krótki przewodnik po rynku ukrainy wybrane aspekty podatkowe i
advertisement
KRÓTKI PRZEWODNIK PO RYNKU UKRAINY WYBRANE ASPEKTY PODATKOWE I PRAWNE Opracowanie na bazie materiałów: Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w Kijowie, Instytutu Integracji Europejskiej (http://www.iei.org.pl) oraz Kancelarii Prawnej Leopolis (http://www.leopolis.ua) W A R S Z A W A, CZERWIEC 2 0 1 1 r. Zakres tematyczny 1. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ........................................................... 3 1.1 Formy prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie.................................................. 3 1.2 Możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie przez zagraniczne podmioty.......................................................................................................................................4 1.3 Rejestracja działalności gospodarczej na Ukrainie (stan prawny na 7 maja 2011 r.).............5 1.4 Procedura rejestracji osoby prawnej ......................................................................................6 1.5 Procedura rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą ........... 9 1.6 Rejestracja przedstawicielstw zagranicznych podmiotów ...................................................13 1.7 Rejestracja umów o wspólnej działalności inwestycyjnej....................................................16 2. SYSTEM PODATKOWY..........................................................................................................17 2.1 Podatek od dochodów osób fizycznych (PIT)......................................................................20 2.2 Podatek od dochodów przedsiębiorstw (CIT)...................................................................... 22 2.3 Podatek od wartości dodanej (VAT).................................................................................... 26 2.4 Akcyza.................................................................................................................................. 30 2.5 Uproszczony system opodatkowania na Ukrainie (podatek jednolity oraz podatek stały).. 31 2.6 Zryczałtowany podatek rolny (ukr.: фіксований сільськогосподарський податок)........34 2.7 Składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne..............................................................36 3. SYSTEM ZACHĘT INWESTYCYJNYCH.............................................................................. 39 Definicja inwestora zagranicznego.............................................................................................39 2 1. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Podstawowym aktem prawnym, regulującym prowadzenie działalności gospodarczej na Ukrainie, jest Konstytucja Ukrainy. Art. 42 Konstytucji Ukrainy gwarantuje obywatelom ukraińskim prawo do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie dopuszczalnym przez prawodawstwo tego kraju, zaś jej art. 26 rozszerza to prawo na cudzoziemców legalnie przebywających w tym kraju (z wyjątkami przewidzianymi w przepisach szczegółowych). Bardziej obszerne uregulowania zasad prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie zawarte są w dwóch zasadniczych aktach prawnych – ustawie nr 436-IV z dnia 16 stycznia 2003 r. (z późn. zm.) „Kodeks gospodarczy Ukrainy” oraz ustawie nr 435-IV z dnia 16 stycznia 2003 r. (z pó źn. zm.) „Kodeks cywilny Ukrainy”, a w przypadku funkcjonowania osób prawnych dodatkowo w ustawie nr 514-VI z dnia 17 września 2008 r. (z późn. zm.) „O spółkach akcyjnych” i w ustawie nr 1576-XII z dnia 19 września 1991 r. (z późn. zm.) „O spółkach gospodarczych”. Z punktu widzenia zagranicznych inwestorów istotnym aktem prawnym jest także ustawa Rady Najwyższej nr 93/96-ВР z dnia 19 marca 1996 r. (z późn. zm.) „O zasadach zagranicznego inwestowania”. Oprócz wyżej wymienionych aktów prawnych zasady prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Ukrainy zawarte są w ustawach regulujących poszczególne dziedziny życia gospodarczego oraz w przepisach wykonawczych do tych ustaw. Należy również pamiętać, iż działalność gospodarcza każdego podmiotu prawnego na Ukrainie prowadzona jest także na podstawie jego wewnętrznych aktów prawnych (np. dokumentów założycielskich, regulaminów wewnętrznych, rozporządzeń, decyzji, itp.) – do czego często polscy inwestorzy nie przywiązują należytej wagi, i których to dokumentów nie dostosowują do specyfiki własnej działalności. 1.1 Formy prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie Zgodnie z ukraińskimi przepisami, działalność gospodarczą na Ukrainie mogą prowadzić zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą po dokonaniu rejestracji samodzielnej działalności gospodarczej (indywidualny przedsiębiorca), bądź w formie jednoosobowej spółki na zasadach przewidzianych dla osób prawnych. Osoba prawna może natomiast prowadzić komercyjną działalność gospodarczą jedynie w formach przewidzianych przez ukraińskie przepisy prawne – tj. w formie spółki lub spółdzielni produkcyjnej, po ich utworzeniu i zarejestrowaniu zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach prawnych. Najbardziej popularną wśród polskich inwestorów – i jednocześnie rekomendowaną przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ze względu na elastyczność działania i najbardziej doprecyzowane przepisy prawne regulujące działalność – formą prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka ta posiada osobowość prawną, jej kapitał statutowy podzielony jest na udziały o wartości określonej w dokumentach założycielskich i odpowiada ona za swoje zobowiązania całością swojego majątku (udziałowcy ponoszą odpowiedzialność do wysokości posiadanych udziałów). Założycielami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być osoby fizyczne 3 i prawne, ich liczba może kształtować się od jednej do stu (założycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być inna jednoosobowa spółka), a jeżeli liczba udziałowców przekroczy 100 to spółka taka musi w ciągu roku być przekształcona w spółkę akcyjną lub musi zostać rozwiązana). Ponadto, wśród rodzajów spółek przewidzianych przepisami ukraińskimi wymienić należy: spółkę akcyjną – wyróżniane są dwa rodzaje spółek akcyjnych: spółka akcyjna typu prywatnego (w tego typu spółce liczba akcjonariuszy nie może przekraczać 100 i spółka może dokonywać wyłącznie prywatnej emisji akcji, w przypadku zainteresowania publiczną emisją akcji konieczne jest wprowadzenie zmian do statutu spółki) oraz spółka akcyjna typu publicznego; spółka akcyjna jest osobą prawną, której kapitał statutowy jest podzielony na określoną liczbę akcji o równej wartości nominalnej (kapitał statutowy nie może być niższy niż 1250 płac minimalnych na dzień stworzenia spółki); jako podmiot posiadający osobowość prawną odpowiada samodzielnie za swoje zobowiązania, odpowiedzialność akcjonariuszy spółki ograniczona jest natomiast wyłącznie do wysokości posiadanych akcji, spółkę z rozszerzoną odpowiedzialnością – w spółce z rozszerzoną (dodatkową) odpowiedzialnością fundusz statutowy podzielony jest na udziały o konkretnej wartości, a udziałowcy odpowiadają za zobowiązania spółki swoim własnym majątkiem do wysokości stanowiącej wielokrotność (taką samą dla wszystkich) udziałów każdego z nich; zakres odpowiedzialności wspólników musi być określony w dokumentach założycielskich, spółkę pełną – odpowiednik polskiej spółki jawnej; w spółce pełnej jej udziałowcy prowadzą wspólną działalność gospodarczą w imieniu spółki i ponoszą solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, spółkę komandytową – spółka, w której poza jednym lub kilkoma udziałowcami, którzy w imieniu spółki prowadzą działalność gospodarczą i ponoszą z tego tytułu pełną odpowiedzialność całym swoim majątkiem, udziałowcem lub udziałowcami są również podmioty, których odpowiedzialność za działalność spółki ograniczona jest do wysokości ich wkładu. 1.2 Możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie przez zagraniczne podmioty Zagraniczne podmioty mogą prowadzić działalność gospodarczą na Ukrainie bez ograniczeń i na tych samych zasadach co ukraińskie podmioty gospodarcze, z wyjątkami określonymi w przepisach szczegółowych regulujących daną dziedzinę działalności gospodarczej. Mogą one to czynić poprzez założenie od podstaw nowego podmiotu (w oparciu o prawo ukraińskie), wykupienie całości lub części udziałów w już istniejącej i działającej ukraińskiej firmie, bądź też poprzez założenie na Ukrainie swojej filii (w praktyce nie stosowana forma, w związku z czym w dalszych opracowaniach ta forma jest pomijana) lub przedstawicielstwa. Ponadto ukraińskie przepisy prawne 4 dopuszczają także możliwość prowadzenia przez zagranicznego inwestora działalności gospodarczej na terytorium Ukrainy bez utworzenia/przejęcia już istniejącego podmiotu, tylko za pośrednictwem zawarcia umowy o wspólnej działalności z istniejącym podmiotem ukraińskim. Funkcjonowanie tej formy prowadzenia działalności gospodarczej nie jest jednak szczegółowo uregulowane w ukraińskich przepisach prawnych – w związku z czym ta forma działalności gospodarczej nie jest zalecana ze względu na możliwość dowolności interpretacji obowiązujących przepisów (np. zasad opodatkowania) przez ukraińską administrację w odniesieniu do tej formy działalności gospodarczej. 1.3 Rejestracja działalności gospodarczej na Ukrainie (stan prawny na 7 maja 2011 r.) Zgodnie z ukraińskimi przepisami, rozpoczęcie działalności gospodarczej na Ukrainie przez osoby prawne lub osoby fizyczne-indywidualnych przedsiębiorców, a także przez przedstawicielstwa zagranicznych podmiotów gospodarczych uzależnione jest od zarejestrowania danej formy prowadzenia działalności gospodarczej w stosownym rejestrze. Rejestracji podlegają również umowy o wspólnej działalności gospodarczej. Rejestracja osób prawnych polega przede wszystkim na uzyskaniu wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców. Poza zarejestrowaniem swojej działalności w w/w rejestrze, osoby prawne wpisywane są również do ewidencji Państwowej Służby Statystyki Ukrainy, Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy oraz stosownych funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych – Funduszu Ubezpieczeń Emerytalnych, Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty Zdolności do Pracy i Wydatków Związanych z Narodzinami i Śmiercią, Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych oraz w Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia. Kolejną niezbędną procedurą dla osoby prawnej jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych. W przypadku rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą, poza obowiązkową rejestracją w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców, organach podatkowych, organach statystycznych oraz w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, taka osoba jest zobowiązana – w przypadku zatrudniania własnych pracowników w oparciu o umowę o pracę – do rejestracji takiej umowy w organach Państwowej Inspekcji Pracy Ministerstwa Polityki Społecznej Ukrainy. Uzupełnieniem procedur rejestracyjnych jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych. Rejestracja przedstawicielstwa zagranicznego podmiotu (tzw. akredytacja) polega na uzyskaniu zaświadczenia o rejestracji z Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy. Ponadto, przedstawicielstwa zobligowane są do zarejestrowania się w Państwowej Służbie Statystyki Ukrainy, Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy oraz w przypadku gdy zatrudniają one własnych pracowników w oparciu o ukraińskie prawo pracy w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Analogicznie jak w przypadku rejestracji osób prawnych, przedstawicielstwa otwierają również konta bankowe oraz wyrabiają sobie pieczątki firmowe. 5 Umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej rejestrowane są przez Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy (lub upoważnione do tego przez ten resort organy, zwykle administracje obwodowe), a następnie przez Państwową Służbę Podatkową Ukrainy. Należy również pamiętać, iż obywatele Polski samozatrudnieni w charakterze indywidualnych przedsiębiorców lub zatrudnieni w działających na Ukrainie podmiotach/przedstawicielstwach zobowiązani są również do zalegalizowania swojego pobytu na Ukrainie zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Ukraińskie prawo przewiduje także możliwość przeprowadzenia państwowej rejestracji zagranicznych inwestycji dokonywanych zarówno w formie rzeczowej, jak i pieniężnej. Rejestracja taka na dzień dzisiejszy nie jest jednak obowiązkowa, aczkolwiek w celu uniknięcia ew. problemów z udokumentowaniem dokonania inwestycji/wycofaniem danej inwestycji z Ukrainy Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie zaleca przeprowadzenie takiej rejestracji. 