Co to jest komunikacja wspomagająca i

AAC
Co to jest komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC)?
AAC (Augmentative and Alternative Communication) oznacza wszelkie działania, których celem
jest pomoc w porozumiewaniu się osobom niemówiącym lub posługującym się mową w
ograniczonym stopniu. Zamiast wypowiadanych słów i zdań mogą one używać znaków
graficznych (piktogramów, obrazków, symboli), znaków manualnych (gestów) lub znaków
przestrzenno-dotykowych (np. przedmiotów). Dzięki temu mogą dokonywać wyborów,
podejmować decyzje, pytać, opowiadać, wyrażać myśli i uczucia – pokonywać bariery w
porozumiewaniu się i stawać się niezależnymi.
Kto może potrzebować AAC?
Użytkownikami wspomagających sposobów porozumiewania się są dzieci, młodzież i dorośli,
którzy słyszą, ale nie mogą nauczyć się mowy lub nie mogą jej używać przez całe życie lub
tylko w pewnym okresie. Są to m.in. osoby z porażeniem mózgowym, specyficznymi
zaburzeniami mowy, upośledzeniem umysłowym, autyzmem, chorobami genetycznymi, ale
także osoby po urazach mózgu. W stosunku do małych dzieci z zaburzeniami rozwoju, u
których mowa nie rozwija się o czasie używa się komunikacji wspomagającej, aby utorować
rozwój języka i mowy, jeśli tylko warunki neurobiologiczne u dziecka na to pozwolą.
Na czym polega pomoc osobom niemówiącym?
Dla każdej niemówiącej osoby zespół specjalistów buduje indywidualny system komunikacji,
aby mogła ona używać zamiast mowy jakiegoś systemu znaków (gestów, piktogramów,
symboli, pisma). Oznacza to wiele działań takich jak: dobór znaków, budowanie osobistych
pomocy do komunikacji, nauka wybierania i wskazywania, instruowanie partnerów rozmowy,
wyposażenie osoby niemówiącej w odpowiednie urządzenia elektroniczne czy komputer, które
użyczą jej głosu (tzw. technologia wspomagająca), a także (w przypadku osób
niepełnosprawnych ruchowo) zaaranżowanie odpowiedniego siedziska, w którym użytkownik
AAC będzie zdolny korzystać z dostarczonych pomocy.
Czym jest technologia wspomagająca (Assistive Technology, AT)?
To wszystkie rozwiązania z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń elektrycznych i
elektronicznych, jakie pomagają osobie z niepełnosprawnością pokonać bariery w codziennym
1/2
AAC
życiu i osiągnąć niezależność. Niezależność w porozumiewaniu się może zapewnić komputer
lub urządzenie do komunikacji z mową nagrywaną lub syntezowaną oraz odpowiednim
oprogramowaniem zapewniającym dostęp do znaków, symboli, czy liter. Komputer zwykle musi
być wyposażony w specjalistyczne peryferia, które zastąpią mysz, czy klawiaturę, jakich nie
może obsłużyć osoba z poważniejszą ruchową niepełnosprawnością.
Kto udziela pomocy w zakresie AAC i AT?
Źródłem pomocy z zakresu AAC i AT na świecie są specjalistyczne ośrodki diagnostyczne i
rehabilitacyjne, szkoły specjalne, zespoły wczesnego wspomagania rozwoju, poradnie
rehabilitacyjne dla osób po uszkodzeniach mózgu, specjalistyczne poradnie logopedyczne.
Diagnozę i terapię prowadzą tam zespoły specjalistów: logopeda, nauczyciel, psycholog,
fizjoterapeuta, specjalista technologii wspomagającej. AAC w Polsce dopiero się rozwija.
Niewiele szkół wyższych gwarantuje swoim studentom naukę tych metod. W niewielu
placówkach terapeutycznych czy edukacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych AAC jest
używane powszechnie, w sposób standardowy, z udziałem zespołu specjalistów. Dlatego
właśnie powstało Stowarzyszenie „Mówić bez Słów”, które propaguje wspomagające i
alternatywne sposoby porozumiewania się. Stara się ono o lepszą dostępność terapeutów AAC
w różnych regionach naszego kraju.
2/2