rozwój mowy w aspekcie integracji sensorycznej

Szkoła Podstawowa nr 3 w Działdowie
ROZWÓJ MOWY W ASPEKCIE INTEGRACJI
SENSORYCZNEJ
W ogólnym procesie rozwoju dzieci młodszych szczególne znaczenie dla kształtowania się mowy odgrywają
zdolności ruchowe. Poziom rozwoju ruchowego ma ścisły związek z funkcjami percepcyjno-inteletualnymi, czyli z
umiejętnością myślenia i przetwarzania bodźców zmysłowych. Stąd też głównymi wskaźnikami wyznaczającymi
rozwój mowy u dziecka są zwłaszcza: funkcje słuchowe, sprawność aparatu artykulacyjnego oraz ogólne zdolności
ruchowe, prawidłowy poziom napięcia mięśniowego, a także rozwój małej motoryki. Istnieje powiązanie między
zaburzeniami rozwoju mowy, a opóźnieniami w rozwoju ruchowym.
Bardzo istotną rolę w procesie rozwoju mowy odgrywa dojrzewanie i funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego
oraz sposób , w jaki przebiegają procesy integracji poszczególnych systemów zmysłowych, ilość doświadczeń
sensorycznych i stopniowe doskonalenie tych układów. Jednym z ważniejszych aspektów w rozwoju ruchowym
dziecka, a mającym wpływ na kształtowanie się mowy czynnej jest raczkowanie. Stanowi ono pierwsze ruchy
naprzemienne, na bazie których kształtuje się współpraca międzypółkulowa mająca duży wpływ na właściwy rozwój
sfery słuchowo -językowej. U większości dzieci, u których okres raczkowania był pominięty lub skrócony, rozwój mowy
jest opóźniony.
Prawidłowy poziom percepcji słuchowej jest jednym z czynników, które warunkują rozwój mowy. Istnieje ścisły
związek pomiędzy kształtowaniem się percepcji słuchowej a funkcjonowaniem układu przedsionkowego. Jest to
powiązanie anatomiczno – fizjologiczne. Dysfunkcje percepcji słuchowej powodują zaburzenia mowy i komunikacji
językowej.
Techniki terapeutyczne stosowane u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy to:
- stymulacja układu przedsionkowego (platforma, hamak, huśtawka, wisząca drabinka, deskorolka, trampolina, piłka
typu skoczek);
- stymulacja czucia głębokiego (masaż pleców, rąk i nóg różnego rodzaju piłkami, masaż całego ciała poprzez
ugniatanie, dociskanie, wałkowanie);
- usprawnianie funkcji słuchowych (rozpoznawanie dźwięków, trening wrażliwości i ostrości słuchowej oraz koordynacji
słuchowo–ruchowej; rozpoznawanie dźwięków podczas
stymulacji przedsionkowej);
- stymulacja wibracyjna w obrębie dłoni i sfery oralnej (policzki, wargi, żuchwa, język);
- stymulacja twarzy różnymi fakturami;
- stymulacja sfery oralnej poprzez uciskanie, opukiwanie, szczypanie;
- uwrażliwianie aparatu artykulacyjnego za pomocą strumienia powietrza i mgiełki wody;
- kształtowanie właściwego napięcia mięśniowego – gimnastyka aparatu artykulacyjnego;
- ćwiczenia oddechowe – wydłużanie fazy wydechowej – puszczanie baniek mydlanych, gwizdki, wiatraczki;
- rozwijanie ogólnej koordynacji ruchowej i łączenie tych ćwiczeń z ruchami języka;
- stymulacja węchowa – różnicowanie zapachów, rozpoznawanie.
1
Szkoła Podstawowa nr 3 w Działdowie
Jedną z przyczyn trudności w komunikacji słuchowo – językowej u dzieci jest brak dobrej komunikacji
międzypółkulowej. Należy wtedy wykonywać ćwiczenia ruchów naprzemiennych
koordynujących półkule mózgowe:
- dotykanie prawym łokciem lewego kolana i lewym łokciem prawego;
- skoki pajacyka;
- podczas leżenia na plecach unoszenie prawej ręki i lewej nogi i odwrotnie;
- przeskakiwanie z nogi na nogę w różnym tempie;
- w pozycji na czworakach: prostowanie prawej ręki i lewej nogi oraz lewej ręki i prawej nogi;
- maszerowanie połączone z ruchami rąk.
U niektórych dzieci z zaburzeniami w rozwoju mowy występują słabe nastawcze ruchy oczu, a także zbyt krótki czas
fiksacji. Wykonujemy wtedy ćwiczenia w koordynacji wzrokowo – ruchowej
oraz normalizujące ruchy gałek ocznych:
- obserwowanie podwieszonej piłki w pozycji na leżąco;
- zabawy i gry zręcznościowe np. rzucanie piłek bądź woreczków do ruchomego celu.
Bibliografia
1. Odowska – Szlachcic Bożenna, Metoda integracji sensorycznej, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2010.
1. Odowska – Szlachcic Bożenna, Terapia integracji sensorycznej, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2011.
2. Bragdon A.D., Gamon D., "Kiedy mózg pracuje inaczej" GWP, Gdańsk 2003
3. McMinn J., " Pomóż dziecku z zaburzeniami mowy i komunikacji językowej", Wydawnictwo K.E. Liber, Warszawa
2006
2