1.4 Procedura rejestracji osoby prawnej Rejestracja w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców Rejestracji osoby prawnej (wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców) dokonuje się w administracji miejskiej, administracji rejonowej lub w administracji Kijowa i Sewastopola (dalej: organ rejestrujący) w zależności od miejsca siedziby danej osoby prawnej. Ukraińskie przepisy prawne przewidują, że osoba prawna może przed rozpoczęciem procedury rejestracji swojej działalności gospodarczej dokonać w organie rejestrującym rezerwacji swojej nazwy. W tym celu założyciel osoby prawnej lub upoważniony do tego przedstawiciel składa (lub przesyła listem poleconym z opisem zawartości załączników) do organu rejestrującego stosowny wniosek wraz z potwierdzeniem wniesienia opłaty rezerwacyjnej (w wysokości dwóch minimalnych miesięcznych dochodów nie podlegających opodatkowaniu, tj. 34 UAH). Rozpatrywanie wniosku trwa trzy dni robocze, a w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku dokonywana jest rezerwacja nazwy osoby prawnej na okres dwóch miesięcy (w przypadku spółki akcyjnej na okres dziewięciu miesięcy). W przypadku, gdy wnioskowana nazwa firmy pokrywa się z nazwą już zarejestrowaną organ rejestrujący wydaje decyzję o odmowie rejestracji wnioskowanej nazwy bez zwrotu opłaty rezerwacyjnej. W celu rejestracji spółki należy złożyć do organu rejestrującego następujące dokumenty: • wypełniony wniosek (formularz nr 1; do pobrania ze strony http://www.dkrp.gov.ua/control/uk/index ; zakładka Реєстрація), • 2 komplety dokumentów założycielskich osoby prawnej, • kopię protokołu z zebrania założycielskiego zawierający decyzję o utworzeniu danej osoby prawnej, • potwierdzenie wniesienia opłaty rejestracyjnej w wysokości 10 minimalnych dochodów nie podlegających opodatkowaniu (tj. 170 UAH), 6 • • • • • • dokument potwierdzający strukturę własności założycieli osoby prawnej, który umożliwiać będzie identyfikację osób fizycznych – właścicieli istotnych udziałów w danej osobie prawnej; dokument potwierdzający rejestrację zagranicznego podmiotu-założyciela osoby prawnej w kraju pochodzenia zagranicznego podmiotu (w przypadku Polski wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego), potwierdzenie dokonania rezerwacji nazwy osoby prawnej (opcjonalnie), potwierdzenie dokonania przez założycieli stosownych wkładów w fundusz statutowy osoby prawnej, w przypadku której utworzenie takiego funduszu jest wymagane, zgodę Komitetu Antymonopolowego Ukrainy na utworzenie osoby prawnej w przypadku, gdy wartość kapitału zagranicznego przekracza 100 tys. USD i stanowi ponad 25% kapitału spółki, kopie aktu prawa własności na ziemię lub aktu prawa użytkowania ziemi lub umowy użytkowania ziemi, w przypadku rejestracji gospodarstwa rolnego. Powyższe dokumenty mogą być złożone osobiście lub przesłane listem poleconym (w tym wypadku należy również załączyć wykaz przesyłanych dokumentów; ta forma rejestracji nie jest jednak rekomendowana). Przy osobistym składaniu dokumentów osoba do tego uprawniona (założyciel osoby prawnej lub upełnomocniona do tego osoba) zobowiązana jest do przedstawienia dokumentu identyfikacyjnego (paszportu) oraz dokumentu uprawniającego tę osobę do rejestracji osoby prawnej. W przypadku dokumentów przesłanych pocztą wymagane jest aby podpisy na dokumentach były poświadczone notarialnie. Dodatkowo, w przypadku gdy rejestracji dokonuje w imieniu danego podmiotu osoba do tego upoważniona przez ten podmiot, podpis tej osoby na karcie rejestracyjnej musi być potwierdzony przez osobę zajmującą stanowisko kierownicze w tym podmiocie i opieczętowany lub potwierdzony notarialnie. Wszystkie składane dokumenty muszą być złożone w języku ukraińskim (lub w oryginale z tłumaczeniem notarialnym dokonanym na Ukrainie lub w Polsce, przy czym w przypadku tłumaczeń dokonanych w Polsce muszą one zostać następnie potwierdzone na Ukrainie. Należy również pamiętać o weryfikacji poprawności dokonanego tłumaczenia). Wniosek o rejestrację osoby prawnej zgodnie z przepisami ukraińskimi może zostać automatycznie odrzucony bez rozpatrzenia tylko w przypadku, gdy został on złożony w niewłaściwym dla siedziby osoby prawnej miejscu, nie spełnia on wymogów przewidzianych w art. 8 i 10 ustawy nr 755-IV z dnia 15 maja 2005 r. (z pó źn. zm.) „O państwowej rejestracji osób prawnych i osób fizycznych – przedsiębiorców” (np. został wypisany ręcznie), organ rejestrujący otrzyma sądowy zakaz rejestracji danego podmiotu, a także gdy dany wniosek nie zawiera kompletu dokumentów lub zostanie złożony przez osobę do tego nieupoważnioną. W pozostałych przypadkach organ rejestrujący musi przyjąć dokumenty do rozpatrzenia i wydać zaświadczeniewykaz przyjętych do rozpatrzenia dokumentów. Organ rejestrujący ma 3 dni robocze od momentu złożenia wniosku rejestracyjnego na jego rozpatrzenie. W przypadku decyzji pozytywnej następuje wpisanie do rejestru i wydanie (lub przesłanie listem poleconym) bezpłatnie w ciągu jednego dnia 7 po dokonaniu rejestracji wyciągu z rejestru wraz z zestawem oryginałów dokumentów założycielskich spółki, podstemplowanych przez państwowego rejestratora, co jest równorzędne z powstaniem osoby prawnej. Odmowa zarejestrowania danej osoby prawnej zgodnie z przepisami ukraińskimi może wynikać tylko z występowania jednej z następujących przesłanek: - niezgodność danych zawartych w formularzu rejestracyjnym z danymi zawartymi w składanych dokumentach; - niezgodność dokumentów założycielskich podmiotu prawnego z wymogami ustawowymi; - naruszenie trybu stworzenia danej osoby prawnej; istnienie ograniczeń odnośnie do zajmowania stanowisk kierowniczych przez osoby wskazane jako przeznaczone do pełnienia stanowisk kierowniczych; - niezgodność danych odnośnie do założycieli osoby prawnej z danymi już zawartymi w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców; - istnienie ograniczeń w zakresie dokonywania czynności prawnych przez założycieli osoby prawnej lub upoważnione przez nie osoby, - a także wcześniejsze zarejestrowanie nazwy osoby prawnej przez inny podmiot oraz niezgodne z prawem nazwanie osoby prawnej. Nieotrzymanie w terminie wyciągu z rejestru wraz z zestawem oryginałów dokumentów założycielskich spółki, podstemplowanych przez państwowego rejestratora lub odmowa rejestracji, a także zwrot dokumentów bez rozpatrzenia jest traktowane jako odmowa rejestracji i może być zaskarżone do sądu. Rejestracja w organach statystycznych Rejestracja w Państwowej Służbie Statystycznej Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie prawnej do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez w/w Służbę. Świadectwo rejestracji w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji wydawane jest danemu podmiotowi we właściwym terytorialnie organie Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy. Rejestracja w organach podatkowych Rejestracja w Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie prawnej do prowadzonego przez organy podatkowe Rejestru Płatników Podatków. Świadectwo rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków wysyłane (wydawane) jest danemu podmiotowi. Rejestracja w funduszach ubezpieczeń społecznych Rejestracja nowo tworzonej osoby prawnej w funduszach ubezpieczeń społecznych (Fundusz Emerytalny, Fundusz Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych, Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty 8 Zdolności do Pracy oraz Wydatków Związanych z Narodzeniami i Zgonami oraz Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia) odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę prawną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców. Rejestracji takiej dokonuje dla wszystkich w/w funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych właściwy do siedziby danej osoby prawnej regionalny oddział Funduszu Emerytalnego na podstawie informacji otrzymanych od państwowego rejestratora. Fundusz ten następnie wysyła danemu podmiotowi zawiadomienie o zarejestrowaniu tego podmiotu w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prawną zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od właściwego do siedziby danego podmiotu organu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy (milicji). Ze względu na to, iż wymóg ten został zniesiony niedawno, nadal przy wyrabianiu pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych przedsiębiorcy mogą spotkać się z oczekiwaniem zakładu produkującego pieczątki przedstawienia stosownego zezwolenia. Otwarcie rachunku bankowego Przepisy ukraińskie przewidują, iż w celu otwarcia rachunku bankowego podmiotu gospodarczego osoba dokonująca tego musi okazać dokument identyfikacyjny i dokument upoważniający ją do otwarcia tego rachunku oraz złożyć podpisany przez kierownika tego podmiotu (lub upoważnioną do tego osobę) wniosek wraz z następującymi dokumentami (potwierdzonymi notarialnie lub przez pracownika banku): wyciąg z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców, kopią dokumentu założycielskiego (statutu), kopią świadectwa rejestracji w Jednolitym Rejestrze Organizacji i Przedsiębiorstw, kopią świadectwa rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków oraz kopiami świadectw rejestracji w stosownych funduszach ubezpieczeń społecznych (w przypadku zatrudniania pracowników w oparciu o umowę o pracę, w przypadku natomiast, gdy dany podmiot nie będzie zatrudniał tego typu pracowników informację tę należy zawrzeć w składanym wniosku w polu „Dodatkowa informacja”). Do dokumentów tych dołącza się formularz z notarialnie potwierdzonymi wzorami podpisów osób upoważnionych do dysponowania rachunkiem oraz z wzorami pieczęci firmowych. O fakcie otwarcia rachunku bankowego dany bank zobowiązany jest w ciągu 3 dni roboczych od otwarcia takiego rachunku – powiadomić Państwową Służbę Podatkową Ukrainy, bank taki musi także informować w/w służby o zmianach/zamknięciu prowadzonego rachunku. 1.5 Procedura rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą Rejestracja w organach podatkowych Dokonanie wpisu do Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców musi być poprzedzone uzyskaniem numeru identyfikacji podatkowej (zaświadczenie o zarejestrowaniu się jako płatnika podatków jest jednym z dokumentów wymaganych przy rejestracji działalności gospodarczej przez osoby fizyczne na Ukrainie). 9 W celu uzyskania w/w numeru identyfikacji podatkowej obywatel Polski (lub osoba przez niego upoważniona), po zakończeniu wszystkich procedur związanych z legalizacją swojego pobytu na Ukrainie, składa do właściwego dla miejsca swojego zamieszkania (lub miejsca otrzymywania dochodów w przypadku braku stałego miejsca zamieszkania) oddziału Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy na Krymie, w jednym z miast obwodowych, w Kijowie lub w Sewastopolu formularz rejestracyjny nr 1ДР oraz przedstawia paszport wraz z jego tłumaczeniem 1. W przypadku gdy czynności tych dokonuje osoba upoważniona, poza formularzem rejestracyjnym i paszportem danego obywatela Polski (lub jego kserokopią) wraz z jego tłumaczeniem przedkłada także swój dokument tożsamości oraz zaświadczone notarialnie upoważnienie do reprezentowania danego obywatela Polski. W przypadku braków formalnych w okresie do dziesięciu dni roboczych od złożenia dokumentów nadawany jest numer identyfikacji podatkowej oraz wydawane jest zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej. Drugim etapem rejestracji w Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy jest dokonanie rejestracji działalności gospodarczej danego obywatela Polski w charakterze indywidualnego przedsiębiorcy. Rejestracja taka odbywa się jednak dopiero po zarejestrowaniu się danego obywatela Polski w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych -Przedsiębiorców (patrz poniżej) i dokonywana jest ona automatycznie na podstawie dokumentów przekazanych z tego rejestru (dana osoba fizyczna otrzymuje jedynie pocztą lub osobiście potwierdzenie o zarejestrowaniu jej jako indywidualnego przedsiębiorcy). Rejestracja w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fi zycznych – Przedsiębiorców W celu zarejestrowania działalności gospodarczej na Ukrainie dany obywatel Polski lub upoważniona przez niego osoba musi złożyć osobiście (w przypadku osobistego składania dokumentów należy przedstawić dokument tożsamości, a w przypadku dokonywania rejestracji za pośrednictwem osoby upoważnionej dokument potwierdzający takie upoważnienie) lub za pomocą listu poleconego wraz z załączonym spisem dokumentów (w takim przypadku wszelkie podpisy muszą być notarialnie potwierdzone) do organu rejestrującego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby fizycznej następujące dokumenty: • wypełniony formularz zgłoszeniowy (formularz nr 10; do pobrania ze strony http://www.dkrp.gov.ua/control/uk/index; zakładka Реєстрація) ), • kopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (procedurę rejestracji osoby fizycznej indywidualnego przedsiębiorcy należy poprzedzić rejestracją tej osoby w organach podatkowych jako płatnika podatku od dochodów osób fizycznych), 1 Formularz nr 1ДР stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy nr 954 z dnia 17 grudnia 2010 r. (z późn. zm.) „O zatwierdzeniu Regulaminu w sprawie rejestracji osób fizycznych w Państwowym Rejestrze Osób Fizycznych – Płatników Podatków i Innych Obowiązkowych Płatności oraz o wniesieniu zmian do niektórych aktów normatywnych Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy”. 10 • dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej (nie refundowanej w przypadku odmowy rejestracji) w wysokości 2 minimalnych dochodów nie podlegających opodatkowaniu, tj. 34 UAH, • notarialnie potwierdzoną zgodę rodziców lub opiekunów w przypadku, gdy swoją działalność gospodarczą chce zarejestrować osoba niepełnoletnia (poniżej 16 lat). Wniosek może być automatycznie odrzucony bez rozpatrzenia tylko w przypadku, gdy został złożony nie w miejscu zamieszkania osoby fizycznej, nie spełnia wymogów przewidzianych w art. 8 i 10 ustawy nr 755-IV z dnia 15 maja 2005 r. (z pó źn. zm.) „O państwowej rejestracji osób prawnych i osób fizycznych – przedsiębiorców” (np. został wypisany ręcznie) lub też gdy nie zostanie złożony pełen komplet dokumentów. W pozostałych przypadkach organ rejestrujący przyjmuje dokumenty do rozpatrzenia i wydaje zaświadczenie-wykaz dokumentów przyjętych do rozpatrzenia. Organ rejestrujący ma 2 dni robocze od momentu złożenia wniosku rejestracyjnego na jego rozpatrzenie. W przypadku decyzji pozytywnej następuje wpisanie danej osoby fizycznej do stosownego rejestru i wydanie (wysłanie) tej osobie najpóźniej w ciągu następnego roboczego dnia od zarejestrowania wyciągu z rejestru. Decyzja negatywna może wynikać tylko z jednej z następujących przesłanek: występowania braków formalnych w złożonych dokumentach, istnienia zakazu prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, wcześniejszego zarejestrowania danej osoby fizycznej. Nieotrzymanie w terminie wyciągu z rejestru lub odmowa rejestracji, a także zwrot dokumentów bez rozpatrzenia jest traktowane jako odmowa rejestracji i może być zaskarżone do sądu. Rejestracja w organach statystycznych Rejestracja w Państwowej Służbie Statystyki Ukrainy odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę fizyczną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców i polega na automatycznym włączeniu informacji o danej osobie fizycznej do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez w/w Służbę. Świadectwo rejestracji w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji wydawane jest danej osobie fizycznej we właściwym terytorialnie organie Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy. Rejestracja w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Rejestracja osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą (zarówno zatrudniającą inne osoby, jak i samodzielnie się utrzymującą) w funduszach ubezpieczeń społecznych (Fundusz Emerytalny, Fundusz Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowych, Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej Utraty Zdolności do Pracy oraz Wydatków Związanych z Narodzeniami