Prawo cywilne III

Prawo cywilne 18.12.2012 r.
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Swoboda formy
Art. 60 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności
prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób
dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej ( oświadczenie woli).
Oświadczenie woli:
- wyraźne
- dorozumiane ( per factaconcludentia) np.: wejście do autobusu.
Funkcje:
Formy szczególne
Dowodowa
Refleksyjna
Transparencyjna
- zwykła forma pisemna
(forma elektroniczna)
Publiczna
- poświadczenie daty
Zabezpieczająca
- poświadczenie podpisu
- akt notarialny
Istotne jest żeby inne podmioty poznały nasze oświadczenie woli. Czasami zabezpiecza się interes
osób trzecich. Mamy większą pewność obrotu dzięki temu. Forma pisemna załatwia wiele spraw.
ZWYKŁA FORMA PISEMNA:
Art. 78.[Zachowanie formy pisemnej] § 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej
wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli.
Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których
każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść
oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
§ 2. Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest
równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.
Podpis wymagany jest pod dokumentem, jeżeli coś jest pod podpisem nie jest objęte oświadczeniem
woli. To może być każda ekspresja, która może skojarzyć to oświadczenie z daną osobą, może być to
gryzmoł, czy nawet podpis wujek. Ustawodawca jest do bólu liberalny. Za dokument w rozumieniu
art. 78 może być w postaci elektronicznej ale wyłącznie opatrzonej bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Reguły szczególne:
Art. 949. [Testament własnoręczny] § 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że
napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
Art. 92110.[Papiery wartościowe na okaziciela] § 1. Jeżeli do puszczenia w obieg dokumentu na
okaziciela jest wymagane zezwolenie właściwego organu państwowego, dokument wystawiony bez
takiego zezwolenia jest nieważny.
§ 2. Podpis dłużnika może być odbity sposobem mechanicznym, chyba że przepisy szczególne
stanowią inaczej.
Forma zastępcza:
Art. 79.[Niemożność pisania] Osoba nie mogąca pisać, lecz mogąca czytać może złożyć oświadczenie
woli w formie pisemnej bądź w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok
tego odcisku inna osoba wypisze jej imię i nazwisko umieszczając swój podpis, bądź też w ten sposób,
że zamiast składającego oświadczenie podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie poświadczony
przez notariusza lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z
zaznaczeniem, że został złożony na życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.
Tuszowy odcisk palca da się bardzo łatwo zweryfikować.
FORMA ELEKTRONICZNA:
Ustawa z dnia 18 września 2001 roku o podpisie elektronicznym ( Dz. U. Nr 130, poz. 1450, ze zm.)
Art. 1. Ustawa określa warunki stosowania podpisu elektronicznego, skutki prawne jego stosowania,
zasady świadczenia usług certyfikacyjnych oraz zasady świadczenia usług certyfikacyjnych oraz zasady
nadzoru nad podmiotami świadczącymi te usługi.
Poświadczenie daty:
Art. 99 Prawo o notariacie
Par. 1 Notariusz poświadcza na okazanym mu dokumencie, datę a na żądanie stron także godzinę i
minutę okazania tego dokumentu.
Par. 2 W poświadczeniu notariusza wymienia imię, nazwisko i miejsce zamieszkania osoby, która
dokument okazała.
Rolą tego dokumentu jest odnotowanie tylko.
Konsul za granicą ma kompetencje konsula, możemy to zrobić przed konsulem.
Używa się tez tego pojęcia w znaczeniu środków dowodowych, które ma znaczenie, ze czynność
została dokonana najpóźniej w możliwym terminie.
Np.: Mielibyśmy wątpliwość wypowiadamy komuś umowę najmu, zanim to zrobimy uprzedzamy ich
o zamiarze, musi upłynąć pewien czas między wypowiedzeniem a uprzedzeniem, tutaj pojawia się
rola notariusza.
Inne przykłady:
Art. 329. Par. 1
Art. 678 par. 1 i par. 2
DATA PEWNA:
Art. 81.[Data pewna] § 1. Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone skutki czynności prawnej od
urzędowego poświadczenia daty, poświadczenie takie jest skuteczne także względem osób nie
uczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data pewna).
§ 2. Czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:
1) w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty
dokumentu urzędowego;
2) w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ
państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki.
§ 3. W razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę osobę podpisu
na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.
