawału serca),
 chronimy przed utratą ciepła,
 uspokajamy chorego.
 Przy wstrząsie kardiogennym nie wolno stosować
pozycji przeciwwstrząsowej, która dodatkowo
obciąży krwią niewydolne serce.
Ciało obce – postępowanie

Ciała obce pozostawia się w ranie. Wyjąć je może tylko lekarz

Ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza i ta
czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy.
Niewprawne próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie
fragmentów ciała obcego, a także stanowią niebezpieczeństwo
wprowadzenia dodatkowego zakażenia.

Większe ciała obce o gładkich brzegach często tamponują ranę
i zapobiegają tym samym powstaniu dużego krwawienia.
Ciało obce w oku

Gdy ciało obce znajduje się pod górną powieką,
polecamy pacjentowi kierować wzrok ku dołowi.
Górną powiekę nakładamy na dolną. Wówczas rzęsy
dolnej powieki "wymiatają" wewnętrzną stroną
powieki górnej.

W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod dolna
powieką, polecamy pacjentowi patrzeć w górę.
Odchylamy powiekę na około 0,5 cm i usuwamy
ciało obce wilgotnym rożkiem chusteczki do nosa,
kierując się od strony zewnętrznej do nosa.
Ciało obce w oku
 Nie
usuwać szkieł kontaktowych.
 Ciała
obce znajdujące się w gałce ocznej
usunąć może tylko lekarz. Należy pamiętać, że
nieumiejętne usuwanie grozi ciężkim
uszkodzeniem oka.
Ciało obce w nosie i uchu
 Ciało obce w nosie
 Jedyne co może zrobić poszkodowany to zatkać druga
dziurkę i spróbować wydmuchnąć.
 Użycie jakichkolwiek narzędzi grozi wystąpieniem
krwawienia.
 Ciało obce w uchu
 Należy spróbować przez zwyczajne potrząsanie głową.
 Nie wolno manipulować w przewodzie słuchowym.
Ciało obce w przełyku
 Utkwienie
w przełyku ciała obcego jest brane
pod uwagę w przypadku ściskającego bólu i
trudności w przełykaniu. W takiej sytuacji
chorego należy sprowokować do wymiotów.
Ciało obce w tchawicy
Najskuteczniejszą metodą jest tzw. chwyt
Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną.
Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go
oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na
brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska
go mocno do siebie powodując gwałtowne
zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z
kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten
sposób gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na
zewnątrz.
Ciało obce w tchawicy
 Można również tą czynność wykonać u pacjenta leżącego.
Ratujący klęka przed pacjentem i kładzie mu obydwie ręce
na nadbrzusze ponad pępkiem. Teraz przez gwałtowne
ściśnięcie zwiększa się ciśnienie tłoczni brzusznej.
 Gdy się dławisz, a jesteś sam, spróbuj wykonać manewr na
sobie, kładąc zaciśniętą pięść wewnętrzną stroną na
brzuchu nieco powyżej pępka i obejmując ją drugą dłonią.
Możesz też posłużyć się czymkolwiek, co popchnie
przeponę od dołu.
Ciało obce w tchawicy
Rękoczyn Heimlicha – przeciwwskazania
Kobiety w ciąży
Ludzie o znacznej otyłości
Pacjenci nieprzytomni
Dzieci
Ciało obce w tchawicy
 Udławienia u dzieci do 1 roku życia
 Nie rób nic, jeśli dziecko może oddychać, wydawać
dźwięki lub gdy kaszle. Te objawy oznaczają, że do
tchawicy dociera powietrze i dziecko samo wykrztusi z
tchawicy to, co się tam znalazło. Wszelkie środki, które
zastosujesz mogą zaburzyć ten naturalny proces i
częściowe zablokowanie dróg oddechowych przekształci
się w ich całkowite zatkanie.
 Uważnie obserwuj co się dzieje, gdy trzeba - interweniuj.
Ciało obce w tchawicy
Dzieci do 1 roku życia
Gdy nie może oddychać ani wydawać dźwięków
przełóż je sobie przez rękę, twarzą do dołu, tak,
żeby jego głowa znalazła się niżej niż tułów.
Nie uciskaj brzucha niemowlęcia.
Nasadą dłoni wykonaj z wyczuciem 5 uderzeń w
plecki dziecka, w miejsce pomiędzy łopatkami.
Ciało obce w tchawicy
 Dzieci do 1 roku życia
 Jeśli uderzenia w plecy nie dadzą rezultatu, zastosuj 5 szybkich
uciśnięć poniżej klatki piersiowej.
 Aby to zrobić, odwróć dziecko na plecy. Połóż je sobie na udach, aby
jego głowa była poniżej tułowia. Palce wskazujący i środkowy jednej
ręki połóż poniżej dolnej części mostka i wykonaj 5 szybko po sobie
następujących uciśnięć.
 Jeśli i to nie przyniesie rezultatów, odblokuj drogi oddechowe,
chwytając język i żuchwę niemowlęcia między kciuk i palec.
 Sprawdź, czy nie widać obcego ciała w gardle. Spróbuj je wyciągnąć
tylko, gdy jest dobrze widoczne.
Ciało obce w tchawicy
 Dzieci do 1 roku życia
 Jeśli klatka piersiowa się nie unosi, powtórz sekwencję - 5 uderzeń w
plecy i 5 uciśnięć - aż do skutku, każąc komuś wezwać pogotowie
ratunkowe.
 Gdy dławi się większe dziecko (powyżej 1 roku życia) - połóż je na
podłodze twarzą do góry i dalej postępuj tak jak w przypadku
dorosłego, który leży, ale uklęknij u stóp dziecka.
 Zastosuj manewr Heimlicha (tłocznia brzuszna), używając obu dłoni,
kładąc nasadę dłoni znajdującej się pod spodem na brzuchu, między
pępkiem a dolnymi żebrami. Wykonuj manewr delikatnie.
Ciało obce w tchawicy