i Zgonami oraz Fundusz Obowiązkowych Ubezpieczeń 11 na Wypadek Bezrobocia) odbywa się w oparciu o rejestrację dokonywaną przez daną osobę fizyczną w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców. Rejestracji takiej dokonuje dla wszystkich w/w funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych właściwy dla miejsca zamieszkania danej osoby regionalny oddział Funduszu Emerytalnego Ukrainy na podstawie informacji otrzymanych od państwowego rejestratora. Fundusz ten następnie wysyła danej osobie fizycznej zawiadomienie o jej zarejestrowaniu w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Rejestracja umowy o pracę zatrudnianych pracowników W przypadku gdy dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą zatrudnia własnych pracowników (w oparciu o umowę o pracę lub inną tego typu umowę), jest ona zobligowana do zarejestrowania takiej umowy we właściwym dla miejsca swojego zamieszkania oddziale Państwowej Inspekcji Pracy Ministerstwa Polityki Społecznej Ukrainy w ciągu tygodnia od zawarcia danej umowy. W tym celu dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą przedkłada do rejestracji podpisaną umowę wraz z dokumentem tożsamości, wyciągiem z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców i zaświadczeniem o rejestracji w organach podatkowych, a zatrudniany pracownik dokument tożsamości, książeczkę pracy i zaświadczenie o rejestracji w organach podatkowych (w przypadku, gdy zatrudniana osoba przyjmowana jest po raz pierwszy do pracy to osoba taka przedkłada jedynie dokument tożsamości i zaświadczenie o rejestracji w organach podatkowych). Z kolei w sytuacji, gdy przy rejestracji umowy o pracę nie będzie obecny zatrudniany pracownik, dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą przedkłada do rejestracji podpisaną umowę (w trzech egzemplarzach z potwierdzonym notarialnie podpisem zatrudnianego pracownika) wraz z dokumentem tożsamości, świadectwem rejestracji indywidualnej działalności gospodarczej, zaświadczeniem o rejestracji w organach podatkowych, kopią zaświadczenia rejestracji zatrudnianego pracownika w organach podatkowych oraz książeczkę pracy zatrudnianego pracownika (w przypadku jej posiadania). Rejestracja umowy o pracę dokonywana jest w dniu złożenia kompletu dokumentów, a po jej rejestracji dwa egzemplarze umowy są zwracane osobie fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą, która zobowiązana jest przekazać jeden egzemplarz zatrudnianemu pracownikowi w ciągu trzech dni od jego otrzymania (fakt przekazania zarejestrowanej umowy zatrudnianemu pracownikowi powinien być pisemnie odnotowany). Rejestracja umowy o pracę jest konieczna w celu wprowadzania odpowiednich zapisów do książeczki pracy zatrudnianego pracownika (zatrudnienie/zwolnienie danego pracownika). W procesie rejestracji danej umowy, osobę fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą może zastępować inna, upoważniona do tego osoba, w takim jednak przypadku osoba taka musi posiadać notarialnie potwierdzone upoważnienie do tego, wystawione przez daną osobę fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych 12 Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prowadzącą własną działalność gospodarczą zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od właściwego do miejsca zamieszkania danej osoby Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy (milicji). Ze względu na to, iż wymóg ten został zniesiony niedawno nadal przy wyrabianiu pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych przedsiębiorcy mogą spotkać się z oczekiwaniem zakładu produkującego pieczątki przedstawienia stosownego zezwolenia. Otwarcie rachunku bankowego W celu otwarcia rachunku bankowego dana osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą musi złożyć w wybranym przez nią banku stosowny wniosek wraz z następującymi dokumentami (potwierdzonymi notarialnie lub przez pracownika banku): wyciągiem z Jednolitego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców, kopią świadectwa rejestracji w Rejestrze Płatników Podatków oraz kopią świadectw rejestracji w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Do dokumentów tych dołącza się formularz z potwierdzonym (notarialnie lub przez pracownika banku) wzorem podpisu osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą. Taka osoba okazuje również – w celach identyfikacyjnych – dokument tożsamości oraz zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej. Przy otwieraniu rachunku osoby fizyczne zobowiązane są poinformować dany bank o prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Z kolei bank zobowiązany jest w ciągu 3 dni roboczych – powiadomić Państwową Służbę Podatkową Ukrainy o fakcie otwarcia rachunku bankowego, bank taki musi także informować w/w służby o zmianach/zamknięciu prowadzonego rachunku. 1.6 Rejestracja przedstawicielstw zagranicznych podmiotów Rejestracja w rejestrze przedstawicielstw zagranicznych podmiotów. W celu rejestracji przedstawicielstwa na Ukrainie należy złożyć do Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy stosowny wniosek oraz następujące dokumenty (wydane maksymalnie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku): • wyciąg z rejestru handlowego, bankowego lub sądowego kraju pochodzenia zagranicznego podmiotu-założyciela przedstawicielstwa (w przypadku Polski – np. Krajowego Rejestru Sądowego); • potwierdzenie numeru rachunku bankowego zagranicznego podmiotuzałożyciela przedstawicielstwa, wydane przez stosowny bank; • pełnomocnictwo dla danej osoby do pełnienia funkcji kierownika przedstawicielstwa na Ukrainie ze wskazaniem jego zakresu i z podpisem osoby kierującej zagranicznym podmiotem. Powyższy wniosek (w dowolnej formie) z uwierzytelnionym notarialnie podpisem kierownika podmiotu zagranicznego, musi zawierać następujące informacje: • oficjalną nazwę zagranicznego podmiotu gospodarczego; • kraj i adres siedziby podmiotu zagranicznego; • numery telefonów i faksu; 13 • miasto, gdzie przewiduje się otworzyć przedstawicielstwo wraz ze wskazaniem zakładanego adresu biura; • liczbę obywateli zagranicznych, którzy będą zatrudnieni w przedstawicielstwie; • datę utworzenia podmiotu zagranicznego; • formę prawną zagranicznego podmiotu gospodarczego; • liczbę pracowników zagranicznego podmiotu gospodarczego; • nazwę banku i numer rachunku podmiotu zagranicznego; • zakres działalności podmiotu zagranicznego; • cel utworzenia i zakres działalności przedstawicielstwa. Wszystkie powyższe dokumenty muszą być potwierdzone notarialnie oraz przetłumaczone na język ukraiński (zalecane jest dokonanie tłumaczenia w/w dokumentów na Ukrainie). Opłata rejestracyjna wynosi 2,5 tys. USD. Zgodnie z prawem decyzja o rejestracji lub odrzuceniu wniosku winna być dokonana maksymalnie w ciągu 60 dni od złożenia wniosku, a w przypadku pozytywnej decyzji – wydawane jest świadectwo o rejestracji przedstawicielstwa. Rejestracja przedstawicielstwa w organach statystycznych Przepisy ukraińskie przewidują, iż nowo utworzone przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu w celu uzyskaniu wpisu do Jednolitego Rejestru Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonego przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy, musi w ciągu dziesięciu dni od jego włączenia do rejestru przedstawicielstw złożyć do właściwego dla swojej siedziby regionalnego oddziału Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy następujące dokumenty: wniosek zgłoszeniowy (do pobrania w oddziale Służby), świadectwo rejestracji w rejestrze przedstawicielstw, upoważnienie do pełnienia przedstawicielskich funkcji dla osoby składającej wniosek oraz statut przedstawicielstwa. Rejestracja w organach podatkowych Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu gospodarczego zobowiązane jest do zarejestrowania się w regionalnym oddziale Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy właściwym dla siedziby tego przedstawicielstwa w ciągu 10 dni od dnia wpisania do rejestru przedstawicielstw. Rejestracja ta dokonywana jest oparciu o wniosek wraz z kopiami zaświadczeń o zarejestrowaniu przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw i w Jednolitym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji, prowadzonym przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy. Rejestracja przedstawicielstwa powinna nastąpić (w przypadku braku błędów formalnych) w ciągu jednego dnia od otrzymania wniosku, a w ciągu kolejnego dnia wysyłane (wydawane) jest zaświadczenie o rejestracji przedstawicielstwa w Rejestrze Płatników Podatków –Nierezydentów Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy. Rejestracja w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Zgodnie z ukraińskimi przepisami, przedstawicielstwo zagranicznego podmiotu gospodarczego zatrudniające w oparciu o ukraińskie przepisy prawa pracy własnych pracowników zobowiązane jest do zarejestrowania się jako płatnika składek tych 14 pracowników w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Rejestracji takiej należy dokonać w ciągu 10 dni od zarejestrowania danego przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw zagranicznych podmiotów, prowadzonym przez Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy. W tym celu we właściwym do siedziby danego przedstawicielstwa regionalnym oddziale Funduszu Emerytalnego Ukrainy należy złożyć stosowny wniosek wraz z kopiami następujących dokumentów (kopie te są sprawdzane za zgodność z oryginałami przez pracownika Funduszu podczas składania wniosku): - dokumentów założycielskich podmiotu-założyciela przedstawicielstwa, - decyzji o utworzeniu przedstawicielstwa, - świadectwa rejestracji przedstawicielstwa w rejestrze przedstawicielstw i w Jednolitym Rejestrze Przedstawicielstw i Organizacji. Zaświadczenie o rejestracji w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wysyłane jest pocztą następnego dnia po zarejestrowaniu danego przedstawicielstwa. Otwarcie rachunku bankowego Zgodnie z przepisami ukraińskimi, do realizacji bezgotówkowych transakcji przedstawicielstwa zagranicznego podmiotu gospodarczego na Ukrainie służy specjalny rodzaj rachunku bankowego – rachunek bieżący typu „N”. Jest to rachunek prowadzony w walucie ukraińskiej, z którego mogą być prowadzone wszelkie operacje związane z prowadzeniem działalności przedstawicielskiej za wyjątkiem zakupu walut obcych na ukraińskim rynku międzybankowym (z wyjątkami) i prowadzeniem działalności gospodarczej. Przedstawicielstwa zagranicznych podmiotów gospodarczych mają także prawo do otwierania w ukraińskich bankach rachunków bieżących w walutach obcych. W celu otwarcia rachunku bankowego typu „N”, osoba reprezentująca przedstawicielstwo zobowiązana jest do złożenia stosownego wniosku wraz z następującymi dokumentami: - kopią wyciągu z rejestru handlowego, bankowego lub sądowego kraju pochodzenia przedstawicielstwa potwierdzającego zarejestrowanie podmiotuzałożyciela przedstawicielstwa (w przypadku Polski – Krajowego Rejestru Sądowego), - kopią świadectwa rejestracji w Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy, - kopią upoważnienia osoby otwierającej rachunek do pełnienia funkcji przedstawicielskich oraz kartą wzorów podpisów i pieczątek.. Ponadto, w przypadku gdy przedstawicielstwo zatrudnia ukraińskich pracowników, do powyższych dokumentów dołącza się notarialnie potwierdzone kopię świadectwa rejestracji w Funduszu Emerytalnym Ukrainy oraz w innych funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (w przypadku, gdy przedstawicielstwo nie zatrudnia takich pracowników, konieczne jest zaznaczenie takiej informacji w składanym wniosku w polu „Dodatkowa informacja”). Osoba reprezentująca dane przedstawicielstwo zobowiązana jest także do przedstawienia w banku paszportu oraz dokumentu potwierdzającego jej 15 pełnomocnictwa (obywatele Polski-rezydenci podatkowi Ukrainy także zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej przez Państwową Służbę Podatkową Ukrainy). Wszystkie dokumenty wystawiane poza Ukrainą powinny być przetłumaczone na język ukraiński, a w przypadku składania kopii takich dokumentów – także notarialnie potwierdzone. Wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych Do 10 stycznia 2011 r. wyrobienie pieczęci i pieczątek (stempli) firmowych wymagało uprzedniego uzyskania przez daną osobę prowadzącą własną działalność gospodarczą zezwolenia na wyrób danej pieczęci/pieczątki (stempli) od Departamentu Bezpieczeństwa Ludności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy. 1.7 Rejestracja umów o wspólnej działalności inwestycyjnej W celu rejestracji umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej z udziałem inwestora zagranicznego jedna ze stron umowy musi złożyć w Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy lub w upoważnionych do tego przez ten resort organach (zwykle administracjach obwodowych) wniosek o zarejestrowanie umowy (w dowolnej formie) wraz z następującymi dokumentami: formularzem informacyjnym umowy2, umową (oryginał i notarialnie potwierdzona kopia), notarialnie potwierdzoną kopią dokumentów założycielskich ukraińskiego podmiotu-strony umowy wraz ze świadectwem jego rejestracji, notarialnie potwierdzone i przetłumaczone na język ukraiński dokumenty założycielskie zagranicznego podmiotu (wyciąg z rejestru handlowego, sądowego lub bankowego w przypadku Polski np. Krajowego Rejestru Sądowego) potwierdzające rejestrację tego podmiotu zgodnie z obowiązującymi przepisami kraju pochodzenia, a także licencji na prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej (w przypadku gdy dany rodzaj działalności gospodarczej podlega licencjonowaniu). Przy składaniu w/w dokumentów należy również przedstawić potwierdzenie uiszczenia opłaty rejestracyjnej w wysokości 6 minimalnych dochodów miesięcznych niepodlegających opodatkowaniu (tj. 102 UAH). Rozpatrywanie wniosku powinno trwać maksymalnie 20 dni i w przypadku pozytywnej decyzji stronie rejestrującej umowę wydawane jest świadectwo rejestracji umowy. Umowa o wspólnej działalności musi także być zarejestrowana w ukraińskich organach podatkowych. W tym celu podmiot upoważniony przez strony umowy do rozliczania dochodów ze wspólnej działalności przedstawia – w terminie do 10 dni od rejestracji danej umowy – organowi podatkowemu właściwemu do swojej siedziby wniosek 3 wraz z następującymi dokumentami: notarialnie potwierdzoną kopią umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej, formularzem informacyjnym umowy z adnotacją organu 2 Formularz ten stanowi załącznik do zarządzenia Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Handlu Ukrainy nr 125 z dnia 20 lutego 1997 r. (z późn. zm.) „O działaniach Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i Handlu w celu wykonania rozporządzenia Gabinetu Ministrów Ukrainy z dnia 30 stycznia 1997 r. nr 112” 3 Formularz wniosku nr 1 О-ПП stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia Państwowej Administracji Podatkowej Ukrainy nr 80 z dnia 19 lutego 1998 r. (z późn. zm.) „O zatwierdzeniu Trybu rejestracji płatników podatków, składek (obowiązkowych płatności”). 