Ustawa z dnia 18 września o podpisie elektronicznym
Znakowanie czasem. Podpis elektroniczny może być znakowany czasem ale nie musi. Znakowanie
czasem przez kwalifikowany podmiot świadczący usługi certyfikacyjne. Jest to równoznaczne z data
pewną.
POŚWIADCZENIE PODPISU:
Art. 96 Prawo o notariacie.
Notariusz poświadcza:
- własnoręczność podpisu;
- zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem;
- datę okazania dokumentu;
- pozostawanie osoby przy życiu lub w określonym miejscu;
Art. 75 indeks 1. Par. 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim
użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
AKT NOTARIALNY:
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 roku, Nr 189 poz. 1158, ze zm.)
Forma bardziej kwalifikowana zastępuję formę mniej kwalifikowaną.
Art. 92. Par. 1. Akt notarialny powinien zawierać:
…
Art. 95 pr. Not. Oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich
przechowywania.
SKUTKI NIEZACHOWANIA FORMY
Nieważność( jest najdalej idąca)
Bezskuteczność( jest czynność ważna ale nieskuteczna)
Przeszkody Dowodowe( będzie ani nie ważna ani nie skuteczna ale nie będzie można tego
udowodnić)
Sankcja nieważności. Forma zastrzeżona jest ad solemnitatem:
Art. 73. [Zastrzeżenie formy pod rygorem nieważności i dla wywołania określonych skutków] § 1.
Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania
zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez
zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy
szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
Art. 76.[Zastrzeżenie szczególnej formy w umowie] Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona
czynność prawna między nimi powinna być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do
skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie
czynności w formie pisemnej, nie określając skutków niezachowania tej formy, poczytuje się w razie
wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.
Ich nie zachowanie doprowadzi do nieważności.
Art. 158.[Forma aktu notarialnego] Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności
nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy
przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania
do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
Art. 236. Par. 3.
§ 3. Umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
Forma zastrzeżona ad eventum:
Art. 73. [Zastrzeżenie formy pod rygorem nieważności i dla wywołania określonych skutków
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez
zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy
szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
Art. 74.[Zastrzeżenie formy dla celów dowodowych] § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru
nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze
dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.
Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania
określonych skutków czynności prawnej.
Przykłady :
Art. 390.[Uchylanie się od zawarcia umowy przedwstępnej] § 1. Jeżeli strona zobowiązana do
zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia
szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie
przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność
umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może
dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
Forma zastrzeżona ad probationem:
Art. 74.[Zastrzeżenie formy dla celów dowodowych] § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru
nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze
dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.
Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania
określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze
świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę,
jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej
będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
§ 3. Przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności
prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.
JEŚLI mamy formę szczególną są ad solemnitatem, chyba, że będzie to forma ad eventum. Jeśli chodzi
o formę pisemną to rygor to ad probationem chyba, że ustawodawca przewiduje coś inaczej.
WYKŁADNIA OŚWIADCZENIA WOLI:
Ogólne dyrektywy:
Art. 65.[Wykładnia oświadczenia woli]
§ 1. Oświadczenie woli
należy tak tłumaczyć, jak tego
wymagają ze względu na okoliczności,
w których złożone zostało,
zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać,
jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy,
aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
Ogólne reguły znaczenia języka
Kontekst sytuacyjny
CelArt. 948.[Wykładnia testamentu]
§ 1. Testament należy tak tłumaczyć, ażeby
zapewnić możliwie najpełniejsze
urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie,
należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać
rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.
Zasada współżycia społecznego
Kontekst sytuacyjny jest bardzo istotny. Jeżeli wchodzimy do supermarketu i wkładamy rzeczy do
koszyka to jest wiadomo, że chcemy to kupić, gdybyśmy zrobili to po godzinach pracy supermarketu
wiadomo było by, że chcemy to ukraść.
Zasady współżycia społecznego z punktu widzenia człowieka, zakładamy, że ludzie są dobrzy itd.
Spadkodawca miał 4 spadkobierców ale w testamencie się pomylił i rozporządził po 1/3 dla każdego
pomylił się po prostu. Inny przykład powołał do spadku 4 osoby ale rozporządził dla 3, w takim
przypadku tylko 3 dostaje, 4 nie dostaje bo nie można rozporządzać czymś co w testamencie nie
zostało ujęte.