Wykonuje się 5 serii po 5 razy, gdy to nie przyniesie
oczekiwanego rezultatu

w ostateczności wykonujemy ciśnieniowe
przepchnięcie ciała obcego tj. metodą usta-usta,
zamknięcie nosa, koniecznie rękoczyn Sellica i nagły,
energiczny wdmuch powietrza.

Jedno płuco w zupełności wystarcza, aby prawidłowo
utlenić krew.
Bandażowanie

polega na nakładaniu opasek zwanych bandażami w
celu umocowania opatrunku lub unieruchomienia
stawu bądź kończyny.

Stosujemy opaski z gazy lub innego materiału (np.
bandaż elastyczny wykonany z rozciągliwego
materiału czy przylepca), dzięki którym lepiej
utrzymywany jest opatrunek lub lepiej
unieruchomiona jest owinięta część ciała.
Rodzaje opatrunków
 Wyróżniamy następujące rodzaje opatrunków:
 opatrunek ochronny - zakładany na rany w celu ochrony
przed szkodliwym działaniem środowiska zewnętrznego
(przede wszystkim przed zakażeniem),
 opatrunek uciskowy - stosowany w celu zatrzymania
krwawienia,
 opatrunek unieruchamiający - stosowany w przypadkach
złamań, zwichnięć oraz w rozległych uszkodzeniach (np.
zmiażdżenie kończyny).
Unieruchamianie kończyn
 Unieruchomienie - złamanie i zwichnięcie należy
unieruchomić bez uprzednich prób repozycji w takim
ustawieniu, w jakim kończyna znajduje się po wypadku.
 Przy złamaniach obowiązuje unieruchomienie przynajmniej dwu
sąsiednich stawów, pomiędzy którymi kość uległa złamaniu.
 W przypadku zwichnięć unieruchamiamy zwichnięty staw.
Postępowanie z osobą nieprzytomną polega na ułożeniu
ratowanego w „pozycji bocznej ustalonej", która zapobiega
zapadaniu języka i zachłyśnięciu się treścią pokarmową.
Ułożenie pacjenta

Przy zachowanym oddechu – pozycja boczna bezpieczna

Przy braku oddechu – na wznak na twardym podłożu (i
reanimacja)

Po udanej reanimacji – pozycja boczna bezpieczna

Pacjent przytomny może być pozostawiony w pozycji dla
niego wygodnej, ale wymaga wnikliwej obserwacji
Ułożenie pacjenta – pozycja
boczna bezpieczna