16 rejestrującego o zarejestrowaniu umowy, kopie dokumentów potwierdzających uzgodnienie z właściwymi organami ukraińskiej administracji wykorzystywanie mienia państwowego (w przypadku obowiązku uzyskania takiej zgody) oraz kopię licencji lub pozwoleń na prowadzenie określonego rodzaju działalności gospodarczej (w przypadku gdy dany rodzaj działalności gospodarczej podlega licencjonowaniu lub gdy do jego prowadzenia wymagane jest pozwolenie). Ukraińskie przepisy prawne przewidują również możliwość otwarcia przez strony umowy specjalnego rachunku dla realizacji wspólnej działalności. W tym celu osoba upoważniona przez strony umowy do otwarcia rachunku składa w banku stosowny wniosek4 wraz z następującymi dokumentami: notarialnie potwierdzoną kopią umowy o wspólnej działalności, decyzją stron o upoważnieniu określonych osób do realizacji operacji finansowych, kartą ze wzorami podpisów (notarialnie potwierdzonych) osób upoważnionych do korzystania z rachunku 5, kopią świadectwa rejestracji umowy o wspólnej działalności przez organy podatkowe. 2. SYSTEM PODATKOWY Z dniem 1 stycznia 2011 r. na Ukrainie weszła w życie reforma systemu podatkowego (przy zachowaniu określonych okresów przejściowych). Z dniem tym podstawowymi aktami prawymi, regulującymi zasadnicze kwestie opodatkowania działalności gospodarczej na Ukrainie, stały się ustawa nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy” oraz ustawa nr 2464 - VI z dnia 8 lipca 2010 r. „O uiszczaniu i ewidencji jednolitej składki na obowiązkowe państwowe ubezpieczenie społeczne”. Poza w/w ustawami ukraiński system podatkowy regulowany jest szeregiem innych ustaw i aktów prawnych, a także aktów wykonawczych do nich. Z tego też względu zalecane jest korzystanie z usług profesjonalnych firm doradztwa podatkowego przy prowadzeniu działalności gospodarczej na Ukrainie. Wykaz wybranych tego typu firm znaleźć można na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie (http://www.kiev.trade.gov.pl ) w zakładce „Użyteczne kontakty”. Rodzaje podatków i obowiązkowych opłat państwowych Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi, podatki i inne obowiązkowe na rzecz państwa opłaty dzielą się na: - podatki i opłaty powszechne – ustanawiane przez Radę Najwyższą Ukrainy i obowiązujące na całym terytorium Ukrainy (w określonych przypadkach także przez Radę Najwyższą Autonomicznej Republiki Krymu – w takim przypadku podatki te obowiązują jednak jedynie na terytorium tej Republiki); 4 Formularz wniosku stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia Narodowego Banku Ukrainy nr 492 z dnia 12 listopada 2003 r. (z późn. zm.) „O zatwierdzeniu Instrukcji o trybie otwierania, korzystania i likwidacji rachunków bankowych w walucie narodowej i walutach zagranicznych”. 5 Formularz wniosku stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia Narodowego Banku Ukrainy nr 492 z dnia 12 listopada 2003 r. (z późn. zm.) „O zatwierdzeniu Instrukcji o trybie otwierania, korzystania i likwidacji rachunków bankowych w walucie narodowej i walutach zagranicznych”. 17 - podatki i opłaty lokalne – ustanawiane przez władze samorządowe do wysokości przewidzianej w przepisach prawa ukraińskiego i obowiązujące na terytorium danej jednostki samorządowej. 18 Do powszechnych podatków i obowiązkowych opłat należą: • podatek od dochodu przedsiębiorstw; • podatek od dochodów osób fizycznych; • podatek od wartości dodanej; • podatek akcyzowy; • jednolita składka na obowiązkowe państwowe ubezpieczania; • opłata skarbowa; • opłata za pierwszą rejestrację pojazdu transportowego; • podatek ekologiczny; • opłata za tranzyt rurociągami ropy naftowej, produktów ropopochodnych i gazu ziemnego, a także za tranzyt amoniaku przez terytorium Ukrainy; • opłata za gaz ziemny, ropę naftową wydobywaną na Ukrainie; • opłata za wykorzystanie zasobów naturalnych; • opłata za ziemię (podatek gruntowy); • opłata za użytkowanie częstotliwości radiowych Ukrainy; • opłata za celowe wykorzystanie wody; • opłata za celowe wykorzystanie zasobów leśnych; • stały podatek rolny; • opłata na rozwój uprawy winogron, chmielu i ogrodnictwa (obowiązuje do 31.12.2014 r.); • dodatkowa opłata do obowiązującej taryfy na energię elektryczną i cieplną; • dodatkowa opłata do obowiązującej taryfy na gaz ziemny; • cło 6; • jednolita opłata za czynności związane z odprawą celną towarów. • • • • • Do lokalnych podatków i obowiązkowych opłat należą: podatek od mienia nieruchomego (nieruchomości); jednolity podatek; opłata za prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej; opłata parkingowa; opłata za pobyt w miejscowościach turystyczno-rekreacyjnych. Organizacja administracji podatkowej Ukrainy Głównym organem odpowiedzialnym za funkcjonowanie i nadzór nad systemem podatkowym na Ukrainie jest Państwowa Służba Podatkowa Ukrainy (http://www.dpa.gov.ua ). Instytucja ta, w przypadku importowanych na Ukrainę towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i akcyzą, współpracuje przy ich pobieraniu z Państwową Służbą Celną Ukrainy (http://www.customs.gov.ua ). Za kontrolę w zakresie prawidłowości uiszczania jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne odpowiada Fundusz Emerytalny Ukrainy 6 Obowiązuje na podstawie odrębnych przepisów regulujących kwestie odprawy celnej towarów wwożonych na Ukrainę. Szerzej na temat tych opłat w opracowaniu „Prawo celne – część II. Cła i inne opłaty związane z odprawą celną”, zamieszczonym na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie (http://www.kiev.trade.gov.pl ) w zakładce „Przewodnik po rynku”. 19 (http://www.pfu.gov.ua), który m.in. dokonuje podziału wpłat z tytułu w/w składki pomiędzy poszczególnymi funduszami ubezpieczeń społecznych na Ukrainie. 2.1 Podatek od dochodów osób fizycznych (PIT) Płatnikami podatku od dochodów osób fizycznych są na Ukrainie osoby fizyczne, zarówno rezydenci (rezydentem podatkowym Ukrainy jest w szczególności obcokrajowiec, który zarejestrował się jako osoba prowadząca własną działalność gospodarczą na Ukrainie), jak i nierezydenci podatkowi tego kraju 7. W przypadku, gdy dana osoba fizyczna uznana jest za ukraińskiego rezydenta, opodatkowaniu podlegają zarówno dochody uzyskiwane przez tę osobę na terytorium Ukrainy, jak również dochody pochodzące ze źródeł zagranicznych. W przypadku natomiast, gdy dana osoba fizyczna nie jest w myśl ukraińskich przepisów podatkowych rezydentem Ukrainy, płaci ona podatek jedynie od dochodów uzyskiwanych ze źródeł ukraińskich. Osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą podlegają opodatkowaniu od uzyskiwanych dochodów na zasadach ogólnych (pod warunkiem, iż nie wybiorą uproszczonego trybu opodatkowania). Szczegółowe zasady opodatkowania tej kategorii osób zawarto w art. 177 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Rejestracja płatników podatków Osoby fizyczne podlegające opodatkowaniu na Ukrainie zobowiązane są do zarejestrowania się jako płatnicy podatku od dochodów osób fizycznych. W przypadku osób fizycznych prowadzących własną działalność gospodarczą rejestracja taka odbywa się w ramach procedury rejestracji tej działalności gospodarczej. Podstawa opodatkowania Podstawą opodatkowania osób fizycznych na Ukrainie jest łączny dochód, który podatnik uzyskał w rozliczeniowym okresie podatkowym (przy czym wszelkie dochody uzyskiwane w walutach zagranicznych przeliczane są według kursu Banku Centralnego Ukrainy z dnia faktycznego uzyskania przez podatnika takiego dochodu), pomniejszony o wysokość przewidzianych w prawie odliczeń od dochodów oraz ulg podatkowych. Informację na temat rodzaju dochodów, które podlegają opodatkowaniu, oraz które nie są wliczane w podstawę opodatkowania (np. otrzymana zgodnie z ukraińskim prawem pomoc socjalna ze strony państwa) znaleźć można w art. 164 i 165 ustawy nr 2755-VI 7 W myśl ukraińskich przepisów podatkowych obcokrajowiec może zostać uznany za rezydenta Ukrainy, w przypadku, gdy spełni jedno z następujących kryteriów (kolejno): a) posiada miejsce zamieszkania na Ukrainie, b) przebywa na stałe na terytorium Ukrainy (w przypadku zamieszkania danej osoby fizycznej zarówno na Ukrainie, jak i poza granicami Ukrainy), c) posiada ścisłe związki osobiste lub ekonomiczne z Ukrainą (centrum interesów życiowych, w przypadku stałego przebywania danej osoby fizycznej zarówno na Ukrainie, jak i poza granicami Ukrainy), a w przypadku gdy nie sposób okre ślić w/w przesłanek – przebywa na Ukrainie ponad 183 dni w roku (włączając dzień przyjazdu i wyjazdu z Ukrainy). W pozostałych przypadkach dana osoba fizyczna uznawana jest za nierezydenta podatkowego Ukrainy. 20 z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Z kolei wykazy możliwych odliczeń i ulg podatkowych (np. część z poniesionych wydatków na spłatę oprocentowania kredytu hipotecznego, określone wydatki edukacyjne czy zdrowotne) wymienione zostały w art. 166 i 169 w/w ustawy. W szczególnych przypadkach (np. opodatkowanie dochodów z wynajmu lokali mieszkalnych, opodatkowanie dywidend itp.) ukraińskie przepisy prawne przewidują specyficzne zasady wyliczania i spłaty podatku od dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne. Informacje na ten temat znaleźć można w art. 170 w/w ustawy. Stawka podatku Podstawowa stawka podatku od dochodów osób fizycznych na Ukrainie wynosi 15%. W przypadku, gdy w danym miesiącu łączne dochody podatnika przekroczą dziesięciokrotność płacy minimalnej8 obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku stawka ta wzrasta do 17%. Odrębna stawka podatku – w wysokości 5% – dotyczy następujących rodzajów dochodów: • dochodów inwestycyjnych wypłacanych przez firmę zarządzającą aktywami inwestycyjnymi, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie; • dochodów z określonych rodzajów certyfikatów hipotecznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie; • dochodów z certyfikatów funduszu zarządzającego nieruchomościami, zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie; • dochodów z oprocentowania rachunków bieżących lub depozytowych (opodatkowanie tych dochodów wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.); • dochodów z oprocentowania lub dyskonta imiennych certyfikatów oszczędnościowych; • dochodów z oprocentowania wkładów do spółek kredytowych, utworzonych zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie; • dochodów z oprocentowania (dyskonta) obligacji; • dochodów z dywidend. Dochody określonych pracowników sektora górniczego opodatkowane są stawką w wysokości 10%. Dochody nierezydentów podatkowych Ukrainy (m.in. obcokrajowców nie posiadających potwierdzenia statusu rezydenta podatkowego tego kraju) opodatkowane są na zasadach obowiązujących wobec opodatkowania dochodów rezydentów podatkowych Ukrainy, przy czym w przypadku, gdy w danym roku kalendarzowym dana osoba fizyczna spełni przewidziane w prawie podatkowym Ukrainy kryteria i uzyska status rezydenta podatkowego tego kraju, taka osoba będzie zobowiązana do złożenia rocznej deklaracji podatkowej i wykazania w niej jej łącznych dochodów (zarówno ze źródeł krajowych, jak i ze źródeł zagranicznych). 8 Wysokość płacy minimalnej jest na Ukrainie corocznie określana ustawą budżetową na dany rok. Na 2011 r. wysokość tego wskaźnika ustalona została na poziomie: od 1 stycznia 2011 r. – 941 UAH, od 1 kwietnia 2011 r. – 960 UAH, od 1 października 2011 r. – 985 UAH i od 1 grudnia 2011 r. – 1.004 UAH. 21 Rozliczenie i spłata podatku Okresem rozliczeniowym podatku od dochodów osób fizycznych jest rok kalendarzowy. Osoby fizyczne zobowiązane są do złożenia deklaracji podatkowej do 1 maja roku następującego po danym okresie rozliczeniowym (osoby fizyczne prowadzące własną działalność w ciągu 40 dni po zakończeniu danego roku rozliczeniowego), a do 1 sierpnia muszą one uiścić należny podatek. W przypadku osób fizycznych-rezydentów podatkowych Ukrainy, którzy planują stały wyjazd za granicę, osoby takie zobowiązane są do złożenia stosownej deklaracji podatkowej nie później niż na 60 dni do dnia planowanego opuszczenia Ukrainy. Organy podatkowe Ukrainy są w takim przypadku zobowiązane dokonać w ciągu 30 dni od dnia otrzymania w/w deklaracji podatkowej weryfikacji poprawności wyliczenia zobowiązania podatkowego oraz spłaty należnych podatków, a następnie, w przypadku braku zastrzeżeń, wydać danej osobie stosowne zaświadczenie. Deklaracje podatkowe mogą być złożone przez podatnika osobiście, przez upoważnioną przez niego osobę, listem poleconym z opisem zawartości lub pocztą elektroniczną z zastosowaniem podpisu elektronicznego. 2.2 Podatek od dochodów przedsiębiorstw (CIT) Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie opodatkowania dochodów podmiotów gospodarczych na Ukrainie jest ustawa nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy” (za wyjątkiem przepisów dotyczących tzw. „cen zwyczajnych”, które do 1 stycznia 2013 r. obowiązywać będą na podstawie dotychczasowych przepisów). Płatnicy podatku Płatnikami podatku od dochodów przedsiębiorstw są: • rezydenci podatkowi Ukrainy (m.in. osoby prawne utworzone w oparciu o krajowe przepisy prawne oraz posiadające siedzibę na terytorium Ukrainy), w tym podmioty gospodarcze, które prowadzą działalność gospodarczą zarówno na terytorium Ukrainy, jak i za granicą, a także wyodrębnione struktury ukraińskich podmiotów, które nie posiadają osobowości prawnej, ale mają siedzibę poza miejscem siedziby danego podmiotu ; • nierezydenci podatkowi Ukrainy (m.in. osoby prawne utworzone w oparciu o zagraniczne przepisy prawne oraz posiadające siedzibę poza granicami Ukrainy), niezależnie od ich formy organizacyjno-prawnej, uzyskujące dochody ze źródeł ukraińskich; • stałe przedstawicielstwa zagranicznych podmiotów, które uzyskują dochody ze źródeł ukraińskich. Nie są natomiast płatnikami tego podatku przedstawicielstwa osób prawnych. Rejestracja płatników W celu odprowadzania należnej kwoty podatku podmioty gospodarcze zobowiązane są do zarejestrowania się we właściwych dla miejsca siedziby organach służb 22 podatkowych. W przypadku osób prawnych rejestracja taka odbywa się automatycznie, wraz z rejestracją ich działalności gospodarczej. Podstawa opodatkowania Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi przedmiotem opodatkowania podatkiem od dochodów przedsiębiorstw jest uzyskiwany łączny dochód (zarówno ze źródeł krajowych, jak i zagranicznych), pomniejszony o sumę kwalifikowanych kosztów (w tym odpisów amortyzacyjnych), a w przypadku nierezydentów podatkowych Ukrainy dochody uzyskiwane ze źródeł na Ukrainie (szczegółowe wyjaśnienia na temat zasad opodatkowania dochodów nierezydentów znaleźć można w art. 169 ustawy). Informację na temat rodzaju dochodów, które podlegają opodatkowaniu, oraz które nie są wliczane w podstawę opodatkowania (np. wartość naliczonego podatku VAT) znaleźć można odpowiednio w artykule 135 i 136 ustawy. Z kolei wykaz możliwych do odliczenia kosztów przedsiębiorstwa, a także wydatków, które nie mogą być uznane za koszy przedsiębiorstwa (np. wydatki związane z organizacją przyjęć, kary umowne, wypłacone dywidendy) wymienione zostały odpowiednio w art. 138 i 139 w/w ustawy (przy czym odrębne zasady rozliczania określonych kosztów określone zostały w art. 140-143 w/w ustawy). Zasady dotyczące amortyzacji majątku zawarte są w art. 144-148 w/w ustawy. Maksymalna wysokość dopuszczalnych odpisów amortyzacyjnych środków trwałych zależy od grupy, do której w myśl przepisów ukraińskich dany środek trwały został zakwalifikowany – przepisy ukraińskie przewidują 16 grup amortyzacyjnych. W przypadku szczególnych rodzajów działalności gospodarczej określone zostały także dodatkowe zasady opodatkowania dochodów uzyskiwanych z tego rodzaju działalności. Zasady te wyznaczone zostały w art. 153-158 w/w ustawy. Wszystkie dochody lub koszty wyrażone w walutach obcych przeliczane są na walutę narodową według kursu banku centralnego Ukrainy na dzień, w którym dokonana została dana transakcja. Zwolnienia podatkowe: Ukraińskie przepisy podatkowe przewidują możliwość stałego lub tymczasowego zwolnienia określonych kategorii podatników z obowiązku spłaty podatku od ich określonych dochodów (przy spełnieniu określonych warunków przewidzianych w prawie podatkowym). Zwolnienia te dotyczą: • organizacji non-profit; • organizacji osób niepełnosprawnych; • podmiotów zajmujących się produkcją i sprzedażą na Ukrainie specjalnych artykułów żywnościowych dla dzieci; • Elektrowni Atomowej w Czarnobylu; • podmiotów zaangażowanych w wycofanie z eksploatacji i zabezpieczenie Elektrowni Atomowej w Czarnobylu (w ramach zagranicznej pomocy technicznej); • młodzieżowych ośrodków rekreacyjnych „Artek” i „Mołoda gwardia”; 23 • • • • • • • • • • podmiotów gospodarczych spełniających jedno z następujących kryteriów (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2015 r.): • utworzone po 1 kwietnia 2011 r.; • dotychczas funkcjonujące i o poziomie dochodów nie przekraczającym w trzech ostatnich latach (lub w innym okresie, w przypadku, gdy od utworzenia takiego podmiotu upłynęło mniej niż trzy lata) poziomu 3 mln UAH i o średniej liczbie pracowników w w/w okresie nie przekraczającej 20 osób; • dotychczas funkcjonujące w oparciu o uproszczony system opodatkowania i z poziomem dochodów za ostatni rok kalendarzowy nie przekraczających 1 mln UAH i o średniej liczbie pracowników nie przekraczającej 50 osób; prywatnych placówek edukacyjnych i przedszkolnych; podmiotów realizujących inwestycje w budowę (modernizację, rozbudowę) magistralnych i dystrybucyjnych sieci energetycznych w ramach programów zatwierdzonych przez Narodową Komisję Ukrainy ds. Elektroenergetyki; podmiotów uzyskujących dochody ze sprzedaży na Ukrainie następujących towarów własnej produkcji (szczegółowy wykaz ma być zatwierdzony przez Gabinet Ministrów Ukrainy): urządzeń pracujących na odnawialnych źródłach energii; materiałów, surowców, urządzeń i części, które będą wykorzystywane do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii; urządzeń i materiałów energooszczędnych, których wykorzystanie przyczynia się do ekonomi zasobów energetycznych; zasobów pomiaru, kontroli i zarządzania zużyciem surowców energetycznych; urządzeń do produkcji alternatywnych rodzajów paliw (możliwość zwolnienia z opodatkowania 80% dochodów uzyskiwanych; warunkiem zastosowania tego rozwiązania jest przeznaczenie odzyskanych w ten sposób dochodów na zwiększenie poziomu produkcji); podmiotów realizujących przedsięwzięcia i projekty energooszczędne (możliwość zwolnienia z opodatkowania 50% dochodów uzyskiwanych; warunkiem zastosowania tego rozwiązania jest włączenie danego podmiotu do specjalnego rejestru państwowego i zaangażowane w realizację odpowiednich programów rządowych); podmiotów zajmujących się produkcją i sprzedażą biopaliw (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2019 r.); podmiotów zajmujących się produkcją jednocześnie energii cieplnej i energii elektrycznej lub zajmujących się produkcją energii cieplnej przy wykorzystaniu biopaliw (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2019 r.); podmiotów zajmujących się produkcją sprzętu i urządzeń na potrzeby produkcji pojazdów transportowych na biopaliwa (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2019 r.); podmiotów zajmujących się pozyskiwaniem metanu ze złóż węglowych (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2019 r.); podmiotów świadczących usługi hotelowe w nowo wybudowanych lub całkowicie wyremontowanych do 1 września 2012 r. hotelach trzy-, czteroi pięciogwiazdkowych (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); 24 • • • • • • • podmiotów zajmujących się produkcją i sprzedażą odzieży, za wyjątkiem odzieży wytwarzanej na zasadzie surowca powierzonego po 1 stycznia 2012 r. (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); podmiotów zajmujących się produkcją i sprzedażą energii z odnawialnych źródeł energii (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); podmiotów przemysłu stoczniowego (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); podmiotów przemysłu lotniczego (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); podmiotów przemysłu maszynowego zajmujących się produkcją maszyn rolniczych (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2020 r.); przedsiębiorstw wydawniczych i poligraficznych zajmujących się wydawaniem książek (zwolnienie to obowiązuje do 31 grudnia 2014 r.); organizacji „UEFA” w ramach przeprowadzania finału Mistrzostw Europy w Piłkę Nożną „Euro-2012”. Szczegółowe wyjaśnienia na temat zasad uzyskania w/w zwolnień podatkowych znaleźć można w art. 154 i 158, a także w punktach 15-18 sekcji 4 rozdziału XX ustawy nr 2755VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Stawka podatku Podstawowa stawka podatku od dochodów przedsiębiorstw wynosi 23% 9. W przypadku dochodów osób prawnych-rezydentów świadczących usługi ubezpieczeniowe (ubezpieczenia na życie) stawka podatku wynosi 0%. Dochody innych firm ubezpieczeniowych opodatkowane są na ogólnych zasadach (przy czym w okresie do 1 kwietnia 2012 r. wysokość opodatkowania kwartalnych dochodów podmiotów świadczących usługi ubezpieczeniowe, za wyjątkiem określonych rodzajów ubezpieczeń na życie oraz ubezpieczeń emerytalnych, stanowi 3% łącznej wysokości dochodów uzyskiwanych przez te podmioty z zawartych umów ubezpieczeniowych). Dochody przedsiębiorstw-nierezydentów Ukrainy, otrzymane od ukraińskich przedsiębiorstw-rezydentów oraz od stałych przedstawicielstw nierezydentów, opodatkowane są stawką w wysokości 15%. Dodatkowe stawki podatku określone zostały w odniesieniu do następujących dochodów nierezydentów podatkowych Ukrainy: • dochody z nieoprocentowanych (dyskontowych) obligacji lub zobowiązań skarbowych – 23% *; • dochody z tytułu umów frachtu – 6%; • dochody z tytułu określonych umów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych – 0%, 4% lub 12% (w zależności od rodzaju umowy); • dochody z tytułu usług reklamowych świadczonych na rzecz rezydentów – 20%. 9 Ustawa nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy” przewiduje stopniowe obniżanie stawki podatku od dochodów przedsiębiorstw do 16% w 2014 r. Zgodnie z tą ustawą stawka w/w podatku wynosić będzie: z dniem 1 kwietnia 2011 r. – 23%, z dniem 1 stycznia 2012 r. – 21%, z dniem 1 stycznia 2013 r. – 19% oraz z dniem 1 stycznia 2014 r. – 16%. 25 Rozliczenie i spłata podatku Okresem rozliczeniowym podatku od dochodów przedsiębiorstw jest kwartał. Deklaracje podatkowe winny być złożone w ciągu 40 dni kalendarzowych następujących po ostatnim dniu kwartału (tj. do 10 maja, 9 sierpnia, 9 listopada i 9 lutego). Natomiast uiszczenie podatku winno nastąpić w ciągu 10 dni od ostatniego dnia złożenia deklaracji podatkowej. Deklaracje podatkowe mogą być złożone przez podatnika osobiście, przez upoważnioną przez niego osobę, listem poleconym z opisem zawartości lub pocztą elektroniczną z zastosowaniem podpisu elektronicznego. Podatnicy zakwalifikowani do kategorii dużych i średnich podmiotów zobowiązani są do składania deklaracji podatkowych w formie elektronicznej przy zastosowaniu podpisu elektronicznego. Poniesione w danym roku podatkowym straty mogą być przez podatników-rezydentów zaliczone do strat w następnym okresie rozliczeniowym tego płatnika, przy czym jeżeli podatnik wykaże takie straty w ciągu czterech kolejnych okresów rozliczeniowych może stać się to podstawą do przeprowadzenia niezaplanowanej kontroli skarbowej. 2.3 Podatek od wartości dodanej (VAT) Płatnicy podatku Zgodnie z obowiązującymi na Ukrainie przepisami podatkowymi, płatnikami podatku VAT na Ukrainie są podmioty, które: • prowadzą działalność gospodarczą i dobrowolnie rejestrują się jako płatnicy tego podatku; • podlegają obowiązkowej rejestracji jako płatnicy podatku – obowiązkowa rejestracja płatnika podatku VAT ma miejsce w przypadku gdy łączna wartość transakcji sprzedaży towarów i usług na terytorium Ukrainy (w tym za pośrednictwem lokalnej lub globalnej sieci komputerowej), dokonywanych przez dany podmiot w ciągu kolejnych 12 miesięcy, przekracza poziom 300 000 UAH (bez podatku VAT); • importują towary (usługi) na obszar celny Ukrainy w ilościach podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i zobowiązane są do odprowadzenia tego podatku; • prowadzą sprawozdawczość w zakresie wyników wspólnej działalności bez utworzenia odrębnej osoby prawnej; • zarządzają mieniem; • zajmują się dostawami mienia skonfiskowanego, mienia znalezionego, mienia bezpańskiego lub mienia przekazywanego na własność państwa, niezależnie od trybu podatkowego, z którego korzystają; • upoważnione są do odprowadzania podatku od przedmiotu opodatkowania za świadczenia usług transportu kolejowego i usług komunikacyjnych. 26 Rejestracja płatników Podmioty rejestrują się jako płatnicy podatku VAT w organach podatkowych, właściwych dla miejsca ich siedziby (miejsca zamieszkania), przy czym w przypadku zaistnienia obowiązku takiej rejestracji (przekroczenia granicznego poziomu obrotów, patrz wyżej) takiej rejestracji należy jej dokonać nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po okresie sprawozdawczym, w którym przekroczono w/w graniczny poziom obrotów. Szczegółowe informacje na temat zasad rejestracji podmiotów jako płatników podatku VAT znaleźć można w art. 183 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Tryb rejestracji podmiotów, które w myśl ukraińskich przepisów podatkowych mają obowiązek odprowadzania podatku VAT, zawarty został w zarządzeniu Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy nr 978 z dnia 22 grudnia 2010 r. (z późn. zm.) „O zatwierdzeniu Regulaminu w sprawie rejestracji płatników podatku od wartości dodanej”. Podmioty wystawiające faktury VAT zobowiązane są także do ich rejestrowania w Jednolitym Państwowym Rejestrze Faktur. Obowiązek ten dotyczy podmiotów, w przypadku których wartość podatku VAT w dowolnej z wystawionych faktur przekracza następujące wartości: 1 mln UAH (od 1 stycznia 2011 r.), 500 tys. UAH (od 1 kwietnia 2011 r.), 100 tys. UAH (od 1 lipca 2011 r.) i 10 tys. UAH (od 1 stycznia 2012 r.). W przypadku, gdy wartość wystawianych faktur nie przekracza 10 tys. UAH, podmiot taki nie ma obowiązku rejestracji faktur VAT. Tryb rejestracji faktur w Jednolitym Państwowym Rejestrze Faktur określony został w rozporządzeniu Gabinetu Ministrów Ukrainy nr 1246 z dnia 29 grudnia 2010 r. „O zatwierdzeniu Trybu prowadzenia Jednolitego Państwowego Rejestru Faktur”. Podstawa opodatkowania Opodatkowaniem podatkiem VAT podlegają w szczególności dostawy towarów i usług na terytorium Ukrainy, a także import / eksport towarów (towarzyszących mu usług) do/z obszaru celnego tego kraju. Ukraińskie przepisy przewidują również, iż określone rodzaje transakcji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT lub mogą być zwolnione z tego podatku. Wykaz transakcji nie podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT (jak np. wwiezienie na obszar celny obu krajów przez osoby fizyczne towarów do określonej wartości, czy obrót określonymi papierami wartościowymi) zawarty jest w art. 196 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Natomiast wykaz transakcji, które zwolnione zostały z obowiązku opłaty podatku VAT (jak np. świadczenie określonych usług edukacyjnych, czy świadczenie określonych usług na rzecz osób niepełnosprawnych) zawarty jest w art. 197 w/w ustawy. Podstawą opodatkowania w przypadku sprzedaży towarów lub usług jest najczęściej cena kontraktowa (umowna) danego towaru lub usługi (nie niższa jednak od zwyczajowej ceny danego towaru). Analogicznie w przypadku importu towarów (towarzyszących im usług) – podstawą opodatkowania jest najczęściej cena kontraktowa (umowna) importowanych towarów (nie niższa jednak od wartości celnej tego towaru). Przepisy podatkowe Ukrainy dopuszczają także inne możliwości obliczenia podstawy opodatkowania podatkiem VAT w przypadku określonych rodzajów transakcji. Wykaz takich transakcji oraz sposób obliczania podstawy opodatkowania 27 w ich przypadku zawarty został w art. 188-192 oraz 206-211 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. W przypadku, gdy dana cena kontraktowa lub deklarowana wartość celna, która ma stanowić podstawę opodatkowania, wyrażona jest w walucie obcej, obliczenie należnego podatku VAT następuje po ich przeliczeniu na walutę narodową po bieżącym kursie Narodowego Banku Ukrainy. Stawka podatku Podstawowa stawka podatku VAT na Ukrainie wynosi 20%10 W odniesieniu do określonych