Na boku

Usta stanowią najniższy punkt
ciała

Tchawica przebiega skośnie w
dół

Należy odciągnąć szyję i odgiąć
głowę
Ułożenie pacjenta przytomnego

Na wznak z lekko uniesioną głową – pozycja relaksowa

Na wznak z wałkiem pod kolanami – przy urazie (bólu) brzucha

Z uniesionymi nogami (30-40 cm) – pozycja przeciwwstrząsowa (lub całe
ciało głową w dół
– 10-15°)

Z uniesionym tułowiem – urazy czaszkowo-mózgowe, lekka duszność

Pozycja półsiedząca (z podparciem rękami) – znaczna duszność, uraz klatki
piersiowej

Płasko na wznak – uraz kręgosłupa
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Właściwe rozpoznanie rodzaju zatrucia decyduje o
rokowaniu!
 Podejrzenie zatrucia zachodzi w razie:
 obecności resztek trucizny lub podobnych oznak (np.
pustych opakowań po lekach, woni gazu itp.)
 uzyskania określonych informacji od pacjenta lub jego
otoczenia (np. list pożegnalny)
 obrazu ciężkiego, nagłego zachorowania z zaburzeniami
lub utratą przytomności, szczególnie u ludzi młodych, bez
uchwytnej przyczyny lub przeszłości chorobowej.
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Natychmiastowe wstępne czynności ratownicze:
 Podtrzymanie funkcji życiowych. Przy podejrzeniu lub
pewności nagłego zatrzymania krążenia - natychmiast
podjąć resuscytację.
 Należy zachować ostrożność, gdy zachodzi
niebezpieczeństwo dalszych zatruć (np. trujące gazy,
trucizny skórne).
 Przy pewnych rodzajach zatruć, np. cyjanowodorem, tylko
natychmiastowe podanie odtrutki rokuje powodzenie
resuscytacji.
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Odtruwanie
 Przewód pokarmowy
 Podać do picia dużo płynów (z wyjątkiem mleka i alkoholu).
 Wywołać wymioty drażniąc tylną ścianę gardła.
 Wyjątki
 Nie wywoływać wymiotów przy zatruciu kwasami lub ługami,
środkami piorącymi, rozpuszczalnikami, u chorych nieprzytomnych
lub z drgawkami.
 Po spożyciu kwasów, ługów, metali ciężkich lub fenoli podawać do
picia dużo wody (celem rozcieńczenia trucizny). Dalsze postępowanie
pod nadzorem lekarza.
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Odtruwanie
 Śluzówki
 Płukać bieżącą wodą! Nie stosować żadnych rozpuszczalników ani
benzyny!
 Oczy
 Płukać bieżącą wodą.
 Cząstki stałe (np. wapna) usuwać chusteczką lub wacikiem w
kierunku donosowym.
 Drogi oddechowe i płuca
 Dużo świeżego powietrza lub tlenu. Przy zatruciu gazami
drażniącymi lub parami metali ciężkich stosować, w miarę
możliwości, deksametazon w aerozolu celem zmniejszenia
toksycznego uszkodzenia tkanki płucnej.
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Odtruwanie w
postępowaniu lekarskim to
farmakologiczne wywołanie wymiotów,
płukanie żołądka, podanie adsorbentów (np.
węgla aktywowanego), wywołanie szybkiego
opróżnienia jelit oraz inne metody szybkiej
eliminacji toksyny z krwi i krążenia.
Zatrucia - postępowanie ogólne
 Odtrutki
 Tylko w nielicznych zatruciach dysponujemy
specyficznymi odtrutkami.
 Ich zastosowanie zależy od decyzji lekarskiej.
 Już w czasie wstępnych czynności ratowniczych należy
zabezpieczyć resztki trucizny i powiadomić lekarzaratownika oraz ośrodek leczenia zatruć. Należy
poinformować, możliwie dokładnie, o rodzaju zatrucia i
stanie pacjenta.

Postępowanie ratownicze powinien cechować
spokój i rozwaga

Nadmierny pośpiech nie jest wskazany
Dziękuję za uwagę 

Opole 2010