transakcji – wymienionych w art. 195 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy” (np. świadczenie usług międzynarodowego przewozu towarów i pasażerów) – stawka tego podatku wynosi 0%. Zerową stawką podatku VAT opodatkowany jest w szczególności eksport towarów i towarzyszących tym towarom usług poza granice obszaru celnego Ukrainy (pod warunkiem potwierdzenia takiego eksportu stosowną deklaracja celną). Import towarów i towarzyszących tym towarom usług na terytorium Ukrainy podlega opodatkowaniu stawką 20%. Rozliczenie i spłata podatku Rozliczenie podatku VAT na Ukrainie odbywa się na zasadzie rozrachunku między podatkiem należnym (ukr.: податкове зобов’язання) a podatkiem naliczonym (ukr.: податковий кредит). W przypadku, gdy wartość należnego do zapłaty przez danego podatnika podatku VAT przewyższa wartość naliczonego przez niego podatku VAT to nadwyżka podlega spłacie do budżetu państwa. W przeciwnym wypadku różnicą pokrywa się zadłużenie podatkowe danego podatnika, a w przypadku braku takiego zadłużenia – różnica ta doliczana jest do podatku naliczonego w kolejnym okresie sprawozdawczym (w przypadku, gdy w kolejnym okresie sprawozdawczym podatek naliczony przez danego podatnika ponownie przewyższy należny do zapłaty podatek to różnica taka podlega zwrotowi z budżetu państwa – patrz poniżej). Okresem rozliczeniowym podatku VAT na Ukrainie jest miesiąc (okres ten może być krótszy niż miesiąc w przypadku, gdy dany podatnik rejestruje się / anuluje swoją rejestrację jako płatnika podatku VAT w innym terminie niż pierwszy / ostatni dzień danego miesiąca kalendarzowego). W związku z wejściem w życie ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”, ustawa ta przewiduje możliwość zastosowania w okresie 1 kwietnia 2011 – 1 stycznia 2016 r. przez określone podmioty – wymienione w art. 154 ustawy – kwartalnego okresu rozliczenia podatku VAT. Rozliczenie podatku VAT za dany okres rozliczeniowy musi nastąpić na Ukrainie w ciągu 20 dni od zakończenia danego okresu rozliczeniowego – w przypadku, gdy okresem tym jest miesiąc, lub w ciągu 40 dni – w przypadku, gdy okresem tym jest kwartał, a uiszczenie należnego podatku musi nastąpić w ciągu 10 dni od tego terminu. 10 Ustawa nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy” przewiduje, iż stawka podatku VAT z dniem 1 stycznia 2014 r. zostanie obniżona do 17% 28 Zwrot nadpłaconego podatku VAT z budżetu państwa W przypadku, gdy wartość naliczonego przez danego podatnika podatku VAT przewyższa wartość należnego do zapłaty przez niego podatku VAT, nadwyżka taka zaliczana jest na poczet ew. pokrycia zadłużenia podatkowego danego podatnika, a w przypadku braku takiego zadłużenia – różnica ta doliczana jest do podatku naliczonego w kolejnym okresie sprawozdawczym. W przypadku natomiast, gdy w kolejnym okresie sprawozdawczym podatek naliczony przez danego podatnika ponownie przewyższy podatek należny do zapłaty to różnica taka podlega zwrotowi z budżetu państwa. Z możliwości zwrotu podatku VAT nie mogą skorzystać podmioty, które zostały zarejestrowane jako płatnik podatku VAT w okresie krótszym niż 12 miesięcy do miesiąca, za który dany podatnik wystąpił o zwrot nadpłaconego podatku VAT lub te, których poziom operacji podlegających opodatkowaniu w okresie ostatnich 12 miesiącach był niższy od wnioskowanej do zwrotu kwoty nadpłaconego podatku VAT. Zwrot podatku VAT przysługuje podatnikom po przeprowadzeniu przez organy podatkowe kontroli złożonego wniosku. Prawo podatkowe Ukrainy przewiduje również możliwość automatycznego zwrotu nadpłaconego przez podatnika podatku VAT na rzecz tych podmiotów, które spełnią łącznie następujące kryteria: • nie znajdują się w trakcie sądowych procedur upadłościowych; • są włączone do Jednolitego Państwowego Rejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców i w rejestrze tym nie dokonywano zapisów dotyczących określonych czynności prawnych wobec tych podmiotów (np. zapisów o zaniechaniu działalności gospodarczej); • realizują operacje, w odniesieniu do których ma zastosowanie zerowa stawka podatku VAT i których udział w ostatnich dwudziestu kolejno po sobie następujących sprawozdawczych okresach podatkowych stanowił łącznie nie mniej niż 50% łącznej wielkości dostaw; • łączna kwota rozbieżności pomiędzy podatkiem naliczonym, sformowanym przez płatnika podatków z tytułu zakupionych towarów (usług), a zobowiązaniami podatkowymi jego kontrahentów, dotyczącymi dostaw takich towarów (usług), wynikająca z deklaracji podatkowych zarejestrowanych w rejestrze, nie przekracza 10% wnioskowanej przez płatnika kwoty zwrotu budżetowego; • poziom średniego wynagrodzenia wszystkich zatrudnianych pracowników w każdym z ostatnich czterech sprawozdawczych okresów podatkowych (kwartałów) jest nie niższy niż 2,5-krotność minimalnego poziomu wynagrodzenia, przewidzianego przez prawo; • liczba zatrudnionych na umowę o pracę pracowników przekraczała w każdym z ostatnich czterech sprawozdawczych okresów podatkowych (kwartałów) 20 osób lub wartość bilansowa podstawowych funduszy na prowadzenie działalności gospodarczej w dniu rozliczenia jest wyższa od kwoty wnioskowanego do zwrotu podatku za ostatnie 12 miesięcy lub poziom wyznaczonego i należnego do zapłaty do budżetu zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od dochodu (stosunek spłaconego podatku do uzyskanych dochodów) jest wyższy niż średni wskaźnik w branży w każdym z ostatnich czterech sprawozdawczych okresów (kwartałów). 29 Ukraińskie prawo podatkowe przewiduje również kary finansowe dla administracji podatkowej za nieterminowy zwrot podatnikom nadpłaconego przez nich podatku VAT. Zgodnie z przepisami w tym zakresie, nie zwrócone na rzecz podmiotów gospodarczych w określonych w prawie terminach kwoty nadpłaconego podatku VAT uważane są za zadłużenie budżetowe, a do kwoty tego zadłużenia budżetowego doliczane są odsetki karne w wysokości 120% stawki ewidencyjnej Narodowego Banku Ukrainy, obowiązującej w momencie powstania zadłużenia, w trakcie jego utrzymywania, włącznie z dniem ostatecznego uregulowania tego zadłużenia. Szerzej na temat uregulowań w zakresie zwrotu nadpłaconego podatku VAT w art. 200 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. 2.4 Akcyza Płatnicy podatku Płatnikami podatku akcyzowego na Ukrainie są podmioty gospodarcze (w tym m.in. nierezydenci, podmioty zagraniczne/z udziałem kapitału zagranicznego), które realizują operacje (w tym produkcję i sprzedaż lub import) z tzw. towarami akcyzowymi. Do tzw. towarów akcyzowych zalicza się określone wyroby alkoholowe i tytoniowe, samochody, motocykle, przyczepy i nadwodzia samochodowe, a także określone produkty ropopochodne. Szczegółowy wykaz rodzajów operacji uznanych za podlegające opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, a także wykaz operacji, które nie są objęte/są zwolnione z obowiązku odprowadzenia podatku akcyzowego (np. eksport towarów akcyzowych za granicę) zawarty jest w art. 213 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Możliwość wyłączenia / zwolnienia danej operacji z opodatkowania podatkiem akcyzowym jest jednak z reguły uwarunkowana spełnieniem określonych w przepisach prawnych warunków (np. prawidłowe wypełnienie procedur eksportowych). Rejestracja płatników podatków W przypadku podmiotów zajmujących się produkcja tzw. towarów akcyzowych i których działalność podlega licencjonowaniu na Ukrainie, a także w przypadku podmiotów zajmujących się importem na Ukrainę wyrobów tytoniowych i alkoholowych, ich rejestracja jako płatników podatku akcyzowego odbywa się w ramach procedury ubiegania się o licencję na prowadzenie w/w rodzajów działalności gospodarczej. W przypadku natomiast pozostałych podmiotów zajmujących się operacjami z tzw. towarami akcyzowymi, ich rejestracja jako płatników podatku akcyzowego musi zostać przeprowadzona w ciągu miesiąca od dnia rozpoczęcia ich działalności gospodarczej. Stawki akcyzy Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi, akcyza naliczana jest według stałych stawek liczonych na jednostkę wyprodukowanego/importowanego towaru (stawki specyficzne) lub jako procent od wartości sprzedanego towaru (stawki ad valorem). Mogą mieć również zastosowanie stawki kombinowane. W przypadku, gdy stawka akcyzy wyrażona jest w walutach obcych, akcyza spłacana jest w walucie ukraińskiej po przeliczeniu według kursu Narodowego Banku Ukrainy z dnia składania deklaracji celnej dla towarów importowanych, lub według kursu Narodowego Banku Ukrainy 30 z pierwszego dnia kwartału, w którym dokonana zostanie sprzedaż danego towaru w przypadku towarów wyprodukowanych i sprzedawanych na terytorium Ukrainy. W określonych przypadkach jak np. import paliwa zawierającego szkodliwe dla środowiska związki chemiczne ukraińskie przepisy przewidują odrębne stawki podatku akcyzowego; z kolei w przypadku określonych wyrobów tytoniowych łączna wartość należnego do spłaty podatku akcyzowego nie może być niższa od granicznych kwot, przewidzianych w przepisach – szerzej na ten temat w rozdziale VI ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”). Gabinet Ministrów Ukrainy jest zobowiązany corocznie do 1 czerwca danego roku przekazywać pod obrady ukraińskiego parlamentu projekt nowelizacji obowiązujących przepisów w zakresie korekty obowiązujących specyficznych stawek akcyzy o poziom inflacji. 2.5 Uproszczony system opodatkowania na Ukrainie (podatek jednolity oraz podatek stały). Informacje wstępne i podstawy prawne Ukraińskie przepisy prawne przewidują dwie możliwości zastosowania uproszczonego systemu opodatkowania dla małych przedsiębiorców – podatek jednolity (ukr.: „єдиний податок”) lub podatek stały (ukr.: „фіксований податок”). Przejście na rozliczenia w oparciu o podatek jednolity zwalania płatników tego podatku z obowiązku uiszczania następujących podatków i opłat państwowych: • podatku od dochodów przedsiębiorstw (dotyczy płatników jednolitego podatku – osób prawnych); • podatku od dochodów osób fizycznych (dotyczy płatników jednolitego podatku – osób fizycznych); • podatku VAT (nie dotyczy tych płatników jednolitego podatku – osób prawnych, które wybrały 6% stawkę podatku jednolitego); • podatku gruntowego (za wyjątkiem podatku gruntowego pobieranego od gruntów nie związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą); • opłaty za korzystanie z zasobów naturalnych; • opłaty za celowe wykorzystanie wody; • opłaty za celowe wykorzystanie zasobów leśnych; • opłaty za pozwolenia handlowe. Osoby fizyczne, będące płatnikami jednolitego podatku, mają również prawo nie stosować kas fiskalnych przy prowadzeniu działalności gospodarczej, oraz prowadzić książki przychodów i rozchodów. Z obowiązku prowadzenia książki przychodów i rozchodów zwolnione są także osoby fizyczne, będące płatnikami stałego podatku. Płatnicy zarówno jednolitego podatku, jak i stałego podatku mają jednak obowiązek spłacać składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne na zasadach ogólnych. Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie opodatkowania podatkiem jednolitym jest dekret Prezydenta Ukrainy nr 727/98 z dnia 3 lipca 1998 r. (z późn. zm.) “O uproszczonym systemie opodatkowania, księgowości i sprawozdawczości dla małych podmiotów gospodarczych”, natomiast podatkiem stałym – dekret Gabinetu Ministrów Ukrainy nr 13-92 z dnia 26 grudnia 1992 r. (z późn. zm.) „O podatku dochodowym od obywateli”. 31 Płatnicy podatku Płatnikami jednolitego podatku mogą być następujące podmioty: • osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą, zatrudniające nie więcej niż 10 osób w ciągu roku, z rocznym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej nie przekraczającym 500.000,- UAH; • osoby prawne (niezależnie od ich formy organizacyjno-prawnej), zatrudniające rocznie nie więcej niż 50 osób, z rocznym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej nie przekraczającym 1.000.000,- UAH; Podatek ten nie może natomiast być stosowany przez następujące podmioty: • podmioty, w odniesieniu do których ma zastosowanie ustawa „O regulowaniu niektórych rodzajów działalności przedsiębiorczej" w zakresie uzyskania specjalnego zezwolenia (ukr.: „патенту”) na prowadzenie danego rodzaju działalności gospodarczej, w tym podmioty gospodarcze zajmujące się organizacją gier hazardowych i/lub świadczeniem usług wymiany walut; • podmioty gospodarcze zajmujące się produkcją, importem, eksportem i/lub handlem hurtowym towarami akcyzowymi, podmioty gospodarcze zajmujące się handlem detalicznym wyrobami ropopochodnymi, a także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą polegającą na handlu wyrobami tytoniowymi, alkoholowymi i ropopochodnymi; • podmioty gospodarcze zajmujące się pozyskiwaniem i produkcją kamieni szlachetnych, a także handlem hurtowym i detalicznym wyrobami z kamieniami szlachetnymi, które to podmioty podlegają obowiązkowi uzyskania licencji zgodnie z ustawą „O licencjonowaniu określonych rodzajów działalności gospodarczej”; • fundusze ubezpieczeniowe, banki, inne instytucje finansowe; • podmioty gospodarcze, których założycielami są osoby prawne nie stosujące uproszczonego systemu opodatkowania i posiadające co najmniej 25% udziałów tego podmiotu gospodarczego; • podmioty prowadzące wspólną działalność gospodarczą; • podmioty zajmujące się produkcją, eksportem, importem lub handlem tzw. towarami akcyzowymi. Z kolei płatnikami stałego podatku mogą być wyłącznie osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą, zatrudniające nie więcej niż 5 osób w ciągu roku, z rocznym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej nie przekraczającym 1000 minimalnych dochodów niepodlegających opodatkowaniu (17.000 UAH) oraz prowadzące działalność gospodarczą w ramach zorganizowanych targowisk. Płatnikiem tego podatku nie mogą natomiast być: • podmioty prowadzące placówki gier hazardowych lub zajmujące się wymianą walut; • podmioty zajmujące się produkcją, eksportem, importem lub handlem tzw. towarami akcyzowymi; • podmioty gospodarcze zajmujące się pozyskiwaniem i produkcją kamieni szlachetnych, a także handlem hurtowym i detalicznym wyrobami z kamieniami szlachetnymi, które to podmioty podlegają po obowiązek 32 uzyskania licencji zgodnie z ustawą „O licencjonowaniu określonych rodzajów działalności gospodarczej”. Rejestracja płatników Uproszczony system opodatkowania może być stosowany zamiast ogólnego systemu opodatkowania, na podstawie wyboru dokonanego przez dany podmiot prowadzący działalność gospodarczą (przy czym dany podmiot może złożyć wniosek o zastosowanie uproszczonego systemu opodatkowania tylko raz do roku). W celu przejścia na uproszczony system opodatkowania, zainteresowany podmiot powinien złożyć do właściwego ze względu na miejsce swojej rejestracji organu Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy pisemny wniosek (przy czym osoba prawna w złożonym wniosku powinna wskazać wybraną przez nią stawkę podatku jednolitego). Wniosek ten powinien być złożony nie później niż 15 dni przed rozpoczęciem następnego okresu rozliczeniowego i pod warunkiem uiszczenia wszystkich podatków za poprzedni okres rozliczeniowy. Państwowa Służba Podatkowa Ukrainy powinna w ciągu 10 dni roboczych od złożenia wniosku wydać płatnikowi podatku świadectwo o prawie do spłaty jednolitego podatku lub też uzasadnienie odmowy wydania takiego świadectwa. Z kolei w celu uzyskania statusu płatnika stałego podatku zainteresowana osoba powinna złożyć do właściwego dla jej miejsca zamieszkania organu podatkowego pisemny wniosek (w dowolnej formie) zawierający następujące informacje: miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, ilość zatrudnianych osób wraz z podaniem ich numerów identyfikacji podatkowej, a także łączny poziom dochodów za ostatnie 12 miesięcy. Po dokonaniu opłaty stałego podatku Państwowa Służba Podatkowa Ukrainy wydaje danemu podatnikowi w ciągu 3 dni roboczych pozwolenie handlowe (ukr.: „торговий патент”), które jest potwierdzeniem przyznania mu statusu płatnika stałego podatku i umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej. Stawka podatku Płatnicy jednolitego podatku – osoby fizyczne Stawka podatku jednolitego dla osób fizycznych ustalana jest przez władze samorządowe właściwe dla miejsca państwowej rejestracji tych osób fizycznych, a jej wysokość zależy od rodzaju działalności gospodarczej (przy czym wysokość ta nie może być niższa od 20 UAH i wyższa od 200 UAH miesięcznie). W przypadku, gdy dana osoba fizyczna prowadzi kilka rodzajów działalności gospodarczej, w stosunku do których ustanowiono różne stawki podatku jednolitego, to osoba taka spłaca jednolity podatek, który nie przekracza ustalonej stawki maksymalnej. W przypadku natomiast zatrudniania przez osobę fizyczną własnych pracowników, podatek jednolity podwyższany jest o 50% na każdą zatrudnianą osobę. Płatnicy jednolitego podatku – osoby prawne Osoby prawne, które przeszły na uproszczony system opodatkowania, mogą wybrać jeden z dwóch następujących wariantów opodatkowania swoich dochodów: • 6% od wartości dochodów ze sprzedaży towarów, usług, prac (bez uwzględniania wartości akcyzy) pod warunkiem oddzielnej spłaty podatku VAT; 33 • 10% od wartości dochodów ze sprzedaży towarów, usług, prac (bez uwzględniania wartości akcyzy), w przypadku włączenia podatku VAT do wartości jednolitego podatku. Płatnicy stałego podatku – osoby fizyczne Stawka podatku stałego dla osób fizycznych ustalana jest przez władze samorządowe właściwe dla miejsca prowadzenia działalności handlowej przez dana osobę. W przypadku, gdy dana osoba prowadzi działalność samodzielnie, bez zatrudniania dodatkowych osób, wysokość tego podatku nie może być niższa od 20 UAH i wyższa od 100 UAH miesięcznie. W przypadku, gdy dana działalność prowadzona jest na terytorium całej Ukrainy wysokość tego podatku wynosi 100 UAH miesięcznie. W przypadku natomiast, gdy dany podatnik zatrudnia osoby, wysokość podatku stałego zwiększa się o 50% na każdą zatrudniana osobę. Rozliczenie i spłata podatku Okresem rozliczeniowym jednolitego podatku jest kwartał. Płatnicy jednolitego podatku zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne – zobowiązani są do uiszczania jednolitego podatku nie później niż do 20 dnia każdego miesiąca, a w terminie 20 dni po zakończeniu kwartału rozliczeniowego są zobowiązani do złożenia rozliczenia spłaty jednolitego podatku (oraz akcyzy, a osoby prawne które wybrały 6% stawkę jednolitego podatku, także podatku VAT) oraz dokumentów potwierdzających opłatę tego podatku. Okresem rozliczeniowym stałego podatku jest kwartał. Podatek ten spłacany jest zaliczkowo po 25% kwoty tego podatku za poprzedni rok (w przypadku podatników, którzy po raz pierwszy spłacają ten podatek po 25% kwoty wyznaczonej przez organ podatkowy) co kwartał (do 15 marca, do 15 maja, do 15 sierpnia oraz do 17 listopada), a następnie po zakończeniu roku następuje ostateczne rozliczenie podatku. 2.6 Zryczałtowany podatek rolny (ukr.: фіксований сільськогосподарський податок). Informacje wstępne Płatnicy zryczałtowanego podatku rolnego zwolnieni są z obowiązku uiszczania następujących podatków i opłat państwowych (opłata zryczałtowanego podatku rolnego zastępuje opłatę tych podatków i opłat): • podatku od dochodów przedsiębiorstw; • podatku gruntowego (za wyjątkiem podatku gruntowego dotyczącego tych gruntów, które nie są wykorzystywane do celów produkcji rolnej); • opłaty za korzystanie na zasadach specjalnych z zasobów wodnych; • opłat za prowadzenie określonych rodzajów działalności gospodarczej (w zakresie prowadzenia działalności handlowej). Ponadto podmioty zajmujące się produkcją rolną, spełniające określone w prawie podatkowym Ukrainy kryteria, mogą przejść na specjalny tryb opodatkowania podatkiem VAT. Rozwiązanie to przewiduje m.in. możliwość zwolnienia, pod warunkiem spełnienia wymogów przewidzianych w prawie, gospodarstw rolnych, leśnych i rybnych z obowiązku wpłaty naliczonego podatku VAT do budżetu państwa i wykorzystania w uzyskanych w ten sposób środków na potrzeby pokrycia należnego podatku VAT lub przeznaczenia tych kwot na cele produkcyjne (w przypadku nadwyżki podatku VAT). Szczegółowe informacje na ten temat w art. 209 ustawy nr 2755-VI z dnia 2 grudnia 34 2010 r. „Kodeks podatkowy Ukrainy”. Pozostałe podatki i opłaty producenci rolni uiszczają na zasadach ogólnych. Płatnicy podatku Zryczałtowany podatek rolny mogą stosować te przedsiębiorstwa rolne (osoby prawne niezależnie od ich formy organizacyjno-prawnej), które produkują, przetwarzają i sprzedają produkty rolne, lub które zajmują się hodowlą ryb (w jeziorach i zbiornikach wodnych) i których poziom własnej produkcji rolnej (wytworzonej przez dany podmiot) oraz produkcji jej przerobu za poprzedni rok sprawozdawczy przekracza 75% ogólnego poziomu produkcji danego podmiotu. Płatnikami zryczałtowanego podatku rolnego nie mogą być podmioty gospodarcze, których ponad 50% dochodów ze sprzedaży własnej produkcji rolnej stanową dochody ze sprzedaży roślin dekoracyjnych, dzikich zwierząt i ptaków czy futer i wyrobów z futra; które zajmują się produkcją lub sprzedażą tzw. towarów akcyzowych (z wyjątkiem określonego surowca winnego), lub które na dzień złożenia wniosku w sprawie przejścia na zryczałtowany podatek rolny miał zadłużenie podatkowe (za wyjątkiem zadłużenia będącego następstwem siły wyższej). Rejestracja płatników W celu rejestracji (lub potwierdzenia statusu płatnika zryczałtowanego podatku rolnego), dany producent rolny w terminie do 1 lutego danego roku kalendarzowego powinien samodzielnie obliczyć wielkość takiego podatku oraz złożyć następujące dokumenty: • ogólne rozliczenie zryczałtowanego podatku rolnego za dany rok kalendarzowy, dotyczące wszystkich gruntów, z których opłacany jest ten podatek; • oddzielne rozliczenie zryczałtowanego podatku rolnego dotyczące każdego z gruntów, z których opłacany jest ten podatek; • obliczenie udziału własnej produkcji rolnej (wytworzonej przez dany podmiot) oraz produkcji jej przerobu za poprzedni rok sprawozdawczy w łącznej produkcji danego podatnika; • wyciąg z państwowego katastru ziemi odnośnie do wykazu gruntów rolnych wraz z ich wyceną. Zaświadczenie o rejestracji płatnika zryczałtowanego podatku rolnego wydawane jest w ciągu dziesięciu dni roboczych od daty złożenia rozliczenia podatku przez właściwy ze względu na miejsce siedziby (zamieszkania) podatnika organ Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy. Podstawa opodatkowania Przedmiotem opodatkowania dla podatników zryczałtowanego podatku rolnego jest powierzchnia gruntów wchodzących w skład takiego gospodarstwa rolnego lub przekazanych podatnikowi w dzierżawę, w tym także grunty funduszu wodnego wykorzystywane w celach hodowli ryb. Stawka podatku 35 Stawka zryczałtowanego podatku rolnego jest obliczana jest jako odsetek od wyceny wartości danego gruntu rolnego, przeprowadzonej w dniu 1 lipca 1995 r., i wynosi: • w przypadku gruntów rolnych, łąk i pastwisk – 0,15% rocznie (dla producentów rolnych z terenów górskich i graniczących z lasami – 0,09% rocznie); • w przypadku wieloletnich upraw (ogrody i sady) – 0,09% rocznie (dla producentów rolnych z terenów górskich i graniczących z lasami – 0,03% rocznie); • w przypadku zbiorników wodnych wykorzystywanych do hodowli ryb – 0,45% rocznie; • w przypadku gruntów rolnych, łąk i pastwisk będących własnością gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji roślinnej uprawianej w zamkniętych obiektach – 1% rocznie. Rozliczenie i spłata podatku Płatnicy zryczałtowanego podatku rolnego zobowiązani są corocznie do samodzielnego obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego według stanu na 1 stycznia 2011 r. i złożenia stosownej deklaracji do właściwego ze względu na miejsce siedziby (zamieszkania) podatnika organu Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy w terminie do 1 lutego roku kalendarzowego następującego po roku rozliczeniowym. Zryczałtowany podatek rolny powinien być uiszczany comiesięcznie, w ciągu 30 dni od zakończenia danego miesiąca w wysokości 1/3 stawki podatku, która jest przewidziana na dany kwartał i przy uwzględnieniu następującego podziału rocznej kwoty tego podatku: • w I kwartale danego roku – 10% od rocznej stawki podatku; • w II kwartale danego roku – 10% od rocznej stawki podatku; • w III kwartale danego roku – 50% od rocznej stawki podatku • w IV kwartale danego roku – 30% od rocznej stawki podatku. 2.7 Składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Wstęp Z dniem 1 stycznia 2011 r. zamiast dotychczasowych czterech odrębnych składek na ubezpieczenia społeczne na Ukrainie wprowadzono jedną, ujednoliconą składkę na wszystkie obowiązkowe ubezpieczenia społeczne – tzw. jednolitą składkę na powszechne państwowe ubezpieczenia społeczne (ukr.: єдиний внесок на загальнообов'язкове державне соціальне страхування). Płatnicy składek Płatnikami jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne są w szczególności: • pracodawcy (w tym m.in. osoby prawne, osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą, przedstawicielstwa zagranicznych firm lub osoby fizyczne), zatrudniający pracowników na podstawie umowy o pracy lub innej tego typu umowy, w tym umowy cywilno-prawnej (wyjątkiem w tym zakresie są umowy cywilno-prawne zawarte z osobą fizyczną prowadzącą własną działalność gospodarczą i dotyczące tej właśnie działalności gospodarczej); • osoby fizyczne zatrudnione przez pracodawców na podstawie umowy o pracę lub osoby fizyczne wykonujące prace / usługi na rzecz pracodawców 36 • • • na podstawie umowy cywilno-prawnej (przy czym w przypadku tej kategorii płatników składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne naliczane są i odprowadzane przez pracodawców); osoby fizyczne wykonujące wolne zawody (m.in. artyści, naukowcy, prawnicy, lekarze); osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą i objęte uproszczonym trybem opodatkowania; inne podmioty wskazane w ukraińskich przepisach prawnych. Podmioty te, w celu odprowadzania jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zobligowane są do zarejestrowania się w Funduszu Emerytalnym Ukrainy. Poziom składki W przypadku pracodawców i zatrudnianych przez nich pracowników, jednolita składka na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne naliczana jest od całości wynagrodzenia wypłacanego danemu pracownikowi (zarówno płaca podstawowa, jak i wszelkie dodatki do niej, w tym wypłacane w formie naturalnej) lub od całości dochodu wynikającego z wykonania pracy/usługi zgodnie z zawartą umową cywilno-prawną. W przypadku osób fizycznych wykonujących wolne zawody składka ta naliczana jest od łącznej wartości uzyskanego przez taką osobę dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od dochodów osób fizycznych. Z kolei osoby fizyczne prowadzące własną działalność gospodarczą i objęte uproszczonym trybem opodatkowania samodzielnie określają wysokość dochodów, od których odprowadzana jest jednolita składka na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Wysokość jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne odprowadzanej przez pracodawców uzależniona jest od klasy ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej przez danego pracodawcę i wynosi od 36,76% do 49,7%. Ukraińskie przepisy prawne przewidują również stały poziom tej składki dla określonych kategorii pracodawców, w tym m.in.: • pracodawców zatrudniających personel lotniczy (pilotów, mechaników pokładowych, inżynierów pokładowych, radiowców, nawigatorów, personel pokładowy) – wysokość tej składki ustalona została na poziomie 45,96%; • pracodawców zatrudniających osoby fizyczne na podstawie umowy cywilnoprawnej – wysokość tej składki ustalona została na poziomie 34,7%. Wysokość jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, pobieranej i odprowadzanej przez pracodawców z wynagrodzenia wypłacanego zatrudnianym pracownikom (umowa o pracę), wynosi 3,6% (6,1% w przypadku określonych kategorii pracowników, w tym m.in. personelu lotniczego). W przypadku osób fizycznych wykonujących prace / usługi na rzecz pracodawców na podstawie umowy cywilnoprawnej wysokość potrącanej przez pracodawców składki obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wynosi 2,6%, a w przypadku osób fizycznych wykonujących wolne zawody, czy prowadzących własną działalność gospodarczą i objętych uproszczonym trybem opodatkowania wysokość tej składki wynosi 34,7%. Ukraińskie przepisy przewidują również odrębne wysokości jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w przypadku określonych kategorii pracowników (np. osób niepełnosprawnych). Szczegółowe informacje na ten temat znaleźć można w art. 8 ustawy nr 2464-VI z dnia 8 lipca 2010 r. (z późn. zm.) „O uiszczaniu i ewidencji jednolitej składki na obowiązkowe 37 państwowe ubezpieczenie społeczne”. Niezależnie jednak od kategorii płatnika jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne maksymalna wysokość podstawy naliczenia tej składki nie może przekroczyć 15-krotności poziomu minimum egzystencji dla osoby pracującej, obowiązującego w miesiącu naliczania tej składki. Z kolei minimalna wysokość jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne nie może być mniejsza niż iloczyn tej składki i poziomu płacy minimalnej, obowiązującej w miesiącu naliczania tej składki. Rozliczenie i spłata podatku Okresem rozliczeniowym jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne dla pracodawców jest miesiąc (przy czym składki te pracodawcy muszą naliczać i odprowadzać na bieżąco, przy każdej wypłacie dochodów na rzecz zatrudnianych przez nich osób), a stosowne deklaracje i rozliczenia składki muszą być składane/dokonywane w terminie do 20 dnia następnego miesiąca. W przypadku osób fizycznych prowadzących własną działalność i zatrudniających pracowników (na podstawie umów o pracę lub innych umów cywilno-prawnych), osób fizycznych wykonujących wolne zawody lub innych osób fizycznych zatrudniających pracowników w/w okres rozliczeniowy wynosi rok. W tym przypadku stosowne deklaracje i rozliczenia składki muszą być składane / dokonywane w terminie do 20 stycznia roku następującego po danym roku rozliczeniowym. Spłata należnej kwoty jednolitej składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne następuje w walucie ukraińskiej na rachunek bankowy właściwego dla danego płatnika tej składki regionalnego oddziału Funduszu Emerytalnego Ukrainy. 2.8 Ochrona przed podwójnym opodatkowaniem Zgodnie z przepisami Polski i Ukrainy dochody uzyskiwane ze źródeł zagranicznych są wliczane do ogólnego dochodu danego podatnika i podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Przepisy obu krajów przewidują jednak, iż w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania dochodów, odprowadzony w jednym kraju podatek od dochodów uzyskiwanych w tym kraju może zostać zaliczony na poczet podatku od tych dochodów, który ma być zapłacony w drugim kraju. Warunkiem zastosowania przepisów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest istnienie obowiązującej umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ponadto te wzajemne potrącenia nie mogą przekraczać kwoty zobowiązań podatkowych z tytułu dochodów uzyskiwanych w kraju pochodzenia danego podatnika. Konieczne jest również przedłożenie przez nierezydenta na rzecz rezydenta, który wypłaca nierezydentowi dochody, zaświadczenia potwierdzającego status rezydenta podatkowego (tzw. certyfikat rezydencji). Ponadto, ukraińskie przepisy podatkowe w celu zastosowania przepisów o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują konieczność uzyskania pisemnej informacji od właściwych organów podatkowych drugiego kraju o spłacie podatku w tym kraju. Zgodnie z polsko-ukraińską umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, w przypadku określonych rodzajów dochodów (m.in. zysków przedsiębiorstw, dochodów z usług transportu międzynarodowego, czy pracy najemnej) uzyskiwanych przez polskich podatników na Ukrainie, dochody te podlegają całkowitemu zwolnieniu z opłaty podatku w Polsce. W przypadku natomiast innych rodzajów dochodów (np. dochodów z należności licencyjnych, odsetek, 38 dywidend) podatek zapłacony na Ukrainie będzie podlegał zaliczeniu na poczet podatku płatnego w Polsce, lecz w wysokości nieprzekraczającej podatku, jaki byłby od takich dochodów należny w Polsce. Natomiast w przypadku dochodów uzyskiwanych przez ukraińskich podatników w Polsce to podatek spłacony z tego tytułu w Polsce zaliczany jest na poczet podatku od tych dochodów, jaki dany podmiot musi zapłacić na Ukrainie. 3. SYSTEM ZACHĘT INWESTYCYJNYCH Wstęp Generalną zasadą przyjętą w ukraińskich przepisach prawnych jest równość traktowania podmiotów krajowych i podmiotów zagranicznych/z udziałem kapitału zagranicznego. Dlatego też przepisy tego kraju dopuszczają preferencyjne traktowanie inwestorów zagranicznych jedynie w wąskim zakresie i w ściśle określonych przepisami prawa przypadkach. Do 31 marca 2005 r. podstawowym narzędziem stymulowania napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Ukrainy były ulgi i preferencje obowiązujące w specjalnych strefach ekonomicznych i obszarach priorytetowego rozwoju. Ze względu jednak na zastrzeżenia ukraińskich władz odnośnie do funkcjonowania tego typu obszarów (specjalne strefy ekonomiczne i obszary priorytetowego rozwoju jako instrument obchodzenia przepisów podatkowych, walutowych i celnych przez firmy), ich funkcjonowanie zostało w 2005 r. istotnie zmienione. W rezultacie, pomimo nadal formalnego funkcjonowania w/w obszarów, nie obowiązują w nich żadne ulgi i preferencje. Do aktualnie stosowanych instrumentów przyciągania inwestycji zagranicznych wymienić należy ogólne gwarancje ochrony praw inwestora oraz możliwość ulgowego (bez cła) wwiezienia na obszar celny Ukrainy majątku jako aportu do kapitału zakładowego osoby prawnej. Dodatkowo, w ramach wspierania określonych obszarów działalności gospodarczej (dotyczy to w szczególności przemysłu stoczniowego, przemysłu lotniczego, poszukiwania i wydobycia zasobów naturalnych) ukraińskie przepisy prawne przewidują dodatkowe ulgi i preferencje. Definicja inwestora zagranicznego W myśl przepisów ukraińskich, aby dane przedsiębiorstwo mogło korzystać z rozwiązań prawnych przewidzianych dla podmiotów zagranicznych/z udziałem kapitału zagranicznego, udział kapitału zagranicznego w kapitale statutowym tego przedsiębiorstwa musi wynosić co najmniej 10%. Ponadto, za podmiot zagraniczny uważana jest także osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ukraińskimi, ale której całkowity kapitał założycielski jest pochodzenia zagranicznego lub też, gdy ta osoba prawna jest pod całkowitą kontrolą zagranicznego podmiotu. W pozostałych przypadkach przedsiębiorstwa, w których udział zagraniczny w kapitale statutowym nie przekracza 10%, funkcjonują na zasadach ogólnych przewidzianych wobec przedsiębiorstw rodzimych. Zgodnie z przepisami ukraińskimi, przedsiębiorstwo nabiera statusu przedsiębiorstwa zagranicznego/z udziałem kapitału zagranicznego, a więc i uzyskuje ochronę prawną przewidzianą dla inwestorów zagranicznych z dniem wniesienia wkładu zagranicznego do kapitału statutowego danego podmiotu. 39 Rejestracja inwestycji zagranicznych. Ukraińskie prawo nie przewiduje obowiązku dokonywania przez zagranicznych inwestorów rejestracji danej inwestycji (termin inwestycja jest szeroko rozumiany, inwestycją zagraniczną mogą być m.in. wkłady kapitałowe, rzeczowe, przekazanie praw majątkowych, itp). W przypadku jednak, gdy dany inwestor nie zdecyduje się zarejestrować swojej inwestycji na zasadach dobrowolnych, to ukraińskie prawo przewiduje, iż inwestor taki traci prawo do ubiegania się o ewentualne ulgi, gwarancje i ochronę prawną dla zagranicznych inwestorów, wynikające z ukraińskiego prawa (ustawy „O trybie zagranicznego inwestowania”). Inwestycje z Polski chronione są jednak niezależnie od dokonania takiej rejestracji czy zrezygnowania z niej na podstawie „Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji” z dnia 12 stycznia 1993 r. W przypadku zainteresowania dokonaniem dobrowolnej rejestracji danej inwestycji, niezależnie od jej formy (wkład rzeczowy, środki pieniężne, inne) należy dokonać tego w ciągu 3 dni od faktycznego wniesienia danej inwestycji. Rejestrację przeprowadzają w zależności od miejsca lokalizacji inwestycji – władze Autonomicznej Republiki Krymu, administracje państwowe miast obwodowych lub administracje państwowe Kijowa i Sewastopola. W celu rejestracji zagranicznej inwestycji należy do właściwego organu rejestrującego złożyć wniosek informacyjny w trzech egzemplarzach z adnotacją organu podatkowego właściwego dla siedziby przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego, potwierdzającą faktyczne wniesienie inwestycji, dokumenty potwierdzające formę inwestycji (np. dokumenty założycielskie, statut, umowa o wspólnej działalności itp.), dokumenty potwierdzające wartość inwestycji oraz dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej w wysokości 20 minimalnych dochodów ludności niepodlegających opodatkowaniu (tj. 140 UAH). Rejestracja inwestycji potwierdzana jest poprzez opieczętowanie wniosków informacyjnych. W przypadku jakichkolwiek zmian inwestor zobligowany jest informować o nich organ rejestrujący. Ogólne gwarancje praw i przywilejów inwestorów zagranicznych Zgodnie z ukraińskimi przepisami prawnymi inwestorzy zagraniczni podejmujący działalność na terytorium Ukrainy otrzymują następujące prawa i gwarancje państwowe: • • • gwarancja równego traktowania inwestorów zagranicznych i inwestorów krajowych pod względem stosowanych wobec nich przepisów prawnych; gwarancja stabilności przepisów prawnych – w przypadku zmiany przepisów prawnych na niekorzyść inwestora zagranicznego inwestor ten może wystąpić z wnioskiem o utrzymanie uprzednio obowiązujących przepisów prawnych przez okres 10 lat (zmiany przepisów nie są obowiązujące w stosunku do stron umów o rozdziale produkcji w trakcie obowiązywania tej umowy); zasada ta nie obowiązuje w przypadku, gdy niekorzystne dla zagranicznego inwestora zmiany w ukraińskich przepisach prawnych następują w związku z kwestiami obronności, bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego oraz ochrony otoczenia; zakaz nacjonalizacji lub konfiskaty przedsiębiorstw z udziałem inwestycji zagranicznych bez zaistnienia szczególnych uwarunkowań, a w przypadku zaistnienia takich uwarunkowań i dokonania nacjonalizacji lub konfiskaty – 40 • • • obowiązek wypłacenia stosownego odszkodowania; decyzja o nacjonalizacji lub konfiskacie inwestycji oraz decyzja o wysokości rekompensaty może być zaskarżona do sądu; prawo do odszkodowania w sytuacji poniesienia szkody na skutek niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków wobec inwestora przez państwowe organy, przy czym wysokość tej szkody musi być oparta o rynkową wycenę lub ocenę audytora; prawo do swobodnego wywozu za granicę bez konieczności uiszczenia cła wniesionych w formie rzeczowej lub pieniężnej inwestycji, a także uzyskanych z niej dochodów w formie rzeczowej lub pieniężnej (maksymalnie w ciągu 6 miesięcy od momentu zakończenia inwestycji); prawo do swobodnego wywozu za granicę dochodów w formie gotówkowej lub rzeczowej po opłaceniu wszystkich podatków i innych obowiązkowych wobec państwa opłat. Dodatkowe gwarancje ukraińskie prawo nadaje koncesjonariuszom. Zgodnie bowiem z prawem państwo ukraińskie gwarantuje koncesjonariuszom dotrzymanie warunków prowadzenia działalności koncesyjnej, wynikającej z obowiązujących aktów prawnych regulujących ten rodzaj działalności, a wszelkie zmiany wprowadzane do tych aktów prawnych nie powinny pogarszać warunków prowadzenia działalności wynikających z danej umowy koncesyjnej (w przypadku podjęcia przez organy władzy państwowej lub samorządowej decyzji, które pogarszałyby warunki działalności koncesjonariusza, przysługuje mu prawo do odszkodowania). Ponadto organy władzy państwowej i samorządowej nie mogą ingerować w działalność koncesjonariusza (za wyjątkiem sytuacji wprost wynikających z ustaw), a majątek koncesjonariusza, wykorzystywany w ramach realizacji danej umowy koncesyjnej, nie może zostać przejęty przez państwo. Majątek taki nie może być również wykorzystywany przez organy władzy państwowej lub samorządowej, za wyjątkiem konieczności wykorzystania tego majątku na potrzeby sytuacji nadzwyczajnych i pod warunkiem wypłacenia koncesjonariuszowi stosownego odszkodowania. Interesy polskich inwestorów na Ukrainie poza ogólną ochroną wynikającą z w/w przepisów chronione są dodatkowo na mocy „Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji” z dnia 12 stycznia 1993 r. (Dz. U. z 1993 r., Nr 125, poz. 575). Poza analogicznymi gwarancjami, jak te powyżej opisane, umowa ta – art. 4 ust 2 – gwarantuje inwestorom polskim klauzulę najwyższego uprzywilejowania, zgodnie z którą warunki prowadzenia działalności gospodarczej przez inwestorów polskich na terytorium Ukrainy nie będą mniej korzystne niż warunki oferowane przez ten kraj dla inwestorów zagranicznym z innych krajów. Ulgi związane z aportem mienia do kapitału założycielskiego podmiotu z udziałem kapitału zagranicznego Poza w/w gwarancjami inwestorom zagranicznym zagwarantowane jest również prawo do wwozu w trybie ulgowym majątku, który służyć ma jako aport rzeczowy do kapitału założycielskiego nowo tworzonego przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym. Stosowne procedury ukraińskie przewidują w takim wypadku obowiązek wystawienia przez inwestora zagranicznego na rzecz organów celnych Ukrainy weksla w walucie obcej na sumę wwożonego majątku z 30-dniowym terminem wykupu. Weksel ten musi 41 zostać złożony w ukraińskim banku prowadzącym rachunek inwestora. Jeżeli w okresie 30 dni wwożony majątek zostanie zaliczony w poczet kapitału statutowego (do bilansu) zakładanego przedsiębiorstwa, organ celny dokonujący odprawy celnej umarza weksel; w tym celu wymagane jest uprzednie uzyskanie potwierdzenia wniesienia wkładu przez uzyskanie stosownej adnotacji na wekslu przez organy podatkowe właściwe dla siedziby przedsiębiorstwa, w którym dokonana została inwestycja (organy te mają 15 dni na rozpatrzenie stosownego wniosku). W przypadku, gdy w ciągu 30 dni od dokonania odprawy celnej w/w weksel nie zostanie umorzony, inwestor zobowiązany jest w ciągu 5 dni dokonać uiszczenia cła, a w przypadku gdy tego nie dokona, organ celny ma prawo do wystąpienia do właściwego banku o realizację danego weksla. W przypadku wycofania przez inwestora zagranicznego wniesionego przez niego majątku z kapitału zakładowego w okresie 3 lat od jego wwiezienia na ukraińskie terytorium inwestor ten musi na następny dzień od wycofania majątku uiścić stosowne opłaty celne (o fakcie wycofania przez inwestora zagranicznego majątku z kapitału założycielskiego przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego organy celne są powiadamiane przez stosowne organy podatkowe). Zasada ta nie dotyczy sytuacji, gdy majątek ten zostanie wywieziony przez inwestora za granicę w przypadku podjęcia przez niego decyzji o całkowitym wycofaniu się z rynku ukraińskiego – co musi być potwierdzone stosowną celną deklaracją wywozową . W takim przypadku, zgodnie z ukraińskimi przepisami, zagraniczni inwestorzy na Ukrainie mają prawo do swobodnego wywozu za granicę bez konieczności uiszczenia cła wniesionych w formie rzeczowej lub pieniężnej inwestycji, a także uzyskanych z niej dochodów w formie rzeczowej lub pieniężnej (maksymalnie w ciągu 6 miesięcy od momentu zakończenia inwestycji). 42
